SAR-SF და “კალაშნიკოვის” პლატფორმის შეფასება

P1060459

არავისთვის არ იქნება განსაკუთრებული სიურპრიზი თუ განვაცხადებ, რომ ტიპიური (სტანდარტული) კალაშნიკოვის სისტემის იარაღი ვერ უძლებს კონკურენციას თანამედროვე სისტემებთან, ტაქტიკური/თავდაცვითი იარაღის როლში. თანამედროვე ტაქტიკური კარაბინები, უფრო ზუსტებია, არანაკლებ საიმედო, მოსახერხებელი, ერგონომიული, ტექნოლოგიური. თანამედროვე ტაქტიკური კარაბინის პატრონს ადვილად შეუძლია შეიძინოს ერთი საბაზისო მოდელი, რომელიც მას შეუძლია შემდგომ აქციოს იმ სისტემად, რომელიც მას სურს. ამაში მე არ ვგულისხმობ მარტო ე.წ. „ფურნიტურის“ შეცვლას (სახელური, ტიბჟირი, კონდახი) არამედ ყველა იმ უპირატესობას, რომელიც მოაქვს იარაღის ე.წ. მოდულურ კონსტრუქციას და ტექნოლოგიურობას. ავიღოთ მაგალითისთვის AR-15-ის რესივერი. ყველაფერი რაც რესივერზე ყენდება შესაძლებელია გამოცვლილ იქნას პრაქტიკულად შიშველი ხელებით ან ინსტრუმენტებით, რომლებიც მოიძებნება ნებისმიერ ინსტრუმენტების უჯრაში, სახლში სადაც ცხოვრობს კაცი რომელსაც ხელები ტრაკიდან არ ეზრდება. აღნიშნული გვაძლევს ორ ძირითად უპირატესობას: 1. საშუალებას მოვირგოთ იარაღის ნებისმიერი კომპონენტი; 2. დეტალის წმყობრიდან გამოსვლის შემთხვევაში, შესაძლებელია საკუთარი ძალებით შევაკეთოთ იარაღი. AR-15-ში არ არის არც ერთი დეტალი, რომლის ერთი ჩაქუჩით და ერთი ლურსმნით აწყობა შეუძლებელია სამზარეულოში. უმეტესობა თანამედროვე ტაქტიკური/სამხედრო იარაღების პროექტირდება ასეთი მოთხოვნებით, მარტივი, ტექნოლოგიური, მოდულური, თანამედროვე მასალების გამოყენებით. მეორეს მხრივ „კალაშნიკოვი“ არის რეალურად 40-ნი წლების ტექნოლოგიებით შექმნილი იარაღი. ის აგებულია „დაბეჭდილი“ რესივერის ირგვლივ, რომელიც შექმნილია გერმანული ტექნოლოგიებით. მისი ფურნიტურა იყო ხის ან ბაკელიტისს ისევე როგორც მეორე მსოფლიო ომის დროინდელ გერმანულ იარაღებში. დასაკეცი კონდახი დაყენებული 1949 წლიდან AKC-ზე ასევე ზუსტად იმეორებდა გასული საუკუნის 30-ან წლებში შექმნილი გერმანული დასაკეცი კონდახის კონსტრუქციას. რუსეთი ყოველთვის პროგრესის კუდში მიჩანჩალებდა და იმ დროისთვის კალაშნიკოვის ავტომატის წარმოების ათვისებაც უდიდესი პრობლემა გამოდგა, რის გამოც მაგალითად კონსტრუქციაში და საწარმოო პროცესებში 10 000-ზე მეტი ცვლილება იქნა შეტანილი სანამ წარმოება ბოლომდე დალაგდა და გახდა შესაძლებელი კალაშნიკოვის ავტომატების მასობრივი წარმოება.

რა თქმა უნდა არც AR-15 არ არის ახალგაზრდა. მისი საბოლოო სახის ფორმირება 50-ნი წლების ბოლოს მოხდა, მაგრამ კალაშნიკოვისგან განსხვავებით ეს იარაღი იყო რევოლუციური თავისი დროისთვის. მოდერნიზაციის პოტენციალი AR-15-ში იმხელა იყო რომ ეს იარაღი ნახევარი საუკუნის შემდეგაც ძლიერ პოზიციებს ინარჩუნებს და ზე-პოპულარულია პროფესიონალურ წრეებში, ხელმისაწვდომია უამრავ კონფიგურაციაში დაწყებული პისტოლეტით და დამთავრებული სნაიპერული შაშხანით და ტყვიამფრქვევით ვაზნების ლენტით მიწოდებით და ყველა ამ როლში ის მშვენივრად გამოიჩინა თავი. მიუხედავად იმისა, რომ კალაშნიკოვის ავტომატი არის ნაკლებად ტექნოლოგიური, არ არის მოდულური, ნაკლებად ერგონომიულია, მისი მდიდარი საბრძოლო ისტორია და უკიდურესად საიმედო იარაღის რეპუტაცია იზიდავს უამრავ ადამიანს, რომელიც აჩერებს ამ იარაღზე თავის არჩევანს. „კალაშნიკოვი“ იქმნებოდა ომისთვის, ბრძოლისთვის, ბირთვული აპოკალიფსისთვის და შესაბამისად კარგად მოემსახურება ადამიანს, რომელიც თავის სიცოცხლეს მას ანდობს. ბოლოს და ბოლოს ეს იარაღი ბრწყინავს იმაში რაც არის ყველაზე მათავარი თვისება საბრძოლო იარაღის – საიმედოობა. „კალაშნიკოვი“ ხშირად არის ჩემი ხუმრობების თემა, მაგრამ დამერწმუნეთ მე პატივს ვცემ ამ იარაღს. გინდათ „კალაშნიკოვი“? კარგით, მაშინ ეს სტატია თქვენთვის საინტერესო იქნება, ისევე როგორც კონკრეტულად „კალაშნიკოვის“ ბულგარული კლონების პატრონებისთვის.

