CZ-75 და მისი ვარიანტები უკვე ათწლეულებია არიან ერგონომიკის და სროლისუნარიანობის ჩემპიონები.  არც ერთი სხვა პისტოლეტიდან, დამწყები მსროლელი არ აჩვენებს უკეთეს შედეგს სროლაში ვიდრე CZ-75-დან.  რთული ფორმის ნახევრად ანატომიური ტარი,  დაბალი ლულის ღერძი, შესანიშნავი სასხლეტი, კარგი სამიზნი მოწყობილობები, ამას დამატებული გამოყენებული ჩაკეტვის სქემა, ჩარჩოს შიგნით მოძრავი საკეტი და პისტოლეტის მთლიანად ფოლადის კონსტრუქცია უზრუნველყოფენ შეუდარებელ სროლისუნარიანობას.  პისტოლეტი იმდენად წარმატებული გამოდგა რომ სანამ რამდენიმე წლის წინ არ გაჩნდებოდა ახალი დამრტყმელ-სასხლეტი მექანიზმი “Omega” CZ-75 პრაქტიკულად მნიშვნელოვანი ცვლილებების გარეშე რჩებოდა წარმოებაში. აღარაფერს ვიტყვი იმაზე რომ CZ-75 ყველაზე კოპირებადი პისტოლეტია მსოფლიოში, ალბათ 1911-ის გარდა, რომელიც თავისთავად ცალკე კლასია პისტოლეტების..  რა თქმა უნდა ამ პისტოლეტს ქონდა თავისი მინუსებიც, პირველ რიგში მისი წონა. ვაზნებით ის 1.2 კგ-ზე მეტს იწონის.  ის ასევე დიდია, ლულის სიგრძე 120მმ-ია. თავის კლასიკურ ვარიანტში, ეს მთლიანად ფოლადის სრული ზომის 9მმ-ნი პისტოლეტია, რომელიც არ ჯდება თანამედროვე თავდაცვითი პისტოლეტის კონცეფციაში, რომელიც არის მსუბუქი და კომპაქტური, თანაც აბსოლუტურ უმეტესობა შემთხვევაში დახურული დამრტყმელით, ნაცვლად ერთ დროს სტანდარტული გარედან განლაგებული ჩახმახისა. თუმცა უნდა ითქვას რომ რიგი მიზეზების გამო ტრადიციული ორმაგი მოქმედების დამრტყმელ-სასხლეტი მექანიზმი არსად არ აპირებს წასვლას, პირველ რიგში იმიტომ რომ ვის არ უყვარს სასხელტი ერთმაგ რეჟიმში, მსუბუქი და მოკლე სვლით, რაც ხდის ზუსტ სროლას საკამოდ იოლს? მეორე რიგში, ასეთი პისტოლეტი ვაზნით სავაზნეში და დაშვებული ჩახმახით აბსოლუტურად უსაფრთხოა.

CZ-75-ის ევოლუციის პიკს წარმოადგენს პისტოლეტი CZ Shadow 2. მისი დანიშნულებაა სწრაფი და ზუსტი სროლა,  მასა და გაბარიტები მეორადია. ეს პისტოლეტი ასევე ხშირად გამოიყენება როგორც ბაზა სერიოზული საასპარეზო პისტოლეტისთვის.  CZ ასევე თვითონ უშვებს მოდელებს რომლებიც გათვლილია საასპარეზო სროლისთვის. 

რა თქმა უნდა ჩეხებს ესმოდათ ეს ყველაფერი და ამიტომ გამოუშვეს CZ-75-ის კომპაქტური ვერსია.  შედარებით მოკლე ლულით და ტარით, რომელიც გათვლილი იყო 14 ვაზნიან მჭიდზე, ამ პისტოლეტი წონა მაინც ცდება კილოგრამს. შედარებისთვის, სრული ზომის გლოკ-17, 17 ვაზნით იწონის 920 გრამს. ნუ იყო კიდე “ნახევრად-კომპაქტური” CZ-75,  პრაქტიკულად სრული ზომის ჩარჩოზე მოთავსებული კომპაქტური საკეტი ლულით. არაფერს არ გაგონებთ? იგივე კონცეფცია რაც ბევრად გვიან გამოყენებული, უზომოდ პოპულარულ Glock 19X-ში, რომელზეც ჩვენ ადრე უკვე ვწერდით. ცხადია ეს ვარიანტი კიდე ურო მძიმე იყო ვიდრე კომპაქტური ვერსია. არსებობს კიდე ძალიან იშვიათი, პრაქტიკულად უცნობი CZ-75-ის ვერსია შესაბამისი სახელით “Phantom”. ეს არის იგივე რაც სრული ზომის CZ-75 მაგრამ პოლიმერის ჩარჩოთი. მისი წარმოება შეწყდა 2019 წელს, დიდი ალბათობით იმიტომ, რომ CZ უკვე უშვებდა P09 და P-10-ს და სამი სრული ზომის პისტოლეტი პოლიმერის ჩარჩოთი იყო მეტის მეტი, თუმცა ეს ჩემი მოსაზრებაა. წლების წინ მე და ჩემმა მეგობარმა შემოვიტანეთ საქართველოში პირველი Phantom-ი და ორივე ფრიად მოხიბლულები დავრჩით პისტოლეტით.  მისი წონა რადიკალურად შემცირებული იყო, ვაზნების გარეშე ის 730 გრამს შეადგენდა. მაგრამ ის იყო მხოლოდ ერთ ვარიანტში, სრული ზომის. ეს პისტოლეტი მიღებულ იქნა შეიარაღებაში ჩეხეთის არმიის მიერ და მისი ამერიკაშიც კი ექსპორტი იყო ძალიან უმნიშვნელო, რაზეა საუბარი დანარჩენ მსოფლიოში მას პრაქტიკულად არც იცნობენ წესიერად.

