საქართველოდან ამის შემჩნევა ალბათ რთულია, მაგრამ აშშ-ში არის პისტოლეტის კალიბრის კარაბინების “მეორედ მოსვლა”. აშშ-ში იარაღის ეს ტიპი ყოველთვის იყო პოპულარული და ამ ტიპის იარაღს თავისი ნიშა ეკავა, მაგრამ ეხლა მათი პოპულარობის ზენიტია. Sig-Sauer, Grand Power, Beretta, CZ, H&K, Ruger, Kel-Tec, Zenith Arms, Brügger & Thomet, Hi-Point და ბევრი სხვა ნაკლებად ცნობილი მწარმოებლები, უშვებენ თვითდამტენ კარაბინებს ამერიკული ბაზრისთვის. გარდა ამისა, არსებობს მთელი ინდუსტრია პისტოლეტის კალიბრის კარაბინების, რომლებიც აგებულია კოლტის კონსტრუქტორის ჰენრი ტატროს კონსტრუქციის 9მმ-ნი კარაბინის ბაზაზე, რომლის მთავარი თავისებურება იყო, მაქსიმალური თავსებადობა AR-15-თან.

უნდა ვაღიარო, რომ წლების განმავლობაში მე არ ვაქცევდი ყურადღებას ამ ტიპის იარაღს, ვინაიდან როგორც ზოგადად ბევრი სხვა იარაღის მოყვარული, არ მესმოდა რატომ უნდა გქონოდა კარაბინის ზომის იარაღი, რომელიც ისროდა პისტოლეტის, შედარებით სუსტ ვაზნას. შემდეგ სიტუაცია შეიცვალა და ჯერ ხელში ჩავიგდე 9მმ-ნი “უზი”, შემდეგ მომეცა საშუალება ახლოს გამეცნო ასევე 9მმ-ნი, ფუტურისტული Kel-Tec SUB2000. ხო კიდევ წლების წინ ვისროდი Steyr M9-დან კონდახით. ეხლა მე მესმის, რომ ის თვისებები რაც გააჩნია ასეთი ტიპის იარაღს შეიძლება ბევირსთვის იყოს მიმზიდველი. ეს არის შედარებით დაბალი უკუცემა, მცირე მასა და გაბარიტები. მოკლე 9მმ-ან კარაბინს არ აქვს დამაყრუებელი გასროლის ხმა და ლულის ალი. პისტოლეტის ტყვია ისეთი ძლიერი არ არის და ადგილები სადაც ასეთი იარაღიდან სროლა შეიძლება ბევრად უფრო მეტია. 9მმ-ნი ვაზნის ფასი უფრო დაბალია, ვიდრე შაშხანის კალიბრის ვაზნის. სამწუხაროდ საქართველოს შემთხვევაში ფასი არ არის უპირატესობა, ყველა 9მმ-ნი კარაბინი უფრო მეტი ღირს ვიდრე მაგალითად პოპულარული “საიგა” ან ჩეხური “Vz 58″, რაც არის ყველაზე სერიოზული შემაფერხებელი ფაქტორი, მაგრამ მაინც არის ხალხი რომელსაც ურჩევნია კომპაქტური 9მმ-ნი კარაბინი 7.62 კალიბრის სამოქალაქო  ”კალაშნიკოვს”.

ამჯერად ჩვენი ტესტირების ობიექტია, მორიგი 9მმ-ნი პისტოლეტის კალიბრის კარაბინი, რომელიც განსხვავებით “უზისგან” და “კელ-ტეკისგან”, იყენებს უფრო ტრადიციულ, კლასიკური სანადირო შაშხანის სქემას. წარმოდგენილი 2017 წელს ამერიკული “რუგერის” მიერ ინდექსით  PC, ეს კარაბინი ერგონომიულად გავს ტიპიურ სანადირო შაშხანას მაგრამ ბევრი საინტერესო მე ვიტყოდი უნიკალური თვისებით. კარაბინს აქვს ასეთი ორი თვისება, ის ადვილად იყოფა ორად (take-down) და მარტივი გადაწყობით შესაძლებელია მასში “გლოკის” ორ რიგიანი 9მმ-ნი მჭიდების გამოყენება (ქარხნულ კონფიგურაციაში ის იყენებს Ruger SR-9-ს მჭიდებს).

იმის მიუხედავად, რომ რომ რუგერის კარაბინის გასაყიდი ფასი აშშ-ში არის 500 დოლარზე ოდნავ მეტი (რაც ბევრი არ არის), ეს კარაბინი გარდა იმისა, რომ არის ძალიან ნაფიქრი კოსნტრუქციის, რაზეც ოდნავ მოგვიანებით მოგიყვებით, მას ასევე პირდაპირ კოლოფიდან გააჩნია ყველა ის საჭირო წვრილმანი, რომელიც უნდა უფრო მაღალი დონის და ძვირადღირებულ იარაღს. თავად განსაჯეთ, კონდახს აქვს სიგრძის რეგულირების შესაძლებლობა, კომპლექტში კარაბინს მოყვება სამი ჩანართი. რესივერზე და ტიბჟირზე შესრულებულია პიკატინის სამაგრები. უკამა სამიზნე მოწყობილობა რეგულირებადია ვერტიკალურ და ჰორიზონტალურ სიობრტყეში და ადვილად იხსნება, თუ ჩათვლით რომ მისი განლაგება ხელს უშლის ოპტიკის გამოყენებას. წინა სამიზნი მოწყობილობაა გააჩნია დამცავი ყურები (ის ასევე მოხსნადია), ხოლო კორას ზედაპირზე წვრილი ჭრილებია შესრულებულია რომ არ მოხდეს მზის შუქის არეკვლა, რაც ხელს შეგიშლიდათ დამიზნებაში. სამიზნი მოწყობილობები ფოლადის არის “ghost-ring” ტიპის. მჭიდის ღილაკის და საკეტის სახელურის გადაყენება შესაძლებელია.

როდესაც იწყებ იარაღის კონსტრუქციის უფრო სიღრმისეულ შესწავლას, სიურპრიზები არ წყდება. იარაღი არის ძალიან ხარისხიანად შესრულებული. მასიური საკეტის შიგნით იმალება ვოლფრამის ჩანართი, რომელიც ასრულებს იგივე ფუნქციას რაც იგივე მასალის წონები AR-15-ის ბუფერში, “აწყნარებს” საკეტს ჩაკეტვისას. გარდა ამისა რუგერის კარაბინი იყენებს თავისუფალ საკეტს. ამიტომ ის უნდა იყოს საკმარისად მძიმე რომ დარჩეს დახურულ მდგომარეობაში სანამ ტყვია არ დატოვებს ლულას და წნევა შიგნით არ დაეცემა, ხოლო ვოლფრამი მძიმე მეტალია.  ბუნებრივია, რომ კარაბინი ისვრის დახურული საკეტიდან, ხოლო დამრტყმელ სასხლეტი მექანიზმი იყენებს შიდა ჩახმახს და კონსტრუქციულად ძალიან გავს 10/22-ის მექანიზმს.

სპეციალური ჩანართი, რომელიც ადვილად იცვლება მსროლელის მიერ, გაძლევთ საშუალებას გამოიყენოთ რუგერის და გლოკის  პისტოლეტის მჭიდები. საინტერესო ის არის რომ კარაბინის საკეტის თავი მოხსნადია, ის ძალიან ჭკვიანურად ფიქსირდება საკეტში და მის მოსახსნელად არანაირი ინსტრუმენტი არ არის საჭირო. ეს და ასევე მჭიდის ადაპტორის გამოცვლის, იდეაში სხვადასხვა წონის ბუფერების გამოყენების შესაძლებლობა და სწრაფად მოსახსნელი ლულა მიანიშნებს იმაზე, რომ მალე გამოჩნდება კარაბინები და დეტალების ნაკრებები, რომლებიც გადაიყვანენ 9მმ-ან კარაბინს სხვა პოპულარულ კალიბრებზე. ამ ტაპზე ხელმისაწვდომია მხოლოდ 9×19 და .40S&W კალიბრები, ხოლო საქართველოში შემოტანილია მხოლოდ 9მმ-ნი მოდელი.

კარაბინის მასიური და მძიმე საკეტი. საკეტი სახელური მაგრდება საკეტზე ერთი ხრახნით. მისი გადაყენება ძალიან ადვილია და არ არის საჭირო იარაღის დაშლა. ღია ფერის ჩანართი არის ვოლფრამის ბუფერი. 

ასევე უნდა ცალკე ვახსენო რუგერის კარაბინის მთავარი თავისებურება, შესაძლებლობა სწრაფად, ინსტრუმენტის გარეშე დაშალოთ ის ორ ნაწილად, რაც აადვილებს მის შენახვას და გადატანას. იარაღის გადასატანად გამოდგება ჩვეულებრივი ზურგჩანთა. მექანიზმი, რომელიც ამას უზრუნველყოფს ასევე ძალიან ჭკვიანურია და პრაქტიკულად შეუძლებელია რომ მოირყეს ან დასუსტდეს. სპეციალური სარეგულირებელი რგოლი საშუალებას გაძლევთ მარტივი რეგულირებით უზრუნველყოთ ორივე ნახევრის საიმედო და მყარი გადაბმა. იმისთვის რომ იარაღი განვაცალკევოთ, საკმარისია თითით გადაწიოთ ფიქსატორი, დაატრიალოთ ლულა და ტიბჟირი თავის ღერძის ირგვლივ და იარაღი ორად გაიყოფა. აწყობა ასევე ადვილია და სწრაფი, უბრალოდ არ დაგავიწყდეთ დაშლა-აწყობამდე საკეტი დააფიქსიროთ ღია მდგომარეოიბაში. საბრძოლო მდგომარეობაში, კონდახის დასაგრძელებელი ჩანართების გარეშე, კარბინის სიგრძე 87.5 სმ-ია. დაშლილ მდგომარეობაში მისი სიგრძე ზუსტად 50სმ-ია.

კარაბინის მცველის და საკეტის შემაკავებლის ღილილაკების განლაგება რუგერ 10/22-ის ანალოგიურია. განსხვავებით 10/22-სგან ბოლო ვაზნის გასროლის შემდეგ PCC-ზე ბოლო ვაზნის გასროლის შემდეგ საკეტი ღია მდგომარეობაში რჩება. ფურნიტურა პლასტმასის არის, მაგრამ ეს პლასტმასა საკმაოდ მყარია და არ ტოვებს შთაბეჭდილებას, რომ დამზადებულია გადამდნარი ცელოფნის პარკებისგან, როგორც ბიუჯეტურ სანადირო კარაბინებზე. კონდახის დაბოლოება მყარი რეზინისგან არის დამზადებული და საკმაოდ კომფორტულია. იმისთვის რომ დააყენოთ, უნდა ჯერ მოხსნათ ორი ხრახნი, რომლითაც მაგრდება კონდახის დაბოლოება.

კიდევ ერთი სიუროპრიზი არის იარაღის ლულა. ის არის შედარებით სქელი პროფილის რაც კარგია, მაგრამ სქელი ლულები მძიმეა, რაც ცუდია. ამიტომ ლულაზე წონის შემცირების მიზნით არის შესრულებული ჭრილები რაც კარგია (და ასევე უხდება იარაღს).  ლულას აქვს შესაძლებლობა სხვადასხვა ლულის მოწყობილობების დაყენების (ხრახნის ტიპი 1/2″-28). რაც ასევე კარგია. გამოცდილმა მსროლელებმა უნდა იცოდნენ, რომ ასეთ ლულებზე დაყენებული დამცავი რგოლები სროლისას თავისთ იშვება, რაც ცუდია. ამიტომ რუგერზე ქარხნულად დაყენებულია რეზინის რგოლი, რის გამოც რამდენიც არ უნდა ისროლოთ დამცავი რგოლი დაშვებას არ იწყებს, რაც კარგია. მაგრამ სულ ეს არ არის. ლულა არის ცივად ნაჭედი, რაც დამეთანხმებით ასევე ძალიან კარგია. ასეთ ლულას მწარმოებელი, რომ აყენებს იარაღზე ეს უკვე სერიოზული განაცხადია და ერთგვარი მინიშნება, რომ ეს იარაღი იქმნება გათვლით ხანგრძლივ და ინტენსიურ ექსპლუატაციაზე. ცნობილი რესურსის, gunblast-ის მფლობელის, ჯეფ ქუინის შვილს მოუვიდა ინციდენტი ასეთ კარაბინთან, რომელზეც ლულა გადაიხსნა. მიზეზი? ერთი მეორეს მიყოლებით შიგნით გაჭედილი 6 ტყვია. კი ლულა გადაიხსნა, მაგრამ “კატასტროფული აფეთქება”, როგორც ასეთი  არ მოხდა, მსროლელიც არ დაშავებულა, მიუხედავად იმისა, რომ გაჭედილ პირველ ტყვიას მიაყოლეს “ცხელი” “Super-Vel” ვაზნები. PC-ს ლულის სიგრძე 16 ინჩია,  ხრახნების ბიჯი არის 1:10.

7075-T6 მარკის ალუმინისგან შესრულებული რესივერი. დაზმადების ხარისხი მაღალია, ინსტრუმენტის კვალი არსად არ ეტყობა. რესივერი ანოდირებულია და არა შეღებილი, რაც ასევე კარგია. 

სარეცელის ჩანართი, რომელიც უზრუნველყოფს სხვადასხვა მჭიდების გამოყენებას.

იარაღს კომპლექტში მოყვება საკმაოდ ბევრი რამე, უკვე სავლდებულო უსაფრთხოები საკეტი, კონდახის დამაგრძელებელი პლასტმასის ჩანართები, საჭირო სახრახნისები (სამი ცალი), ერთი რუგერ SR-9-ს 17 ვაზნიანი მჭიდი და დამატებითი ჩანართი, რომელიც გაძლევთ საშუალებას გამოიყენოთ გლოკის მჭიდები. ასევე კარაბინს მოყვება დეტალური ინსტრუქცია. მეტს ასეთ ფასად უბრალოდ ვერ ისურვებ.

კონცეფციიდან გამოდმინარე იარაღი იშლება, როგორც უმეტესობა კლასიკური კარაბინების. ლულა და რესივერი დამაგრებულია პლასტმასის სარეცელში და ტიბჟირში სამი ხრახნით. სამი ხრახნის დაშცვების შემდეგ ხდება შესაძლებელი ლულის და რესივერის მოხსნა. დამრტყმელ სასხლეტი მექანიზმის მოხსნა შესაძლ;ებელია რესივერში გაყრილი ორი პინის ამოგდებით (ისევე, როგორც რუგერ 10/22-ში). ამის შემდეგ შესაძლებელი ხდება საკეტის და დამაბრუნებელი ზამბარის ამოღება რესივერიდან.

არასრულად დაშლილი კარაბინი.

მე იარაღი მერგო უკვე გადაწყობილი გლოკის მჭიდებზე, რაც ჩემთვის იყო აბსოლუტურად მისაღები. მე უკვე მაქვს “Glock 17″ და რუგერის კარაბინი იღებს პრაქტიკულად ნებისმიერ 9მმ-ნი გლოკის ორ რიგიან მჭიდს, იქნება ეს 10 ვაზნიანი გლოკ 26-ის თუ გრძელი 33 ვაზნიანი მჭიდი ან უფრო ეკზოტიკური კვების საშუალებები.

