არც ისე დიდიხანია მე ავტვირთე ბლოგზე სტატია ჩეხურ კარაბინზე Cz858/Vz58-ზე (შემოკლებულად “ვზორი”) სადაც მას ძალიან კარგი შეფასება მივეცი რაც არ არისს გასაკვირი, იმიტომ რომ იარაღი მართლაც კარგი გამოდგა მიუხედავად იმისა, რომ თავიდან ძალზედ სკეპტიკურად ვიყავი განწყობილი. ამჯერად ჩვენი სტუმარია უკვე „სადესანტო“ Cz858, რომლის ერთადერთი განსხვავება სტანდარტულ მოდელისგან  არის დასაკეცი ლითონის კონდახი.

ამ იარაღზე კიდე ერთი სტატიის დაწერის მიზეზი არის ის, რომ ჩვენი სტატიის გმირი განსხვავდება როგორც სტანდარტული „ვზორისგან“ ასევე „სადესანტო“ მოდელისგანაც.

როგორც სურათიდან ხედავთ, იარაღმა გარკვეული ცვლილებები განიცადა რომელზეც მინდა რომ მოგიყვეთ. ვიმედოვნებ ეს ინფორმაცია იქნება საინტერესო იმიტომ, რომ მინიმუმ ორ მაღაზიას აქვს უკვე შემოტანილი ეს კარაბინები და ის მეტ ნაკლებად გავრცელებული იარაღი უნდა გახდეს, თუმცა მე არ მაქვს ინფორმაცია შემოტანილი კარაბინების ზუსტ რაოდენობაზე.

ეს “სადესანტო ვზორი” პრაქტიკულად შემთხვევით შევიძინე. ნაცნობმა კონსულტანტმა მაღაზიაში შემომთავაზა მენახა ჩეხური “პოლუავტომატი”. მე ვერც მივხვდი რაზე მეუბნებოდა და ავყევი მაღაზიის მეორე სართულზე სადაც სტელაჟზე დალაგებული რამდენიმე უკვე ჩემთვის კარგად ნაცნობი “ვზორი” და მათ შორის ერთი ცალი იყო დასაკეცი კონდახით, რომელიც მე ასე მინდოდა მაგრამ ისე სწრაფად გაიყიდა ადრე რომ ყიდვა ვერ მოვასწარი. გადაწყვეტილებაც ეგრევე მიღებული იყო.  იარაღს, რომელიც მე შემომთავაზეს მოყვებოდა როგორც ყველას, საკონტროლო სამინზე. შეჯგუფება იყო საგრძნობლად მარცხნივ სამიზნის ცენტრიდან მაგრამ ჯგუფი იყო ძალიან პატარა. გამომდინაარე იქიდან, რომ სამიზნის გასწორება პრობლემას არ წარმოადგენდა მე ჩემი არჩევანი სწორედ მასზე გავაკეთე. შემდგომში გაირკვევა, რომ ემ არ შევცდი, კონკრეტულად ეს იარაღი აღმოჩნდება ყველაზე ზუსტი 7.62 კალიბრის იარაღი, რომელიც მე აქამდე მისვრია.  თუ ჩემი პირველი ვზორი პრაქტიკულად უცვლელი ჩაბარდა ახალ პატრონს ამ შემთხვევაში ჩანაფიქრი აბსოლუტურად განსხვავებული იყო, იმიტომ, რომ მე ვაპირებდი ეს კონკრეტული კარაბინი დიდ ხანს გამეჩერებინა არსენალში და ამიტომაც მე მსურდა ეს იარაღი გამხდარიყო უფრო მოსახერხებელი, ერგონომიული და პერსონალიზირებულიც. ისეთი, რომ ის ყოფილიყო გამორჩეული ყველა სხვა “ვზორისგან”. სესაბამისად ხანმოკლე პერიოდში ცივი ომის ამ არტეფაქტმა ჩემ ხელებში გარკვეული ცვლილებები განიცადა.

მოდიფიკაციების სია შემდეგნაირად გამოიყურება:

ახალი დაფარვა. კარაბინი დაიფარა Duracoat ტიპის საღებავით, აქიდან უმეტესობა ლითონის ნაწილების გახდა Magpul Flat Dark Earth ფერის, ხოლო პლასტმასის ფურნიტურა დაიფარა შავი ფერით.

