საბრძოლო პისტოლეტის კონცეფციაზე და შეფასების კრიტერიუმებზე

რა არის საბრძოლო პიისტოლეტი? საიდან გაჩნდა ეს ტერმინი საერთოდ? ჩემი აზრით საბბრძოლო პისტოლეტის საუკეთესო განმარტება ეკუთვნის ინსტრუქტორს ამერიკიდან ჯონ ბარდოკს. მისი აზრით საბრძოლო პისტოლეტი არის სრული ზომის პისტოლეტტი, რომელიც იტარება ღიად, სამსახურეობრივ ბუდეში პირის მიერ რომელიც ყოველდღიურ სახიფათო საქმიანობაში არის ჩართული, ან იტარება ფარულად ქამრის შიგნით განსაკუთრებულად მოტივირებული ადამიანებისთვის.  ჩემი აზრით საბრძოლო პისტოლეტი არის მაქსიმალური ტევადობის მჭიდის მქონე იარაღი (იმიტომ რომ საცეცხლე ძალა არის მნიშვნელოვანი) ადეკვატური კალიბრით, საკმარისად გრძელი სამიზნე ხაზით. საბრძოლო პისტოლეტის გამოყენება გულისხმობს, რომ მის მფლობელი დამოკიდებულია ამ იარაღზე და თავისი ცხოვრების უმეტესი ნაწილი საბრძოლო პისტოლეტი არის მისი ერთადერთი ბრძოლის წარმოების საშუალება. დაფიქრდით იმაზე რაც მე ვთქვი.  თუ ადამიანი დამოკიდებულია მხოლოდ პისტოლეტზე, მას უნდა ქონდეს ისეთი პისტოლეტი, რომელშიც თავმოყრილი იქნება ამ იარაღის სისტემის შესაძლეებლობების მაქსიმუმი. ეს კიდე გულისხმობს მაქსიმალურად ტევად მჭიდს, სროლის მაქსიმალურად გრძელ ხაზს მეტი სიზუსტისთვის, მაქსიმალურად გრძელ ლულას, არსებული კალიბრის პოტენციალის მაქსიმალურად ეფექტური გამოყენების მიზნით. როდესაც მსროლელი ძირითად იარაღად იყენებს გრძელლულიან იარაღის სისტემას მაშინ პისტოლეტი არის მისი დამხმარე იარაღი და მაშინ მსროლელმა შეიძლება დათმოს გარკვეული თვისებები და აირჩიოს უფრო კომპაქტური და მსუბუქი იარაღი. თუ მსროლელი ვალდებულია ფარულად ატაროს ყოველდღე ის ასევე იძულებულია აირჩიოს იარაღი რომელიც უზურნველყოფს ფარული ტარების საშუალებას და ეს ასევე მოხდება გარკვეული საბრძოლო თვისებების დათმობით/შემცირებით. ანუ პისტოლეტი როგორც იარაღი შეიძლება დაიყოს სამ ძირითად ჯგუფად, საბრძოლო პისტოლეტი, ფარული ტარების თავდაცვითი პისტოლეტი, სპორტული პისტოლეტი.

3tds

სამი ჯგუფის ერთ-ერთი საუკეთესო წარმომადგენლები: საბრძოლო, FN-ის FNP 45 Tactical, თავდაცვითი Glock 30,  სპორტული Predator Tactical-ის The Wraith.

გარდა ამისა საბრძოლო პისტოლეტი ოდიდგანვე არის შეიარაღებული ძალების და პოლიციის შეიარაღებაში.  თუ პოლიციელები თავისი სამსახურის განმავლობაში პისტოლეტს სულ თან ატარებენ და კრიტიკულ სიტუაციაში ეს არის ერთადერთი იარაღი რაც მათ გააჩნიათ, ჯარისკაცები პირიქით ატარებენ პისტოლეტს როგორც მეორე/სათადარიგო იარაღს. სამხედრო მეთაურებს ყოველთვის სურთ ყველაზე კარგი და ყოვლისშემძლე პისტოლეტი მაგრამ პრაქტიკა ადასტურებს რომ პისტოლეტის როლი თანამედროვე შეიარაღებულ კონფლიქტში არის მიზერული ხოლო ჯარში პისტოლეტის სწავლას ძალიან ცოტა დრო ეთმობა. პერსონალური ბალისტიკური დაცვის საშუალებების განვითარებამ და გავრცელებამ ერთ დროს წარმოშვა ახალი იარაღის კლასი ე.წ. პერსონალური დაცვის იარაღი, კომპაქტური პისტოლეტ-ტყვიამფრქვევები, რომლებიც ისროდნენ მცირეკალიბრიან სწრაფ ტყვიებს, რომლებიც განსხვავებით პისტოლეტის კალიბრებისგან ამარცხებდნენ სამხედრო ჯავშან-ჟილეტებს და ჩაფხუტებს. მაგრამ მალევე აღმოჩნდა, რომ ასეთმა იარაღმა გადაწყვიტა რიგი პრობლემების და წარმოშვა სხვა პრობლემები და ამ კონცეფციით შეიქმნა ერთი ხელის თითებზე ჩამოსათვლელი იარაღები და კალიბრები, რომლებმაც ვერ ნახეს ფართო გავრცელება. სიმართლე გითხრათ ერთიანი ხედვა/მიდგომა პისტოლეტისადმი შეიარაღებული ძალების არსენალში არ არსებობს. ამ ეტაპზე იარაღი რომელიც იქნება ეფექტური ბალისტიკური დაცვის საშუალებების წინააღმდეგ, ერთდროულად კარგი ტერმინალური ეფექტურობით და იმ ზომა წონის რომ მის მფლობელს შეეძლოს ამ იარაღის ისე ტარება, რომ ორივე ხელი თავისუფალი ქონდეს უბრალოდ არ არსებობს.  გამოხმაურებები ცხელი წერტილებიდან ადასტურებენ, რომ მებრძოლები არ იყენებენ პისტოლეტებს და თვლიან მას ზედმეტ სათრევ წონად. ეს არ არის გასაკვირი, ასიოდე წლის წინ მსოფლიო არმიებს არ ქონდათ სწარფმსროლელი იარაღი და პისტოლეტი/რევოლვერი იყო ერთადერთი შეიარაღების სისტემა, რომელსაც შეეძლო ახლო ბრძოლაში სწრაფი გასროლების წარმოება. კოლონიალურ ომებში, პირველი მსოფლიო ომის სანგრებში პისტოლეტი ეფქტური იარაღი იყო და ოფიცრები ხშირად მას საკუთარი ფულით ყიდულობდნენ.  მაგრამ უკვე მეორე მსოფლიო ომში ავტომატური იარაღის გავრრცელებამ მნიშვნელოვნად შეამცირა პისტოლეტის როგორც საბრძოლო იარაღის როლი.