ეხლა გადავიდეთ კრიტიკულ ნაწილზე. რა არ მომეწონა “რუგერის” კარაბინში? დავიწყოთ ყველაზე მნიშვნელოვანით. მე სასტიკად და კატეგორიულად არ მომწონს მჭიდის მსუბუქი ღილაკები და რუგერის მჭიდის ღილაკი ჩემი გემოვნებით ზედმეტად მსუბუქია. რის გამოც ღილაკზე მსუბუქი დაწოლაც, ეგრევე ათავისუფლებს მჭიდს. არსებობს რეალური საფრთხე, რომ ტყეში ხეტიალისას მჭიდი შეიძლება დაიკარგოს, მაგრამ რამდენად მაღალია ამის ალბათობა ჯერ არ დაგვიდგენია. აქვე უნდა აღვნიშნო, რომ მჭიდის ღილაკის განლაგება, ერგონომიკის თვალსაზრისით არის უნაკლო, ის ადვილად ხელმისაწვდომია, მიუხედავად იმისა, რომელ მხარეს არის დაყენებული, მაგრამ, მაგრამ მე ვისურვებდი, რომ მისი ზამბარა ბევრად უფრო ხისტი ყოფილიყო და უკეთ დაცული შემთხვევითი დაჭერისგან. კრიტიკას ასევე იმსახურებს ტიბჟირზე განლაგებული პიკტინის სამაგრი. ის “ჩაშენებულია” ტიბჟირში ხოლო მის უკან საღვედეს დასაყენებელი სამაგრია, რის გამოც უმეტესობა ტაქტიკური ფანრების მანდ ვერ დაყენდება. საჭირო იქნება ცალკე “ოფ-სეტ” სამაგრი. და ბოლოს, იარაღი მძიმეა (3.1 kg). ბალანსი და წონის გადანაწილება კარგია, მაგრამ მასა მაინც მნიშვნელოვანია. სამაგიეროდ კარაბინიდან სროლა კომფორტულია და უკუცემა მინიმალურია. ბოლო პისტოლეტის კალიბრის კარაბინი, რაც მე მქონდა იყო Kel-Tec SUB 2000 და სროლის წარმოების კომფორტის თვალსაზრისით სხვაობა ამ ორ იარაღს შორის არის უზარმაზარი, მაგრამ  ”კელ-ტეკი” ჩვენ გვიყვარს სხვა სიკეთეების გამო. სულ ბოლოს უნდა ვახსენო, რომ ჩემი აზრით იარაღს აქვს გარკვეული პრობლემა ესთეტიკის მხრივ. გარეთ გამოშვერილი წვრილი მჭიდი იარაღს არ უხდება. ყველაზე მოკლე 10 ვაზნიანი გლოკის მჭიდიც კი გარეთ გამოშვერილია.  ჩემთვის ესთეტიკა დგას სადღაც ბოლოდან მეორე ადგილზე მნიშვნელობით, მაგრამ არის ხალხი, რომელთათვის ესთეტიკა ყველაზე მნიშვნელოვანია. მეორეს მხრივ ეხლა პისტოლეტის კალიბრის კარაბინებში პრაქტიკულობა დგას პირველ ადგილზე და ესთეტიკას იარაღების ამ კლასში არ უნდა დაეძებდე. სრული ბედნიერებისთვის, ასევე საჭირო იქნებოდა წერტილები სწრაფად მოსახსნელი საღვედეებისთვის მაგრამ რაც არის ეს არის.

ლულა take-down მექანიზმით

PC არ არის “რუგერის” პირველი პისტოლეტის კალიბრის კარაბინი. 1961 წლიდან 1985 წლამდე გამოდიოდა Model 44, .44 მაგნუმზე გათვლილი  კარაბინი, რომელიც კონსტრუქციულად იმეორებდა 10/22-ს. 1996 წელს რუგერმა გამოუშვა PC9 (9×19) და PC4 (.40S&W). ეს კარაბინები გამოდიოდა 2006 წლამდე მაგრამ განსაკუთრებული პოპულარობით არ სარგებლობდნენ ისევე, როგორც მანამდე მოდელი 44. როგორც ჩანს ეს არ ეხება ახალ PC-ს იმიტომ, რომ იარაღი კარგად იყიდება. ორიგინალურ კონცეფციას უბრალოდ ჭირდებოდა რაღაცით “გახალისება”, რაც მოიზიდავდა მყიდველებს და ეს “გახალისება” გახდა take-down-ის შესაძლებლობა და ასევე შესაძლებლობა გამოიყენო ალბათ საუკეთესო და ყველაზე გავრცელებული, გლოკის მჭიდები. თითქმის ყველა მიმოხილვა რაც მე ვნახე არის ძალიან პოზიტიური და ამ იარაღს მაღალ შეფასებას აძლევს. შედარენით კლასიკურ მოდელს, რუგერმა დაუმატა ტაქტიკური მოდელებიც, რომლებიც უფრო “თანამედროვედ” გამოიყურება, მაგრამ ჩემი აზრით კლასიკური ვარიანტი ბევრად უკეთესია, თან ამ ახალ მოდელებს აღარ გააჩნია მექანიკური სამიზნი  მოწყობილობები. jedem das seine, როგორც იტყოდნენ გერმანელები.

Ruger-ის შედარებით ახალი Pistol Caliber Carbine Chassis model

გადავიდეთ ყველაზე საინეტერსო ნაწილზე. როგორ ისვრის იარაღი? სროლა სიზუსტეზე ხორციელდებოდა 30 მეტრიდან, მაგიდიდან. გამოყენებული იყო მუხტები 115 გრანიდან 157 გრანამდე. მიზანი ამისა პირველ რიგში დაგვედგინა, არის თუ არა სხვაობა მოხვედრის წერტილის ცვლილებაში სხვადასხვა წონის ვაზნების გამოყენებისას. სროლისას აღმოჩნდა რომ დახურულ ტირში, სპეციფიური განათებით, სამიზნი მოწყობილობების გამოყენება იყო საკმაოდ რთული. თუმცა ეჭვი მაქვს, რომ პრობლემის წყარო იყო ჩემი პრობლემური თვალები. საქმე იმაშია, რომ სამიზნი მოწყობილობები განლაგებულია ლულაზე (რაც ბუნებრივია take-down იარაღისთვის), დიოპტრი საკმაოდ შორს არის თვალიდან და მიუხედავად იმისა, რომ სამიზნი მოწყობილობების ზომა და პროპორციები იდეალურია, შავ წრეში კორათი შესვლისას, ხდებოდა კორას და შავი წრის შერწყმა, რაც სერიოზულად ართულებდა დამიზნებას. მიუხედავად ამისა ჩვენ მაინც მივიღეთ ძალიან საინტერესო შედეგები.

ამ სურათიდან ჩანს, რომ სხვაობა მოხვედრის წერტილში დიდი არ არის, ხოლო ყველაზე კარგი ჯგუფი, პრაქტიკულად ერთი ნახვრეტი, მივიღეთ შედარებით იაფი “Blazer”-ით, ალუმინის მასრით. ჩემი აზრით და სურათი ამას ადასტურებს, იარაღი სტაბილურად ზუსტად ისვრის ყველა პოპულარული წონის ტყვიით, რომელიც გამოიყენება 9მმ-ან ვაზნაში. იარაღი საჭიროებდა გასწორებას რის გამოც სამ სამიზნეზე მოხვედრები არის დამიზნების წერტილიდან დაშორებული.

ორი სიტყვა სასხლეტზე. კარგია ის სასხლეტი, რომელიც გაძლევს საშუალებას ისე ისროლო, რომ მასზე არ იფიქრო და კონცენტრირდე სუნთქვაზე, სამიზნი მოწყობილობების ზუსტ გასწორებაზე და ასე შემდეგ. რუგერზე სწორედ ასეთი სასხლეტია. ის არის წარმოუდგენლად კარგი ასეთი კლასის იარაღისთვის, რომელიც იდეაში არ არის შექმნილი ზუსტი სროლისთვის. მისი წონა დაახლოებით 3 კგ-ია და ის ერთ საფეხურიანია.

პრაქტიკული სიზუსტე ძალიან მაღალია. 25 მეტრიდან დგომიდან სწრაფი და ზუსტი სროლა ადვილია. ტრადიციულად შეგახსენებთ, რომ ეს სილუეტები რეალური ადამიანის სილუეტზე დაახლოებით 30% უფრო პატარაა. 

სროლის დროს ჩვენ ვიყენებდით ორიგინალურ “Glock”-ის და “Magpul”-ის წარმოების მჭიდებს. არანაირ დაბრკოლებას ადგილი არ ქონდა. ექსტრაქცია პოზიტიური. მარცხენა მხრიდან სროლისას მასრები ახლოსაც არ ხვდებოდა სახესთან. მიუხედავად იმისა, რომ იარაღი “ბლოუბექია” ანუ იყენებს თავისუფალ საკეტს, ხოლო მე ვისროდი მარცხენა მხარზე მიობჯენით, დენთის აირები და დენთის ნაწილაკება სახეში არ მხვდებოდა არა და იარაღზე შესაბამისი დეფლექტორი არ არის გათვალისწინებული.

მოკლედ 9მმ-ნი რუგერის კარაბინიდან სროლა ძალიან სასიამოვნოა. კარგი სასხლეტი, სამიზნი მოწყობილობები და ლულა გაძლევთ შესაძლებლობას სრულად გამოიყენოთ 9მმ-ნი ვაზნის პოტენციალი. 16 ონჩიანი ლულიდან ნასროლ 9მმ-ან ტყვიას ექნება 10-20% მეტი საწყისი სიჩქარე ვიდრე სრული ზომის პისტოლეტიდან ნასროლ ტყვიას, რაც არც თუ ისე უმნიშვნელო ციფრია.

მოსაწონია, როდესაც იარაღზე პირდაპირ ყუთიდან აყენია, როგორც კარგი მექანიკური სამიზნი მოწყობილობები ასევე პიკატინის სამაგრი ოპტიკისთვის. ბევრი კომპანია დღეს ყიდის “შიშველ” იარაღს და აძლევს მფლობელს საშუალებას თავად აირჩიოს  სამიზნი მოწყობილობების კონფიგურაცია ან აყენებს მარტივ, პრიმიტიულ მექანიკურ სამიზნ მოწყობილობებს. პირველი მიდგომა ალბათ კარგია, თუ შეგიძლია გადახვიდე გზაზე, შეხვიდე მაღაზიაში და იყიდო რაც გინდა, მაგრამ მე მირჩევნია იარაღი იყოს მზად გამოყენებისთვის პირდაპირ კოლოფიდან. რუგერის კარაბინის ქარხნული სამიზნი მოწყობილობები ძალიან კარგია, ხოლო თუ გინდათ ოპტიკის დაყენება, პიკატინის ცალკე ყიდვა საჭირო არ იქნება. პიკატინის სამაგრი რუგერის კარაბინში შესრულებულია  რესივერთან ერთად (და არა ცალკე დეტალი დაფიქსირებული ხრახნებით), რაც ასევე კარგია. 

მიმოხილვის ბოლოსკენ მე მინდა რამდენიმე მნიშვნელოვან ნიუანსზე გავამახვილო ყურდაღება. პისტოლეტის კალიბრის კარაბინებში შედარებით გრძელი ლულებით უნდა გამოიყენოთ მხოლოდ კარგი ხარისხის ვაზნები. გრძელლულიანი “ბლოუბექ” ტიპის იარაღში, როგორც ამობენ ძალიან რთულია მიხვდე, რომ ტყვია გაიჭედა ლულაში და არის რისკი, რომ მსროლელი ვერ მიხვდება, რომ რაღაც წავიდა არასწორად და გააგრძელებს სროლას. ერთი გაჭედილი ტყვია ლულაში არ არის სასიკვდილო პრობლემა და ის ექვემდებარება მოგვარებას, ხდება გაჭედილი ტყვიის ამოღება და იარაღი მზად არის ექსპლუატაციისთვის. გაჭედილი ლულით მეორე გასროლას მოყვება ლულის დაზიანება.

სხვადასხვა რესურსებზე აღმოჩენილი ინფორმაციის მიხედვით, ერთი შეხედვით, 147 გრანიანი ტყვია შეიძლება არ იყოს საუკეთესო არჩევანი 16 ინჩიანი კარაბინიდან სასროლად. საწყისი სიჩქარე იზრდება უმნიშვნელოდ ხოლო 16 ინჩიან ლულაში სიჩქარე იქნება ნაკლები ვიდრე 12 იინჩიან ლულაში. აღნიშნული განპირობებულია იმით, რომ დენთის მუხტს არ ყოფნის ენერგია და ტყვია იწყებს შენელებას უკვე ლულის შიგნნით. ეს შეიძლება კარგიც იყოს და ცუდიც. ცუდია რომ სიჩქარეში/ენერგიაში არ იგებ, მაგრამ ცნობილია, რომ პისტოლეტის ტყვიები, იგულისხმება ექსპანსიური ტყვიები, იქმნებიან სიჩქარეების კონკრეტულ დიაპაზონში სამუშაოთ. გაიყვანე ასეთი ტყვია ზედმეტად მაღალ სიჩქარეზე და სამიზნეში მოხვედრისას ის შეიძლება გაიშალოს ზედმეტად ადრე ან საერთოდ მოხდეს მისი ფრაგმენტაცია და ამის გამო შეღწევის სიღრმე არ იყოს ოპტიმალური. ამიტომ ის, რომ 147 გრანიანი ტყვია ინარჩუნებს სტაბილურ სიჩქარეს, შეიძლება კარგიც იყოს. უნდა ვივარაუდოთ, რომ მთლიანად გარსით დაფარული 124 გრანიან ტყვიას ექნება მეტი საწყისი სიჩქარე მაგრამ როგორ აისახება ეს მის ტერმინალურ ეფექტურობაზე უცნობია. კითხვები უფრო მეტია ვიდრე პასუხები, მაგრამ 9მმ-ნი კარაბინების პოპულარობის ზრდასთან მეტი ინფორმაცია გაჩნდება და ასევე უნდა ვივარაუდოთ, რომ გაჩნდება სპეციალიზირებული მუხტები, რომლებიც მაქსიმალურად გამოიყენებენ ლულის სიგრძეს. 16 ინჩიანი ლულიდან ნასროლი 124 გრანინაი +p კლასის ტყვიას ექნება საწყისი სიჩქარე სადღაც 410-420 მ/წ-ში რაც უკვე .357 “მაგნუმის” ტერიტორიაა. იმის თქმა მინდა, რომ საწყისი სიჩქარის გაზრდა ყოველთვის კარგი არ არის, თუ ტყვია არ არის “მზად” ასეეთი სიჩქარისთვის. ასევე გასარკვევია რესივერზე დაყენებული ოპტიკით, ლულის მოხსნა დაყენება იწვევს თუ არა “ზეროს” დაკარგვას.  ნებისმიერ შემთხვევაში, ჩვენ გავაგრძელებთ ამ საკითხის შესწავალას რუგერის კარაბინის დახმარებით და შედეგებზე აუცილებლად გიამბობოთ.

ამ ეტაპზე რუგერის PC კარაბინი იმსახურებს მაღალ შეფასებას, ხარისხიანი შესრულებისთვის და ნაფიქრი კონსტრუქციისთვის. ის არ გავს სუპერ ტაქტიკურ “ემოთხს”, არ აქვს ვეტიკალური სახელურები და დასაკეცი კონდახები, მაგრამ ეს არის გამძლე, ხარისხიანი და ძალიან ზუსტი იარაღი, რომელიც არ მიიპყრობს ყურადღებას მის გადატანისას და თუ გადაწყვიტეთ სადმე სადმე გასეირნება, გზად თუ ვინმე შეგხვდათ, “ბოევიკი” არ ეგონებით. იმისთვის რომ ის მოირგოთ ან დააყენოთ მასზე ოპტიკა, ასევე არ დაგჭირდებათ დიდი ინვესტიციები. თბილისში ეს იარაღი იყიდება ახალი, 2000 ლარად და თუ თქვენ გჭირდებათ ის რასაც ეს იარაღი გთავაზობთ, მაშინ წადით და იყიდეთ, ფასი/ხარისხით მას ამ ეტაპზე თბილისში კონკურენტი არ ყავს და რაც მთავარია კარაბინი პირდაპირ კოლოფიდან არის მზად გამოიყენოს 9მმ-ნი ვაზნის სიზუსტის და სიმძლავრის სრული პოტენციალი.

იდეალური წყვილი. ერთნაირი ვაზნა, ერთნაირი მჭიდები, ერთნაირი ფერები. 

იყო პერიოდი ჩემ ცხოვრებაში, როდესაც მე ძალიან გატაცებული ვიყავი 12 კალიბრის “პომპებით”. ჩემი პირველი პომპა მე შევიძინე ჯერ კიდევ 11 წლის წინ და ეს იყო საკმად კარგი იარაღი, “Winchester” 1300.  მაგას მოყვა ბევრი სხვა ანალოგიური იარაღი, ამერიკული, ევროპული და თურქული წარმოების. ამ წლების განმავლობაში მე მივედი დასკვნამდე რომ ალბათ საუკეთესო “პომპა” არის “Mossberg” 500 და მისი მოდიფიკაციები.  მართალია მოსბერგების ლულა შიგნიდან გავს ჟანგიან წყლის მილს და დეტალების დაზმადების ხარისხიც არის რბილად რომ ვთქვათ საშუალო, ფაქტია რომ მოსბერგები და მათი ბიუჯეტური, (რეალურად კი ისედაც  ბიუჯეტური მოსბერგის კიდე უფრო ბიუჯეტური) Maverick სერიის თოფები, მუშაობენ, მუშაობენ საიმედოდ და არ ფუჭდებიან. მეორეს მხრივ თურქული თოფები (ყოველ შემთხვევაში ის რაც მე მინახია) გამოირჩევიან პრაქტიკულად უნაკლო შესრულებით, ლამაზი იერსახით, მაგრამ არ მუშაობენ, ყოველ შემთხვევაში არ მუშაობენ ხოლმე პირდაპირ კოლოფიდან. არის კიდე ფასის საკითხი. არ ვიცი რატომ მაგრამ ბიუჯეტურ ამერიკულ “პომპებში” ჩვენთან ითხოვენ ძალიან დიდ ფულს. ბოლოს მეორად ბაზარზე ვნახე შემოთავაზება აქ შედარებით ნაკლებად გავრცელებულ  Smith&Wesson-ის თოფზე, რომელიც ამერიკაში 150 დოლარი ღირს. აქ კიდე მასში ითხოვდნენ 2500 ლარს. ანალოგიურ ფასებს ითხოვენ “Winchester “1300-ში და 1500 ლარამდე მოსბერგის თოფებში.  ამის გათვალისწინებით შემოთავაზება, რომელსაც მე წავაწყდი გავდა საჩუქარს. 400 ლარად კაცი ყიდიდა ახალ თურქულ პომპას “Churchill”, თანაც საკმაოდ ლამაზი ხის ფურნიტურით.  400 ლარი ჩვენი “ბრწყინვალე” მთავრობის “გააზრებული” ეკონომიკური პოლიტიკს წყალობით, იქცა 140 დოლარად. 140 დოლარი 12 კალიბრის თოფში პრაქტიკულად ნაჩუქარია.”პოპმა” მე ისედაც კარგახანია მინდოდა და გარდა ამისა, მე ჩავთვალე, რომ ჩემ მკითხველებს დააინტრესებთ თოფის ტესტირება, რომელიც ხელმისაწვდომია და ალბათ სადღაც 15 წელია რაც იყიდება ქართულ ბაზარზე.