კალაშნიკოვის სისტემას მე კარგად ვიცნობ, მქონდა საშუალება ხანგრძლივი ექსპლუატაციის, 5.45 და .308 კალიბრის „ვეპრების“, 7.62 კალიბრის „საიგის“, AKC-74У-ს და ეხლა უკვე მაქვს ბულგარული 5,56 კალიბრის კარაბინი SAR-SF. რა უნდა გავითვალისწინოთ ამ სისტემის იარაღის არჩევისას? „კალაშნიკოვის“ კლონების უმეტესობა იყენებს პრაქტიკულად იდენტურ მართვის სქემას (manual of arms) და განსხვავებები ეხება მცველის კონსტრუქციას, როდესაც იარაღს ემატება მარცხენა მხარეს განლაგებული მცველი, განსხვავებულ „ფურნიტურას“ და დასაკეცი კონდახების კონსტრუქციას. ამასთანავე მსროლელს შეუძლია აარჩიოს სტანდარტული ზომის და მოკლე ტაქტიკური კარაბინები ე.წ. შუალედურ კალიბრებში (5.45×39, 5.56×45, 7.62×39), ისევე, როგორც სანადირო ვარიანტები, მათ შორის შაშხანის კალიბრებზე (.308, 7.62x54r) უფრო გრძელი ლულით და განსხვავებული კონფიგურაციით, ოპტიმიზირებული ნადირობისთვის. ყველა კალაშნიკოვი ერთნაირად იშლება და საჭიროებს ერთნაირ მოვლა/მომსახურების პროცედურებს.

ak var2

კალაშნიკოვის სამი ყველაზე პოპულარული ფორმატი. მარცხნიდან მარჯვნივ: დამოკლებული კარაბინი, დასავლეთში ცნობილი როგორც „კრინკ“ ან „კრინკოვ“ რომელსაც საფუძვლად უდევს საბჭოთა AKС-74У; სტანდარტული საბრძოლო „კალაშნიკოვი“ დაფუძნებული საბჭოთა AKM-ზე და სანადირო ფორმატი, რომელიც ან მაქსიმალურად უახლოვდება სანადირო კარაბინის კონფიგურაციას ან ე.წ. „დრაგუნოვის“ ტიპს, იმ ქვეყნებისთვის სადაც სახელმწიფო არ წყალობს იარაღებს გასამხედროებული იერსახით.

შესაბამისად ადამიანს აქვს არჩევანი გასაკეთებელი რამდენიმე კონფიგურაციას და კალიბრს შორის, რომელიც ყველაზე უკეთ აკმაყოფილებს მის მოთხოვნებს. განსხვავებით სხვა სისტემებისგან, თუ რამე შეიცვალა ის ვერ მოახერხებს იარაღის მოდიფიცირებას. აქიდან გამომდინარე ყველაზე პოპულარული და სასურველი კონფიგურაცია არის სტანდარტული AKM-ის, რომელიც მაქსიმალური უნივერსალურობით გამოირჩევა. არასასიამოვნო სიურპრიზი ელის კალაშნიკოვის მფლობელს თუ ის გადახედავს დამატებითი აქსესუარების ფასებს. ეს განსაკუთრებით ეხება ოპტიკის სამაგრებს. კალაშნიკოვმა თავის დროზე ვერ გათვალა, რომ ოპტიკა იარაღზე გახდებოდა სტანდარტი და ამიტომაც „დაახურა“ თავის იარაღს, თხელი ხუფი, რომელზეც შეუძლებელია ოპტიკის მონტაჟი. მდგომარეობის გამოსწორების მცდელობა იყო რესივერის გვერდიდან უნივერსალური სამაგრის დაყენება, რომელიც ჩემი დაკვირვებით არ გამოირჩევა საიმედოობით და ოპტიკაც მაღლა უნდა იდგას რომ შესაძლებელი გახდეს იარაღის დაშლა მისი მოხსნის გარეშე. დასავლური კომპანებიც ჩაერთვნენ ამ პროცესში და ათეულზე მეტი გზა გამონახეს ოპტიკის მონტაჟის. უფრო სქელი ხუფები დამატებითი ფიქსაციის წერტილებით, ხუფები, რომლებიც ფიქისრდებოდნენ გადაბმით უკანა სამიზნე მოწყობილობის ბაზასთან, ოპტიკის სამაგრები, რომლებიც ყენდებოდნენ ხუფების თავზე, ათასანაირი კრონშტეინები, რომლებიც ყენდებოდნენ სტანდარტულ „საბჭოთა“ სამაგრზე და ასევე სამაგრები, რომლებიც სრულდებოდნენ დენთის აირების მილთან ერთად და აქიდან ყველაზე დახვეწილები დამატებით ფიქისრდებოდნენ ლულასთან გადაბმით. მაგალითად AR-15-ის, FN SCAR-ის ჩეხური BREN-ის სამაგრების სიგრძე იმხელა არის, რომ შესაძლბელია ორი ოპტიკური მოწყობილობის, ფანრის და ლაზერული სამიზნის ერთდროული დაყენება (გამადიდებელი + კოლიმატორი + ლაზერი, ოპტიკური სამიზნე + ღამის ხედვის ხელსაწყო + ლაზერი). „კალაშნიკოვზე“ ეს შეუძლებელია. იმისთვის რომ AR-ზე დააყენოთ ოპტიკა საკმარისია კარგი „რინგების“ ყიდვა. იმისთვის, რომ დააყენოთ ოპტიკა „კალაშნიკოვზე“ მოგიწევთ 150-დან 300-დოლარამდე გადახდა და კიდე თავის მტვრევა იმაზე თუ, რომელი მეთოდი არის თქვენთვის უკეთესი და უფრო საიმედო ვიდრე სხვა მრავალი დანარჩენი. მაგალითად ჩვენ ბულგარულ SAR-SF-ზე ოპტიკის დაყენების ერთადერთი გზა არის ან ხუფის შეცვლა ან დენთის აირების მილის. პირველის ფასი 150 დოლარია მეორესი მინიმუმ 130. ამ მოდელს გვერდითა სამაგრი არ აქვს, გამოყენებული დასაკეცი კონდახის კონსტრუქციის გამო. გამომდინარე, რომ სტანდარტული გვერდითი სამაგრი არ გამოირჩევა განსაკუთრებული სიხისტით, ხოლო დენთის აირების მილი საერთოდ არ იყო განკუთვნილი ოპტიკის დასაყენებლად, უმჯობესია არ დახარჯოთ ფული იაფ ჩინურ სამაგრებზე და იყიდოთ ხარისხიანი დეტალი კარგი რეპუტაციის მწარმოებლისგან, რომელიც სპეციალიზირდება კალაშნიკოვის პლატფორმაზე და არ დაგავიწყდეთ, რომ “კალაშნიკოვის” კლონები ყველა ერთნაირი არ არის და დარწმუნდით რომ სასურველი დეტალი მიდის კონკრეტულად  თქვენ “კლონზე”.