საკუთარი ფულით ნაყიდი მაუზერ C96-ით იყო შეიარაღებული ახალგაზრდა სერ უინსტონ ჩერჩილი. ის უწოდებდა მას საუკეთესო რამედ მსოფლიოში და მინიმუმ ერთხელ ამ პისტოლეტმა ის სიკვდილს გადაარჩინა რამდენიმე ხმლებით შეიარაღებული მოწინააღმდეგესთან შეტაკებაში სუდანში, ომდურმანის ბრძოლის დროს (ამ შეტაკებაში მან მოკლა ან დაჭრა სამი დერვიში). რომ არა პისტოლეტი, ჩერჩილი მხოლოდ “საშტატო” ხმლით შეიარაღებული უძლური იქნებოდა  რიცხობრივად უპირატესი მოწინააღმდეგის წინააღმდეგ. მაუზერი მან დედამისის მოცემული ფულით შეიძინა ინგლისში . 

ინერციით იმ დროიდან მოყოლებული არმიები ტრადიციულად იძენდნენ სრული ზომის პისტოლეტებს, მიუხედავად იმისა, რომ პრაქტიკა ადასტურებს, რომ ავტომატური იარაღის გავრცელებამ პისტოლეტს როლი და მნიშვნელობა საბრძოლო დანაყოფებში შეამცირა და პრაქტიკულად გააქრო კიდვაც. მაგალითად საბჭოთა კავვშირში მიხვდნენ ამას და ვეტერანების გამოკითხვით და მათი მონაყოლის ანალიზით ისინი მიხვდნენ რომ ჯარისკაცს და ოფიცერს ჭირდება პირველ რიგში კომპაქტური და მსუბუქი იარაღი და წითელმა არმიამ მიიღო იმ დროის ყველაზე საუკეთესო კომპაქტური იარაღის ვალტერ პპ-ს კონცეპტუალური ანალოგი, მაკაროვის სისტემის პისტოლეტი, რომელსაც მალევე დაემატა პერსონალური დაცვის იარაღის საბჭოთა და შესაბამისად წარუმატებელი ვერსია, სტეჩკინის ავტომატური პისტოლეტი.

mk23big

H&K Mk23 (სურათზე IMI Desert Eagle-თან შედარებისთვის), შექმნილი 90-ან წლებში აშშ-ის სპეციალური დანიშნულების ძალების მოთხოვნით, მცდარი კონცეფციით ყოფილიყო საიერიშო პისტოლეტი, გამოდგა საიმედო, ძლიერი და უკიდურესად გამძლე იარაღი მაგრამ ზედმეტად დიდი და მძიმე პისტოლეტისთვის და ამ იარაღმა ვერ ნახა ფართო გავრცელება და გამოყენება. კონცეპტუალურად ის ახლოს დგას მაგალითად 100 წლის ასაკის ე.წ. “საარტილერიო ლუგერებთან”, პისტოლეტებთან მაქსიმალურად გაზრდილი საცეცხლე ძალით, რასაც შეეწირა პისტოლეტის მთავარი თვისება კომპაქტური გაბარიტები და მცირე მასა.   

ჩემი აზრით საბრძოლო პისტოლეტები პირობითად შეიძლება დაიყოს სამ თაობათ. პირველი თაობა არის ისეთი პისტოლეტები, როგორიც არის მაგალითად Walther P38, Browning High Power, Colt 1911 და ასე შემდეგ. ანუ პირველი საიმედო და კომპაქტური ავტომატური პისტოლეტები, ძლიერ კალიბრზე, რომლის წარმოება შესაძლებელი იყო დიდი რაოდენობით.  მეორე თაობა არის გაუმჯობესებული პირველი თაობის პისტოლეტები, სადაც გამოყენებულია უფრო უკეთესი სამიზნე მოწყობილობები, შედარებით დიდი ტევადობის მჭიდები, პისტოლეტები უფრო უსაფრთხოა და მათი კონსტრუქციაც უფრო დახვეწილია, აქცენტით გამარტივებაზე და კონსტრუქციის გამძლეობაზე. პირველ თაობაში დოომინირებს ფოლადი, მეორე თაობაში ფოლადი და მსუბუქი შენადნობები, ხოლო მესამე თაობაში ჩარჩოს მასალად მასიურად გამოიყენება პოლიმერები. ასევე მეორე თაობა განსხვავებით პირველისგან უმეტეს წილად გათვლილია თანამედროვე „ცხელი“ ექსპანსიური ვაზნების გამოყენებაზე. მესამე თაობა ეს უკვე არის მეტ წილად სისტემები დახურული დამრტყმელით, ზე მარტივები, აქცენტით მაღალ სროლისუნარიანობაზე, მსროლელზე მორგების საშულებით, ორმხრივი მართვის ელემენტებით, ჩარჩოებით მსუბუქი და გამძლე პოლიმერისგან და ასე შემდეგ. მეორე თაობის საბრძოლო პისტოლეტებს განეკუთვნება მაგალითად Beretta 92FS, Cz75, Smith&Wesson 39/59 და ასე შემდეგ. მესამე თაობას უნდა მივათვალოთ ისეთი იარაღები როგორიც არის Glock, S&W M&P, H&K USP და ასე შემდეგ.

3gen3

პირველი, მეორე და მესამე თაობის ერთ-ერთი საუკეთესო წარმოადგეენლები. Browning P-35 High Power, SIG Sauer P226, Glock 17.