“ჩერჩილის” სავაჭრო ნიშანი ამჟამად ეკუთვნის სტამბულთან განლაგებულ კომპანია “Akkar”-ს. ასე იყო ეს 15 წლის წინაც თუ ამ თოფებს ვინმე სხვა უშვებდა მე არ ვიცი. “Akkar”-ი საკმაოდ ცნობილი მწაროებელია და მისი პროდუქცია იყიდება პრაქტიკულად მსოფლიოს ნებისმიერ წერტილში, საქართველოს ჩათვლით. “Akkar”-ის თოფი მქონდა მეც და სიმართლე გითხრათ იმ თოფით კმაყოფილი არ ვიყავი, ის არ მუშაობდა პირდაპირ ყუთიდან. მეორეს მხრივ “ჩერჩილებზე” მე აქამდე ცუდი არაფერი მსმენია არა და ეს თოფები წლებია იყიდება საქართველოში.

როგორც მოგეხსენებათ, აბსოლუტური უმეტესობა, თურქული “პომპების” არის იტალიური Fabarm SDASS-ის ასლი. არც ჩვენი “ჩერჩილი” არ არის განსხვავებული. დამრტყმელ-სასხლეტი მექანიზმი მოთავსებულია პლასტმასის კორპუსში. რესივერი ალუმინის არის. ჩაკეტვა ხორციელდება ლულის წაგრძელებაზე განლაგებულ კილოზე, საკეტში ვერტიკალურად მოძრავი ბჯენის მეშვეობით, რომელიც ტიბჟირის გამოწევისას იწევა ქვევით და საკეტიც იხსნება. მილისებრი მჭიდი განლაგებულია ლულის ქვეშ და მასში ეტევა 4 სტანდარტული 70მმ სიგრძის ვაზნა. თუ ვაზნების სიგრძე შედარებით მოკლეა, მჭიდში ჩავა 5 ვაზნა). ლულის სიგრძე 38 სმ-ია. წონა: 2.6კგ. სრული სიგრძე-69სმ.  “ჩერჩილი” გამოდის ორი ტიპის ფურნიტურით, პლასტმასის და ხის. პლას ტმასის ფურნიტურა უფრო პრაქტიკულია, მაგრამ ხის უფრო ლამაზია.

ლულის არხი არის უნაკლოდ დამზადებული და ქრომირებულია, რაც იდეაში უზრუნველყოფს დიდ რესურსს და ასევე ამის წყალობით ლულა ძალიან ადვილად იწმინდება. რესივერი და ლულა დაფარული უნაკლო შავი დაფარვით, რომელიც იარაღს ძალიან უხდება. მცველი ტრადიციულად განლაგებულია სასხლეტის დამცავი კავის უკან. მარჯვნივ გადაწევა მას რთავს, მარცხნივ თიშავს. კავის წინ არის საკეტის გამხსნელის ღილაკი. მჭიდის ავსება ხდება ქვევიდან. ახალი თოფი მოთავსებულია ცელოფნებში და მუყაოს საფირმო ყუთში სადაც ასევე დევს მოკლე ინსტრუქცია და ღვედი .

დაშლისას ხის ტიბჟირზე აღმოჩნდა რაღაც შავი ზოლი, რომელიც ძალიან გავს შეწეპებულ ბზარს. კიდევ ერთი მიზეზი მოვიხსენიოთ თურქული ხარისხის კონტროლი…

ჩვენი თოფის კომპოლექტაცია არის მარტივი მაგრამ სკმარისი. მას არ აქვს ზედმეტი ან უაზროდ შეთავსებული ელემენტები. მაგალითად მე მინახია ამაზე უფრო მოკლე “პომპები” ჩასახრახნი ჩოკებით, რაც ზედმეტია თოფზე ასეთი მოკლე ლულით. მინახია თოფები მაღალი, შაშხანის სტილში შესრულებული კორათი მაგრამ უკანა სამიზნი მოწყობილობის გარეშე, ან ისეთი ფორმის დასაკეცი კონდახით, რომელიც გარანტირებს გახეთქილ ტუჩს. აღარაფერს ვამბობ თურქული თოფების თითქმის ყოველთვის საკითხავ დეკორატიულ გაფორმებაზე. მოკლედ თურქული თოფის შემთხვევაში მოქმედებს შემდეგი პრინციპი: რაც უფრო მარტივია – მით უკეთესია.

“ჩერჩილის” ლულაზე გრავირებულია უცნაური წარწერა, Kassnar, London, England. რატომ არის ეს გრავირება ლულაზე მე არ ვიცი, ისევე როგორც 99% დარწმუნებული ვარ, რომ ლულას არანაირი კავშირი ინგლისთან არ აქვს. მე მინახია თურქული თოფები იტალიური Fabarm-ის ნაწილებით და იტალიური დამღებით, მაგრამ ეს იყო ძალიან ადრინდელი გამოშვების იარაღები. ძალიან მეეჭვება 400 ლარიან თოფზე იყოს ინგლისში დამზადებული ლულა. მე დამაინტერესა საერთოდ საიდან წამოვიდა სახელი “ჩერჩილი” და რას ნიშნავს ეს დამღა. ინგლისში დღემდე მოქმედებს 1891 წელს დაარსებული კომპანია E.J. Churchill, რომელიც უშვებს უმაღლესი დონის სანადირო თოფებს და მათი ფასი იზომება ხუთნიშნა ციფრებით. გამორიცხულია მათ ქონდეთ რამე კავშირი თურქულ “Akkar-თან”. დამღა სავარაუდოთ უკავშირდება სავაჭრო კომპანია Kassnar International-ს, რომელიც უკვე კარგახანია არ არსებობს. სავარაუდოდ თურქებმა უბრალოდ შემთხვევით აირჩიეს ეს სახელი და გრავირებაც მხოლოდ სულელური მარკეტინგული ხრიკია. ან შეიძლება “აკკარმა” მიყიდა “კასსნარს” თავისი თოფების პარტია და იმ დროიდან მოყოლებული ასვავს ამ დამღას ყველა თოფს.

კარგით ბატონო, დავუწეროთ თურქებს 5-ნი მინუსთი (გაურკვეველი დეფექტისთვის ხის ტიბჟირზე) შესრულებაში და ასევე 5-ნი პლუსით ფასში, მაგრამ როგორ მუშაობს ეს თოფი? “ჩერჩილის” პირველი ტესტირება არ უნდა ყოფილიყო რაღაც “აკადემიური” გამოცდა. ჩვენი მიზანი ამ ეტაპზე იყო დავრწმუნებულიყავით, რომ თოფი იმუშავებს, რომ თოფს აქვს მისაღები სიზუსტე ყველაზე გავრცელებული ტიპების 12 კალიბრის მუხტებით სროლისას და ასევე მე მქონდა გარკვეული ეჭვები თოფის ზედმეტად მჭიდროდ მორგებულ გადატენვის მექანიზმთან და ამიტომ გეგმაში ასევე გვქონდა ალბათ პირველი იარაღის წამების ტესტის განხორციელება, რომლის დროსაც ჩვენ სპეციალურად დავაბინძურებდით თოფს ტალახით და მტვერით და ვნახავდით რა მოხდებოდა. მხოლოდ ამის შემდეგ მე დავხარჯავდი მეტ ფულს სხვადასხვა ტიპის ვაზნებზე, რომ მენახა, რა მუხტებით მივიღებდი საუკეთესო შედეგს. ამიტომ პირველი ტესტისთვის მე ვიყიდე მხოლოდ იაფი YAF-ის ვაზნები და “სარსილმაზის” სლაგები და კარტეჩი.

თურქულ იარაღებზე არის ლულები კარგად შესრულებული ლულის არხებით. მიუხედავად იმისა, რომ ცილინდრული ლულის სიგრძე არის ერთ მტკაველზე ცოტათი მეტი, ხოლო სამიზნი მოწყობილობებიდან გვერგო  მხოლოდ კორა ლულაზე, თოფი ჩემი აზრით კარგად ისვრის. ჰორიზინონტალური შესწორება არ ჭირდება, ხოლო ის რომ ტყვიები ოდნავ მაღლა ხვდება მე ყოველთვის მომწონს, იმიტომ რომ ინსტინქტურად ცოტა დაბლა უჭერ რომ სამიზნეს კარგად ხედავდე. სროლის მანძილი 20 მეტრი, მუხლიდან.

აღნიშნული იმპოროვიზირებული სამიზნე არ არის თანამედროვე ხელოვნების ნიმუში, ეს არის (ჩვენი აზრით) აფრენილი მწყერის სილუეტი. ამ მარტივი ტესტის მიზანი იყო უბრალოდ გაგება, შესაძლებელია თუ არა ამ იარაღით მწყერზე ან ტყის ქათამზე ნადირობა.  დაახლოებით 15-20 მტრიდან განხორციელდა ორი სწრაფი გასროლა (ვაზნა YAF Skeet 9 1/2 ნომერი, 24 გრ). ორივე გასროლა მწყერს “მოხსნიდა” და სამიზნეს ჯამში   მოხვდა 12 ცალი საფანტი.  გამოცდილ მონადირეებს გაეღიმებათ ასეთ “ტესტირებაზე”, მაგრამ ჩემი ორი საუკეთესო ნადირობა მწყერზე იყო ნათხოვარი მოკლე პომპებით და ჩემი აზრით ეს თოფი გამოდგება მწყერზე სანადიროდ, მაგრამ ცხადია ვერ იქნება საუკეთესო თოფი ასეთი ნადირობისთვის.

კარტეჩით სროლისას შედეგი იმდენად კარგი არ იყო, თან გასროლიდან გასროლამდე მორტყმების რაოდენობა მცირდებოდა. ჩემი აზრით პრობლემა ვაზნაშია და არა თოფში. 20 მეტრიდან სილუეტს მოხვდა ჯერ 7, შემდეგ 5 და მესამე გასროლაზე 4 ჭურვი. ეს გასაკვირი არ არის. ჩვენმა მეგობრებმა ჩაატარეს ტესტები და YAF-ის კარტეჩმა ყველაზე ცუდი შედეგი აჩვენა.

38სმ-ნი ლულისგან ცილინდრული გაბურღვით და იაფი თურქული ვაზნებისგან არ უნდა ველოდოთ განსაკუთრებულ შედეგს, მაგრამ ამ მარტივმა და მოკლე ტესტირებამ დაგვარწმუნა, რომ თოფი ვარგისია გამოყენებისთვის, ხოლო მის რეალურ შესაძლებლობებს დავადგენთ ოდნავ მოგვიანებით და ვაზნების ოდნავ უფრო დიდი ასორტიმენტით.

რაც შეეხება ჩვენ მედია სივრცეში ალბათ პირველ წამების ტესტს, ის განხორციელდა შემდეგნაირად. თოფის ლულა დავხუფეთ ქაღალდის სკოტჩით, იარაღი დავდეთ მიწაზე და დავაყარეთ ზევიდან ფეხებით მტვერი და ნამიანი მიწა. მიზანი იყო იარაღის გონივრული ხარისხით დაბინძურების იმიტირება. იარაღის სავაზნე იყო ცარიელი. მჭიდი სავსე (4 ვაზნა), იარაღი  აყვანილი იყო მცველზე. დაბინძურების შემდეგ, იარაღი ერთი მოძრაობით გავფერთხეთ, მოვხსენით მცველიდან და ვისროლეთ 4 ვაზნა. ეს ციკლი გამეორდა ორჯერ და ყოველ ჯერზე არანაირ დაბრკოლებას ადგილი არ ქონდა. რაოდენ გასაკვირიც არ უნდა იყოს, გადატენვის მექანიზმს პრაქტიკულად არ შეეტყო დაბაინძურება. ტესტირების მერე იარაღი არ გავწმინდეთ და გავაგრძელეთ სროლა და ისევ არანაირი დაბრკოლება არ მოხდა. იარაღმა წარმატებით გაირა წამების ტესტი. უფრო ექსტრემალური ტესტის ჩატარებას აზრი უბრალოდ არ აქვს, ეს არ არის სამხედრო-საბრძოლო იარაღი და მას ბევრი არ მოეთხოვება.

ასეთი ტესტები პოტენციალურად საშიშია და არავის ვურჩევ ასეთი რამის გაკეთებას, თუ კარგად არ გესმით რას აკეთებთ.

მთლიანობაში ვისროლეთ ალბათ 50-60 ვაზნა და თოფით კმაყოფილები დავრჩით. უკუცემა და გასროლის ხმა, რა გასაკვირია იყო მნიშვნელოვანი. განსაკუთრებულად ძნელად ასატანი იყო ძლიერი მუხტები.  24 გრამიან მუხტების სროლა მეორეს მხრივ იყო ძალიან ადვილი. ექსტრაქცია ძალიან პოზიტიურია და ერთგავროვანი, რის გამოც ეგრევე ამუღამებ განმუხტვისას გამოსროლილი მასრების/ვაზნების ამოგდებას და მათ ჰაერში დაჭერას. არც გადატენილი ვაზნების მონელებასთან თოფს არ ქონდა პრობლემები. არც ერთ დაბრკოლებას ან შეყოვნებას ადგილი არ ქონდა. თოფის მექანიზმები კარგად მუშაობენ მაგრამ არის ერთი ნიუანსი….

ორი განსხვავებული მიდგომა ორ თოფში იტალიური ფესვებით. Stoeger SP312 (ბენელის ასლი) ვაზნის ინტერცეპტორი მჭიდიდან ამოგდებულ ვაზნას იჭერს თავისი კუდით და არ აძლევს მოძრაობის საშუალებას. “ჩერჩილში” (Fabarm SDASS-ის კლონი) ვაზნა თავისუფლად დევს მოძრავ ღარზე. რის გამოც თუ თოფი დახრილია წინ, შეიძლება ჩავარდეს თავით მჭიდში და მანდ გაიჭედოს. ეს ხდება თუ მჭიდი ცარიელია, თუ არა მომდევნო ვაზნის ძირი არ აძლევს მას საშუალებას წინ წასვლის ისე რომ ის მერე მიწოდებისას გაიჭედოს. იდეაში ეს პრობლემა არ იარსებებდა, რომ მჭიდის მიმწოდებელს ქონდეს სწორი, უფრო მკვეთრად გამოხატული კონუსის ფორმა. არც Stoeger-ი არ გადაურჩა თურქულ წყევლას. ვაზნების მიწოდება ხდებოდა მხოლოდ ტიბჟირისი ენერგიული მოძრაობით. ტიბჟირის ნელა მოძრაობისას ვაზნა რჩებოდა სავაზნეში და საჭირო გახდა ტიბჟირის საწევზე ღარის (რომელიც ზემოქმედებს ვაზნის ინტერცეოპტორზე)  გაღრმავება. 

აღნიშნული ნაკლი ნამდვილად არ არის ფატალური. უნდა გვესმოდეს, რომ შესაძლებელია ინიცირება ისეთი მდგომარეობის, როდესაც იარაღი მექანიკური გადატენვით გაჭედავს. ამიტომ საჭიროა პრაქტიკა, რომ გადატენვის ციკლი განხორციელდეს, სწრაფად და ეფექტურად ისე, რომ გამოირიცხოს დაბრკოლება. “ჩერჩილის” შემთხვევაში და ალბათ ნებისმიერი სხვა თოფის, რომელიც ანალოგიური კონსტრუქციის არის, გადატენვისას ლულა არ უნდა უყურებდეს დიდი კუთხით მიწას. ეს არის და ეს.