SH-1

კომპანია „Ultimak“ უშვებს ძალიან კარგ, საკუთარი კონსტრუქციის სამაგრებს სხვადასხვა კონფიგურაციის „კალაშნიკოვებისთვის“. სურათზე არის დენთის აირების მილი შესრულებული პიკატინის სამაგრით. საიმედო ფიქსაცია მიიღწევა ასევე სამაგრების გამოყენებით, რომლებიც ყენდება ლულაზე. ლულის გახურების და მეტალის გაფართოების ზემოქმედება „ზეროზე“ აჩენს გარკვეულ კითხვებს. ფასი – 130 დოლარი.

ფურნიტურას რაც შეეხება, აქ არჩევანი ძალიან დიდია, და რა თქმა უნდა ყველაზე დიდი არჩევანი არის სტანდარტული „კალაშნიკოვებისთვის“, ნაკლებად დიდი არჩევანია სანადირო ვარიანტებისთვის, და საკმაოდ შეზღუდული არჩევანია ე.წ. „კრინკებისთვის“. ცხადია დაივიწყეთ ისეთი უკანასკნელი „მოდური“ ტრენდები ტაქტიკურ სამყაროში, როგორებიც არის დასაკეცი სამიზნე მოწყობილობები, თავისუფლად დაკიდებული ლულები და ასე შემდეგ. სამაგრების ფართიც არის ძალიან პატარა რის გამოც სანამ დააპირებთ სახელურების ან ფარნების შეძენას, კარგად დაფიქრდით რა გინდათ, სად დააყენებთ და რამეს ამით ხელს რომ არ შეუშლით. მაგალითად AR-15-ის მჭიდის პირდაპირ ქვევით ვარდება ღილაკზე დაჭერისას. „კალაშნიკოვზე“ მჭიდი წინ უნდა გაწიოთ, რომ ის მოხსნათ, რის გამო თუ გიყენიათ შედარებით გრძელი ვერტიკალური სახელური, რომელიც შედარებით უკან არის დაყენებული, გართულდება მჭიდის გამოცვლა ან საერთოდაც შეუძლებელი გახდება.

ak var1

კარგი ვარიანტია „კალაშნიკოვისთვის“ ე.წ. hand stop-ის დაყენება. სახელური ან hand stop აუცილებელია, იმისთვის რომ იარაღი მყარად გეჭიროთ. პრობლემა ის არის რომ სტანდარტულ ტიბჟირზე არ რჩება ადგილი ერთდროულად სახელურის და ფარანის დასაყენებლად. მაშინ ფარანი უნდა დაყენდეს გვერდიდან რაც ზრდის იარაღის სიგანეს. გამოსავალი შეიძლება იყოს ისეთი სახელურის დაყენება, რომელიც ერთდროულად იძლევა ფარანის დაყენების საშუალებას.

