საქართველოს ჯარში ასე მგონია ყველანაირი სისტემაა  იაპონური არისაკას სისტემის 6.5მმ შაშხანის გარდა (ც)

ეს სიტყვები ეკუთვნის ჩემ ძალიან კარგ მეგობარს და ის ზუსტად ასახავს იმ სიტუაციას, რაც დღეს არის შექმნილი შეიარაღებულ ძალებში და ზოგადად ძალოვნბში. არ ვიცი რით არის განპირობებული, ასეთი მრავალფეროვნება კალიბრების და იარაღის სიტემების. ეს ცალკე საკითხია და ცილდება ამ სტატიის თემას. თუმცა ჩამოვთვლი მსუბუქი ცეცხლსასროლი იარაღის მხოლოდ კალიბრებს:

1. 9X18

2. 9X19 para

3. 5.45

4. 5.56

5. 7.62X54R

6. 7.62X39

7. 7.62X51

8. .300 win. mag.

9. 9X39

სულ 9 კლაიბრის იარაღი, რომელიც ფართოდაა წარმოდგენილი ჩვენ ძალოვენბში, და ამ კალიბრზე მრავალი განსხვავებული სისტემა. ამას ქვია ლოგისტიკური კოშმარი. ამ მრავალფეროვნების ვაზნებით მომარაგება და მომსახურება ვერ იქნება ადვილი საქმე. ყველა ქვეყანა მიისწრაფის უნიფიკაციისკენ, იმისთვის რომ  გაადვილდეს მომარაგება, მომსახურეობა და რაც ასევე დაკავშირებუულია დიდ ხარჯებთან, მებრძოლების მომზადება.

ამ პრობლემის განხილვა, მინდა სნაიპერული იარაღის ჭრილში, რომლიტაც შეიარაღებულები არიან საჯარისო ქვედანაყოფები ანუ ქვეითი ჯარი. ჩემის აზრით მე მაქვს ყველაზე იოლი გზა მოგვარდეს, პრობლენა საჯარისო სნაიპერებისთვის ანუ ე.წ. ზუსტ მსროლელებისთვის (რომლებიც სნაიპერები არ არინ).

ჩვნე გვიყვრას ამერიკასთან შეადრებები, მოდი ვნახოთ რა განმარტება აქვს ზუსტ მსროლელს აშშ–შ არმიაში. არმიის საველე წესდება FM 3-22.9 “Rifle Marksmanship” წერს   The primary mission of the SDM is to deploy as a member of the rifle squad.  The SDM is a vital member of his individual squad and not a squad sniper.  He fires and maneuvers with his squad and performs all the duties of the standard rifleman.  The SDM has neither the equipment nor training to operate individually or in a small team to engage targets at extended ranges with precision fires.  The secondary mission of the SDM is to engage key targets from 300 to 500 meters with effective, well-aimed fires using the standard weapon system and standard ammunition.

ანუ ზუსტი მსროლელი არ არის სნაიპერი, ის არის მისი ქვედანაყოფის შემადგენელი ნაწილი, არ მოქმედებს ინდივიდუალურად, მოქმედესბ, როგორც ქვედანაყოფის ჩვეულებრივი მსროლელი გააჩნია სტანდარტული შეიარაღების სისტემა და ვაზნები.   