ალის ჩამხშობი. ყველა ვზორს გააჩნია ლულის ბოლოს ხრახნები, რომლებიც დაცულია ხუფით. ხუფი ფიქსირებულია ზამბარიანი ფიქსატორით. შესაბამისად ის ადვილად იცვლება სხვა მოწყობილობით. ჩვენ შემთხვევაში ეს არის ამერიკული კომპანია AR-Gear-ის ალის ჩამხშობით ე.წ. “პკმ” მოდელით, რომელიც იგივე სახელის რუსულ ტყვიამფრქვევზე აყენია. დიდი ალბათობით ეს კომპანია უკვეთავს თავის პროდუქციას ჩინეთში მაგრამ სამაგიეროდ ფასი არის დაბალი ხოლო ხარისხი აბსოლუტურად მისაღები. ეს უკვე მეორე ასეთი მოწყობილობაა რომელიც მე მათგან შევიძინე და შედეგი ყოველთვის იყო კარგია. დავამატებ მხოლოდ, რომ ისინი ასევე წარმატებით იპარავენ სხვა მწარმოებლების დიზაინებს და სთავაზობენ მათ უფრო დაბალ ფასად. ამ ალის ჩამხშობის ფასი არის 24-28 დოლარი. გაითვალისწინეთ, რომ „ვზორს“ და იუგოსლავიური წარმოების „სკს“-ებს აქვთ ერთნარი ხრახნები ლულის მოწყობილობის დასაყენებლად (14X1 მარცხენა მიმართულებით).

„პიკატინის სამაგრი“. ბევრმა არ იცის მარტივი და იაფი ხრიკი, როგო აღიჭურვოს პრაქტკულად ნებისმიერი იარაღი პიკატინის სამაგრებით. საკმარისია იყიდოთ ცალკე საჭირო სიგრძის სამაგრი თავის ხრახნებით, დრელით გახვრიტოთ სტანდარტული ტიბჟირი და დააყენოთ ზედ სამაგრი. არ ხდება საჭირო ცალკე „ტაქტიკური“ ტიბჟირების კომპლექტის შეძენა. ასეთი კომპლექტს „ვზორისთვის“ უშვებს ისრაელში მდებარე კომპანია FAB Defense და ის 60-70 დოლარი ღირს. ჩვენ შემთხვევაში დაყენდა ერთი „მაგპული“-ს მოკლე სამაგრი, რომელიც იყიდება ხრახნებით კომპლექტში და 6-8 დოლარი ღირს. ასეთი მოდიფიკაციისას არის გასათვალისწინებელი რამდენიმე ნიუანსი. პირველ, რიგში ის რომ წინა ვერტიკალური სახელური არ შეიძლება იყოს ან ძალიან წინ (იმიტომ, რომ დენთის აირების კამერის წინ არის ორი ნახვრეტი საიდანაც ქვევით მიემართება ზედმეტი დენთის აირები) და არც ძალიან უკან, იმიტომ რომ მჭიდის მოსახსნელად ის უნდა გაწიოთ წინ და ისედაც გაღუნული ფორმის გამო, წინა სახელურმა შეიძლება ხელი შეგიშალოთ მჭიდის მოხსნა/დაყენებაში. სასურველია ამიტომაც მოკლე ან დასაკეცი სახელურის გამოყენება. ჩემი აზრით ასეთი სახელური არის სასურველი დანამატი, იმისთვის, რომ შესაძლებელია გახდეს ეფექტური სროლის წარმოება დაკეცილი კონდახით, თხელი და მოკლე ტიბჟირი არ გაძლევთ საშუალებას საიმედოთ მოკიდოთ წინა ხელი იარაღს ხოლო პოპულარული დღეს C-clamp ტექნიკა, რომელიც გულისხმობ მთლიანად ხელის მოკიდებს იარაღზე მუშაობს AR-15-ში ან იარაღებში რომლებიც აღჭურვილია ოპტიკით. „ვზორზე“ სამიზნე მოწყობილობები იმდენად დაბალია რომ ამ ტექნიკის გამოყენება შეუძლებელია. სწორედ ამიტომ სასურველია ტიბჟირის მოდიფიცირება რომ შესაძლებელია გახდეს იარაღის კონტროლი სროლის დროს. ასეთი იაფი მიდგომა რა თქმა უნდა არ მოგცემთ საშუალებას დააყენოთ ზედა ტიბჟირზე ოპტიკა მაგრამ შესანიშნავად გამოდგება სახელურის ან თუნდაც ფანრის დასაყენებლად. მე დავაყენე ATI-ს დასაკეცი სახელური (ფასი 18 დოლარი).