მინუსებია ასეთი სახელურის გაბარიტეები, ფარნების შეზღუდული არჩევანი და მათი ფასი. პოპულარული ტაქტიკურ სამყაროში იარაღის ჭერის c-clamp ტექნიკა პოპულარიზირებული კრის კოსტას და ტრევის ჰალეის მიერ „კალაშნიკოვზე არ იმუშავებს იმიტომ რომ ხელი გადაფარავს რკინის სამიზნე მოწყობილობებს ან დაბლა დაყენებულ ოპტიკას. SAR-SF-ის დასაკეც კონდახს აქვს კიდევ ერთი მინუსი, ის ზღუდავს გამოყენებული ვერტიკალური სახელურების არჩევანს. SAR-SF-ის შემთხვევაში ყველაზე ოპტიმალურია hand stop-ის გამოყენება ან დაყენება სასურველი სახელურის და უარის თქმა სალაშქროდ კონდახის აკეცვის საშუალებაზე, ხოლო შალითაში გადასატანად არც არის აუცილებელი კონდახის ბოლომდე აკეცვა. „კალაშნიკოვების“ ტუნინგის თემის გაგრძელება შესაძლებელია უსასრულობამდე, მაგრამ ამ სტატიის მიზანი არ არის „კალაშნიკოვის“ ტუნინგის ყველა მიმართულების აღწერა. მე მინდოდა თქვენთვის ამეხსნა, რომ „კალაშნიკოვის“ ტუნინგი გაცილებით უფრო რთულია და მეტ დანახარჯებს ითხოვს, რის გამოც სანამ რამეს შეუკვეთავთ კარგად უნდა დაფიქრდეთ, რა გჭირდებათ, ნამდვილად გჭირდებად თუ არა, რას, როგორ და სად აყენებთ და რამეს ხელი ხომ არ შეეშლება. ასევე მოერიდეთ იაფი/ჩინური, უსახელო ნაწილების შეძენას. „კალაშნიკოვების“ მოყვარულების წრეებში ავტორიტეტით სარგებლობენ, „Magpul”, “Krebs Сustom”, “Ultimak”, “FAB Defense”, “Midwest Industries”, „Definitive Arms“, ძალიან კარგ თუ არა საუკეთესო ოპტიკის სამაგრებს უშვებს „RS Regulate“.

ჩვენი ტესტირების პირველი ნაწილი მიეძღვნა ბულგარული SAR-SF-ის ტექნიკურ აღწერილობას და შთაბეჭდილებებს. მეორე ნაწილი ეხება უკვე იარაღის მომზადებას ექსპლუატაციისთვის და ტესტირებას სროლით. რაც შეეხება მომზადებას. „არსენალს“ დაჭირდა გარკვეული სამუშაოები, რაც არ არის გასაკვირი. პირველ რიგში ჩემი მეორეადი დეტელების ყუთში ვიპოვე, სასურველი ფორმის ღვედის გასაყრელი, რომელიც დაყენდა კარაბინზე. SAR-SF-ს აქ აქვს წინა ღვედის გასაყრელი, ალბათ იმიტომ რომ მწარმოებლი აზრით ასეთ იარაღზე უმჯობესია დაყენდეს ერთ-წერტილიანი ღვედი. მე მინდოდა ორ წერტილიანი და ამიტომაც ავარჩიე უკვე კარგად ნაცადი Condor Speedy. ამ ღვედის მასალა ისეთია, რომ ლაშქრობისას ღვედი თავისით იხსნება ამიტომ საჭიროა გადაბმის ადგილების გადახვევა შავი იზოლაციური ლენტით. სხვა მხრივ ეს ღვედი იდელაურია და იძლევა საშუალებას შეცვალოთ მისი სიგრძე ხელის ერთი მოძრაობით.

speedy krink

შემდეგ საჭირო გახდა მჭიდების მორგება. მჭიდის ღილაკის კბილი, ბოლომდე არ ჯდებოდა და კარგად არ ედებოდა მჭიდის ბჯენს. ბჯენის ქლიბით დამუშავებამ აღმოფხვრა ეს პრობლემა და მჭიდის დაყენებისას ისმოდა მკაფიო ჩაკეტვის ხმა, რაც იუწყებოდა რომ კბილი ბოლომდე შევიდა კონტაქტში მჭიდთან და ის საიმედოთ ზის იარაღში.

მჭიდის ამოღებისას მისი უკანა კედელი ედებოდა რესივერის ბასრ კუთხეს და ის იჭედებოდა. მჭიდის პლასტმასის კედლების შეთხელება მივიჩნიეთ უაზროდ და ამის მაგივრად ოდნავ დავქლიბეთ შიქნიდან რესივერი. დამუშავებული ადგილი გავაშავეთ „ცივი“ წესით.

სტანდარტული უკანა სამიზნე იყო ძალიან წვრილი და არ ატარებდა საკმარისად შუქს, რის გამოც დამიზნება რთულდებოდა. შესაბამისი ზომის ქლიბის გამოყენებით, ღარი გაფართოვდა და მიიღო ე.წ. ექსპრეს სამიზნის ფორმა. ასეთი ტიპის სამიზნეები გამოიყენება იარაღზე, რომლითაც ახლო მანძილებზე ნადირობენ აფრიკაში, სახიფათო ცხოველებზე. რითიც ნადირობა შესაძლებელია ბუშში ვეფხვზე, გამოდგება ორფეხა მტაცებლებისგან თავის დასაცავად. დამუშავებული ადგილი ასევე გაშავდა „ცივი“ წესით.

პლასტმასის ტიბჟირი, გაიზომა, გაიხვრიტა ორ ადგილას და მასზე დაყენდა CAA-ს პიკატინის სამაგრი, ვერტიკალური სახელურით. სამაგრი დაფიქსირდა ორი ხრახნით და დამატებით ეპოქსიდით. პიკატინის სექციები იაფი ღირს (5-10 დოლარი) და მათი სტანდარტულ ფურნიტურაზე დაყენება დაგიზოგავთ თანხას, არ გახდება საჭირო ახალი ტიბჟირის შეძენა.

pic on krink

ექსპერიმენტის სახით, მოკლე 5 ვაზნიანი მჭიდის მიმწოდებელი დამოკლდა და შემზღუდველი მოიჭრა, რამაც პატარა მჭიდის ტევადობა გაზარდა ზუსტად 10 ვაზნამდე. ევროპაში „არსენელები“ იყიდება ორ ვაზნიანი მჭიდით ასრებული შეზღუდვის გამო, სადაც შაშხანა სავაზნის ჩატლით არ უნდა იტევდეს სამ ვაზნაზე მეტს. საქართველოში მჭიდის ტევადობა შეზღუდული არ არის, რის გამოც ასეთი ოპერაცია აბსოლუტურად ლეგალურია.