საბრძოლო პისტოლეტები ტრადიციულად სარგებლობენ დიდი და დამსახურებული პოპულარობით პოლიციურ სამსახურებში და ასევე სამოქალაქო მსროლელებს შორს. პირველები აფასებენ ასეთი პისტოლეტების მაღალ საიმედოობას და დიდი საცეცხლე ძალას, სამოქალაქო მსროლელებს მოწონთ საბრძოლო პისტოლეტები იმიტომ რომ მაგათგან ადვილია სროლა, ასეთი პისტოლეტები ძალიან ზუსტია. საქართველოშიც სრული ზომის პისტოლეტები ალბათ ყველაზე გაყიდვადია, უმეტესობა მოქალაქეებს არ აქვთ იარაღის ტარების უფლება და ლოგიკურია რომ თუ მთელი თავდაცვის სისტემა აგებულია პისტოლეტის ირგვლივ ჯობია ის იყოს მაქსიმალურად ბევრი ვაზნით შიგნით და წონას და გაბარიტებს დიდი მნიშვნელობა არ აქვს.

ამ სტატიაში მე ასევე შევეცდები პირველად ჩამოვაყალიბო კრიტერიუმები საბრძოლო პისტოლეტის, რომელთა მიხედვითაც ჩემი აზრით უნდა შეფასდეს ყველა საბრძოლო პისტოლეტი.  საქმე იმაშია, რომ ყველა სრული ზომის პისტოლეტი არ არის აუცილებლად კარგი საბრძოლო პისტოლეტი. სრული ზომის პისტოლეტს შეიძლბა აკლდეს ის თვისებები რაც უნდა ქონდეს საბრძოლო პისტოლეტს. ჩემი აზრით ასეთი 8 კრიტერიუმი არსებობს და მე განვმარტავ მაგათ სათითაოდ, ჯერ მოკლედ და შემდეგ უფრო ვრცლად.

საიმედოობა. პისტოლეტი უნდა იყოს 100% საიმედო FMJ ტიპის ვაზნებით და გათვლილი  +P კატეგორიის JHP ვაზნების გამოყენებაზე. შერჩეულ JHP ვაზნების გამოყენებისას უნდა იყოს 100% საიმედო და ჯდებოდეს სიზუსტის მოთხოვნებში.

კონსტრუქციული სიმარტივე. პისტოლეტი უნდა მოიცავდეს მცირე რაოდენობის დეტალებს, იშლებოდეს არასრულად ინსტრუმენტების გარეშე და მარტივი ინსტრუმნეტების გამოყენებით უნდა შედარებით ადვილად იშლებოდეს ბოლომდე.  დეტალების გამოცვლისას არ უნდა იყოს საჭირო მათი ინდივიდუალური მორგება.

უსაფრთხოება. პისტოლეტი უნდა იყოს აღჭურვილი ავტომატური მცველებით, რომლებიც გამორიცხავენ გასროლას სასხლეტზე დაჭერის გარეშე (მაგალითად დავარდნისას, ჩახმაზე გარედან დარტყმისას და ა.შ.).

გამძლეობა. პისტოლეტი უნდა უძლებდეს ყოვლდღიურ ინტენსიურ ექსპლუატაციას, გააჩნდეს გამძლე მჭიდები, რომლებიც უძლებენ ვარდნას მიწაზე, უნდა გააჩნდეს ანტიკოროზიული თვისებები და იარაღი უნდა ინარჩუნდებდეს საიმედოობას მინიმალური მოვლის პირობებში.

სუზუსტე. პისტოლეტი უნდა ისროდეს ქირურგიული სიზუსტით 15 მეტრის მანძილამდე (Brain shot) და 50 მეტრის მანძილამდე იძლეოდეს საშუალებას სილუეტის მასის ცენტრში მორტყმის.  

მორგება/ადაპტაცია. პისტოლეტს უნდა გააჩნდეს ტარის მსროლელის ხელზე მორგების საშუალება, ორმხრივი მართვის ელემენტები, უნივერსალური სამაგრი. სასურველია დიდი ტევადობის მჭიდები და ასევე აქსესუარების ხელმისაწვდომობა და არჩევანი, რაც მისცემს მსროლელს საშუალებას მოარგოს პისტოლეტი თავის საჭიროებებს.

სროლისუნარიანობა .  კარგი სასხლეტი მოკლე რესეტით, დაბალი ლულის ღერძი სრწაფი და კონტროლირებადი გასროლებისთვის , ტარის ფორმა მორგებული მჭიდის სწრაფი გადატენვისთვის, ადვილად მისაწვდომი მართვის ელემენტები .

ნამსახურეობა. პისტოლეტი უნდა იყოს შეიარაღებაში (არმია/პოლიცია) გარკვეული პერიოდის განმავლობაში.

საიმედოობა არის უმთავრესი თვისება იარაღის, რომელიც ახლო ბრძოლაში და თავდაცვისთვის გამოიყენება. პირველი და ნაწილობრივ მეორე თაობის პისტოლეტები ცნობილია იმით რომ არ მუშაობენ საიმედოდ ექსპანსიურ ვაზნებბთან. არც “ცხელი” ვაზნების გამოყენება არ არის რეკომენდირებული ძველ იარაღებში. პისტოლეტი უნდა 100%  საიმედოდ მუშაობდეს მთლიანად გარსით დაფარულ ვაზნებთან და იყოს 100% საიმედო და ზუსტი შერჩეული ექსპანსიური ვაზნების გამოყენებით. ჩვენ საქართველოში არ გვაქვს ფუფუნება ბევრი სროლის, უმეტესობას სახლიდან გატანის უფლებაც არ აქვს იარაღის, მაგრამ ზოგადად მიჩნეულია რომ პისტოლეტმა უნდა ისროლოს 1000 ტყვია წმენდის და დაბრკოლებების გარეშე. რა თქმა უნდა ყველა სერიოზულად განწყობილ იარაღის მფლობელს აქვს თავისი “რეგლამენტი” პისტოლეტის ტესტირების. ცხადია გლოკ 17-ს რომ ყიდულობთ, არ არის საჭირო ასობით ვაზნის სროლა. ეს იარაღი ძალიან პოპულარულია, გავრცელებულია და აქვს ზე საიმედო იარაღის რეპუტაცია. საკმარისია 50-100 ვაზნის სროლა და თუ იარაღმა არ გაჭედა ესეიგი ის დიდი ალბათობით არ გაჭედავს შემდეგი 10 000 გასროლა.  რა თქმა უნდა იარაღის ტესტირება საიმედოობაზე შეიძლება გადაებას ჩვეულებრივ ვარჯიშებს და იქაც ადვილად გამოჩნდება თუ იარაღს რამე პრობლემა აქვს. ნაკლებად ცნობილი მწარმოებლის პისტოლეტები რა თქმა უნდა უფრო მეტ დაკვირვებას და უფრო დეტაალურ შემოწმებას იმსახურებენ.