ე.წ. C-clapm ტექნიკა უზრუნველყოფს მაქსიმალურ კონტროლს იარაღზე. სურათიდან კარგად ჩანს რატომ არ მუშაობს ეს ტექნიკა „ვზორის“ შემთხვევაში.

თუ თქვენ არც დრო, არც ფული და არც სურვილი არ გაქვთ რამეთი „ვზორი“ გააუმჯობესოთ, დამიჯერეთ რომ ტარის გამოცვლა არის აუცილებელი! ეს არის ყველაზე სასარგებლო მოდიფიკაცია, რომელიც შეიძლება „ვზორს“ ჩაუტაროთ. მოკლე და ვიწრო ორიგინალური ტარი აქ შეიცვალა FAB Defense-ის მიერ გამოშვებული შავი პლასტმასის ტარით. გარდა იმისა, რომ ამან მნიშვნელოვნად გაზარდა ერგონომიკა ასევე ტარის შიგნით არის განყოფილება სადაც შეიძლება შეინახოთ დამატებითი ელემენტები ან თუნდაც სათადარიგო 4-5 ვაზნა.

წვრილმან გაუმჯობესებებს რაც შეეხება, კარაბინზე დაყენდა ერთ-წერტილიანი ნეილონის შავი ქამარი და ასევე წინა სამიზნე მოწყობილობა შეიღება ღია სტაფილოს ფერში. ეს აუცილებელია იმიტომ, რომ როგორც ყველა „იმ ეპოქის“ საბჭოთა და მათი მოკავშირეების იარაღებზე სამიზნე მოწყობილობები გამოსადეგია მხოლოდ მზიან ამინდში სტატიკურ სამიზნეებზე სასროლად. უფრო რადიკალური ვარიანტია უკანა სამიზნე მოწყობილობის სამიზნე ღარის გაფართოვება რაც ოდნავ გაზრდის დამიზნების სისწრაფეს. მე მიმაჩნია, რომ საკმარისია “მუშკის” ღია ფერში შეღებვა. ეს სერიოზულად გაზრდის დამიზნების სისწრაფეს. ასეთი რამეებისთვის მე ვიყენებ Revell-ის საღებავებს, რომელსაც იყენებენ ავიამოდელისტები და რომელიც იყიდება დიდი დიღმის “გუდვილში”. ერთი პატარა ქილა 4 ლარი ღირს მაგრამ ის ძალიან დიდხანს გეყოფათ.

რაც შეეხება ლითონის დასაკეც კონდახს, მისი კონსტრუქციის პლიუსებია, რომ ის არის ძალიან მყარი, მარტივი, მსუბუქი და კომპაქტური. ის იკეცება მარჯვენა მხარეს, რაც გარკვეულ წილად ართულებს საკეტთან და მცველთან მუშაობას მაგრამ სამაგიეროდ დაკეცილი კონდახით, კარაბინის მარცხენა მხარე პრაქტიკულად ბრტყელია რაც უზრუნველყოფს მის კომფორტულ ქამარზე ტარებას. გაითვალისწინეთ, რომ „ვზორებზე“ პლასტმასის კონდახიც და დასაკეციც, ურთიერთცვლადია და მაგრდება ჩარჩოზე ერთი დიდი ხრახნით. საქართველოში ექსპლუატაციისას ამ დეტალს უკნიდან აკრავდნენ სქელი რეზინის ფირფიტეებს (ამოჭრილებს ფეხსაცმლის ძირისგან), რაც ზრდიდა კომფორტულობას და ოდნავ აგრძელებდა კონდახს. ასევე შესაძლებელია კონდახის გადახვევა რამე სქელი გამძლე ნაჭრით რაც შეცვლის სალოყეს.