ყველაზე უცნობი CZ-75-ის ვარიანტი, CZ-75 Phantom. 

“ფანტომი” უდაოდ იყო ნაბიჯი სწორი მიმართულებით, მაგრამ საჭირო  იყო კომპაქტური CZ-75 მსუბუქი ჩარჩოთი და ასეთი პისტოლეტი CZ-მ წარმოადგინა პირველად ჩეხური პოლიციისთვის. ახალი პისტოლეტი იყო კომპაქტური ზომების და ქონდა ჩარჩო დამზადებული ალუმინისგან. ამის წყალობით მსროლელებმა მიიღეს CZ-75 უფრო კომპაქტურ და მსუბუქ ფორმატში, თანაც ვარინატით სადაც ჩარჩოზე იყო შესრულებული უნივერსალური სამაგრი, როგორც ამას ითხოვდა მოდა. ახალი პისტოლეტის წონა შეადგენდა მისაღებ 780 გრამს (ცარიელი), ხოლო გაბარიტებით ის ახლოს იყო გლოკ 19-თან. ეს პისტოლეტი ეგრევე გახდა გაყიდვების ხიტი, იმიტომ, რომ ნახოთ ამ პისტოლეტის ძველი მიმოხილვები, ყველაში ავტორები აღნიშნავდნენ, რომ ამ პისტოლეტის პოვნა საკმაოდ ძნელია.

აქ უნდა აღინიშნოს რომ გარკვეული გაუგებრობები შეიძლება წარმოიშვას ამ პისტოლეტების სახელის და კონფიგურაციის იდენტიფიცირებაში. მაგალითად ჩემ პისტოლეტს (გამოშვებული 2003 წელში) აქვს წარწერა საკეტზე CZ-75D Compact, D ნიშნავს რომ მექანიკური მცველის ნაცვლად ჩვენ გვაქვს დეკოკერი. ამასთანავე საკეტზე დაყენებულია სტანდარტული სამიზნი მოწყობილობები.  არის ვარიანტები სხვა ტიპის, დაბალ-პროფილიან სამიზნე მოწყობილობებით და სხვა დამღებით, CZ 75 P01. ითვლება რომ P01 არის მოდელი ჩარჩოთი რომელზეც არის უნივერსალური სამაგრი მაგრამ ჩემსას საკეტზე P01 არ აწერია მაგრამ ჩარჩო არის სამაგრით.  მოდელი სახელწოდებით PCR (Police Czech Republic) არის პისტოლეტი შექმნილი ჩეხური პოლიციისთვის, რომლის ჩარჩოზე სამაგრი არ არის და სამიზნი მოწყობილობებიც დაბალპროფილიანია. მათი ყველასი შეკრებითი სახელი ალბათ უნდა იყოს P01. ამის გარდა გაურკვევლობები ასევე უკავშირდება ამ პისტოლეტის ტევადობის დადგენას. ზოგ რესურსზე მითითებულია როგროც 14 ვაზნა და ჩემი 2003 წელს გამოშვებულ პისტოლეტს ნამდვილად მოყვა 14 ვაზნიანი მჭიდი, მაგრამ როგორც ჩანს ახალი მოდელები იყენებნ გაუმჯობესებულ მჭიდს რომელშიც ჩადის უკვე 15 ვაზნა.