პისტოლეტი უნდა იყოს უსაფრთხო და გამორიცხავდეს გასროლას თუ არ მოხდა სასხელტზე დაჭერა. დავარდნას, დარტყმებს არასდროს არ უნდა მოყვეს გასროლა. ესეიგი პისტოლეტი უნდა იყოს აღჭურვილი ავტომატური მცველებით, უსაფრთხო შეყენებით, დამრტყმელის მცველით და ასე შემდეგ. სხვადასხვა მწარმოებლები სხვადასხვა ტექნიკურ გადაწყვეტილებებს იღებენ და როგორც წესი მეორე და მესამე თაობის პისტოლეტები ამ მხრივ უპრობლემოები არიან. რაც შეეხება მექანიკურ მცველებს ეს მთლიანად მფლობელის გადასაწყვეტია სურს თუ არა მას მექანიკური მცველის არსებობა იარაღზე. მექანიკურ მცველს აქვს პლიუსები და მინუსებიც. მინუსები ის არის, რომ ხანდახან მცველი შემთხვევით ირთვება ან მსროლელს სტრესის პირობებში ავიწყდება მისი გამორთვა და როდესაც აჭერს სასხლეტს გასროლა არ ხდება, სანამ მსროლელი გაერკვევა რა ხდება მოწინააღმდეგე ასწრებს მას და ესვრის პირველი. ასეთი შემთხვევები კარგად დაოკუმენტირებულია და ძალიან ბევრია. მეორეს მხრივ მცველი ასრულებს უსაფრთხოების საკეტის ფუნქციას, იარაღის წართმევის შემთხვევაში მოწინააღმდეგე ვერ ხვდება როგორ მოხსნას მცველი და აძლევს საშუალებას ადამიანს ან გაიქცეს ან გააგრძელოს თავის დაცვა მუშტებით ან სათადარიგო იარაღით. ასეთი შემთხვევებიც კარგად დოკუმენტირებულია და საკმაოდ ბევრია. თუ იარაღი აღჭურვილია მცველით ის უნდა ადვილად ითიშებოდეს და მისი გააქტიურება იარაღის გადატენვისას ან სროლისას უნდა იყოს გამორიცხული.ერთადერთი რაც ჩემი აზრით არის სრულიად ზედმეტი პისტოლეტში არის ე.წ. „ტარის მცველი“ (Grip Safety), რომელიც გაძლევს საშუალებას განახორციელო გასროლა მხოლოდ მაშინ როდესაც ტარზე ხელი კარგად გაქვს მოჭერილი.  ეს არის უაზრო და  სახიფათო გადაწყვეტილება, რომელზეც კარგახანია უარი უნდა ითქვას. იგივე შეიძლება ითქვას ე.წ. მჭიდის მცველებზე, რა დროსაც რომ იარაღმა გაისროლოს საჭიროა რომ მჭიდი იყოს იარაღში მოთავსებული.

courtesy_

საკეტზე განლაგებული მცველი არის ცუდი გადაწყვეტილება. სხვა მხრივ ძალიან კარგი Beretta 92FS აღჭურვილია მცველით საკეტზე, რომელიც ცნობილია იმით რომ ადვილად ირთვება საკეტის ენერგიულად ხელით გადატენვის დროს.  რუსული მაკაროვზე მცველი პირიქით ირთვება, ზევიდან ქვევით, ეს გამორიცხავს მის ჩართვას საკეტის გადატენვის დროს მაგრამ სროლისთვის მის გამოსართველად მეტი დრო არის საჭირო. 

გამოცდილი ინსტრუქტორი, ჟურნალისტი რომელიც მუშაობდა SWAT Magazine-ში, სტივ მალოი დაიღუპა ტრაგიკული ინციდენტის დროს, როდესაც მას დახრისას ჯიბიდან ამოუვარდა 1903 წლის კოლტის ავტომატური პისტოლეტი. ძირს დავარდნისას პისტოლეტმა გაისროლა და მკერდში სასიკვდილოდ დაჭრა მისი მფლობელი . სტივ მალოი-ს შეუყვარდა 1903 წლის კოლტის პისტოლეტი, ის იყო კომპაქტური, მსუბუქი, ადვილად სატარებელი, მაგრამ ის არ იყო უსაფრთხო. თუ ეს მოუვიდა გამოცდილ ინსტრუქტორს და იარაღების ექსპერტს ეს შეიძლება მოუვიდეს ნებისმიერს.

გამძლეობა გულისხმობს პისტოლეტის მდგრადობას ექსპლუატაციით გამოწვეული დატვირთვის ასევე კლიმატური პირობების მიმართ. იარაღი არ უნდა იჟანგგებოდეს, გააჩნდეს მაქსიმალური დაცვა კოროზიისგან, დაფარვა უნდა იყოს გამძლე და არ იცვითებოდეს ადვილად რომ რაც შეიძლება მეტი დრო დაიცვას დეტალები ცვეთისგან და კოროზიისგან. მიწაზე დავარდნა არ უნდა იყოს პრობლემა არც იარაღისთვის და არც მჭიდისთვის. ამ მხრიც ჩემი აზრით ალუმინის ჩარჩოს აქვს დიდი ნაკლი, ის ისე კარგად არ უძლებს დავარდნას როგორც ფოლადის ან პოლიმერის ჩარჩო. მჭიდი თამაშობს კრიტიკულ როლს პისტოლეტის საიმედოობაში და თუ მისი ხუფი არ არის საკმარისად გამძლე მჭიდი მალე გამოდის მწყობრიდან. იმისთვის რომ ეს არ მოხდეს საჭიროა მისი დაცვა მაგალითად ხუფზე სქელი რეზინის ან პლასტმასის “ბუფერის” მიწეპებით. მჭიდის ხუფის და ჩარჩოს მასალას იმდენად მნიშვნელობა არ აქვს რამდენადაც მჭიდის კონსტრუქციას. ასე გლოკის მჭიდი პლასტმასის არის მაგრამ მშვენივრად უძლებს მძიმე ექსპლუატაციას. ჩემი გამოცდილებით ყველაზე სუსტია თხელი პლასტმასის ხუფები.