ზედმეტად წინ გამოტანილი “მაგპულის” სამაგრი და ისრით ნაჩვენებია ნასვრეტი დენთის აირებისთვის. რა ძალით გამოდის იქიდან დენთის აირების ნარჩენები უცნობია, მაგრამ მეეჭვება ვინმემ მოინდომოს ეს საკუთარ ხელზე შეამოწმოს. 

გამომდინარე იქიდან, რომ დასაკეცი კონდახის ჩამკეტი მექანიზმი შესრულებულია დასაკეც მექანიზმთან ერთად ეს თეორიულად ხდის შესაძლებელს ზედმეტად თხელი და მოკლე კონდახი უბრალოდ გადაჭრათ და დაადუღოთ ზედ უფრო მოსახერხებელი ფორმის კონდახი. გამომდინარე იქიდან რომ მთელი კონდახი თავისი ჩამკეტით და საკეტით იხსნება ჩარჩოსგან, შესაძლებელია გამოჩარხვა გადამყვანის რაიმე სხვა კონდახისთვის, მაგალითად AR15-ის ტელესკოპური კონდახის დასაყენებლად თუმცა სიმართლე გითხრათ ტელესკოპური კონდახი ჩემი აზრით გამოყენებადია მარტო AR15-ის ოჯახის იარაღებზე გამომდინარე იქიდან, რომ კონსტრუქცია იარაღის არ იძლევა საშუალებას გვერძე დასაკეცი კონდახის დაყენების. ჩემი აზრით ის რაც აყენია სადესანტო „ვზორზე“ ადეკვატურია და საკმარისია ამ ტიპის იარაღისთვის. სროლისას რკინის კონდახს არანაირი დისკომფორტი არ შეუქმნია, თუმცა სალოყეს არ არსებობა ქმნიდა გარკვეულ პრობლემებს. ასევე სერიოზული ნაკლოვანება არის ის რომ ღილაკი, რომელიც ათავისუფლებს კონდახის საკეტს ითხოვს დიდ ძალას მასზე დაჭერისას, რის გამოც კონდახის ერთი ხელით სწრაფი გახსნა დაკეცვა პრაქტიკულად შეუძლებელია.

ნაკლოვანებებს მე ასევე მივაწერდი, ზედმეტად პატარა სამიზნე მოწყობილობებს, მოკლე და ვიწრო ტარს, საკმაოდ მოუხერხებელია „ვზორი“ იმათთვის ვინც მარცხენა მხრიდან ისვრის. ეს იარაღი უბრალოდ არ არის გათვლილი ცაციაზე. დანარჩენში ეს იარაღი იმსახურებს უმაღლეს შეფასებებს.

 მიუხედავად ამისა უნდა ავღნიშნო, რომ იარაღის კონსტრუქცია იძლევა საშუალებას ცაციაზე მორგების. საკეტი ისეთია, რომ გადასატენი სახელურის დაყენება შესაძლებელია მარცხენა მხრიდან თუმცა ამავე დროს, მარცხენა მხრიდან სროლისას ჩვეულებრივი საკეტის ოპერირება უფრო მოსახერხებელია თუ სახელური მას აქვს მარჯვნივ. ასევე მასრების ექსტრაქცია ხდება ზევით, 12 საათის მიმართულებით რაც აბსოლუტურად გამორიცხავს მასრის სახეში მოხვედრას. სიმართლე გითხრათ მე წლებია ვისვირ კალაშნიკოვის კლონებს მარცხენა მხრიდან და სახეში არასდროს არაფერი არ მომხვედრია. ამ შემთხვევაში ჩემთვის პრობლემას ქმნის უფრო ის ფაქტი, რომ ტარებისას საღვედეების განლაგება “ვზორზე” მოუხერხებელია ცაციებისთვის. არც მჭიდის ჩამალული ღილაკი არ არის მოსახერხებელი, მაგრამ მასზე დაჭერა შესაძლებელია მარცხენა ხელის საჩვენებელი თითით.