უკანა სახელურის გამოცვლა ლარის კურსის გამო გადაიდო, და ამის მაგივრად სტანდარტულ სახელურს გაუკეთდა სტიპლინგი. ასეთი ჩვევა მაქვს მაქსიმალურად უხეში სახელურების გამოყენების ყველა ჩემ იარაღებზე.

საკონსერვაციო ზეთის მოშორების შემდეგ იარაღი დაიზეთა Break Free LP-თი, რომელსაც უკვე 4 წელია წარმატებით ვიყენებ.

რენჯზე ვიზიტის წინ ჩვენ გვაინტერესებდა პირველ რიგში ლულის მოწყობილობის ეფექტურობა, იმიტომ რომ 5.56 კალიბრის ვაზნის გასროლას ასეთი მოკლე ლულიდან უნდა მოყოლოდა შთამბეჭდავი ლულის ალი, დამაყრუებელი გასროლის ხმა და წნევის დარტყმა. ასევე გვაინტერესებდა ვაზნების მიწოდებისას ხომ არ ხდებოდა ტყვიის თავის დეფორმირება ან რამე ანომალიური დაზიანებებებს ხომ არ ქონდა ადგილი მასრებზე ან ვაზნებზე. ასეთი რამეები ჩვეულებრივი ამბავია კონვერსიულ იარაღში. მაგალითად, უმეტესობა ყოფილი სამხედრო იარაღების არ მუშაობს სანადირო ვაზნებთან, რუსული „ვეპრი“ ჭეჭყავდა მასრებს ექსტრაქციისას და ა.შ. ასევე საინტერესო იყო მოხდებოდა თუ არა ტყვიის აყირავება 100 მეტრზე სროლისას (იარაღის 215 მმ-ნი მოკლე ლულის გამო).

კარაბინს ასევე დაჭირდა გასწორება, საბედნიეროდ მხოლოდ ვერტიკალურ სიბრტყეში, რაც ადვილად შესაძლებელია კომპლექტში მოყოლებული ინსტრუმენტით. ჰორიზონტალურ სიბრტყეში გასწორება უფრო რთულია, ითხოვს ფორმულის გამოყენებას და სპეციალურ ინსტრუმენტს. თუ ეს ინსტრუმენტი არ გაგაჩნიათ, გასწორება ხდება დელიკატური პროცესი და ითხოვს შტანგენცირკულის გამოყენებას. SAR-SF-ის სამიზნე მოწყობილობა გათვლილია 350 მეტრამდე სასროლად და 500-მეტარმდე სასროლად. არ ვარ დარწმუნებულია, რომ ბულგარელებმა გამოიყენეს სამიზნე მოწყობილობა ზუსტად გათვლილი 5.56 ბალისტიკაზე. ამიტომ ჩემი რჩევა იქნება იარაღი “გაანულოთ” სასურველ დისტანციაზე (ქვემოთ მოცემული ცხრილების მიხედვით), დაიმახსოვროთ ტრაექტორია და გამოიყენოთ მხოლოდ „П“ მდგომარეობა. ეს იარაღი გამოიყენება პრაქტიკულად “პისტოლეტის მანძილებზე” და ზედმეტი მაინიპულაციები სამიზნე მოწყობილობებთან საჭირო არ არის. მაქსიმალური სროლის მანძილად მე ავარჩიე 200 მეტრი. განულების დისტანცია 25 მეტრი რაც 200 მეტრამდ მაძლევს საშუალებას „დავრჩე“ სილუეტის ცენტრში და არ შევიტანო ცვლილებები დამიზნებაში, 200 მეტრზე კი მოხვედრის წერტილი იქნება 22 სმ-ით დაბლა. უკანა სამიზნე მოწყობილობის მეორე მდგომარეობას უბრალოდ არ ვიყენებდი. იარაღის დანიშნულებიდან გამომდინარე გაცილებით უფრო მნიშვნელოვანია რა ტრაექტორია ექნება ამ იარაღს ნოლიდან 50 მეტრამდე ვიდრე 100-დან 300 მეტრამდე. ჩვენი ვარაუდით წინა სამიზნე მოწყობილობის ერთი სრული ბრუნი უნდა იწვევდეს მოხვედრის წერტილის გადაადგილებას 20 სმ-ით 100 მეტრზე. მაგრამ ეს ჩვენი ვარაუდით. რეალურად იარაღი ადვილად  გასწორდა 25 მეტრზე რამდენიმე ცდით, ყოველგვარი ზედმეტი გათვლების გარეშე.