პისტოლეტი ადვილად ინსტრუმენტების გარეშე უნდა იშლებოდეს რუტინული წმენდისთვის და მომსახურებისთვის და რაც შეიძლბა ადვილად იშლებოდეს ბოლომდე, გააჩნდეს დეტალებისს მინიმალური რაოდენობა (ნაკლები დეტალი ნაკლები ალბათობა რომ რამე გაფუჭდება), ხოლო დეტალების გამოცვლისას არ უნდა იყოს საჭირო მათი მორგება. მფლობელმა უნდა შეძლოს  საბრძოლო პისტოლეტის შეკეთება საკუთარი ძალებით და ამისთვის იდელაურ ვარიანტში უნდა დაჭირდეს ინტერნეტით საჭირო დეტალის შეძენა და ინსტრუმენტებით რომლებიც ყველას სახლში მოიპოვება შეძლოს ამ ნაწილის დაყენება მორგების საჭიროების გარეშე.  რაც შეეხება მცირე დეტალების რაოდენობას, ეს ძალიან სუბიექტურია. არსებობს საკმაოდ რთული იარაღები, რომლებსაც აქვთ ძალიან საიმედო იარაღების რეპუტაცია. ”მაკაროვი” არის მარტივი და საიმედო იარაღი ძალიან ცოტა დეტალით, მაგრამ ეს მიღწეულია რთული ფორმის დეტალების გამოყენებით. საველე პირობებში ასეთი დეტალის გამოჩარხვა იქნება ძნელი, მეორეს მხრივ უფრო მარტივი დეტალების გამოყენებით აგებული სხვა პისტოლეტი შეიძლება მექანიკურად ასევე იყოს საიმედო მაგრამ დეტალის მწყობრიდან გამოსვლის შემთხვევაში მისი დეტალის კუსტარულად დამზადება ან სხვა შემცვლელის პოვნა იქნება ადვილად შესაძლებელი. რეალურად უმეტესობა თანამედროვე პისტოლეტების საკმაოდ საიმედოა და ზედმეტად თავის ტეხვას და კონსტრუქციის ანალიზს აზრი არ აქვს. რეალურად კონსტრუქციის სირთულეს აქვს მნიშვნელობა მხოლოდ მისი დაშლის სირთულის მხრივ გაწმენდის მიზნით. მექანიკური საიმედოობა მესამე და მეტ წილად მეორე თაობის პისტოლეტებში ძალიან მაღალ დონეზეა. უკანასკნელი 15 წელი მე არ მახსოვს მინახოს რამე მწყობრიდან გამოსული დეტალი თანამედროვე პისტოლეტში.

hkp7mech

ეს არის H&K P7-ის „მექანიზმი“. ერთი შეხედვით ის ძალიან რთულია მაგრამ პრაქტიკაში იარაღი არის საიმედო მინიმალური მოვლის პირობებშიც და ძალიან იშვიათად საჭიროებს შეკეთებას.

მსროლელზე მორგება/ადაპტაციის შესაძლებლობა გულისხმობს, როგორც მორგებას კონკრეტული მსროლელის ანატომიაზე ასევე პისტოლეტის ადაპტაციის შესაძლებლობას სხვადასხვა როლის შესასრულებლად. მაგალითად სტანდარტული გლოკ 17 შეიძლება იყოს კარგი საბრძოლო პისტოლეტი, მაგრამ საქართველოს პირობებში, როდესაც უბრალოდ მოქალაქეს არ აქვს მისი სახლიდან გატანის საშუალება, შესაძლებელია გლოკ 17 ადვილად იქცეს მცირე ზომის ტაქტიკურ კარაბინად, რომლიდან სროლა იქნება გაცილებით უფრო ადვილი. არც ფარანის დაყენება და 33 ვაზნიანი მჭიდის გამოყენება არ იქნება ურიგო. ასეთი გლოკი იქნება ძალიან კარგი სახლის დაცვის იარაღი მაგრამ ბევრ სხვა პისტოლეტს ასეთი ადაპტაციის უნარი არ აქვს. ტარის მორგება მსროლელის ხელზე შესაძლებელია ცვლადი პანელების გამოყენებით. რაც შეეხება ორმხრივ მართვის ელეემენტებს ბევრი პისტოლეტი არის თავიდანვე ორმხრივი (მაგალითად H&K P2000) ან აქვთ შესაძლებლობა მართვის ელემენტების მხარის შეცვლის. აქსესუარების და ე.წ. „ნავაროტების“ ხელმისაწვდომობა მნიშვნელოვანია, რამე თუ მსროლელს შეუძლია სწრაფად და იაფად მოირგოს პისტოლეტი ან გამოიყენოს ის როგორც პლატფორმა სხვადასხვა დანიშნულების იარაღის მისაღებად. ასეთია მაგალითად SIG Sauer P250 SUM2 , სადაც იფორმებ ერთ იარაღს მაგრამ წამებში შეგიძლია გადააწყო იარაღი და მიიღო სრული ზომის ან კომპაქტური პისტოლეტი. უნივერსალური ე.წ. „პიკატინის“ სამაგრი ფარანის ან ლაზერით დამიზნების მოწყობილობის დაყენების შესაძლებლობით კიდე უფრო ზრდის თქვენ შესაძლებლობებს. საბრძოლო პისტოლეტების მესამე თაობის პირველი წარმოამდგენლები იყენებდნენ ორიგინალურ სამაგრებს მაგრამ დღეს უმეტესობა იყენებს ე.წ. პიკატინის სტანდარტულ სამაგრას. ხელზე მორგების საშუალებას რომ დაუბრუნდეთ მე კიდევ ერთხელ მინდა გავამახვილო ყურადღება ამ ოფციაზე, რომელსაც ბევრი არასერიოზულად უყურებს და თვლის რომ ცვლადი პანელები არის ფუფუნება რომელიც სულაც შეიძლება არ იყოს საჭირო. სინამდვილეში კი პისტოლეტი ძალიან ძნელი დასამუღამებელი იარაღია, ძალიან ბევრი ფაქტორი ხელს გიშლით ზუსტად სროლაში და ძალიან ბევრი რამე პისტოლეტის სროლის ოსტატობაში დამოკიდებულია ინსტინქტებზე და კუნთების მეხსიერებაზე. თუ პისტოლეტი მოუხერხებელია თქვენთვის მისი დამუღაბეას დაჭირდება გაცილებით მეტი დრო და ვაზნა. ამ მხრივ პისტოლეტი როგორც თოფია, თოფიდან სპორტული სროლა ისევე როგორც პისტოლეტიდან სროლა, გულისხმობს სწრაფ სროლას მოძრავ სამიზნეებზე და თუ იქ თოფი არ ერგება მსროლელს ის ვერ აღწევს მაღალ შედეგს. ასეა პისტოლეტიც თუ ის როგორც იტყვიან  არ ჯდება ხელში ასეთი პისტოლეტით მსროლელი შედეგს ვერ მიაღწევს. სწორედ ამიტომ ცვლადი ტარის პანელები არის კარგი და ძალიან საჭირო რამე.