კიდე ერთი თავისებურება გახლავთ, ის რომ ბოლო ვაზნის ხელით ამოღება მჭიდიდან ინტერცეპტორის დაწევით, შეუძლებელია. ის იჭედება რესივერსა და მიმწოდებელ ღარს შორის. შესაძლო გამოსავალია, მიმწოდებლის ქვედა ნაწილის პოლირება ან უბრალოდ ვაზნის ამოგდება ტიბჟირის გადაწევით.  რატომ არის საჭირო ვაზნების ამოღება მჭიდიდან ხელით? იმიტომ, რომ ყოველთვის შეიძლება არ იყოს შესაძლებელი პომპის განმუხტვა ტიბჟირის მოძრაობით, ხოლო თუ გირჩევნიათ ტიბჟირის გამოყენება, გახსოვდეთ, რომ მცველი უნდა იყოს ჩართული და ლულა მიმართული უსაფრთხო მიმართულებით.

ეს პლასტმასის მჭიდის ხუფი კბილებით ცვლის ზამბარიან ბურთულას, რომელიც აფიქსირებს ქანჩს, რომელიც თავისმხრივ აფიქსირებს ლულას რესივერში. ეს მეთოდი უფრო მარტივია და იაფი. მაგრამ ბევრი სროლისგან ქანში იშვება და საჭიროა მისი პერიოდული გადაჭერა. ეს გაიაფებული და გამარტივებული ქანჩის ფიქსაციის მეთოდი გვხვდება ბევრ “ბიუჯეტურ” თანამედროვე თოფზე. 

პრინციპში მეტი პრეტენზია ამ თოფთან მე არ მაქვს. 400 ლარად ასეთი თოფი არის ძალიან მაგარი შენაძენი.. რა თქმა უნდა ღია რჩება თოფის გამძლეობა გრძელვადიანი ექსპლუატაციის პირობებში და მისი რესურსი, მაგრამ არ მგონია აქ რამე პრობლემები იყოს. რესურს რაც შეეხება, ალბათ ის საკმარისია. თანაც რამდენი უნდა ისროლოთ ასეთი თოფიდან? ეს ხომ არ არის სპორტული თოფი ან სანადირო, რომლიდანაც შეიძლება ასობით და ათასობით ვაზნას ისროდეთ? მსუბუქი მუხტების სროლა 2.6კგ-ნი “ჩერჩილიდან” არ არის დამღლელი, მაგრამ უფრო ძლიერი მუხტებით სროლისას უკუცემა არის ძალიან ხისტი და 5-6 გასროლის შემდეგ, სროლის გაგრძელების სურვილი სწრაფად ქრება.  ამ თოფიდან მუხტების სროლა 76მმ-ნი მასრით (ე.წ. მაგნუმების) მე მიმაჩნია, რომ იქნება უკიდურესად არაკომფორტული.

არ ვიცი ეს რატომ ხდება, რომ მიუხედავად დამზადების მაღალი ხარისხისა, თურქული თოფები მუდმივად საჭიროებენ ქლიბით ჩარევას. ასე დაჭირდა ახალ Hatsan-ს, Akkar-ს, Stoeger-ს და რაღაცა უნდა მოვუხერხოთ “ჩერჩილსას” რომ ბოლო ვაზნა მჭიდიდან თავისით ამოდიოდეს და არ იჭედებოდეს ნახევარ გზაზე ღარის ქვეშ.

ალბათ ეს წვრილმანები განასხვავებენ მართლა კარგ თოფს, თურქული ან თუნდაც საშუალო თოფისგან. ჩემი აზრით, ამ წვრილმანებს თურქები არ აქცევენ ყურადღებას იმიტომ, რომ თურქეთში არ არსებობს იარაღის კულტურა, მანდ არ არის განვითარებული სასროლოსნო სპორტი და ნადირობა. ასევე იარაღის კულტურა არ არსებობს იმ ქვეყნებში სადაც იგზავნება თურქული თოფები. ხოლო ქვეყნებში სადაც იარაღის კულტურა მაღალია და მომხმარებელი უფრო განებივრებულია და შეძლებული, თურქული თოფები მიუხედავად იმისა, რომ საკმაოდ დაბალ ფასად იყიდება, მაინც არ სარგებლობენ რაიმე განსაკუთრებული პოპულარობით. თურქები ასევე დიდად არ დარდობენ თურქული თოფის იმიჯის/რეპუტაციის შექმნაზე. ალბათ ისიც ყოფნით, რომ ბევრი მსხვილი მწარმოებელი (CZ, Webley-Scott, Weatherby, Winchester) ყიდიან თურქულ პროდუქციას საკუთარი სავაჭრო ნიშნებით, ხოლო დაბალფასიანი თოფების სეგმენტი (გარდა ჩრდილო ამერიკისა) სრულად აქვთ დაპყრობილი. ჩრდილო ამერიკაში მეორადი კარგად ნაცადი მოსბერგის ან რემინგტონის ყიდვა შეიძლება 250-300 დოლარად ამიტომ თურქული თოფის შეძენას უბრალოდ აზრი არ აქვს.

“ჩერჩილის” საკეტი და დამრტყმელ-სასხლეტი მექანიზმი. დეტალების დამზადების ხარისხი საკმაოდ მაღალია.

ცხადია მაღაზიაში ახალ თურქულ თოფს ამ ფასად უკვე ვერ ნახავ, მაგრამ ფასები იწყება 600 ლარიდან, რაც მაინც ძალიან ხელმისაწვდომია. ზოგადად თურქული თოფების მთელი ასორტიმენტის განხილვა არ შედის ჩვენ მიზნებში, უბრალოდ აღვნიშნავ, რომ თურქეთი უშვებს როგორც, კარგ თოფებს ასევე ნაწარმს, რომელსაც თამამად შეიძლება უწოდო ჯართი. ჩემი აზრით შანსი წააწყდეთ კარგ თოფს, მატულობს თუ აირჩევთ მარტივი კონსტრუქციის მოდელს ყველაზე უბრალო შესრულებით, რაც შეიძლება იაფად. მაშინ რამე პრობლემაც რომ აღმოჩნდეს, ადვილად მოგვარდება და ძალიანაც არ გეწყინებათ. სიმართლე გითხრათ “მდიდრული” შესრულებითაც თურქული თოფები არ გამოირჩევიან განსაკუთრებული ესთეტიურობით რომელიც ახასიათებთ ევროპულ თოფებს.

რაც შეეხება “პომპაზე” ჩემ ზოგად მოსაზრებას, ის უცვლელია. პომპა არის must have იარაღი. მსუბუქი, მანევრირებადი, კომპაქტური, უნივერსალური, საიმედო და ხელმისაწვდომი ყველასთვის, მისი ფლობა არ დააწვება თვქენ ჯიბეს. AR-15 რომელიც მე მაქვს ღირს 4000 ლარამდე. წელიწადნახევრის განმავლობაში მე ის მქონდა გატანილი სასროლად ალბათ 6-ჯერ 7-ჯერ სულ. “პომპა” მეორეს მხრივ გააკეთებს ყველაფერს რაც თქვენ დაგჭირდებათ და მინიმალური დანახარჯით. თავდაცვა? თავდაცვით მანძილებზე “პომპა” მრისხანე იარაღია. ახალ წელს მაშხალების გაშვება ცაში? დაგპატიჟეს წელიწადში ერთხელ მწყერზე? გინდა გახვიდე და უბრალოდ სროლით გაერთო? ვიღაცის დრონი გაწუხებს თავისი ზუზუნით? 500 ლარიანი პომპა ყველაფერ ამაში გამოგადგება, ხოლო თუ ვაზნებს თვითონ ტენი ტყვიაწამალიც არ დაგიჯდება ძვირი.

shooterscentral.ge-ს დასკვნა: “Churchill”-ის პომპა, ისევე, როგორც თურქული თოფების უმეტესობა, არის უბრალო კაცის იარაღი, რომელიც უფრთხილდება თავის ფულს და არ აქვს ფუფუნება სახლში ედოს ნივთი, რომელიც ძვირი ღირს და რომელსაც იშვიათად იყენებს. “ჩერჩილი” კარგად გამოიყურება, ხოლო თუ მას რამე პრობლემა აღმოაჩნდა, მისი მარტივი კონსტრუქციის და გავრცელებულობის გამო, ამ პრობლემის გადაწყვეტა ადვილი იქნება. ვისაც უნდა სახლში ედოს იარაღი, ისე, “ყოველი შემთხვევისთვის”, რომლითაც რამე იყოს სანადიროდაც წახვალ მწყერის სეზონზე, მარტივი და ეფექტური “ჩერჩილი” იქნება კარგი არჩევანი.

PS

დრონზე ხუმრობა იყო.

წლების წინ ამერიკულ ჟურნალში Guns&Ammo-ში პირველად ვნახე ამერიკული “კელ-ტეკის” იარაღი, ეს იყო უჩვეულო იერსახის მქონე კარაბინი SU-16, .223 კალიბრის დასაკეცი კარაბინი და როდესაც ვიძახი დასაკეცს არ ვგულისხმობ დასაკეც კონდახს. კარაბინი ორად იკეცება, რის შედეგაც იარაღის მთლიანი სიგრძე მცირდება 67 სმ-მდე რაც შთამბეჭდავია, თუ გავითვალისწინებთ რომ ლულის სიგრძე 47 სმ-ია (18.5 ინჩი).  ასევე კარაბინს ქონდა გასაშლელი ტიბჟირი რომელიც სადგარის როლს ასრულებდა, გადაყწვეტილება ასევე გამოყენებული Steyr-Mannlicher Scout შაშხანაზე. “კელ-ტეკი”, ამერიკული კომპანია შვედური ფესვებით, დაფუძნდა ამერიკაში 1991 წელს შვედი კონსტრუქტორის გეორგ კელლგრენის მიერ. თავისი პირველი იარაღი, მცირე ზომის ნახევრად-ავტომატური პისტოლეტი “კელ-ტეკმა” გამოუშვა 1995 წელს და მას მერე მოყოლებული ”კელ-ტეკი” უშვებს ორიგინალურ, უცნაურ იარაღებს, რომელიც არ გავს არაფერს სხვას, რასაც უშვებენ სხვა მწარმოებლები. ესთეტებს ალბათ არ მოეწონებათ, როგორ ქმნის იარაღებს “კელ ტეკი”. ხდება პლასტმასების ინტენსიური გამოყენება, როგორც წესი ასევე გამოიყენება ხრახნები, რომლის საშუალებითაც ხდება მარტივი და ტექნოლოგიური რესივეწრების ნაწილების გამოყენება. სამაგიეროდ, თითქმის ყოველთვის “კელ-ტეკის” იარაღები ხელმისაწვდომია და იკავებენ უნიკალურ ნიშას. ასე, რომ მოკრძალებულ ფასად, ადამიანს შეუძლია გახდეს უნიკალური ტექნოლოგიური ნაკეთობის მფლობელი.

იარაღი, რომელზეც დღეს წავა საუბარი, არის ამ კომპანიის ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული მოდელი – SUB-2000.  ეს არის კომპაქტური, დასაკეცი 9მმ-ნი კარაბინი და იმის თქმა, რომ ეს იარაღი უცნაურად გამოიყურება იქნება უბრალოდ არასაკმარისი. სახელურში განლაგებული მჭიდით, ორად დაკეცვის შესაძლებლობით ეს კარაბინი-ტრანსფორმერი პირადად მე მაგონებს ულტრა-კომპაქტურ იარაღებს ფილმებიდან შპიონებზე. ეს იარაღი მოუხდებოდა რომელიმე იან ფლემინგის რომელიმე ანტაგონისტს ან “ტურას” ფრედერიკ ფორსაიტის რომანიდან. თხელი, მსუბუქი, ორ ნაწილად დასაკეცი ის არ გავს არაფერს რაც აქამდე მე ხელში მჭერია. არც ისე დიდიხანია, რაც ამ იარაღების პირველი პარტია ჩამოვიდა საქართველოში და მე შესაბამისად მომეცა საშუალება ეს იარაღი ახლოდან გამეცნო და მასზე მიმოხილვა დამეწერა, რომელსაც ეხლა თქვენ გთავაზობთ.

დავიწყოთ იმით, რომ მიუხედავად, იმისა, რომ იარაღი გამოირჩევა უჩვეულო დიზაინით, ტექნიკური გადაწყვეტილებები გამოყენებული მასში არის კარგად ნაცადი, აპრობირებული და გამოცდილი დროით. მაგალითა, ყველასთვის ცნობილი უნდა იყოს, რომ მჭიდი თამაშობს კრიტიკულ როლს ნახევრად-ავტომატური იარაღის საიმედოობაში, ამიტომ “კელ-ტეკის” გადაწყვეტილება SUB-2000-ში გამოიყენოს “გლოკის” მჭიდები არის გონივრული. “გლოკის” მჭიდები ცნობილია თავისი რესურსით და გამძლეობით. მე მინახია “ბერეტას”, “CZ”-ეს და “ხეკლერ&კოხის” დაღლილი მჭიდები, მაგრამ ჯერ არასდროს არ მინახია “გლოკის” მჭიდი, რომელიც არ იმუშავებდა. დაუმატეთ ამას ზე-მარტივი და საიმედო ავტომატიკის სქემა ფიქსირებული ლულით და თავისუფალი საკეტით, ასევე დამერტყმელ-სასხლეტი მექანიმზი დახურული ჩახმახით და მიიღებთ იდეაში ტყვიაგაუმტარ იარაღს.

როგორც ხვდებით ამ იარაღის ძირითადი თავისებურება არის მისი დაკეცვის შესაძლებლობა. ამის წყალობით მისი სიგრძე მცირდება 40 სმ-მდე (გაშლილ დმგომარეობაში 75 სმ). ამავე დროს იარაღს აქვს საკმაოდ გრძელი 16 ინჩიანი ლულა. იარაღი მსუბუქია და იწონის სულ რაღაც 1.8 კგ-ს. 

სახსარი, რომელიც გაძლევთ საშუალებას გადატეხოთ იარაღი ორად, არის საკმაოდ მასიური დეტალი, რომელიც რომელიც უზრუნველყოფს საიმედო გადაბმას. ჩაკეტვის მექანიზმი იხსნება სასხლეტის დამცავი კავის ქვევით გამოწევით. კავს ზამბარა აწვება ამიტომ საკმარისია გახსნათ იარაღი და სახსარი თავისით ჩაიკეტება. 

SUB-2000 გათვლილი “გლოკის” მჭიდებზე ხელმისაწვდომია ორი ტიპის ჩარჩოთი, უფრო გრძელი და მოკლე ტარით, რომლებიც შესაბამისად გათვლილია 17 და 15 ვაზნიან მჭიდებზე. გარდა ამისა სხვადასხვა მოდიფიკაციები გათვლილია სხვა პოპულარული პისტოლეტების მჭიდებზე. სარგებელი ასეთი გადაწყვეტიულების მარტივი მისახვედრია. თუ გაქვს “ბერეტა 92″, ყიდულობ შესაბამისი მოდიფიკაციის SUB-2000-ს და შენ გაქვს ნახევრად ავტომატური კარაბინი იგივე კალიბრზე და მჭიდებზე, რაც შენი პისტოლეტი. ეს კონცეფცია განსაკუთრებულად პოპულარული გახდა ჯერ კიდევ ველური დასავლეთის ეპოქაში,  როდესაც კოვბოებს ქონდათ გრძელი და მოკლე იარაღი გათვლილი ერთ კალიბრზე.  კომპაქტური იარაღი რევოლვერი, რომელიც სულ თან გაქვს და საჭიროების შემთხვევაში შეგიძლია განახორციელო შედარებით შორი და ზუსტი გასროლა, ისე, რომ არ არის საჭირო ატარო და ეძებო ორი კალიბრის ვაზნების მარაგი.  სინამდვილეში ეს კონცეფცია კიდე უფრო ადრე გაჩნდა მაგრამ სწორედ ველური დასავლეთის ათვისების პერიოდში ის გახდა ყველაზე პოპულარული.  ”კელ-ტეკის” იარაღი გათვლილია მუშა კლასზე და ამიტომ თუ სიმწრით ნაშოვნი ფული დახარჯეთ ვაზნების მარაგის შექმნაზე, კარაბინის ყიდვისას ვაზნების ახალი მარაგის შექმნის საჭიროება აღარ არის, თუმცა დამიჯერეთ “კელ-ტეკის” წყალობით თქვენი მარაგები სწრაფად დაიწყებს შემცირებას. რაც შეეხება კალიბრების არჩევანს SUB-2000 ხელმისაწვდომია ორ კალიბრში 9×19 Luger და .40S&W. გასაკვირია მაგრამ .45 ACP კალიბრის SUB-2000 არ არსებობს.

აქვე უნდა აღვნიშნო, რომ SUB-2000 შედარებით ასაკსრული იარაღია. ეხლა უკვე გამოდის მეორე თაობის კარაბინი, მაგრამ სანამ გაჩნდებოდა პირველი თაობის SUB-2000, არსებობდა SUB-9, იგივე კონცეფციის იარაღი მაგრამ განსხვავებული, ალუმინის რესივერით. ეს ნიშნაბვს იმას, რომ ყველა ნაკლი აღმოჩენილი წინა წლკებში ექსპლუატაციის დროს ახალ იარაღებში უნდა იყოს აღმოფხვრილი.