 როგორც უკვე ვთქვი ჩვენ განსაკუთრებულად გვაინტერესებდა როგორ გამოიჩენდა თავს „კრინკის“ ლულის მოწყობილობა და ეხლა გვესმის რატომ ღირს ის აშშ-ში 90 დოლარზე მეტი და იმდენად კარგი გამოდგა რომ თავად „ნოვესკემ“ გააუმჯობეს და გაამოიყენა მისი კონსტრუქცია თავის მოკლე AR-15-ის ბაზაზე შექმნილ კარაბინებში. მაგალითად გვერდიდან დგომისას დენთის აირების დარტყმა პრაქტიკულად არ იგრძნობა. 16.5 ინჩიან AR-15-ის (აღჭურვილი Yankee Hill Phantom-ით) გვერძე დგომა გაცილებით არასასიამოვნო იყო. ლულის ალი პრაქტიკულად არ ჩანდა სანამ მზის ჩასვლის შემდეგ არ დაბნელდა და ასეთ პირობებშიც კი ლულის ალი მინიმალური იყო. ხმის, ალის და დენთის აირბის დარტყმის თვალსაზრისით SAR-SF-დან სროლა არაფრით არ განსხვავდება იგივე კალიბრის შაშხანის სროლისგან. ეს მასიური ლულის მოწყობილობა მძიმეა და გაბარიტული, მაგრამ პირადად მე აზრადაც არ მომივა მისი გამოცვლა. თუნდაც იმის გამო რომ ის როგორც საპრესორი „ამწყვდევს“ დენთის აირების ნაწილს და შესაბამისად მეტად აბინძურებს იარაღს, მე სიამოვნებით დავხუჭავ თვალს ამ თავისებურებაზე.

მოდიფიცირებული მჭიდიდან სროლისას, მეოთხე თუ მეხუთე ვაზნაზე მოხდა დაბრკოლება ვაზნის მიწოდების შეფერხების ფორმით, რაც აღარ გამორებულა შემდეგი 80 ვაზნის გასროლისას.

განსაკუთრებულად მინდა აღვნიშნო უკუცემის არ არსებობა. დანამდვილებით მინდა ვთქვა რომ უუკუცმა ისეთივე იყო, როგორც მსუბუქი .22lr-ის კარაბინიდან სროლისას. ამის მიზეზი შეიძლება იყოს მოძრავი ნაწილების დიდი მასა და ავტომატიკა გრძელი სვლით, რომელიც ეფექტურად შთანთქავს უკუცემას. ასვევ ალბათ იარაღის 3 კილოგრამიანი მასა. მოკლე ლულის გამო, სიმძიმის ცენტრი იარაღის გეომეტრიული ცენტრთან არის ახლოს, რის გამოც იარაღს აქვს ძალიან კარგი ბალანსი და ის ძალიან მანევრირებადია, სამიზნედან სამიზნეზე სწარაფად გადატანისას მას არ აქვს ინერცია, რომელიც უნდა დაძლიო რომ იარაღი გააჩერო. 15 მეტრიდან სწრაფი ორმაგი გასროლები სტაბილურად ჯგუფდებოდა სამიზნის ცენტრში. ახლო მანძილიდან პირველი ტყვია ხვდებოდა სადაც უმიზნებდით მეორე 10 სმ-ით მაღლა 1-2 საათზე. „დაბლ-ტეპის“ დანიშნულებაც ეს არის, რომ მაქსიმალურად სწრაფად სამიზნე გახვრიტოთ ორ ადგილას, ერთმანეთისგან დაშორებით მაგრამ მასის ცენტრში, რაც ადვილად მიიღწევა ამ იარაღით.

სწრაფ სროლას ისევე როგორც ზუსტ სროლას უფრო შორ მანძილებზე აადვილებს მართლაც რომ ჩინებული სტანდარტული სასხლეტი, რომელსაც აქვს გრძელი სვლა მაგრამ რბილი და ერთვაროვანი (უფრო გრძელი ვიდრე AR-15-ზე მაგრამ უფრო მოკლე ვიდრე Vz-58-ზე). არანაირი შედარება „საიგების“ და „ვეპრების“ ხრაშუნა სასხლეტებთან. რესეტი არის მოკლე რის გამოც სწრაფი სროლა ძალიან ადვილია. ამ იარაღის სასხლეტი ჩვენი აზრით იმსახურებს უმაღლეს შეფასებას და წარმოუდგენელია ვინმემ მოინდომოს Tapco-ს ან Redstar-ის დამრტყმელ-სასხლეტი მექანიზმზე ფულის დახარჯვა.

კონდახი საჭიროებს მიჩვევას მისი დიდი სიგანის გამო. უმჯობესია იარაღი მაქსიმალურად მკერდის ცენტრისკენ მიიბჯინოთ, რაც უზრუნველყოფს იარაღის მაქსიმალურ კონტროლს. კონდახს დისკომფორტი არ შეუქმნია არც ერთი პოზიციიდან სროლისას. პარადოქსია მაგრამ „კალაშნიკოვი“ უფრო მოსახერხებელია ცაციებისთვის. ასეთ შემთხვევაში მჭიდის გამოცვლა და მცველით ოპერირება შესაძლებელია მარჯვენა ხელით. სწორედ ამ მიზეზის გამო ავტორს არ ქონდა პრობლემები „კალაშნიკოვის“ ერგონომიკასთან. მიუხედავად წლების განმავლობაში მარცხნა მხრიდან სროლისას, ავტორს სახეში არ მოხვედრია არც ერთი მასრა. ასევე შევეცადეთ დაგვედგინა რამდენად მოსახერხებელია იარაღი ავტომობილში. იარაღის გამოყენება შესაძლებელია მანქანიდან სროლისას, მათ შორის გაშლილი კონდახითაც. ეს იარაღი მართლაც ბრწყინავს დახურულ სივრცეებში, ვიწრო ადგილებში, ავტომობილებში გამოყენებისას.