ნამსახურეობა გულისხმობს იმას რომ პისტოლეტი უნდა იყოს გამოცდილი ექსპლუატაციაში სხვადასხვა ძალოვანი სტრუქტურების მიერ გარკვეული პერიოდის განმავლობაში, იმიტომ რომ ჯარისკაცი, კურსანტი ყოველთვის გატეხავს და გააფუჭებს იმას რისი გატეხვის და გაფუჭების სულ მცირე ალბათობა მაინც არსებობს. შესაბამისად იარაღი, რომელიც გადის სამხედრო/პოლიციურ სამსახურს მუდმივი კონტროლის და დაკვირვების ქვეშ იმყოფება. ნებისმიერი პატარა ხარვეზი, არასრულყოფილება ეგრევე იჩენს თავს და სწორდება ამ პისტოლეტის შემდეგ გამოშვებებში. იმის თქმა არ მინდა, რომ ასეთი იარაღი უფრო ერგონომიულია და მოსახერხებელი უბრალოდ ის როგორც წესი ძალიან გამძლეა. ამის კლასიკური მაგალითია Beretta 92FS, რომელიც ძალიან საიმედო და გამძლეა მაგრამ ერგონომიულად ის არ შეიცვალა და სამხედრო პერსონალისთვის კარგად არის ცნობილი მისი მინუსები, მაგალითად მცველის განლაგება, რომელიც ადვილად ირთვება საკეტის გადატენვისას, ხელთათმანებიანი ხელებით ბერეტასთან მოპყრობა ძნელია და მცველი კიდე უფრო მოუხერხებელი ხდება.

მდგრადობა ექსპლუატაციიის მიმართ გულისხმობს გამძლე კოსნტრუქციას, გამძლე დარაფვას, გამძლე მჭიდებს, რომლებიც უძლებენ პრაქტიკულ ვარჯიშებს და ამით გამოწვეულ დატვირთვას, ანტიკოროზიულ თვისებებს და უნარს იმუშაოს მინიმალური მოვლის პირობებშიც კი (აბსოლუტური უმეტესობა მესამე და მეორე თაობის საბრძოლო პისტოლეტების ზეთს საერთოდ არ საჭიროებს საიმედო ფუნქციონირებისათვის). იარაღის ფოლადის ნაწილები უნდა იყოს დაფარული მდგრადი ანტიკოროზიული დაფარვით. ქრომირებული ლულა პლუსია მაგრამ არა გადამწყვეტი ვინაიდან ზოგი კომპანია იყენებს მეტალის ზედაპირის დამუშავების ისეთ თექნოლოგიას, რომელიც ასევე მშვენივრად იცავს ლულის არხს ცვეთისგან, ნესტისგან და დენთის წვის პროდუქტების ზემოქმედებისგან.

სამიზნე მოწყობილობები არის პისტოლეტის ძალიან მნიშვნელოვანი ნაწილი. პისტოლეტის ეფექტური სროლის მანძილი ძალზედ შეზღუდულია, ხოლო ზუსტი და სწრაფი სროლა პისტოლეტიდან ძალიან რთულია. თუ პისტოლეტი არ არის აღჭურვილი ადეკვატური სამიზნე მოწყობილობებით მისი ეფექტურობა კიდე უფრო მცირდება. ასევე ეს კრიტერიუმი გულისხმობს საჭიროების შემთხვევაში სხვა ტიპის სამიზნე მოწყობილობების დაყენების საშუალებას, პისტოლეტის გადაკეთების გარეშე, ანუ მოხსენი ძველი – დააყენე ახალი.

 საბრძოლო პისტოლეტი უნდა იყოს ზუსტი და აძლევდეს მსროლელს საშუალებას ისროლოს ხელმისაწვდომი ვაზნებით ქირურგიული სიზუსტით 15 მეტრის მანძილზე (ე.წ. Brain Shot) და გარანტირებულად მოარტყას სილუეტს 50 მეტრის მანძილზე.  იდეაში აღნიშნული უნდა შეძლოს მსროლელმა ხოლო იარაღმა უნდა მისცეს მას ასეთი სროლის საშუალება. რა თქმა უნდა სიზუსტეზე ბევრი ფაქტორი მოქმედებს, ერთია თანდაყოლილი სიზუსტე და როგორ ისვრის პისტოლეტი დაზგიდან და მეორეა როგორ ისვრის პისტოლეტიდან კონკრეტული მსროლელი, აქ როლს თამაშობს სამიზნე მოწყობილობების ფორმა, სასხლეტი და ა.შ. ამრიგად სიზუსტის მოთხოვნა უკავშირდება არა მარტო პისტოლეტს არამედ ასევე მის მფლობელს. საჭირო სიზუსტე უნდა მიღწეულ იქნას იმ ვაზნებით, რომლებიც ყველაზე ხელმისაწვდომია მსროლელისთვის.