დღეს საქართველოში საჯრისო სნაიპერის ძირითადი იარაღი არის საბჭოტა წარმოების დრაგუნოვის შაშხანა. მისი კლაიბრია 7.62х54. ვაზნები, რომელიც გამოიყენებ არის სტანდარტული ЛПС (Легкая пуля сурогатная). მე კარგად ვიცნობ ამ ვაზნას ისევე, როგროც СВД–ს სამოქალაქო ვარიანტს ტიგრს. და ყველა ვინც იცის რა სეუძლია ამ კომბინაციას, დაადასტურებს, რომ ამ იარაღს შეუძლია გაცილებით უფრო უკეთესი სიზუსტე აჩვენოს ვიდრე 8 სმ მისი წესდების მიხედვით. მაგრამ არა სტაბილურად. ავხსნი, ნებისმიერ სნაიპერული სისტემა შედგება სამი ელემენტისგან, ოპტიკური სამიზნე, იარაღი და ვაზნა. იარაღი და ოპტიკური სამზინე სვდ–ს შემთხვევაში  მისაღებია საჯარისო სნაიპინგისთვის მაგრამ ვაზნა არა.  ის არ აკმაყოფილებს მოთხოვნებს, რომელიც წაყენებულია სნაიპერული იარაღისთვის განკუთვნილი ვაზნისთვის. რა ქმნის ვაზნას სნაიპერულ ვაზნად? პირვლე რიგში დაშვებები, სხვაობა მასასა და ფორმას შორის. ЛПС–ის შემთხვევაში დაშვებები ისეთია, რომ სტაბილურობაზ ლაპარაკი ზედმეტია.  მისვრია კარგი გრუოპები და მინახია სხვა რომ ისროდა,  60% აჩვენებდა შესანიშნავ სიზუსტეს, 40% ცილდებოდა ძირითად ჯგუფებს ისე, რომ აღნიშნული ვერაფრით ვერ იხსნებოდა, თუ არა ვაზნით. გარდა ამისა სვდ არის საკმოდ მოუხერხებელი, ახლო ბრძოლაში ის თავისი გრძელი ლულის გამო ნაკლებად გამოსადეგია,  მისი კალიბრი არ არის ნატოს სტნდარტის,   კალიბრი განსხვავდება ფეხოსნის იარაღისგან, უცხოეთი СВД–ს არ უშვებს, რომ ვთქვათ შეისყიდო .308 კალიბრის შაშხანები. ასე, რომ СВД–ს მომავალი ქართულ ჯარში არ აქვს. თუმცა მისი სიცოხლის ეფქტურობის გაზრდა შესაძლებელია დიდი რაოდენობით მაღალი ხარსხის ვაზნების შეძენით.

ტენდენცია designated marksman-ის ანუ საჯარისო სნაიპერის/ზუსტი მსროლელის შეიარაღების ”ბოლტიანი” იარაღით მე არ მომწონს და არ ვემხრობი ამ იდეას. საქართველო, რომ ყოფილიყო იორდანია ან ეგვიფტე კიდე ხო მაგრამ ჩვენ რელიეფშ ი სახმელეთო ბრძოლები ყოველთვის იქნება კრიტიკულ მანძილებზე. გარდა ამისა “ბოლტიანი” იარაღით სეიარაღებული მსროლელი არტყავს სამიზნეებს როგორც წესი 500 მეტრიდან და ზევით. რჩება აუთვისებელი მანძილი 300–დან 500– მეტრამდე რაც არის საჯაისო სნაიპერის მოქმედების ძირითადი ტერიტორია ზოგადად. საქართველოს შემთხვევაში ეს მანილი კიდე უფრო მცირდება, თუმცა არ გამორიცხავს უფრო გრძელ მანძილებზე სროლის ალბათობნას, მაგრამ ეხლა უნდა სევისწავლოთ მიზანშეწონილობა. ”ბოლტს” ყოველთვის უყენია რთული ოპტიკური სმზინე, ეს კი ნიშნავს უფრო დიდი ფასს, უფრო მეტ მომზადებას. გარდა ამისა მისცე ქვეითთა დანაყოფს საშუალება დაარტყას სამიზნეებს 800 მეტრზე და ზევით (რაც არის სნაიპერის ფუქნცია და არა ზუსტი მსოლელის)  და სამაგიეროდ  ერთმა ან რამოდენიმე მებრძოლმა დაკარგოს უნარი იბრძოლოს ახლო მანძილზე…. მემგონი ეს მიზანშეუწონელია.  ახლო მომავალში საქართველო ბოლომე გადავა ნატოს სტანდარტებზე.  ქვეითთა ქვედანაყოფს ექნება ძირითადი იარაღი M–4 , მსუბუქი ტყვიამრქვევი “ნეგევი”, ორივეს კალიბრი 5.56.  ლოგიკურია, რომ 300–ან 500 მერამდე ზუსტი სროლა  და სამზინეების განადგურებისთვის განკუთვნილი იარაღიც კარგია თუ იქნება იმავე კალიბრის. ეს ჩემი ნოუ ხაუ არ არის. ამერიკულ ჯარში დიდიხანი არსებობს რამოდენიმე სისტემა 5.56 კალიბრის, რომელიც განკუთვნილია ამ მიზნებისთვის.