სამი სხვადასხვა P01. აღსანიშნავია, რომ CZ უშვებს ამ პისტოლეტის ვერსიას ფოლადის ჩარჩოთი და ასევე მოდელს “ომეგას” ტიპის დამრტყმელ სასხლეტი მექანიზმით. 

დამღების გარჩევას თავი რომ დავანებოთ, უნდა აღინიშნოს რომ P01-ს გადმოყვა CZ-75-ის ყველა პლიუსი, მაგრამ პისტოლეტი გახდა კომპაქტური, მსუბუქი და ადვილი სატარებლად.  სროლისუნარიანობაც არსად არ წავიდა, დაბალი მასის გამო უკუცემა მეტია ვიდრე სრული ზომის ფოლადის CZ-75-ში მაგრამ პისტოლეტის კონტროლირებადია და ძალიან ზუსტი. ასეთი კომბინაციის დამარცხება ძალიან რთულია, განსაკუთრებით იმ შემთხვევაში, თუ ჩემსავით მოგწონთ პისტოლეტები გარედან განლაგებული ჩახმახით. ბევრი ადამიანისთვის “სტრაიკერი” მიუღებელია, მსუბუქი სასხლეტის გამო, რომელსაც თანაც მოკლე სვლა აქვს.  პისტოლეტი ვაზნით სავაზნეში და ომაგი დმარტყმელ სასხლეტი მექანიზმით, დაშვებული ჩახმახით პრაქტიკულად ისეთივე უსაფრთხოა როგორც რევოლვერი, რომელზეც არასრდროს არ ყენდებოდა მექანიკური მცველი, იმიტომ რომ სასხლეტი მძიმე გრძელი სვლით ორმაგ რეჟიმში ყოველთვის იყო ადეკვატური და საკმარისი დაცვის მექანიზმი უნებლიე გასროლებისგან. P-01-ში “ჩაშენებული” დეკოკერი გაძლევთ საშუალებას დაუშვათ სასხლეტი სწრაფად და უსაფრთხოდ, რის გამოც მთლიანობაში პისტოლეტს აქვს ძალიან მაღალი უსაფრთხოების ხარისხი. ამავდროულად გაქვს საშუალება განახორციელო სწრაფი გასროლა ორმაგი მოქმედების რეჟიმში. დღესაც, “სტრაიკერების” ეპოქაში  ბევრი ადამიანისთვის ეს ყველაზე მისაღები და უსაფრთხო პისტოლეტის ფორმატია. მასის და გაბარიტების მიხედვით ეს პისტოლეტი იდეალური ზომის არის ყოველდღიური ტარებისთვის და არც რენჯზე ის არ დაგაღალატებთ, მოგცემთ საშუალებას ისროლოთ როგორც სრული ზომის პისტოლეტიდან. თანაც განსხვავებით კლასიკური CZ-75-ისგან არი შესაძლებლობა დააყენოთ ფარანი/ლაზერული დამზინების მოდული MIL-STD 1913 სტანდარტის სამაგრზე. სამწუხაროდ CZ არაფრით არი იძახის უარს 75 სერიის პისტოლეტების ღებვაზე სპეციალური დამცავი საღებავით, რომელიც დროთა განმავლობაში იქერცლება და პისტოლეტი იღებს ნაცვეთ/ნათრევ იერსახეს. მაგრამ სრულყოფილების პოვნა ჩვენ სამყაროში შეუძლებელია და P01-იც გამონაკლისი არ არის.

იყო დრო როდესაც CZ-ს პრაქტიკულად ერთადერთი პისტოლეტი იყო მოდელი 75 და ითვლებოდა რომ ეს პისტოლეტი გადიოდა ბიუჯეტურ კატეგორიაში. ქონდა CZ-ს პრობლემები ხარისხის კონტროლთან და შესრულების ხარისხთან, მაგრამ დღეს ეს სულ სხვა კომპანიაა. ის გაიზარდა, იყიდა ორი მსხვილი მაერიკული კომპანია Dan Wesson და ისეთი ლეგენდარული და წმიდა ამერიკული ბრენდი როგორიც არის კოლტი, მათი თანამედროვე P სერიის პისტოლეტები (07, 09, 10) ხარისხის თვალსაზრისით და შესრულებით სხვა დონის იარაღებია.  CZ დღეს რეალურად არის ერთ-ერთი უმსხვილესი მწარმოებელი მაღალი ხარისხის ცეცხლსასროლი იარაღის.

საქართველოში P01 შედარებით იშვიათია და კლასიკური CZ-75-ის შოვნა თუ არ წარმოადგენს პრობლემას, P01-ის პოვნა ადვილი არ არის თანაც იმპორტიორები რატომღაც მას შედარებით მაღალ ფასად ყიდიან.