სროლის შემდეგ მასრების და მიწოდებული ვაზნების დათვალიერებამ შეიძლება ბევრი რამე გვითხრას იარაღზე. უნდა ვეძებოდ ანომალიები, წათლილი ტყვიის თავები, გაბერილი/გაბზარული მასრები, გაბრტყელებული ამაალებლები ან დამრტყმელის კვალი რომელიც სუსტია და არ არის ამაალებლის ცენტრში. ასეთი კვალი შეიძლეება სერიოზული პრობლემების სიმპტომები იყოს. სწორედ ასე ერთხელ აღმოვაჩინე რომ ჩემს მიერ ნაყიდ სპარსულ მაუზერს ლულა ქონდა გახვრეტილი (დეაქტივირებული) და შემდეგ უხარისხოდ შედუღებული და სროლა ასეთი იარაღიდან იყო სახიფათო, მასრებს მაღალი წნევის კვალი ეტყობოდა და ნაწილი გაბზარულიც იყო. “არსენალიდან” ნასროლი ვაზნების დათვალიერებისას არანაირი ანომალია აღმოჩენილი არ იქნა. ტყვიის თავებს არ ეტყობა დეფოორმაცია (მათ შორის პლასტმასის ცხვირით აღჭურვილ Hornady V-max ტყვიებს). (update 16.11.15: როგორც ჩანს კალაშნიკოვის ავტომატიკის სქემა გათვლილია ვაზნბებზე რკინის მასრით, ლატუნის მასრა უფრო რბილია და ამიტომაც გარკვეული რაოდენობა ვაზნების გასროლის შემდეგ აღმოვაჩინეთ, რომ აღინიშნება შეჭეჭყილობები მასრებზე, რაც გამოწვეულია ექსტრაქციისას მასრის შეჯახებით რესივერის ხუფთან, ასევე ხანდახან მიწოდებისას მასრის მხარი იჭეჭყება სავარაუდოთ სავაზნის ზედა კედელთან შეჯახებისას, მაგგრამ ამის გამო დაბრკოლებას სროლისას ადგილი არ ჰქონია). 

ექსტრაქცია პოზიტიური იყო, მასრები სტაბილურად ერთი მიმართულებით ტოვებდნენ სავაზნეს (3 საათზე თუ იარაღს ზევიდან უყურებთ) და ვარდებოდნენ იარაღიდან 10 მეტრში.

ak bolt handles

„კალაშნიკოვის“ საკეტის სახელური ისეთივე უკვდავი ანაქრონიზმია, როგორც მოსინის სწორი კონდახი. თითქოს რა უნდა მის გამოცვლას მაგრამ ნახევარი საუკუნე ვერ დააყენეს საშველი. ნახევარმთვარის ფორმის ის მოუხერხებელია, არა და მისი გამოყენება ხდბა ყოველი მჭიდის დაცლის შემდეგ. ებრაელებმა, ფინელებმა, სამხრეთ აფრიკელებმა თავიანთ კლონებში იყენებენ უფრო მოსახრეხებელ ცილინდრულ სახელურებს, ამერიკელებმა გამოუშვეს ადაპტორები, რომლებიც სტანდარტულ სახელურზე ყენდება და ღირს 15-დან 25 დოლარამდე.

100 მეტრზე სროლა განხორიცელდა უგვე მზის ჩასვლის შემდეგ, როდესაც უკვე საკმაოდ ბნელოდა და გადაკეთებულმა სამიზნე მოწყობილობამ კარგად გამოიჩინა თავი. ჩვენ ვერ ვასწრებდით კარგი სასროლოსნო პოზიციის მოწყობას და ამიტომ სროლა ხორციელდებოდა მანქანის როგორც საყრდენის გამოყენებით. ჯგუფები ვარირებდა 12-დან 14-სმ-მდე, 62 გრანიანია ტყვიების გამოყენებისას. ნახვრეტები სამიზნეში იყო სუფთა და მრგვალი რამაც დაგვარწმუნა რომ ტყვია 215მმ-ან ლულაში ბიჯით 1:7 საკმარისად სტაბილიზირდებოდა. ნასროლი ყველა ჯგუფის გადაფარვა შესაძლებელი იყო ერთი ხელის გულით. ჩვენი აზრით იარაღის სიზუსტის პოტენციალი უფრო დიდია და უფრო უკეთეს პირობებში სროლისას გაცილებით უკეთესი შედეგების მიღწევაც შესაძლებელია. ერთი 5 გასროლიანი სერიის შემდეგ სამი ტყვია 5 სმ-ან ჯგუფს ქმნიდა. აღნიშნული შედეგი ფრიად დამაკმაყოფილბელია იარაღისთვის რომლის სიგრძე დაკეცილ მდგომარეობაში სულ რაღაც 50სმ-ია, ხოლო სამიზნე ხაზის რადიუსი „პისტოლეტური“ 235მმ-ია.

krink bal

აღნიშნული ცხრილები შედგენილია Hornady-ის საიტზე არსებული ბალისტიკური კალკულატორის გამოყენებით. მაღალი საწყისი სიჩქარის გამო, 200 მეტრამდე ტყვიას საკამოდ კარგი ტრაქტორია აქვს, თუმცა 200 მეტრის ზევით ტყვია სწრაფ ვარდნას იწყებს. აღნიშნული ცხრილების მიხედვით შეგიძლიათ აირჩიოთ სასურველი „საბრძოლო განულების“ მანძილიც (აღნიშნული მონაცემები გათვლილია “რკინის” სამიზნე მოწყობილობებზე) . რა თქმა უნდა ბრმად ცხრილების ნდობა სისულელეა და ტრაექტორია სროლით უნდა გადაამოწმოთ. 