“ღია” დიზაინი პრაქტიკულად გამოირცხავს მასრის გაჭედვას, ხოლო დაბრკოლებაც თუ ის წარმოიშვა ვაზნის მიწოდების ან ექსტრაქციის დროს  ადვილი აღმოსაფხვრელი იქნება. 

არ შეიძლება კვლავ არ გავამახვილო ყურადღება ამ იარაღის ფასზე. წინა სტატიაში ამ საკითხზე ხაზის გასმას მოყვა ის რომ ერთ-ერთ ფორუმზე მე რეკლამა დამაბრალეს ამ იარაღის. ბატონები მე რეკლამას არავინ არ მიკვეთავს მაგრამ ჩემი აღრთოვანება გასაგებია. იმის ფონზე რა ფასად იყიდება „საიგების“ ტაქტიკური მოდიფიკაციები, მაღაზიაში ანალოგირი (უკეთესი) იარაღის შეძენა ორჯერ, სამჯერ დაბალ ფასში არის მართლაც შესანიშნავი რამ. მე ვრჩები ჩემ აზრზე რომ ფასი-ხარისხის შეფარდებით, „ვზორი“ ჯობია ყველაფერს რაც აქამდე საქართველოში ოდესმე გაყიდულა.

მესმის, რომ მჭიდები პრაქტიკულად არ იშოვება (ვზორს კომპლექტში ორი ცალი მოყვება), და „საიგებისგან“ განსხვავებით „ვზორზე“ არ არის ოპტიკის სამაგრი, მაგრამ მაინც 1300 ლარად მე ამაზე თვალს უპრობლემოდ დავხუჭავ. სამაგიეროდ „ჩეხი“ რუსთან შედარებით უფრო კომპაქტურია, მსუბუქია, ერგონომიულია და უნდა ვივარაუდოთ უფრო ზუსტიც არის, იდენტური საიმედოობის პირობებში.

რატომ აქვს “ვზორს” მეტი თანდაყოლილი სიზუსტე ვიდრე ვთქვათ კალაშნიკოვის კლონებს? ტესტირების ვიდეო კლიპები, რომლებიც არსებობს ინტერნეტშიო ადასტურებენ რომ მუხედავათ სროლის უფრო მაღალი ტემპისა და დაბალი მასის გამო  ”ვზორი” უფრო ეფექტურია ჯერებით სროლისას ვიდრე საბჭოთა  АКМ.  უფრო მაღალ სიზუსტეს ასევე ადასტურებენ ისინიც ვინც ამ იარაღით მსახურობდა საქართველოში.შეიძლება ვივარაუდოთ რომ, რესივერი დამზადებული მთლიანი რკინის ნაჭრისგან ფრეზირების მეთოდით არის უფრო მყიფე. სასხლეტი არის საკმაოდ კარგი, ავტომატიკა მუშაობს უფრო რბილად და იყენებს მოკლე სვლას. საკეტი უფრო ნაკლებს იწონის და ზოგადად მოძრავი ნაწილების მასა უფრო ნაკლებია. ეს თეორიულად ნიშნავს, რომ “ვზორი” უფრო ნაკლებად საიმედოა ვიდრე “კალაშნიკოვი” მაგრამ უნდა ვივარაუდოთ რომ ამ თეორიულ სხვაობას არანაირად არ იგრძნობს ამ იარაღის სამოქალაქო მომხმარეებელი. გარდა ამისა  სიმართლე გითხრათ გარედანაც და შიგნიდანაც “ვზორი” უფრო სუფთად არის დამზადებული ვიდრე ნებისმიერი “საიგა” რომელიც მე მინახავს. შესაბამისად ის უფრო მიმზიდველიც უნდა იყოს მყიდველისთვის ჩემი აზრით.

სწრაფი ორ-ორი გასროლები 15 მეტრიდან. უკუცემა არის რბილი, ლულა პრაქტიკულად არ დახტის. ეფექტურობა სროლის მაღალია. ას მეტრზე სროლისას მუხლიდან სტანდარტული 122 გრანიანი მთლიანად გარსით დაფარული ტყვიით,  ჯგუფების სიგანე იყო საშუალოდ 9სმ. უკეთეს პირობებში უდაოდ შესაძლებელია უკეთესი სიზუსტის მიღება. 