არმია იყენებს  AMU SDM შაშხანას, რომელიც წამროადგენს M16A4–ის მოდოფოცირებულ ვარიანტს და აღჭურვილია 4x ACOG ოპტიკური სამიზნით.

  სურათზე მესამე ქვეითი დივიზიის ზუსტი მსროლელებია აღჭურვილი აღნიშნული შაშხანით.

 
MK-12 Special Purpose Rifle

წარმოადგენს AR15/M16–ის ბაზაზე შექმნილ უფრო დახვეწილ სნიპერულ ირაღს. შეიარაღებულია როგორც არმიის ასევე ფლოტის სპეც რაზმები.

იარაღი აღიჭეურვება, როგორც ACOG ტიპის ოპტიკური სამიზნით ასევე, უფრო დახვეწილი და რთული Leupold Mark 4 MR/T ოპტიკური სამიზნით.

საზღვაო ფეხოსანთა კორპუსი თავის ცნობილ კუანტიკოს “ლაბოტარიაში” აწყობს საკუთარი სპეციფიკაციებით SAM-R შაშხანას, რომელიც წარმოადგენს მოდიფიცირებულ M16A4  შაშხანას, რომელსაც უყენდება უჟანგავი რკინის გამოკიდული მძიმე ლულა, ,M1913 უნივერსალური სამაგრი. ოპტიკის არჩევანია Leupold CQ/T, Advanced Combat Optical Gunsight ACOG, Leupold TS-30A1 ან  Leupold TS-30A2.

როგორც ვხედავთ ერთი შეხედვით აშშ–ს ჯარშიც მრავალფეროვენბაა, მაგრამ მხოლოდ ერთი შეხედვით, სხვა და სხვა სახელებით ცნობილი ეს პრაქტიკულად ერთი და იგივე იარაღია, პლატფორმა, რომელზეც აწყობილია პრინციპში ერთნაირი მაჩვენებლების მქონე იარაღი.  კალიბრი იგივეა, რაც ფეხოსნის სტანდარტული იარაღი, ანუ 5.56. ჩნდება ლოგიკური კითხვა, რმდენად დიდ უპირატესობას იძლება ასეთი “ტიუნინგი”? და ეს კითხვა სწორია? ღიირს რომ საერთოდ ამდენი წვალება?  პასუხი შეიძლება იყოს, რომ არა არ ღირს. და ამაში დევს პასუხი, როგორი უნდა იყოს საქართველოს ჯარში ზუსიტ მსროლეის იარაღი. მაგრამ ამაზე მოგვიანებით. 