ზევიდან ქვევით, SUB-9, SUB-2000 Gen1 წარმოდგენილი 2008 წელს, SUB-2000 Gen2 წარმოდგენილი 2015 წლის შოტ შოუზე. SUB-9-თან შედარებით SUB-2000 გამოირჩევა პლასტმასის რესვიერით, მარტივი კონსტრუქციით და ნაკლები შრომატევადობით წარმოებისას. SUB2000 Gen 2-ს გააჩნია გაუმჯობესებული ტიბჟირი, იერსახე და სხვა დეტალები.  

ამ ძველ და ნაცად კონცეფციასთან SUB-2000-ის კავშირი წარსულთან არ წყდება იმიტომ, რომ ეს უკანასკნელი იყენებს რესივერის მილისებრ კონსტრუქციას, როგორც ადრინდელი პისტოლეტ-ტყვიამფრქვევები, რომლებიც აგებულნი იყვნენ მილის ფორმის რესივერის ირგვლივ.  ასეთი რესივერების წარმოება იაფია, ადვილი და სწრაფი. გამომდინარე იქიდან, რომ SUB-2000-ს მჭიდი აქვს განთავსებული სახელურში, საკეტის სახელური განლაგებულია რესივერის უკანა ქვედა ნაწილში, სახელურსა და სამ პოზიციან კონდახს შორის. ისევე, როგორც მაგალითად MP-40-ზე, შესაძლებელია სახელურის გადაწევით რესივერის ჭრილში, მისი გახსნილ მდგომარეობაში დაფიქსირება. ბოლო ვაზნის გასროლისას, შესაბამისად საკეტი ღია მდგომარეობაში არ რჩება.

ყველაზე დიდი გაუმჯობესება პირველ თაობასთან შედარებით არის ახალი, უფრო თხელი და მსუბუქი ტიბჟირი, ინტეგრირებული ორი პიკატინის და გვერდიდან განლაგებული M-lok სტანდარტის სამაგრებით (5 თითო მხრიდან). ყურადღებას იქცევს ასევე პირველ თაობასთან შედარებით ზომებში გაზრდილი საექსტრაქციო ფანჯარა, რაც თეორიაში ზრდის კარაბინის საიმედოობას. სხვა თავისებურებებს რაც შეეხება, კარაბინს გააჩნია გასაშლელი სამ პოზიციანი კონდახი, ლულის ბოლოზ არის ხრახნით, რაც შესაძლებელს ხდის სხვადასხვა ლულის მოწყობილობების გამოყენების. იარაღის საბრძოლო მდგომარეობაში მოყვანა ძალიან  სწრაფად შეიძლება. დაკეცილ მდგომარეობაში იარაღი ფიქსირდება კომპაქტური და მოსახერხებელი საკეტით. იარაღის კონტროლის ელემენტები მარტივი და ეფექტურია მექანიკური მცველის ღილაკი განლაგებულია ჩარჩოზე, მჭიდის ღილაკი უფრო ტრადიციულია კონსტრუქციით და მისი განლაგებითაც.

საკეტი რომელიც არ აძლევს საშალებას იარაღს თვითნებურად გაიშალოს. 

სამიზნე მოწყობილობები საკმაოდ ეფექტურია, რაც არც თუ ისე უმნიშვნელოა იმის გათვალისწინებით, რომ ოპტიკის დაყენების შემთხვევაში კარაბინი ვეღარ დაიკეცება ანუ უნდა ივარაუდო, რომ მექანიკური სამიზნი მოწყობილობები იქნება ძირითადი. წინა სამიზნე მოწყობილობა არის მეტალის და გავს AR-15-ის სტანდარტულ წინა სამიზნ მოწყობილობას. უკანა სამიზნი მოწყობილობა პლასტმასის არის და წარმოადგენს ზამბარით დატვირთულ პოლასტმასის ენას, ზედ შესრულებული დიოპტრით, რომელიც იარაღის დაკეცვისას ავტომატურად იკეცება და ზამბარის წყალობით გაშლისას უბრუნდება თავის მდგომარეობას. სამიზნი მოწყობილობები ადეკვატურია და უმეტესობა სცენარისთვის საკმარისი. კარაბინის პატრონს დიოპტრი ზედმეტად წვრილი მოეჩვენა და ამიტომ გაზარდა მისი დიამეტრი. დიოპტრის დიამეტრის ზრდა ერთის მხრივ ზრდის დამიზნების შეცდომის მოცულობა, მაგრამ ატარებს მეტ შუქს და შესაბამისად ზრდის დამიზნების სისწრაფეს და ამცირებს  სენსიტიურიობას განათების მიმართ.

ვერტიკალური და ჰორიზონტალური შესწორებების შეტანა ხდება მხოლოდ წინა სამიზნე მოწყობილობაში. 1/8 გადატრიალება გადაწევს მოხვედრის წერტლს 100 მეტრზე დაახლოებით 2.7 სმ-ით. 

“კელ-ტეკი” ასევე იმსახურებს ქებას იმისთვის, რომ ამ ტრანსფორმერის დაშლა საკმაოდ ადვილია. დაშლის პროცედურა ასე გამოიყურება, დარწმუნდით ჯერ, რომ იარაღი განმუხტულია და საკეტი არის დახურულ მდგომარეობაში. დაშლას ვიწყებთ შტიფტის ამოღებით, რომლითაც ხდება კონდახის სიგრძის რეგულირება, რაც მოგცემთ საშუალებას მოხსნად საკეტი რომელიც აფიქსირებს იარაღს დაკეტილ მდგომარეობაში და მოხსნათ კონდახი. შემდეგ გამოწიეთ საკეტი უკან და ეს მოგცემთ საშუალებას ჯერ ამოიღოთ დამაბრუნებელი ზამბარა და შემდეგ საკეტის ბოლომდე უკან გამოწევით, გამოაძროთ საკეტის სახელური. ამის შემდეგ შესაძლებელია საკეტის რესივერიდან ამოღება. იარაღი მზად არის გასაწმენდად. ცხადია იმისთვის, რომ ლულა გაწმინდოდ სავაზნის მხრიდან საერთოდ არ არის საჭირო იარაღის დაშლა. საკმარისია უბრალოდ გადაკეცოთ ის და ეს მოგცემთ საშუალებას გაწმინდოთ ლულა, სავაზნე და საკეტის წინა ნაწილი. უმეტეს შემთხვევაში ეს იქნება საკმარისი.

ორად დაკეცილი იარაღი შესაძლებელს ხდის გაიწმინდოს ყველაზე კრიტიკული ადგილები, კარაბინის დაშლის გარეშე.

ერგონომიკა რა გასაკვირია და არ არის ამ იარაღის ძლიერი მხარე. სახელურის საკეტის უჩვეულო განლაგების გარდა, საკეტის გადმოსაწევად საკამოდ დიდი ძალის დატანება არის საჭირო, რაც ქალებს და სუსტი აღნაგობის კაცებს არ მოეწონება. მე ასევე ვერ ვიტყოდი, რომ იარაღს აქვს სუსტი უკუცემა, მაგრამ პრობლემა უარესდება იმისთ, რომ სროლის დროს თქვენ ლოყა გიდევთ მეტალის მილზე, ამიტომ ხანმოკლე დროის შემდეგ იგრძნობთ დისკომფორტს სროლისგან. კონდახიც მაინცდამაინც ერგონომიული არ არის, მაგრამ პირველ თაობასთან შედარებით ის გახდა რეგულირებადი (სამ პოზიციანი) რამაც ცოტათი გაზარდა ერგონომიულობის ხარისხი. ჩემი აზრით დიდი ტანის (და თავის) მფლობელებს SUB-2000 მოეჩვენება მოუხერხებელი იარაღი, პირველ რიგში სწორი კონდახის და სამიზნი მოწყობილობების შედარებით დაბალი სიმაღლის გამო. თუ დგომიდან სროლისას ეს დიდ პრობლემას არ ქმნის, წოლიდან სროლისას ამან შეიძლება სერიოზულად ნერვები მოგიშალოთ.  ოპტიკის დაყენება ამ პრობლემას მოაგვარებს. ჩვეულებრივი ტანის პატრონებს არ მგონია საერთოდ რამე დიდი პრობლემები ქონდეთ.

კარაბინის სასხლეტი ასევე არის მძიმე და ნაკლებად ინფორმატიული. მისი წონა თითქმის 4,5კგ-ია რაც კარაბინისთვის არის ძალიან ბევრი. მოკლედ ამ იარაღს აშკარად აკლია ტრადიციული კარბინის ესთეტიკა და ერგონომიულობა, მაგრამ ყველაფერს თავისი ფასი აქვს და ის უჩვეულო თვისებები, რაც ამ იარაღს აქვს არ არის უფასო. თუ გინდა კარაბინი ხელმისაწვდომ კალიბრზე მიზანში სასროლად და იდეაში ოპტიკის დასაყენებლად SUB-2000 არ იქნება კარგი არჩევანი, თუ გინდა ზე-კომპაქტრი, ზე-მსუბუქი იარაღი, რომელიც არ დაიკავებს ბვრ ადგილს ზურგჩანთაში ან მანქანაში და გამზადებული იქნება მომენტალური გამოყენებისთვის SUB-20oo-ს მაშინ უბრალოდ არ ყავს კონკურენტი. ერთადერთი მისი ანალოგი რაც იყიდება არის Ruger Take-down კარაბინი, მაგრამ ის უფრო ძვირია და მისი საბრძოლო მდგომარეობაში მოყვანას მეტი დრო ჭირდება. ის ასევე საგრძნობლად მძიმეა და გაბარიტული “კელ-ტეკის” კარაბინთან შედარებით.

როგორც წესი ნებისმიერ იარაღისთვის, რომელიც პოპულარულია არსებობს აფტერმარკეტ დეტალების დიდი არჩევანი და SUB-2000 არ არის გამონაკლისი. მე გამოვყოფდი შემდეგ აქსესუარებს, რომლებიც ჩემი აზრით გაზრდიდნენ იარაღის ეფექტურობას და ერგონომიულობას და მათ შორის მოგვარებდა ყველა პრობლემას, რომელზეც წინა აბზაცში ვისაუბრე :

1. Bolt tube cover. პლასტმასის გარსაცმი, რომელიც მოგცემთ საშუალებას კომფორტულად ისროლოდ რამდენიც გინდა.

2. მაღალი სამიზნი მოწყობილობა, რაც მოგცემთ საშუალებას უფრო კომფორტულად ისროლოთ (აქტუალურია ჩემსავითი დიდი ტიპებისთვის) ან წახვიდეთ სხვა გზით და შეიძუნოთ სპეციალური კრონშტეინი, რომელიც მოგცემთ საშუალებას გამოიყენოთ ოპტიკა და ამავე დროს არ დაკარგოთ იარაღის დაკეცვის შესაძლებლობა, ასეთი კრონშტეინს მაგალითად უშვებს Midwest Industries ან ოფსეთ მაუნთები დაყენებული გვერდიდან. ორივე მიდგომას აქვს თავისი პლიუსები და მინუსები.

3. დაგრძელებული საკეტის სახელური, რაც ეფექტურად მოაგვარებს საკეტის გადაკვრის პრობლემას.

შესაძლებელია უფრო შორს წახვიდეთ, მჭიდის დაგრძელებუკლი ღილაკი, უკეთესი სასხლეტი, ვაზნის მიწოდების რამპა უჟანგავი რკინისგან და ა.შ. უბრალოდ ნაკლებად მოსაწონია, რომ აფტერმარკეტ დეტალები საკმაოდ ძვირი ღირს.

ის თუ როგორ იკეცება იარაღი, პრაქტიკულად გამორიცხავს მასზე ოპტიკის დაყენებას ტრადიციული მეთოდებით, ამიტომ საჭიროა სპეციალიზირებული მაუნთი, როგორიც Midwest Industries SUB-2ooo Mount.

ეხლა რაც შეეხება კრიტიკულ პარამეტრებს, საიმედოობას და სიზუსტეს. კონკრეტულად ჩვენი იარაღი უკვე საკმაო დრო არის ჩვენთან და ამ პერიოდში განხორციელდა 400-მდე გასროლა. ის გამოდგა აბსოლუტურად საიმედო ყველა ტიპის 9მმ-ნი ვაზნის გამოყენებისას, რაც არ არის არის გასაკვირი, თუ გავითვალისწინებთ, რომ იარაღი იყენებს მარტივ ავტომატიკის სქემას ფიქსირებული ლულით, თავისუფალი საკეტით და ასევე ძალიან საიმედო და გამძლე “გლოკის” მჭიდებს. ჩვენი გამოცდილება ამ მხრივ არ განსხვავდება იმისგან, რასაც წერენ ნეტში – SUB-2000 საიმედო იარაღია.

სიზუსტეს რაც შეეხება, ჩვენ ვისროლეთ ჯგუფებზე ორი მუხტით, 124 გრანიანი CBC და 115 გრანიანი Fiocchi, ორივე მთლიანად გარსით დაფარული ტყვიით. რა გასაკვირია Fiocchi გამოდგა უფრო ზუსტი, იმიტომ, რომ ყველა ტესტირებაში  CBC როგორც წესი სიზუსტით ვერ ჯობნის სხვა კარგი მწარმოებლეის 9მმ-ან ვაზნებს, S&B, IMI, Federal და ეხლა უკვე Fiocchi-საც. 124 გრანიანი ტყვიები თანაც ბევრად უფრო მაღლა ხვდებოდა. ჩემი აზრით, ვაზნით, რომელიც SUB-2000-ს მოსწონს, შესაძლებელია მიიღოთ 5-6 სმ-ნი ჯგუფები 50 მტრზე, CBC-თი სადღაც 8სმ-მდე. ოპტიკის, უკეთესი მექანიკური სამიზნი მოწყობილობების და უკეთესი სასხლეტის დაყენების შემდეგ, სიზუსტე უნდა ვივარაუდოთ გაუმჯობესდება, მაგრამ ეს შედეგიც აბსოლუტურად მისაღებია ამ იარაღის გამოყენების ფილოსოფიიდან გამომდინარე.  შეგახსენებთ, რომ სტანდარტული სიგარეტის კოლოფის გაბარიტებია 9×5.5 სმ-ია. ჩემი აზრით 5-6 სმ ჯგუფი ასეთი ტიპის იარაღისთვის, რომელიც მაინცდამაინც არ არის შექმნილი ზუსტი სროლისთვის, არის კარგი კი არა და ძალიან კარგი შედეგი. პისტოლეტით ასე სროლა პრაქტიკულად შეუძლებელია.

გარდა იმისა, რომ “კელ-ტეკით” შესაძლებელია უფრო ზუსტად და უფრო შორს სროლა ცხადია გარე ბალისტიკიკის თვალსაზრისით მას ასევე ექნება უპირატესობა პისტოლეტზე, უფრო გრძელი ლულის წყალობით. SUB-2000 აღჭურვილია 41სმ0ნი ლულით (კლასიკური ხრახნებით, ლულის არხი და სავაზნე არ არის ქრომირებული), რისი წყალობით საწყისი სიჩქარე იქნება სადღაც 30-60 მ/წ-ით უფრო მეტი ვიდრე  სრული ზომის პისრტოლეტის შემთხვევაში, გააჩნია მუხტს. ეს უმნიშვნელო სხვაობა არ არის.  აღსანიშნავია, რომ იმის გამო, რომ პისტოლეტის ვაზნებში გამოიყენება დენთი სწრაფი წვით, რომ მოხდეს ენერგიის მაქსიმალურად ეფექტური გამოყენება მოკლე ლულაში, 9მმ-ნი ტყვია აღწევს ყველაზე მაღალ სისწრაფეს დაახლოებით 32სმ-ან ლულაში, რის შემდეგაც მატება არის მარგინალური ხოლო 41 სმ-ის ზევით ხდება საწყისი სიჩქარის შემცირება, იმიტომ რომ დენთის მუხტის ენერგია საკმარისი აღარ არის.  ასევე ვერ ვიტყვი, რომ SUB-2000 აქვს განსაკუთრებული პრეფერენციები, რომელიღაც კონკრეტული ტიპის მუხტის მიმართ, იმიტომ რომ კარაბინი საიმედოა და ზუსტი პრაქტიკულად ყველა ტიპის 9მმ-ან ვაზნასთან, თუმცა უნდა ვივარაუდოთ, რომ რაც უფრო გაზრდით სროლის მანძილს სხვაობა სიზუსტეში შეიძლება უფრო ხილვადი გახდეს.

200 მეტრზე 124 გრანიანი ტყვიის ენერგია თითქმის განახევრდება და შეადგენს სადღაც 294 ჯოულს რაც მაინც აღემატება .380 ACP კალიბრის ტყვიის ენერგიას ლულასთან. 25 მეტრზე გასწორების შემთხვევაში ტყვიის ვარდნა 200 მეტრზე იქნება 133 სმ.  ხოლო 100 მეტრამდე, დამიზნებაში პრაქტიკულად არანანირი შესწორებების შეტანის საჭიროება არ არის.