 კალიბრს რაც შეეხება, მიუხედავად იმისა, რომ „ვზორი“ არსებობდა ასევე კალიბრებში 7.62X51, 9mm Para, 5.56NATO/.223 Rem) მე მომწონს „ვზორი“ ორიგინალურ კალიბრში, 7.62Х39. ეს კარგი ვაზნაა ახლო და საშუალო მანძილებზე სასროლად. არც მის ტერმინალურ ეფექტურობაში ეჭვი არავის არ ეპარება.  ჩეხური კომპანია СSA უშვებს ასევე ამ იარაღის მოდიფიკაციას კალიბრში .223 რემ, მაგრამ აქ უკვე ბატონობს AR15-ის ოჯახი და “ვზორი” მათ კონკურენციას ვერ გაუწევს. ის კარგია სწორედაც რომ “7.62″ ვერსიაში, როგორც კომპაქტური თავდაცვითი კარაბინი. დასაკეცი კონდახის წყალობით ის უფრო კომპაქტურია ვიდრე AR15.   “ვზორი” ისევე როგორც პრაქტიკულად ყველა “კონვერსიული” (წარსულში სამხედრო) იარაღი ვერ იმუშავებს საიმედოდ რბილ თავიანი ან ექსპანსიური ტყვიებით აღჭურვილ ვაზნებთან ამიტომაც სასურველი ვაზნის ტიპი არის მთლიანად გარსით დაფარული ტყვიით აღჭურვილი.

რეკლამა იქეთ იყოს და Cz858 არის ერთ-ერთი საუკეთესო ამ ტიპის იარაღი თუ არა ყველაზე საუკეთესო, რომელიც თბილისში მაღაზიებმა შესთავაზეს მომხმარებლებს. სკს-ის ფასად (ისიც თუ გაგიმართლად იმიტომ, რომ სკს-ის ქართველ პატრონებს გონიათ რომ აქვთ საკოლექციო რარიტეტული სუპერ-პუპერ იარაღი და გაბერილ ფასებს ადებენ გაყიდვისას კარაბინებს) ღებულობთ პრაქტიკულად სრულფასოვან  ”საიერიშო შაშხანას” პრაქტიკულად ახალ მდგომარეობაში. თან “სადესანტო” ვარიანტის შეძენა უკვე შესაძლებელია 1300 ლარად, რამდენიმე თვის წინ ის 1500 ლარი ღირდა. როგორ მოიქცევა ეს იარაღი გრძელვადიანი ექსპლუატაციის პირობებში ჯერ რა თქმა უნდა უცნობია თუმცა მის ბიოგრაფიას თუ გავითვალისწინებთ არ მგონია რამე პრობლემები წარმოიშვას. ჩემთვის ცნობილია რომ საქართველოში ‘ვზორებიდან” ისროდნენ რამდენიმე ათეულ ათას ვაზნას  (20-30 ათასი, თუმცა ბოლომდე გადაუმოწმებელია) სანამ იარაღს დასჭირდებოდა რემონტი. ჩვენ განკარგულებაში არის ორი „ვზორი“, ერთიდან ნასროლია სამას ვაზნამდე ყოველგვარი დაბრკოლების და პრობლემების გარეშე. რა მოხდება მერე პრაქტიკა გვაჩვენებს.

 მე ძალიან მიყვარს და მომწონს ჩემი AR15, რომელსაც “ვზორს” ვერ შევადრი. AR-15 ტაქტიკურ კარაბინებში არის, როგორც ფორმულა ერთის ბოლიდი, სუპერ-კარი, კარაბინი ეტალონური სიზუსტით, სროლისუნარიანობით და ერგონიმიკით,  მაგრამ ‘სადესანტო ვზორმაც” დაიკავა ადგილი ჩემ არსენალში და ალბათ კარგახანს გაჩერდება მანდ. თუ ოდესმე გიფიქრიათ კარაბინის შეძენა გასართობი სროლისთვის, თავდაცვისთვის ან უბრალოდ “для души”  არც დაფიქრდეთ და იყიდეთ ეს იარაღი. ჩემი აზრი ამ იარაღზე უცვლელი რჩება.

AR15 და Cz858, სხვაობა სიგრძეში აშკარად ჩანს.