ჩნდება კითხვა, მაშ როგორ მოხდა რომ ასეთი სისტემები მიირეს შეიარაღებაში ისე, რომ ის არ ჯობნის მ4–ს და სესაბამისადარ გამდოდგება როგორც ზუსტი სროლის კომპლექსი. უნდა აღინიშნოს, რომ აღნიშნული სისტმები იყენებენ ე.წ. match grade ვაზნებს. ანუ ე.წ. სპეციალურ ვაზნებს, რომელიც განკუთვნილია ზუსტი სროლისთვის. ეს არის ცნობილი ამერიკული კომპანიის Black Hills Ammunition-ის 5.56 კალიბრის ვაზნა, რომელიც სპეციალურად შექმნილია ზუსტი სროლითვის და სპეციალურად მკ12–სთვის. მასში გამოყენებულია უფრო მძიმე ტყვია (5 გრამი) ვიდრე სტანდარტულ M885 ტიპის ვაზნაში. პირველი მოდიფიკაცია სახელად  Mark 262 Mod 0–ს არ გააჩნდა “კანელიური”, ახალ ვაზნას  Mk 262 Mod 1–ს ტყვიაზე “კანელიური” უკვე აქვს. აღნიშნული გამორიცხავს ტყვიის გადაადგილებას მასრაში ვაზნის მიწოდებისას.  ახალი ტყვიის ტესტირებამ აჩვენა,რომ ვაზნის გამოყენება ეფექტურად შესაძლებელია 700 მეტრამდე მანძილზე.  უნდა სპეცილაურდ ხაზი გაუსვა, რომ Mk262–ის შექმნაში უდიდესი როლი ითამაშეს სამოქალაქო მსროლელებმა. მათ გაცილებით უფრო ადრე დაიწყეს ვაზნების დატენვა 75, 77 და 80 გრანიანი ტყვიებით, რომლებმაც გაზარდეს ბალისტიკური კოეფიციენტი და მიიღეს უფრო მეტი სიზუსტე დიდ მანძილებზე. ვაზნები მძიმე Hollow Point Boat Tale ტიპის ტყვიებით დომინირებდნენ შეჯიბრებეზე სამსახურეობრივი იარაღის გამოყენებით. რა გასაკვრია, რომ Black Hills Ammunition–მა ეს გამოცდილება გამოიყენა თავისი ვაზნის შექმნის დროს.  საკმაოდ ვრცელი ტესტების შემდეგ ტყვია, რომელიც აირჩიეს ახალი ვაზნისთვის გახლდათ 77 გრანიანი Sierra Match King. ახალი ვაზნა ეგრევე მოხვდა წინა ხაზებზე, სადაც თავისი ეფექტურობა დაადასტურა.  ცნობილია, რომ ავღანეთში ორმა მსროლელმა MK12–ებიდან,  77 გასროლით გაანდგურეს 75 ტალიბანის მებრძოლი. სამიზნეები რეგულარულად ნადგურდებოდა 700 მეტრამდე მანძილზე რაც 5.56 კლიბრისთვის მართლაც შთამბეჭდავი რეზულტატია.  უნდა აღინიშნოს, რომ თავისთავად მიიღო Мк262–ის ანალოგიური  რეზულტატი შესაძლებელია, თუ გამოყენებული იქნება მაღალი ხარისხის კომპონენტები და შესაბამისი ტიპის ტყვია. სამოქალაქო ბაზარზე არის საკამოდ ბევრი მძიმე 5.56 კალბრის ტყვია, ისევე როგორც უკვე გამზადებული ვაზნა.  მათ შორის ხსენებული Sierra Match King ტყვიებიც. აბსოლუტურად იდენტური რეზულტატები მაგალითად იყო მიღწეული Nosler-ის 77 გრანიანი ტყვიით, ხოლო სიერამ ის მერე შეცვალა. ანუ იმის თქმა მინდა, რომ აქ რამე ჯადოსნურ გასაიდუმლოებულ რეცეპტზე ლაპარკი არ არის, ვიმეორებ სამხედროებზე ადრე აღნიშნული დისტანციები წარმატებით აითვისეს სამოქალაქო მსროლელებმა.   

წარმოგიდგენთ National Defense Industrial Association–ის 2003 წლის სიმპოზიუმზე გამოქვეყნებულ მასალებს, სადაც ასახულია М885–ის და Мк262–ის ტესტირებების რეზულტატებია (Crane NDIA brief) .