215მმ-ნი ლულიდან ნასროლი 60 გრანიანი ტყვიის საწყისი სიჩქარე იქნება ალბათ მაქსიმუმ 700 მეტრი წამში. ამის გამო ჩემი აზრით მაქსიმალური ტერმინალური ეფექტურობის მიღწევის მიზნით, საუკეთესო იქნება მძიმე ტყვიების  კონტროლირებადი ექსპანსიით გამოყენება. ფასი/ხარისხი/თვისებების მიხედვით მე ავირჩიე 60 გრანიანი Hornady V-max, რომლის კონსტრუქცია უზრუნველყოფს ექსპანსიას თუნდაც დაბალი საწყისი სიჩქარის პირობებში (500 მ/წ-მდე). როდესაც საწყისი სიჩქარე მაქსიმუმ 700 მ/წ-შია, საიმედო ფრაგმენტაციაზე ზედმეტია საუბარი ამიტომ ტყვია კონტროლირებადი ექსპანსიით უნდა იყოს საუკეთესო არჩევანი. ჩემ სიტყვებსაც ბრმად ნუ ენდობით და თავად გამოიკვლიეთ ეს საკითხი. ამით ჩვენი ტესტირების ანგარიში სრულდება

ჩვენი შეფასება რენჯზე ვიზიტის შემდეგ? უმაღლესი. გარდა იმისა, რომ იარაღი კარგად ისვრის შეგახსენებთ, რომ ასევე SAR-SF იყენებს პოპულარულ, გავრცელებულ კალიბრს, ფორმდება ტარებით, არის ზე-კომპაქტური, კარგად შესრულებული და ღირს, ბევრად უფრო იაფი ვიდრე „საიგები“ და AR-15-ები, საგრძნობლად უფრო იაფი ვიდრე .223 კალიბრის Vz-58-ები. დიახ, ის საჭიროებს ცოტა ქლიბით მუშაობას, რასაც ერთი საღამო ეყოფა და იარაღიც უფრო უკეთესად მოიქცევა. შეიძლება გახდეს საჭირო მცირე ინვესტიციებიც დამატებით აქსესუარებში, მაგრამ შედეგად მიიღებთ საიმედო და ეფექტურ საბრძოლო ინსტრუმენტს. რა თქმა უნდა ერგონომიკით ის ვერ შეედრება ამ მაჩვენებლით ეტალონურ AR-15-ს მაგრამ მთავარი მიზეზი SAR-SF-ზე არჩევანის შეჩერების არის მისი კომპაქტურობა, შეუდარებელი საიმედოობა ასეთი გაბარიტის კარაბინისთვის გამოყენებული ავტომატიკის სქემის წყალობით, ფასი და თუ გნებავთ სენტიმენტალური გრძნობები „კალაშნიკოვის“ პლატფორმის მიმართ, ვისაც ასეთი გააჩნია. მე არ მაქვს ასეთი გრძნობები, უბრალოდ მინდოდა მაქსიმალურად კომპაქტური და იაფი 5.56 კალიბრის კარაბინი.

იშვიათი „კალაშნიკოვებისთვის“ კარგი სასხლეტი, მცველი, რომელიც ადვილად იხსნება-იკეტება, უფრო მოსახერხებელი პისტოლეტის სახელური, კიდე უფრო სასიამოვნოს ხდიან ამ იარაღიდან სროლას. ჩვენი აზრით „არსენალის“ კარაბინი SAR-SF იმსახურებს შეფასებას „ძალიან კარგი“ და „რეკომენდირებულია შესაძენად“.

სროლის შემდეგ მოვიდა იარაღის წმენდის დრო. როგორც ვივარაუდე ლულის მოწყობილობას აქვს ისეთივე ეფექტი, როგორც საპრესორს – ხდება დენთის აირების ნაწილის შებრუნება რესივერის შიგნით და იარაღი საკმაოდ დაბინძურებული იყო სროლის შემდეგ. დამაბრუნებელი ზამბარაც კი, რომელიც როგორც წესი არ საჭიროებს წმენდას გამურული იყო. აქიდან გამომდინარე იარაღის წმენდა საკმაოდ ხანგრძლივი იყო და ჩვეულებრივზე მეტი საწმენდი სითხე და ჩვრები გაიხარჯა. SAR-SF-ის ისევე როგორც „კალაშნიკოვის“ სხვა კლონები ითხოვს დენთის აირების მილის საფუძვლიან წმენდას. მილის ზედაპირი არ არის ქრომირებული და ყველაზე ხშირად სწორედ ამ დეტალში იწყება კოროზია. თუ კოროზიამ დაიწყო მეტალის ჭამა, ჩათვალეთ ამ დეტალს თქვენ ვერასდროს ვეღარ მიიყვანთ სუფთა მდგომარეობამდე. ცალკე წმენდას ითხოვს ლულის მოწყობილობა, რომელიც სროლის შედეგად ძალიან ბინძურდება და კიდევ კაი რომ ის ადვილად იხსნება. კონუსი მოთავსებული მოწყობილობის შიგნით როგორც ჩანს ქრომირებულია მაგრამ ეს არ ნიშნავს რომ ამის გამო ის არ უნდა გაწმინდოთ. რას იზამ, ყვლაფერს აქვს თავისი ფასი, სამაგიეროდ ის ეფექტურად ასრულებს თავის ფუნქციას. ასეთ იარაღზე ასეთი მოწყობილობის გამოყენება აუცილებელია.  5.56 კალიბრის ამუნიცია როგორც წესი არ არის კოროზიული მაგრამ 7.62-ის შემთხევაში, „არსენალის“ პატრონმა უმჯობესია იარაღი ყოველი სროლის შემდეგ კარგად გაწმი



კომენტარები გათიშულია.