ასე გამოიყურება ბალისტიკური ცხრილი 124 გრანიანი Federal American Eagle მუხტისთვის FMJ ტიპის ტყვიით. სამიზნი მოწყობილობების სიმაღლედ აღებულია 5 სმ.  

მე ეჭვი არ მეპარება რომ გამოჩნდებიან ადამიანები, რომლებიც ეჭვქვეშ დააყენებენ პისტოლეტის კალიბრის კარაბინის არსებობის მიზანშეწონილობას. კი მესმის, რაზეა საუბარი პისტოლეტის კალიბრები სუსტია და ასეთი კალიბრზე გათვლილი კარაბინის შეძენისას თქვენ კარგავთ მთავარს, მანძილს და ენერგიას, მაგრამ არის შემთხვევები როდესაც თქვენ ეს უბრალოდ არ გჭირდებათ. მე ადრე დაწერილი მაქვს სტატია, პისტოლეტის კალიბრის კარაბინებზე და უბრალოდ აღვნიშნავ, რომ იმისთვის რისთვისაც შეიქმნა SUB-2000 და იმ გამოყენების ფილოსოფიდან გამომდინარე რაც მას გააჩნია, “წყნარი” 9×19 არის აბსოლუტურად საკმარისი, ხოლო 7.63×39, .308 ან 5.5×45, იქნება  ზედმეტი.  9mm-ნი ვაზნა თანაც ნასროლი გრძელი ლულიდან ბევრად ჩუმია ვიდრე ნებისმიერი შაშხანის კალიბრი და თეორიულად ნაკლებად საშიში, შედარებით მცირე ენერგიის გამო. ეს გასათვალისწინებელი ფაქტორია, იმის ფონზე, რომ ძალიან ბევრი ადამიანი ისვრის სპეციალურად მოწყობილი რენჯების გარეთ…. იმ მარტივი მიზეზით, რომ სპეციალურად მოწყობილი რენჯები პრაქტიკულად არ არის.

გამოყენების ფილოსოფიას რაც შეეხება, ის გამომდინარეობს იმ ფაქტებიდან, რომ, ეს იარაღი ფორმდება ტარების უფლებით, გააჩნია მსუბუქი მასა და კომპაქტურიო ზომები. ეს იარაღი არის იდეალური “სალაშქრო იარაღი”, რომელიც შეგიძლია სულ თან გქონდეს. ამ იარაღს არ ყიდულობ რამე კონკრეტული მიზნით ეს იარაღი არის ყოველი შემთხვევისთვის, რომელიც შეგიძლია რომ სულ თან გქონდეს. გარდა ამისა, იქნება ეს თავდაცვა, პლინკინგი თუ ვარჯიში საროლაში ეს იარაღი გამოდგება ყველა ამ როლისთვის, თანაც არ დაგიჯდებათ ძვირი და არ შეგაწუხებთ თავისი წონით ან გაბარიტებით. უბრალოდ ნუ ელოდებით რომ ამ იარაღს ექნება კლასიკური კარაბინის ესთეტიკა და ერგონომიკა. ის იქმნებოდა, როგორც სპეციალიზირებული იარაღი კონკრეტული დანიშნულებით და ამაში SUB-2000-ს დღემდე ანალოგი პრაქტიკულად არ გააჩნია. პირადად მე ველოდები ახალი პარტიის შემოტანას და დიდი ალბათობით შევიძენ SUB-2000-ს ჩემთვის.

ვაჭერ სასხლეტს და უკვე მეხუთეჯერ ვხედავ რომ პლასტმასის ბოთლი ხტება ადგილიდან და სადღაც ვარდება. მორიგი მცდელობა გასროლით  თავსახურის მოხსნის მთავრდება უშედეგოდ. ხუთივე გასროლა მოხვდა პლასტმასის 0.3 ლიტრიანი “ბორჯომის” ბოთლს პირდაპირ ყელში მაგრამ ჩემდა სამწუხარდ არა თავსახურში! ეტყობა ვერტიკალური შესწორება დამიზნებაში შემაქვს არასწორად. მერე მეორე მსროლელი იღებს კარაბინს და იგივე მანძილიდან, 25 მეტრიდან, ორივე გასროლით არტყავს 2 ცარიელ 9მმ-ან ცარიელ მასრას. ერთის მხრივ მე მიხარია, რომ ჩემ მორიგ იარაღს, რუგერ 10/22-ს შეუძლია ასეთი სიზუსტის გამოვლენა, მეორეს მხრივ მშურს და მიწევს აღიარება რომ ასაკთან ერთად მხედველობა არ უმჯობესდება.  და არა, ჩვენი იარაღი არ იყო აღჭურვილი ოპტიკით…..

მე არაერთხელ აღვნიშნავდი, რომ ამერიკელებს ხშირად უყვართ კლასიკური ამერიკული იარაღები არა იმიტომ რომ უკანასკნელები გამოირჩევიან რაიმე განსაკუთრებული თვისებებით არამედ უბრალოდ იმიტომ რომ….  ამერიკულია.  ჩემთვის ის ფაქტი, რომ იარაღი ამერიკიდან არის, თავისთავად ბევრს არაფერს არ ნიშნავს. ხანდახან გადამეტებული მოლოდინებიც მაქვს, რასაც მერე მცირე იმედგაცრუება მოყვება, როდესაც იარაღი, რომელზეც ასე “აფანატებს” მთელი ამერიკა, ისეთი კარგი არ აღმოჩნდება.   თუმცა ხანდახან  მჭირდება მეტი დრო რომ იარაღზე შევიქმნა ობიექტური აზრი. როდესაც ჩვენ ვსაუბრობთ ამერიკაზე და მცირეკალიბრიან შაშხანებზე, თავში შეიძლება მოვიდეს მხოლოდ ორი იარაღი: მარლინ 60 (მისი მოსახსნელ მჭიდიანი ვარიანტი მარლინ 795) და რუგერ 10/22. მიუხედავად იმისა, რომ ამერიკაში უამრავი კარგი .22 კალიბრის კარაბინი გამოდიდოდა, ეს ორი (სამი) უდაოდ ყველაზე გავრცელებული და პოპულარულია. პირველად მე რუგერი 10/22 რამდენიმე წლის წინ ჩავიგდე ხელში, მთლიანობაში მოხიბლული დავრჩი ამ იარაღით და პოზიტიური მიმოხილვაც გამოვაქვეყნე.  თუმცა გამიჭირდებოდა მეთქვა, რატომ არის მაინცდამაინც 10/22 ყველაზე პოპულარული და გავრცელებული მცირეკალიბრიანი კარაბინი.  სინამდვილეში, 10/22 არის ალბათ საერთოდ, ყველა დროის ყველაზე პოპულარული სამოქალაქო კარაბინი, რომელიც 1964 წლიდან იქნა 5 მილიონ ერთეულზე მეტი გამოშვებული. ეს კიდე საკმაოდ შთამბეჭდავი ციფრია.

ეხლა, გარკვეული დროის მერე და მეორე 10/22-ის გაცნობის შემდეგ, შემიძლია გამოვთქვა, მოსაზრება, რომ ჩემი აზრით 10/22-ის პოპულარობას განაპირობებს არა რაიმე კონკრეტული თვისებები არამედ ამ თვისებების ჰარმონიული შეთავსება ერთ იარაღში. 10/22 არის მარტივი, საიმედო, ერგოინომიული კარაბინი, თანაც ხელმისაწვდომ ფასად. მაგრამ ამის გარდა, მას აქვს ასევე უნიკალური თვისებები რაც გამოარჩევს მას სხვებისგან. ყველაფერი ეს მთლიანობაში, დიდი ალბათობით ხდის მას საუკეთესო .22 კალიბრის ნახევრად-ავტომატურ კარაბინად.

ნახევრად-ავტომატური მცირეკალიბრიანი კარაბინი გამოირჩევა თავისი უნივერსალურობით, ის გამოდგება სანადიროდ, რეკრეაციული სროლისთვის, სროლის უნარების დასახვეწად ხოლო უკიდურეს შემთხვევაში თავის დასაცავადაც. ეს ყველაფერი მაღალი თანდაყოლილი სიზუსტის,  ხელმისაწვდომობის, ეკონომიურობის და  ეფექტურის სროლის მაღალი  ტემპის წყალობით. 

დიახ, კიდევ ერთხელ, როგორც პირველ მიმოხილვაში აღვნიშნავ, რომ 10/22-ს გააჩნია მარტივი კონსტრუქცია, რაც ეხლა უკვე იშვიათად გვხვდება თანამედროვე .22 კალიბრის იარაღში. დამრტყმელ სასხლეტი მექანიზმი (შიდა ჩახმახით)  აწყობილია შტიფტებზე, მარტივად იშლება და იწყობა, მისი სრული გაწმენდა ან დეტალის გამოცვლა არის ადვილი. კარაბინი შედარებით ადვილად იშლება, თუმცა ხშირი წმენდა .22 კალიბრის იარაღს არ ჭირდება, ამიტომ დაშლის სიადვილე კრიტიკული არ არის. იარაღი ისეთია, რომ რამე რომც გაფუჭდეს, მის გამოსაცვლელად საჭირო იქნება მხოლოდ ახალი დეტალის ყიდვა. მწყობრიდან გამოსული დეტალის მოხსნას და ახლით შეცვლას არ დაჭირდება რამე რთული ინსტრუმენტები. ყველაფერი ადვილად ხელმისაწვდომია. საწერთოდ იმის ალბათობა, რომ რამე გაფუჭდება არის საკმაოდ მცირე.  10/22-ს პრაქტიკულად არ აქვს სუსტი წერტილები, რომლებიც ქმნიან რაიმე  პრობლემას, თუნდაც ხანგრძლივი ექსპლუატაციის დროს. მე მაგალითად არასდროს არ დამავიწყდება, როდესაც ერთხელ გადმოვიღე სეიფიდან მარლინ 795 და შიგნიდან გადმოიყარა რაღაც პლასტმასის ნაფლეთები, რომლებიც როგორც აღმოჩნდა იყო პლასტმასის ბუფერის ნარჩენები, რომელიც დროთა განმავლობაში უბრალოდ დალპა და დაიშალა. 10/22-ში ასეთი რამე არ მოხდება. ზოგი დეტალი საერთოდ ისეთია, რომ მათი დაზმადება კუსტარულად არ იქნება ძალიან რთული, რაც არც თუ ისე უმნიშვნელოა იარაღისთვის, რომლიდანაც ბევრს ისვრიან ქვეყანაში სადაც სათადარიგო დეტალები საერთოდ არ იყიდება. კონსტრუქციული სიმარტივე განაპირობებს საიმედოობას, ხოლო 10/22 ცნობილია თავისი საიმედოობით.  როგორც J.B. Wood-მა დაწერა თავის წიგნში “Troubleshooting your rifle and shotgun”: – “რაც შეეხება შესაძლო პრობლემებს, კონკრეტულად ამ იარაღზე (10/22) რამის დაწერა არ იქნება რთული, იმიტომ რომ, როგორც წესი ამ იარაღს არასდროს არაფერი არ ჭირს. ვაზნის მიწოდების სქემა განსაკუთრებულად კარგია, რის გამოც ეს იარაღი პრაქტიკულდ არასდროს არ ჭედავს”.

ვაზნებით კვების სისტემა ამ იარაღს მართლაც კარგი აქვს და რა თქმა უნდა ყველაზე დიდ როლს აქ თამაშობს როტორული ტიპის მჭიდი, რომელიც გარდა იმისა, რომ მშვენივრად ასრულებს თავის ფუნქციას, საიმდოთ აწვდის ვაზნებს, ასევე გააჩნია გამძლე კონსტრუქცია და სქელი რკინის ტუჩები, რომელიც არასდროს არ იცვითება ან დეფორმირდება. ასევე მისი კონსტრუქცია უზრუნველეყოფს იმას, რომ მჭიდი მთლიანად იმალება იარაღში და არ არის გარეთ გამოშვერილი. კვების ასეთი სისტემა არის ის რაც გამოარჩევს 10/22-ს სხვებისგან. გულწრფელად რომ გითხრათ, ჩემი აზრით, ეს არის ამ იარაღის ყველაზე დიდი უპირატესობა.  გამძლე საიმედო კვების სისტემა, რომელიც თან არ არის გარეთ გამოშვერილი, არაფერს არ წამოედება და არ აფუჭებს იარაღის იერსახეს.  ეს სისტემა უკეთესია ვიდრე  მჭიდი რიგში განლაგებული ვაზნებით (უფრო გამძლე, მჭიდი არ არის გარეთ გამოშვერილი) და ბევრად უკეთესია ვიდრე ლულის ქვეშ განლაგებული მილისებრი მჭიდი მარლინ 60-ზე, სადაც იმისთვის რომ კარაბინი განმუხტოთ სროლის შემდეგ (მჭიდი არ არის ბოლომდე დაცლილი) უნდა გადმოყაროთ ვაზნები ხელში, რაც გულისხმობს, რომ უნდა დაუმიზნოთ ხელს დატენილი კარაბინი და მხოლოდ ამის შემდეგ ამოაგდოთ ვაზნა სავაზნიდან. მაგრამ ესეც სულ არ არის, იმიტომ რომ კიდე ერთი ვაზნა რჩება შიგნით გამზადებული მიწოდებისთვის, ამიტომ საკეტი ორჯერ უნდა გადაკრათ რომ ეს მეორე ვაზნაც ამოაგდოთ. რამე აგერევათ და მოხდება არასანქცირებული გასროლა. მარლინის და რუგერის შემდეგ, ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული მცირეკალიბრიანი კარაბინი არის რემინგტონ Nylon 66, რომელიც აღარ გამოდის. იქ მილისებრი მჭიდი შეტრიალებულია, და იარაღი იტენება კონდახიდან, ეს ეფექტურად ამცირებს უსფრთხოების პრობლემას მაგრამ არ არსებობს ინდიკატორი, რომელიც გეუბნება როდის არის მჭიდი  სავსე და ამიტომ ყოველთვის ან მეტს ან ნაკლებს ჩადებთ შიგნით, ხოლო ზეპირად დამახსოვრება რამდენი ვაზნა იდო, რამდენი ისროლეთ და რამდენი დაუმატეთ უბრალოდ შეუძლებელია, ასე რომ ვაღიაროთ, რომ 10/22-ის კვების სისტემა არის საუკეთესო. ვიღაცა იტყვის, რომ 10/22-ის მჭიდები უფრო გაბარიტულია, მაგრამ ეს ეხლა არ წარმოადგენს დიდ პრობლემას, იმიტომ რომ 3-4 მჭიდისთვის ადგილის პოვნა არ იქნება რთული და მეტი უბრალოდ არც არის საჭირო.

მყარი კონსტრუქციის, სქელი ფოლადის მჭიდის ტუჩების და როტორული მექანიზმის წყალობით ეს მჭიდები პრაქტიკულად უკვდავია და რუგერის გარდა ამ მჭიდებს თავის იარაღებში იყენებენ სხვებიც, მაგალითად Volquartsen და Thompson Center. 

10/22-ის პოპულარობა და გავრცელებულობა განაპირობებს “აფტერმარკეტ” აქსესუარების გართო (ყველაზე ფართო) არჩევანს და 10/22-ის მოდიფიცირების/კასტომიზაციის შეუზღუდავ შესაძლებლობებს. თანაც ეს ყველაფერი საერთოდ არ დაგიჯდებათ ძვირი. რამდენად ეს აქტუალურია საქართველოსთვის ეხლა, მე არ ვიცი, მაგრამ ობიექტური ფაქტია, რომ 10/22-ს გააჩნია კასტომაიზინგის შეუზღუდავი შესაძლებლობები. ვიკიპედიას ციტირება, რომ მოვახდინოთ, შესაძლებელია 10/22-ის აწყობა, რომელშიც არ იქნება არც ერთი “რუგერის” წარმოების ნაწილი.

იარაღი, რომელსაც მე დავუყენებდი გვერძე 10/22-ს არის მოსბერგ 702, რომელიც ასეთივე მარტივია, საიმედო და გამძლე, მაგრამ იკვებება კლასიკური კონსტრუქციის მჭიდიდან რომელიც არ არის ისეთი გამძლე და თანაც არის გარეთ გამოშვერილი.  ზოგი თვლის რომ ეს დაბალხარისხიანი იარაღია, მაგრამ ავტორის აზრით ფასი-ხარისხით ის ერთ-ერთი საუკეთესო “პლინკერია”. 