თუ ვადარებთ, М885–ს ნასროლს M16-დან მექანიკუი სამიზნეებით და  Мк262–ს ნასროლს Мк12–დან მაშინ ცხადია რომ ბოლო კომბინაცია აჩვენებს აშკარა უპირატესობას, მაგრამ  როდესაც ადარებ M-4 + ACOG + Mk262 vs Mk12 + Mk262 – ღებულობ საოცარ სურათს, ისინი თითქმის იდენტურია.  სხვაობა არის, ასეთი სხვაობით იგებ შეჯიბრებას მაგრამ აქვს თუ არა მას მნიშვნელობა საჯარისო სნაიპერისთვის? არა არ აქვს. ხო და აქ იმალება პასუხი შეკითხვაზე, როგორი შეიძლება იყოს საქართველოს ჯარში საჯარისო სნაიპერის/ზუსტი მსროლელის იარაღი.

 

დარწმუნებული ვარ ყველა უკვე მიხვდა რას ვგულისხმობ, მაგრამ მაინც ავხსნი. საქართველოს ძალოვნებს აქვთ ბევრი M4, ლოგიკურია, რომ ყველაზე იაფი გზა იქნება ამ რესურსის გამოყენება. ბოლო ბოლო რა არის Мкკ12 ან მისი ანალოგები? იგივე მ4/მ16-ის გაუმჯობესებული იმისთვის, რომ მაქსიმალური სიზუსტე იქნას მიღწეული. match grade ლულა, match grade სასხლეტი, match grade ვაზნა, ოპტიკა, საყრდენი, სხვა და სხვა წვრილმანები. ყველაფერმა ამან ვაზნის გარდა განაპირობა უმნიშვნელო სიზუსტის ზრდა, როორც ამ სურათებიდან ჩანს, М4–ს 4 გადიდებიანი ოპტიკით შეუძლია წარამტებით გაანადგუროს სამიზნეები 700+ მეტრის მანძილზე. აღნიშნული აბსოლუტურად საკმარისია ჩვენ პირობებში, იმისთვის, რომ СВД გამოვიყვანოთ ექსპლუატაციიდან. ხოლო გარკვეული გაუმჯობესებები სიზუსტის გაზრდისთვის შესაძლებელია ადგილობრივი ძალებით ჩატარდეს. იმას არ ვიტყვი, რომ ახალი იარაღი ეფექტურობით აჯობებს СВД–ს.

 ამ სურათზე მე წარმოვიდგინე, როგორი უნდა იყოს ზუსტი მსროელლის/ საჯარისო სნაიპერის იარაღი საქართველოს ჯარში. წინა საიზნე მოწყობილობა შეიძლება დარჩეს ან შეიცვლოს დასაკეცით რაც ზედმეტ ხარჯებთან იქნება დაკავშირებული. ეს არის ყველაზე იაფი მოდიფიკაცია.  