იარაღი უნდა გამოირჩეოდეს კარგი სროლისუნარიანობით. რა არის ეს სროლისუნარიანობა? ან მოდით ვიკითხოთ რისგან შედგება კარგი სპორტული აავტომობილი? ძრავი სხარტად რეაგირებს აქსელერატორის დაჭერაზე, მანქანა კარგად უხვევს, არ იქნევს ტრაკს და არ იხრება ზედმეტად მოსახვევებში, კარგად კრიფავს სიჩქარეს, ეფექტურად ამუხრუჭებს, მოცურების საწინააღმდეგო სისტემა არ ირთვება ზედმეტად ადრე. რითი მიიღწევა ეს ყველაფერი? ბალანსით, დაბალი სიმძიმის ცენტრით, განიერი შასით, ძლიერი ძრავით, რომელიც შეესაბამება მანქანის წონას, აგრეგატების ისეთი განლაგებით რომ წონა იყოს თანამბრად გადანაწილებული და ასე შემდეგ. ყველაფერი ეს ქმნის ჯამში კარგ სპორტულ მანქანას რომლის სწრაფად ტარება სიამოვნებას განიჭებთ. ზუსტად ასეთი ელემენტები გააჩნია პისტოლეტს, რომლის წყალობითაც პისტოლეტიდან სროლა და ვარჯიში სხვადასხვა ტაქტიკური სცენარების იმიტაციით არის ადვილი და სასიამოვნო. პისტოლეტი ადვილად და სწრაფად იტენება, სწრაფი სროლისას იარაღი კარგად კონტროლდება და სწრაფად თითქოს თავისით ბრუნდება დამიზნების ხაზზე.   ამის მისაღწევად მართვის ელემენტები უნდა იყოს ადვილად მისაწვდომი და არ ითხოვდეს მეორე ხელის დახმარებას ან იარაღის ჭერის მნიშვნელოვნად შეცვლას, ტარის ნაწილი რომელშიც თავსდება მჭიდი უნდა იყოს განიერი რომ თუნდაც სიბნელეში მჭიდი ადვილად „შეაგდოთ“ იარაღში, ლულის ღერძი უნდა იყოს დაბალი, რომ იარაღი არ დახტოდეს, ტარის კუთხე უნდა უზრუნველყოფდეს პისტოლეტის ბუნებრივ ჭერას ისე რომ გასროლის შემდეგ ის ადვილად/ბუნებრივად ბრუნდებოდეს სამიზნეზე, სასხლეტი არ უნდა იყოს ძალიან მძიმე და ძალიან მსუბუქი, არც ძალიან გრძელი და არც ძალიან მოკლე სვლით, უნდა გაძლევდეთ საშუალებას მიაღწიოთ მის მოულოდნელ გააქტიურებას (ე.წ surprise break) ისე რომ მიზანი არ აგერიოთ. არის კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი ასპექტი. პისტოლეტი უნდა იყოს მოხერხებული  როგორც სროლაში ასევე დაბრკოლებების აღმოფხვვრაში. მჭიდი ისე უნდა იჯდეს ტარში, რომ ადვილი იყოს მისი ამოძრობა თუ მოხდა ორმაგი მიწოდება. ალბათ ყველაზე პირველ საბრძოლო პისტოლეტს,  ”პარაბელუმს”, ტყვილა არ აქვს მჭიდის ქუსლის ასეთი სპეციფიური ფორმა. მის შემქნელი ათვითცნობიერებდა პრობლემებს რომლებიც მოყვებოდა ავტომატიკის ასეთი სქემის გამოყენებას და ისე შეასრულა მჭიდი რომ დაბრკოლების შემთხვევაში მისი ამოძრობა იქნებოდა შედარებით ადვილი. ასევე მაგალითად საექსტრაქციო ფანჯარა უნდა იყოს დიდი, რომ მასრამ დაბრკოლების გარეშე დატოვოს სავაზნე. საკეტი უნდა იძლეოდეს საშუალებას მას კარგად მოკიდოთ ხელი რომ მეტი ძალა დაატანოთ და გახსნათ ის თუ მოხდა მიწოდებისას ვაზნის გაჭედვა. პისტოლეტს არ უნდა ქონდეს ბასრი კუთხეები, რომ სტრესულ ვითარებაში გაჭედილ პისტოლეტთან ჭიდაობისას არ დაიზიანოთ ხელი. კარგი სროლისუნარიანობა უნდა გამოიხატებოდეს იმაში რასაც ქვია საბრძოლო სიზუსტე (combat accuracy). ზუსტი განმარტება ამ ტერმინის არ არის მაგრამ ჩემი აზრით ამაში იგულისხმება რომ მსროლელმა უნდა შეძლოს სტრესის პირობებში მაქსიმალურად სწრაფად მოათავსოს ტყვიები 15 სმ-ან ჯგუფში, იპოვოს ბალანსი სიზუსტესა და სიწრაფეს შორის.  15 სმ-ნი ზღვარი გაძლევთ გარანტიას, რომ მოწინააღმდეგს მოხვდება ტყვიები მასის ცენტრში, იდგება ის პირდაპირ თუ გვერდით თქვენს მიმართ. თუ იარაღი კარგი სროლისუნარიანობით გამოირჩევა, სისწრაფე იქნება მაღალი საბრძოლო სიზუსტის შენარჩუნებით ანუ პისტოლეტი იქნება უფრო ეფექტური იარაღი.