ეს არის სტანდარტული M4 აღჭურვილი უნივერსალური სამაგრით (ფასი 100 დოლარამდე), ჰარისის საყრდენი, (თავისუფალდ იყიდება ფასი 60 დოლარი), გაუმჯობესებული სახელური (ფასი 25 დოლარი),  გაუმჯობესებული კონდახი, რომელიც საშუალებას იძლევა კომფორტულად გამოიყენო ოპტიკური სამიზნე, ასევ შემცირებული ტევადობის მჭიდი, რაც ამცირებს მსროლელის პროფილს და უფრო ადვილს ხდის მასკირებას, ოპტიკური სამიზნე, გამოდგება ნებისმიერი კომპაქტური კომერციული ოპტკური სამიზნე, მისაღები ხარსხის მილ დოტის ტიპის ბადით.  ოტპიკს გადიდება შესაძლებელია იყოს 4, ფართე ხედვის არეალით იმისთვის, რომ ადვილი იყოს დაკვირვების წარმობა და სროლა ახლო მანძილებზე.  იარაღი ასევე აღჭურილი იქნება დასაკეცი ცელიკით, რაც უზრუნველყოფს იარაღის გამოყენებას ოპტიკის დაზიანების შემთხვევაში.  სასხლეტის გაუმჯობესება შეასძლებელია ადგილობრივი ძალებით, ისევე როორც განსაკუთრებულად ზუსტი კარაბინების ამორჩევა შემდგომი კონვერსიისთვის.  შენარჩუნებული იქნება ავტომატური ცეცხლის წარმოების საშუალება. მივიღებთ იაფ, გამძლე და უნივერსალურ სისტემას, იგივე კლაიბრის, იგივე მოწყობილობის რაც სტანდარტული საბრძოლო კარაბინი, ამასთანავე ზუსტი სროლის წარმოების საშუალებით  700 მეტრამდე მანძილზე. არ მგონია, სახელმწიფოს დონეზე გართულდეს შესაბამისი ხარისხის ვაზნების შეძენა. რა თქმა უნდა ლოგიკურია, ვაზნების ადგილზე წარმოება უმჯობესია მაგრამ ამაზე უკვე იმდენი ითქვა და არაფეი გაკეთდა, რომ ამაზე არ მინდა ეხლა საუბარი. შეიძლებ იდაო იმაზე საჭიროა თუ არ უფრო ერგონომიული სახელური, ან ახალი ტიპის კონდახი მაგრამ ყველა ეს წვრილმანი იძლება კომფორტული და ერთგვაროვნი სროლის საშუალებას, რაც შესაბამისად ზრდის სიზუსტეს. მაგალითად “ცევიოზე” ზევიდან არსებული სამაგრი უზრუნველყოფს საჭიროების შემთხვევაში ოპტიკაზე ღამის ხედვის მოდულის დამატებას. მოგეხსენებათ რუსეთის ჯარი ღამით ვერ ომობს, ასეთი კომპლექსით შეიარაღებულ ფეხოსნებს დიდი უპირატესობა ექნებათ ღამიტ საბრძოლო მოქმედებების წარმოებისას.

პირველ ეტაპზე საჭიროა აიწყოს 5–10 ასეთი სისტემა, შეირჩეს რამოდენიმე მოდლის ოპტიკური სამიზნე, რამოდენიმე ტიპის ვაზნა და ჩატარდეს სრულმასშტაბიანი ტესტირებები, იმისთვის, რომ დადგინდეს, ვაზნის, ოპტიკის და იარაღის კონფიგურაციის საუკეთესო ვარიანტი. მერე კიდე უკვე ტექნიკის საქმეა.

ისიც უნდა აღინიშნოს, რომ ზუსტი მსროლელი პირველ რიგში არის მისი მომზადება და შემდეგ უკვე იარაღი, აღჭურვილობა და ტაქტიკა.

ps

მე სპეციალურად არ დავდე აქ მიშეენები, ნასროლი სხვა და სხვა იარაღიდან. ეს ყველაფერი არაფერს არ ამტკიცებს. სურათები რომლებიც ასახავებ გაფანტვას არის სპეციალური ტესტირებების შედეგები. ცხადია ასევე კითხვის ქვეშ დგას 5.56 ტყვიის ეფექტურობა აღნიშნულ მანძილებზე. აღსანიშნავია, რომ M885–ს ბევრად უფრო უკეთესი შეღწევა აქვს ვიდრე მთლიანად ტყვიის Mk262-ს. იმისთვის, რომ ზუსტად დადგინდეს ეს ყველაფერი  ადგილზე უნდა ჩატარდეს სერიოზული ტესტირებები. ჩემი ღრმა რწმენით ის, რაც მე აქ ჩამოვაყალიბე არის, როგორც მინიმუმი – იდეა, რომელზეც ღირს დაფიქრება.