მე ბოლომდე არ ვიყავი დარწმუნებული ღირდა თუ არა სროლისუნარიანობის შეყვანა კრიტერიუმების სიაში ვინაიდან ამ კრიტერიუმის შეფასება ობიექტურად ძალიან ძნელია, მაგრამ ეს “8 კრიტერიუმის კონცეფცია” არის ჩემი პირვლი მცდელობა მოთხოვნების და შეფასების სისტემის ჩამოყალიბების და შეიძლება მომავალში მე ის შევცვალო, გავაუმჯობესო ან ამას გააკეთებს ვინმე სხვა, ჩემზე უკეთესად.  ბლოგზე მომავალი ტესტირებები საბრძოლო პისტოლეტების განხორციელდება ამ კრიტერიუმების გამოყენებით. ეხლა მხოლოდ დავამატებ რას არ აქვს მნიშვნელობა და რა არ უნდა იყოს საბრძოლო პისტოლეტზე. არ აქვს მნიშვნელობა ჩარჩო პოლიმერის არის თუ ფოლადის, ორივეს აქვს თავისი პლუსები და მინუსები და მსროლელმა თავად უნდა გააკეთოს არჩევანი. არ აქვს მნიშვნელობა კალიბრს იქნება ის 9მმ ლუგერი თუ 10მმ აუტო, თუ მსროლელს არ აქვს პრობლემა იარაღის კონტროლის სწრაფი სროლის დროს.  რაც შეეხება იმას რაც არ უნდა იყოს საბრძოლო პისტოლეტზე ეს არის ტარის მცველი, რომელზეც უკვე გიამბეთ და კომპენსატორი.  საბრძოლო პისტოლეტი ისედაც გაბარიტული და საკმაოდ მძიმე არის და არანაირი საჭიროება კომპენსატორის გამოყენების არ არის. კომპენსატორი გარკვეულ პლიუსებთან ერტად გააჩნია გარკვეული ტაქტიკური შეზღუდვები, როგორიც არის მაღალი გასროლის ხმა, ლულის ალი და სახესთან ახლოს გასროლისას შესაძლებელია თვალების დაზიანება ან დენთის აირების დარტყმის ტალღის მიღება სახეში რაც დაგაბნევთ და მიზანს აგირევთ. კომპენსატორის ადგილია მხოლოდ სპეციალიზირებულ ან სპორტულ პისტოლეტებზე.

ბოლოს მინდა გაგაფრთხილოდ რომ საბრძოლო პისტოლეტს აქვს ერთი დიდი პრობლემა. ფასი. საბრძოლო პისტოლეტი არ შეიძლება ღირდეს იაფი. ზოგი გაიფიქრებს კი მაგრამ გლოკი? დიახ გლოკი ძალიან კარგი იარაღია მაგრამ ქარხნულ კომპლქტაციაში ის არ არის კარგი საბრძოლო პისტოლეტი. ისევე როგორც უმეტესობა სხვა საბაზისო მოდელები პოპულარული პისტოლეტების. იმისთვის რომ იარაღი ღირდეს იაფი, პისტოლეტები კომპლექტება ორი ან ზოგჯერ სულაც ერთი მჭიდით, ძალიან არასრულყოფილი სამიზნე მოწყობილობებით. ასეთი საბაზისო მოდელები გამოდგება თავდაცვისთვის და მარტივი ვარჯიშებისთვის, მაგრამ ყველა მათგანი რეალურად არის კარგი პლატფორმა მართლაც კკარგი საბრძოლო პისტოლეტის შესაქმნელად. რა თქმა უნდა საბრძოლო პისტოლეტი ვერ შეიქმნება იაფფასიანი იარაღისგან. გლოკი, სმიტ&ვესონი, ზიგ ზაუერი, სხვა კარგი რეპუტაციის მქონე მწარმოებლის მოდელები, როგორც წესი არის მაღალი ხარისხით შესრულებული იარაღები დიდი რესურსით რომელთა მოდიფიცირება ადვილია, არც ისე ძვირია და ყოველთვის კარგი შედეგი იქნება. 700 ლარიანი ბულგარული „არკუსი“ ალბათ არ იქნება კარგი კანდიდატი საბრძოლო პისტოლეტის როლზე მაგრამ უნდა გვახსოვდეს, რომ შიშველ ხელებს ქვაც ჯობია. მოერიდეთ იარაღს რომელსაც ინსტრუქციაში უწერია რომ ჭირდება რაღაც რაოდენობა გასროლების სანამ ის დაიწყებს საიმედოთ მუშაობას. საბრძოლო პისტოლეტი უნდა იყოს საიმედო პირდაპირ კოლოფიდან ამოღების შემდეგ.

მაგალითად მე მქონდა ბედნიერება მქონოდა შესანიშნავი საბრძოლო პისტოლეტი, H&K USP Expert .40S&W. განსხვავებით ტიპიური და პოპულარული საბაზისო მოდელებისგან ამ პისტოლეტს გააჩნდა მჭიდები ფოლადის სქელი ქუსლებით რომლებიც ბეტონზე ათას დავარდნას უპრობლემოდ გაუძლებდნენ. პოლიმერის ჩარჩო აღჭურვილი იყო ფოლადი „ძაბრით“ რაც უზრუნველყოფდა ზესწრაფ მჭიდის გამოცვლას. ლულაზე მოთავსებული იყო რეზინის რგოლი რომელიც აფიქსირებდა ლულას საკეტთან მიმართებაში და უზრუნველყოფდა სტაბილურად მაღალ სიზუსტეს. პისტოლეტს ეყენა შესანიშნავი რკინის რეგულირებადი სამიზნე მოწყობილობები და „ხეკლერ&კოხის“ „საასპარეზო“ სასხლეტი.  „ექსპერტი“ არის საბრძოლო პიისტოლეტი პირდაპირ ყუთიდან და ფასიც აქვს შესაბამისი. მე არ ვიძახი რომ ყველა საბაზისო მოდელის პისტოლეტი საჭიროებს მნიშვნელოვან ინვესტიციებს, მაგრამ როგორც წესი უმეტესობა არის კომპრომისი საბრძოლო თვისებებსა და ფასს შორის და აბსოლუტური უმეტესობა აღჭურვილია არადაკმაყოფილებელი სამიზნე მოყწობილობებით.

1.htm222

სამწუხაროდ ყველაზე პოპულარული სამიზნე მოწყობილობების ვარიანტი საბაზისო მოდელებზე არის ყველაზე ცუდიც. ერთი ზომის სამი ერთი (თეთრი) ფერის წერტილი. სწრაფი დამიზნებისას ცუდი ხილვადობის დროს ერთნაირი წერტილები ირევა ერთმანეთში.   



One Response to “საბრძოლო პისტოლეტის კონცეფციაზე და შეფასების კრიტერიუმებზე”

  1. nika says:

    ძალიან საინტერესოა!!!, ერთადერთი შენიშვნა – ტექსტის ნაწილი, რომელიც ღია ფერის შრიფტით არის აკრეფილი ძალიან ცუდად ჩანს, მთლიანი აბზაცის მონიშვნა დამჭირდა, ლურჯ ფონზე რომ გამოჩენილიყო.

დატოვეთ კომენტარი