რა თქმა უნდა მე ვერ ვიტყოდი უარს 10/22-ის მსუბუქ კასტომიზაციაზე. წინა პატრონმა გააკეთა საუკეთესო ინვესტიცია და დააყენა კარაბინზე შესანიშნავი დიოპტრიული სამიზნი მოწყობილობები დამზადებული Tech Sight-ის მიერ. ამიტომ მე მხოლოდ დავამოკლე მჭიდის ღილაკი, რომ შემცირებულიყო მჭიდის დაკარგვის ალბათობა ტყეში ხეტიალისას, დამატებით დავაყენე საღვედეს გასაყრელი ხრახნები და შევღებე პლასტმასის კონდახი. კიდე მე გავაპრიალე დამრტყმელ-სასხლეტი დეტალები, თუმცა უნდა დავაკონკრეტო, დეტალების გაპრიალება, როგორც ასეთი იშვიათად იძლევა რაიმე ხილვად შედეგს, თუ არ მოხდა დეტალების იმ ზედაპირების მორგება, რომლებიც ურთიერთმოქმედებენ, ეს კიდე ითხოვს კარგად გაწაფულ ხელს, თვალს და საჭირო ინსტრუმენტებს.  ნებისმიერ შემთხვევაში 10/22-ს აქვს ნორმალური სასხლეტი პირდაპირ ყუთიდან და მისი გაუმჯობესების გადაუდებელი აუცილებლობა უბრალოდ არ არსებობს.

ყველაზე კარგი ინვესტიცია, რომელსაც იმსახურებს ნებისმიერი მცირეკალიბრიანი კარაბინი არის კარგი სამიზნი მოწყობილობები. გნებავთ ოპტიკა და გნებავთ კარგი “რკინები”.  Tech Sights-ის მიერ დამზადებული მოდელი TSR200, გაძლევთ საშუალებას ადვილად შეიტანოთ ვერტიკალური და ჰორიზონტალური შესწორებები, ხოლო დიოპტრის დიამეტრი იდეალურია .22lr-თვის ტიპიურ მანძილებზე სასროლად, მათ შორის ცუდი განათების პირობებში. 

ასევე, რაც ძალიან მომწონს მცირეკალიბრიან კარაბინებში, არ არის საჭირო არაფერი განსაკუთრებული იმისთვის, რომ იარაღმა ისროლოს ზუსტად. მე არ გამოვრიცხავ, რომ იქნება ბევრი ადამიანი ვინც ისურვებს სქელპროფილიან ლულებს, ბედინგს, ძცირადღირებულ დამრტყმელ-სასხლეტი მექანიზმის მოდულს, ლაპინგს, ჯადოს, ვუდუს და ა.შ. მაგრამ რეალურად ეს ყველაფერი არ არის საჭირო, რომ მიიღოთ მაღალი სიზუსტე მცირეკალიბრიანი კარაბინიდან. კარგი ხარისხის ლულა და კარგი სასხლეტი იქნება საკმარისი, რაც პრინციპში დაგიდასტურეთ ამ სტატიის პირველ აბზაცში. ჩვეულებრივი “სტოკ” პლინკერი შეიძლება იყოს საოცრად ზუსტი, იმის გარეშეც რის გარეშე წარმოუდგენელია მაღალი სიზუსტის მიღება ცენტრალური აალების იარაღიდან.

მიუხედავად იმისა, რომ 10/22-ს არ გააჩნია “მიკრო-ღარიანი” ლულის არხი, როგორც მარლინებს, როგორც წესი 10/22 ყოველთვის გამოირჩევა კარგი სიზუსტით, რაშიც კიდევ ერთხელ დავრწმუნდით.

ყველა გამოცდილმა მსროლელმა იცის, რომ მცირე-კალიბრიანი ნახევრად-ავტომატების პრობლემური საიმედოობა გამომდინარეობს .22lr ვაზნის კონსტრუქციული თავისებურებებიდან. გარდა ამისა საწყისი სიჩქარე, ტყვიის წონა და ფორმა იმდენად განსხვავდება , რომ ადრე თუ  გვიან ეგრევე მიაგნებთ მუხტს, რომელსაც თქვენი კარაბინი არ “მოინელებს”. მაგალითად Federal Champion არის ერთ-ერთი ყველაზე ხელმისაწვდომი .22 კალიბრის მუხტი, რომელიც დღეს იყიდება საქართველოში. ის ასევე გამოდგა ერთ-ერთი ყველაზე ზუსტი, რაც არ არის გასაკვირი. მძიმე (40გრ) და სტანდარტულ სიჩქარიანი მუხტები, ყოველთვის ყველაზე კარგ სიზუსტეს აჩვენებენ. სამწუხაროდ კიდევ ერთხელ დავრწმუნდით, რომ, როგორც ჩანს არარსებობს ნახევრად-ავტომატი, რომელიც იმუშავებდა საიმედოდ ამ მუხტთან. დენთის მუხტი იმდენად სუსტია, რომ ერთი მჭიდის დაცლაც არ მოხდა ისე, რომ არ მომხდარიყო დაბრკოლება ექსტრაქციისას ან ვაზნის არ მიწოდება მჭიდიდან, იმის გამო რომ არ იყო საკმარისი ენერგია გადატენვის ციკლის ბოლომდე შესასრულებლად. ასე, რომ ამ მუხტის სიზუსტით სარგებლობა რჩება მექანიკური გადატენვის მექანიზმის მქონე იარაღების პატრონების პრივილეგიად. Federal Champion და LVE “Сурок” შედის შავ სიაში მუხტების, რომლებიც არ არის რეკომენდირებული ნახევრად-ავტომატებისთვის.   სხვა მუხტებით 10/22-მა დაამტკიცა თავისი რეპუტაცია, როგორც უკიდურესად საიმედო იარაღის.

ბოლოში უნდა აღვნიშნო, რომ უბრალოდ დასანანია, რომ 10/22 არ არის ისე გავრცელებული საქართველოში, ჩემი დაკვირვებით მარლინი 60/795 ბევრად უფრო ხშირად გვხვდება ისევე, როგორც სხვა მოდელები, მაგალითად მოსბერგ 702 და ა.შ. მიზეზი ამისა არის, ის, რომ 10/22-ს იმპორტირება საქართველოში რაიმე მნიშვნელოვანიო რაოდენობით პრაქტიკულად არასდროს არ მომხდარა. ასე, რომ ამჯერად შეიძლება ითქვას, რომ 10/22 ნამდვილად არის საუკეთესო მცირეკალიბრიანი ნახევრად-ავტომატური კარაბინი, რომელიც მე ოდესმე მჭერია ხელში და იმის გათვალისიწნებით, რა მიმართულებით მიდის ამ კლასის იარაღების ევოლუცია, მეეჭვება 10/22-მა ეს ტიტული ოდესმე დაკარგოს.

The rifle itself has no moral stature, since it has no will of its own. Naturally, it may be used by evil men for evil purposes, but there are more good men than evil, and while the latter cannot be persuaded to the path of righteousness by propaganda, they can certainly be corrected by good men with rifles. ~Jeff Cooper

“უაიტს  წარმოდგენა არ ქონდა რა არის ბალისტიკა ან ოპტიმალური სასროლოსნო პოზიცია. მის მიერ ნასროლი ჯგუფები არ იყო მაინცდამაინც პატარა მაგრამ ყოველთვის იყო ერთნაირი. 100 ნაბიჯიდან ყველა მისი ნასროლი  ჯდებოდა 10 სმ-ან წრეში, მიუხედავად განათების, პოზიციის, სროლის პირობების და სროლის სიჩქარისა.  დაწყნარებულ გულზე თუ გადაღლილი, დგომიდან თუ წოლიდან, ჩქარა თუ ნელა მისი მორტყმულები არ ცილდებოდა დამიზნების წერტილს 5 სმ-ზე მეტად. ასეთი შედეგით არ იგებენ მედლებს, ასეთ შედეგზე არ თხზავენ ლეგენდებს, მაგრამ სწორედ ეს უნდა ხდებოდეს შაშხანიდან  ყოველი გასროლისას. მე პატივს ვცემ ყველა ცნობილ და უცნობ გმირს მაგრამ უნდა ვაღიარო, რომ სტუარტ ედვარდ უატი არის შაშხანის დიდებული ოსტატი.”

“საუკეთესო გასროლა, რომლის მოწმეც მე გავხდი, ეკუთვნის კერი ფინს და ეს მოხდა როდეზიაში. ჩვენ ვმოძრაობდით ბუჩქებში და კერი პირველი შეხვდა აფრიკულ კამეჩს. კერი გაშეშდა ერთ ადგილას და 25 ნაბიჯიდან დააჭედა ტყვია თავის .470 კალიბრის შაშხანიდან, კამეჩს პირდაპირ თვალებს შუა, მანამდე სანამ ის დაიძრებოდა მისი მიმართულებით. კერი ბრძოლაში დაიღუპება როდეზიაში, ხოლო იმ კამეჩის შუბლგახვრეტილი ქალა ამშვენებს ტერასას ჩვენ სახლში, არიზონაში. დიდებული მსროლელის მშვენიერი ძეგლი”

როგორც ხედავთ არც ერთი ეს ადამიანი არ ისროდა მაგიდიდან ორ კილომეტრზე, არ ქონდა ყველაზე ძვირადღირებული შაშხანა ყველაზე უახლესი “სკოპით” და არ იყენებდა აიპადში ჩაწერილ ყველაზე ბოლო ვერსიის ბალისტიკურ კალკულატორს. ყველა ეს ადამიანი პირველ რიგში იყო ეფექტური მსროლელი, რომლებიც იყენებდნენ თავისი იარაღის პოტენციალს მაქსიმალური ეფექტურობით და ეფექტიანობით იქ და იმ დროსა სადაც მათ ეს ჭირდებოდათ. სამწუხაროდ ხშირად ჩვენ გვავიწყდება, რომ ადამიანი-იარაღის სისტემაში მთავარი არის ადამიანი და არა იარაღი. ვერანაირი სუპერ ძვირადღირებული იარაღი და “სკოპი” ვერ გაზრდის ამ სისტემის ეფექტურობას თუ ადამიანი არის ნაგავი. კონტროლირებად გარემოში აღჭურვილობას აქვს დიდი მნიშვნელობა, მაგრამ იარაღის პრაქტიკული გამოყენება მისი პირდაპირი დანიშნულებით ხდება ყოველთვის არაკონტროლირებად გარემოში, ამიტომ ნებისმიერი მსროლელის უმთავრეს მიზანს უნდა წარმოადგენდეს თავისი ზუსტი სროლის უნარების დახვეწა არაკონტროლირებად გარემოში, სადაც თქვენი მტერი არის არა ოპტიკა მცირე გადიდებით, არამედ საკუთარი თავი და გარემო, რომლის გაკონტროლება პირველ შემთხვევაში ძალიან ძნელია, მეორე შემთხვევაში შეუძლებელი.

While accuracy is the great god of the rifleman, its single-minded pursuit may occasionally obscure some of the facts of life. The difference between one-minute accuracy and two-minute accuracy is the difference between heaven and hell to the purist, but I sometimes wonder if it matters much in a weapon intended for general use in the field. ~ Jeff Cooper

ჯეფ კუპერს ასევე ეკუთვნის ე.წ. „სკაუტ შაშხანის“ კონცეფცია, რომელიც ჩემი აზრით არის ძალიან საინტერესო. ტიპიური „სკაუტ შაშხანა“ არის კომპაქტური (1 მეტრამდე) და მსუბუქი (3.5კგ-მდე) იარაღი, როგორც წესი .308 კალიბრის, რომელიც გაძლევს საშუალებას მოარტყა ადამიანისხელა სამიზნეს 450 მეტრის მანძილზე.  ეს იარაღი შექმნილია ადამიანისთვის, რომელიც მოქმედებს მარტო ან პატარა ჯგუფის (2-3 კაცი) შემადგენლობაში. როგორც წესი ეს იარაღი აღჭურვილია დაბალი გადიდების ოპტიკით, საშუალო და ახლო მანძილებზე სწრაფი და ეფექტური სროლის წარმოებისთვის. იყო სხვა, უფრო დეტალური მოთხოვნებიც, ტევადობა მინიმუმ 10 ვაზნა, სადგარი, რომელიც ინტეგრირებული იქნებოდა სინთეტიკურ სარეცელში, სათადარიგო მჭიდით კონდახში და ასევე აუცილებელი იყო სარეზერვო, რკინის სამიზნე მოწყობილობები. მიუხედავად იმისა, რომ ეს კონცეფცია გაჩნდა 80-ნი წლების დასაწყისში, უკანასკნელ წლებში ინტერესი ასეთი შაშხანების მიმართ გაიზარდა და თუ ადრე მხოლოდ ავსტრიული Steyr-Mannlicher-ი უშვებდა ნამდვილ „სკაუტ შაშხანას“, ანალოგიური მოდელები ეხლა გააჩნია ბევრ სხვა მწარმოებელს, მაგალითად Mossberg-ს , CZ-ს, Savage-ს, Ruger-ს.

СZ 557 Range Rifle კონცეფციით ახლოს დგას “სკაუტ შაშხანასთან”, თუმცა ამ მოდელის გაჩენას სხვა წინაისტორია აქვს. ეს მოდელი არის კარგი მაგალითი პრაქტიკული შაშხანის გრძივად მოსრიალე საკეტით.

ასე, რომ დაივიწყეთ მაგიდები, ქვიშის ტომრები და სხვა ტიპის სადგარები და დაუბრუნდით საფუძვლებს. მაგიდა ჩვენმა წინაპრებმა შექმნეს კომფორტისთვის, იმისთვის, რომ საჭმლის მიღება შეგვეძლო გამართული ხერხემალით და საჭმელმა ადვილად ჩააღწიოს კუჭამდე.  მოგვიანებით საჭმლის მოყვარულებმა აღმოაჩინეს, რომ სროლა მაგიდიდან მათთვის უფრო კომფორტულია, იმიტომ რომ მაგიდის ქვეშ თავსდება საჭმლით გაბერილი მუცელი, რომელიც სხვაგვარად მათ სროლაში ხელს უშლიდა. ასევე გასათვალისწინებელია, რომ მაგიდა მაინც ადამიანის შექმნილია და ტყეებში და მთებში როგორც წესი არ გვხვდება, თუნდაც ჩვენ ქვეყნაში, სადაც ბუნებაში საკვების მიღება გავრცელებული რიტუალია. სამწუხაროდ პრაქტიკულად ყველა დინამიური სროლის დისციპლინა მათ შორის IPSC თავიდან იყო ჩაფიქრებული, როგორც პრაქტიკული სპორტი. ამ დისციპლინების შექმნის სათავეებში იდგა ხალხი რეალური საბრძოლო გამოცდილებით. შემდეგ მოხდა ის, რაც უნდა მომხდარიყო. პრაქტიკულმა ნაწილმა დატოვა ეს დისციპლინები და უმეტესობა ამ დისციპლინებს ისეთივე პრაქტიკული ღირებულბა აქვს, როგორც, რომ ცხოვრობდე კრიმინოგენურ უბანში და დადიოდე ოლიმპიურ ფარიკაობაზე იმისთვის რომ თავი დაიცვა კრიმინალებისგან. იარაღი, რომელიც გამოიყენება იქ, გამოიყენება მხოლოდ იქ, თუმცა ადრე ხალხი მოდიოდა ამ შეჯიბრებებზე იარაღით რომელსაც ატარებდა, რომლითაც მსახურობდა, ნადირობდა, იყენებდა თავდაცვისთვის. მთლად უარესი, როდესაც სროლის დისციპლინები კარგ ფიზიკურ ფორმასაც არ ითხოვენ. საკმარისია შეძლო ტრაკის აწევა სავარძლიდან  და ჯიპამდე მიტანა, რომ მიაღწიო რენჯამდე, ითვლება რომ უკვე საკმარისად კარგ ფიზიკურ ფორმაში ხარ. მე ჩემ მეგობრებთან ერთად გვირჩევნია რამდენიმე კილომეტრი ფეხით ვიაროთ სასროლეთამდე, რომ დავღალოთ ორგანიზმი. არ არის იშვიათობა 10-15 კმ-ნი მარშებიც. დაუმატეთ ამას გარბენები პოზიციიდან სამიზნემდე და უკან, დამიჯერეთ კარგი ვარჯიში გამოდის. დამატებით ისწავლით სუნთქვის და გულისცემის კონტროლს.  არის სხვა მეთოდებიც.  მაგალითად ისრაელში, ინსტრუქტორი-სნაიპერები აიძულებენ სტუდენტებს ეძინოთ მუცელზე და ასე აჩვევენ მათ სამიზნეების ძიებისას საათობით მუცელზე წოლას, აიღეთ ეს მიდგომები შეიარაღებაზე, თუ გინდათ გახდეთ სერიოზული მსროლელი შაშხანიდან.  მეეჭვება ვინმემ წაიღოს 15 კილომეტრიან მარშზე ქვიშის ტომარა ან თუ ასეთი მოწადინებული  ენთუზიასტი მოიძებნება, მეეჭვება მან ტომარა მიიტანოს დანიშნულების ადგილამდე და ის გზაში, ხევში არ მოისროლოს. ან მოდით ასეთ რამეს ვიკითხავ? რამდენი შაშხანის პატრონი ვარჯიშობს მათი ახლო მანძილებზე გამოყენებაში? 1 მეტრი? 5 მეტრი? მოძრაობისას? არა და არც თუ ისე დიდი ხნის წინ ეს ყველაფერი განიხილებოდა აუცილებელ ტექნიკად მსროლელის არსენალში. დღეს ეს არავის აღარ ახსოვს.

კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი რამე, რაც პრაქტიკულად დავიწყებას მიეცა მაგიდების და ჯიპების ეპოქაში, არის ღვედის გამოყენება. ჯეფ კუპერი თვლიდა, რომ ღვედი შაშხანაზე ისეთივე მნიშვნელოვანია, როგორც ბუდე პისტლეტისთვის. სამწუხაროდ სროლა ღვედის დახმარებით პრაქტიკულად დავიწყებულია. სურათზე არის თავად კუპერი  ე.წ. СW Sling, რომელიც მათ შორის ძალიან მოწონდა კუპერს. მისი მუშაობის პრინციპი წესით კარგად უნდა ჩანდეს ამ ილუსტრაციიდან. 

შაშხანის გამოყენების ასეთი ფილოსოფიიდან გამომდინარე, ჩემი აზრით (რომელსაც მე არავის თავზე არ ვახვევ) შაშხანა გრძივად მოსრიალე საკეტით უნდა იყოს, გავმეორდები მსუბუქი, ზუსტი, რასაც ამერიკელები ეძახიან slick, ანუ მაღალ ბალახში, ბუჩქებში გავლისას არ უნდა ედებოდეს არაფერს და არ უნდა კრიფავდეს ჭუჭყს და მტვერს. წონას რაც შეეხება, კუპერის წიგნში აღწერილია მეთოდი, რომლითაც შეძლებთ დაადგინოთ, რამდენად ოპტიმალურია თქვენთვის შაშხანის წონა. უნდა შეძლოთ შაშხანის ვერტიკალურ მდგომარეობაში და გაშლილ ხელში ჭერა 1 წუთის განმავლობაში. თუ ხელი დაგეღალათ და შაშხანას ვეღარ იკავებთ, ის თქვენთვის მძიმეა. მძიმე იარაღი კარგია თუ სასროლეთზე მიდიხარ “ჯიპით” და იქ გხვდება ბეტონის მაგიდა. მძიმე იარაღი ცუდია თუ გიწევს მისი საკუთარ კუზზე თრევა მთელი დღის განმავლობაში. გარდა ამისა მძიმე იარაღით მანევრირებაც ძნელია. მსუბუქი შაშხანა მაინც იქნება ზომიერად მსუბუქი, ოპტიკის, ბიპოდის და სხვა მოწყობილობების დაყენების მერეც.

Hold your rifle out shoulder high, at arm’s length, by the small of the stock, muzzle up, and hold it for 60 seconds. If this test is painful for you, you are either badly out of shape or your rifle is too heavy for you. ~ Jeff Cooper

სიზუსტეს რაც შეეხება, არც ისე დიდიხნის წინ, საარმიო სნაიპერული შაშხანისთვის იყო დადგენილი არაფორმალური სტანდარტი 1MOA 100 მეტრზე, ანუ პირობითად დაახლოებით 3სმ 100 მეტრზე. ნიშნავს ეს იმას, რომ შაშხანა, რომელიც ისვრის 4 სმ-ს 100 მერზე არ არის ზუსტი? ჩემი აზრით არა. საბჭოთა ჯარში 8 სმ 100 მეტრზე დიდი ხანი ითვლებოდა მისაღებ სიზუსტედ საშტატო დრაგუნოვის სისტემის შაშხანისთვის. მეორეს მხრივ ცხადია, რომ საველე პირობებში ისეთივე ზუსტი სროლა, როგორც რენჯზე მისროლისას იქნება შეუძლებელი, ასე რომ აქ მოქმედებს ჩემი აზრით ასეთი წესი, რაც უფრო ზუსტია შაშხანა მით უკეთესი. ერთი შენიშვნით, თუ შენარჩუნებული იქნება ზომიერი წონა. მსუბუქი, მოკლე და ზუსტი შაშხანის დაზმადება საკმაოდ რთული ტექნიკური დავალებაა. უმეტესობა საბაზისო მოდელებს, როგორც წესი აქვთ ძალიან კარგი ლულები და ძალიან ცუდი, რბილი პლასტმასის კონდახები. ასეთი შაშხანები ისვრიან სტაბილურად 4.5-5 სმ-ან ჯგუფებს 100 მეტრზე მაგრამ ბედინგის, სარეცელის გამოცვლით ან მოდიფიკაციით (ამოვსება ეპოქსიდით)  შესაძლებელია სიზუსტის დაყვანა 3.5-2.5-სმ-მდე. ეს აბსოლუტურად საკმარისია, რომ დააკმაყოფილოს მოთხოვნები, რომელსაც კუპერი უყენებს “სკაუტ შაშხანებს”.

როდესაც მე გადავწყვიტე ასეთი პრაქტიკული შაშხანის შეძენა, რამდენიმე კვირის განმავლობაში, მე ვიყავი დაკავებული ჩვენ ბაზარზე არსებული მოდელების და ფასების შესწავლით.. განიხილებოდა სხვადასხვა ვარიანტები, СZ 557 Range Rifle, CZ 527 Varmint, Mossberg MVP, Tika T3 და სხვადასხვა კალიბრები (.308 Win, 5.56 Nato, 7.62x54r ან 7.62×39) . CZ527 და MVP-ს გარდა ყველა შაშხანის ფასი აღემატებოდა 3000 ლარს, რასაც დაემატებოდა ოპტიკის, „რინგების“, ვაზნების და სხვა აქსესუარების ღირებულება, რის შედეგადაც ფასი გაიზრდებოდა 4000 ლარამდე. რჩებოდა .223 კალიბრის СZ527 Varmint (2220 GEL) და ორი „მოსბერგი“ MVP, .308 და 5.56 კალიბრში (2800 ლარი). ამ ფასში ორივე ამერიკული შაშხანა უკვე იყო ქარხნულად დაკომპლექტებული UTG “Bug Buster” 3×9 ოპტიკით, ორივე იარაღი შესაბამისად იყენებდა სტანდარტულ AR-10-ის (.308) და AR-15-ის (5.56) მჭიდებს. საბოლოო არჩევანი გაკეთდა “მოსბერგის” 5.56 კალიბრის ვერსიაზე, მიუხედავად იმისა, რომ განსხვავებით .308 კალიბრის შაშხანისგან მოდელ MVP FLEX-ს არ ქონდა რკინის სამიზნე მოწყობილობები. სახლში მქონდა AR-15-ის მჭიდები, ასევე 5.56 კალიბრის Arsenal SAR-SF, რაც ნიშნავდა, რომ არც ვაზნები მექნებოდა საყიდელი და არც საწმენდი კომპლექტი ასე, რომ ასეთი არჩევანი მე მომეჩვენა გამართლებულად. საღამოს უკვე სალხში შემქონდა დიდი ცისფერი კოლოფი, ზედ ყვითელი საფირმო წარწერით.

რა მერგო მე 2800 ლარად? ერთი შაშხანა შავი სინთეტიკური კონდახით, 16 ინჩიანი საშუალო სისქის ლულით (ბიჯი 1:9), ერთი 10 ვაზნიანი „მაგპულის“ P-mag-ით, ზედ დაყენებული კომპაქტური UTG-ს 3-9×32 ოპტიკით, მოთავსებული ამავე კომპანიის სწრაფად მოსახსნელ „რინგებში“.  სწორედ ასეთ კონფიგურაციაში იარაღმა დატოვა ქარხანა. იარაღის რკინის დეტალები დაფარულია შავი მქრქალი დაფარვით, რომელსაც მოსბერგი ეძახის mate blue და რომელიც ძალიან გავს პარკერიზაციას. იარაღს გააჩნია მექანიკური მცველი განლაგებული საკეტის სახელურთან მარჯვენა მხარეს. უნდა აღინიშნოს, რომ MVP-ის კალიბრი არის 5.56 NATO და არა .223 Remington, რაც ნიშნავს, რომ ამ კარაბინში შეიძლება როგორც კომერციული .223 კალიბრის ამუნიციის, ასევე 5.56 NATO-ს ვაზნების უსაფრთხო გამოყენება.

I suspect that superb accuracy could be had from a 16-inch bull barrel properly set up, if anyone wanted to build one. ~Jeff Cooper

ცალკე აღწერას იმსახურებს FLEX სისტემა. მარტივად რომ ავხსნათ FLEX არის „მოსბერგის“ მიერ შექმნილი გადაბმის სქემა, რომელიც გაძლევთ საშუალებას მარტივად შეცვალოთ სარეცელის კონსტრუქცია. უბრალოდ ამოწიეთ ფიქსატორი, გადაატრიალეთ ის და იარაღი პრქტიკულად ორად გაიყოფა. აღნიშნულ სქემას აქვს ორი დიდი პლიუსი: შეგიძლიათ სწრაფად შეცვალოთ სარეცელის კონფიგურაცია; ის მნიშვნელოვნად ამცირებს იარაღის გაბარიტებს რაც აადვილებს მის გადატანას. სტანდარტულ კონფიგურაციაში ჩვენ შაშხანაზე ეყენა AR-15-ის პისტოლეტის სახელური და mil-spec ბუფერის მილი ასეთივე სტანდარტული UTG-ს წარმოების კონდახით. ასეთ კონფიგურაციაში შაშხანის სიგრძე არ აღემატება 94 სმ-ს.  65 დოლარად ამერიკაში შესაძლებელია შეძენა კლასიკური კონდახის, ნახევრად პისტოლეტური სახელურით.  FLEX სისტემა პირველად გაჩნდა „მოსბერგის“ თოფებზე, მაგრამ შემდგომ გადაინაცვლა შაშხანებში. update: სახელური მხოლოდ გარედან გავს სტანდარტულ AR15-ის სახელურს, სინამდვილეში ადგილი რომელზეც ის მაგრდება და ხრახნი არის არა mil-spec. იმისთვის რომ სახელური გამოცვალოთ საჭირო გახდება ახალიცსახელურის ინდივიდუალური მორგება.

FLEX გადაბმის სისტემა ახლოდან. Mossberg-ის Varmint and Predator Rifle (MVP)-ის გამოშვება დაიწყო 2011 წელს და პირობითად შეიძლება ითქვას რომ შაშხანების ეს ოჯახი განეკუთვნება ამ კომპანიის მიერ წამოებული შაშხანების მესამე თაობას. მანამდე მოსბერგმა გამოუშვვა ATR და 4×4 ტიპის შაშხანები და MVP სერიაც კონსტრუქციულად მეტ წილად დაფუძნებულია ამ შაშხანებზე. 5.56 კალიბრის შაშხანას მალევე მოყვა .308 კალიბრის, კომპაქტური და მსუბუქი Patrol მოდელი, რომელიც იკვებებოდა, როგორც M-14-ის ასევე LR-308/SR-25-ის მჭიდებიდან რაც არის წინა თაობების შაშხანებისგან ძირითადი განსხვავება. უკანასკნელი (.308 კალიბრის) მოდელი ასევე იყიდება საქართველოში და იგივე ფასი ღირს რაც 5.56 კალიბრის MVP. მე კი მინდოდა 5,56 კალიბრის შაშხანა Patrol შესრულებით, მაგრამ რა გაეწყობა, საქართველო პატარა ქვეყანაა და ასორტიმენტიც ძალიან შეზღუდულია ….. 

.308 კალიბრის MVP Patrol. 

ვიღაცა ალბათ გაიფიქრებს, როგორ გავრისკე მე „მოსბერგის“ შეძენა, ეს კომპანია არც ისე დიდიხანია უშვებს შაშხანებს და ასევე მისი ხრახნლულიანი პროდუქცია თითქმის არ არის ცნობილი საქართველოში, მაგრამ საქმე იმაშია, რომ  მე მქონდა საშუალება ახლოს გამეცნო „მოსბერგის“ წარმოების  AR-15 20 ინჩიანი ლულით და იარაღი გამოდგა ძალიან ზუსტი თუმცა ჟინიანი “ხასიათით”. “ხასიათი” გამოიხატა იმაში, რომ ეს იარაღი კონკრეტული მუხტებით ისროდა ზუსტად ხოლო სხვა მუხტებით აჩვენებდა ისეთ დაბალ სიზუსტეს, რომ ჩვენ თავდაპირველად გვეგონა, რომ ან იარაღი ან ოპტიკა იყო დეფექტური. ამის გარდა მე ზურგს მიმაგრებდა ძალიან პოზიტიური გამოხმაურებები ინტერნეტში. ასევე არ მოვიტყუები, მე მინდოდა რამე სიახლე, რამე უჩვეულო იარაღი, რომლის შესახებ შესაძლებელი იქნებოდა კარგი მიმოხილვის დაწერა. Mossberg MVP ამისთვის იდეალურად გამოდგებოდა.

MVP სერიის შაშხანების ნაირსახეობები 

ასეთი „მოსბერგი“ აშშ-ში ღირს 765 დოლარი (ოპტიკის გარეშე), რაც ცოტათი უფრო მეტია ვიდრე ტიპიური საბაზისო შაშხანები, რომლებიც 450-550 დოლარის ფარგლებში ღირს, მაგრამ სამაგიეროდ „მოსბერგს“ აქვს FLEX სისტემა, 6 პოზიციანი კონდახი დამატებითი რეზინის ამორტიზატორით, მოსახსნელი მჭიდი, “მოსბერგის“ საფირმო რეგულირებადი LBA დამრტყმელ-სასხლეტი მექანიზმით (რეგულირების დიაპაზონი 1300-3000 გრამი) და უკვე დაყენებული პიკატინის სამაგრი. დამატებით ლულაზე შესრულებულია ჭრილები, რაც ამცირებს მის მასას და ხელს უწყობს სწრაფ გაგრილებას, საკეტზე შესრულებულია სპირალური ჭრილები როგორც მაღალი დონის შაშხანებზე. სასხლეტზე ამოჭრილი „ელვა“ (LBA – Lightning Bolt Action, Lightning – ელვა) ასევე იუწყება, რომ “MVP” ცოტათი უფრო მეტია ვიდრე საბაზისო შაშხანა.

საშუალო სისქის ლულის გამოსასვლელი კონუსური ფორმის არის, რაც ინახავს მას გარე დაზიანებებისგან. ლულა სარეცელს არ ეხება. პრაქტიკულად იგივე პროფილის და კონფიგურაციის ლულა აყენია ორიგინალურ Steyr-Mannlicher-ის “სკაუტ შაშხანაზე” . 

შაშხანის სარეცელი არის პლასტმასის, მაგრამ ჩემი შეგრძნებით პლასტმასა არის უფრო ხისტი ვიდრე მაგალითად „სევიჯის“ შაშხანებში. 6 პოზიციანი გასაშლელ კონდახს აქვს საკმაოდ დიდი თავისუფალი სვლა, რაც ალბათ არ „უხდება“ შაშხანას გრძივად მოსრიალე საკეტით, მაგრამ ეს პრობლემა ადვილად მოგვარებადია. ასეთი ტიპის სარეცელი არის როგორც წესი ძალიან მსუბუქი, იაფიც მაგრამ იმის გამო, რომ ის ძალიან რბილია, როგორც წესი ეს ნეგატიურად აისახება სიზუსტეზე. ხანდახან გასროლის მომენტში დეფორმაცია იმდენად დიდია, რომ ხდება ლულის და სარეცელის კონტაქტი რაც პრაქტიკულად ნიშნავს, რომ ლულა თავისუფლად დაკიდებული აღარ არის.

„მოსბერგის“ 2 პოზიციანი მცველი და მჭიდის ღილაკი. მჭიდის ღილაკი ჩამალულია სარეცელის შიგნით და ვიღაცა ჩათვლის, რომ ის ნაკლებად მოსახერხებელია, მაგრამ სამაგიეროდ ის არ წამოედება რამეს და თქვენ არ დარჩებით იარაღით მჭიდის გარეშე. ზოგადად შაშხანაზე გრძვიდად მოსრიალე საკეტით, რომელზეც ყენდება 30 ვაზნიანი მჭიდი, მჭიდის გამოცვლის სისწრაფე არის უკანასკნელი რაც უნდა აგაღელვებდეთ. საკეტის ამოსაღები ღილაკი განლაგებულია შაშხანის მარცხენა მხარეს. 

რაც შეეხება ოპტიკას და „რინგებს“, მე თავიდან სკეპტიკურად ვიყავი განწყობილი, რადგან UTG-მ მიუხედავად იმისა, რომ საგრძნობლად აწია ხარისხის დონე და უშვებს პროდუქციას აშშ-ში, მაინც არ განიხილება, როგორც სერიოზული მწარმოებელი. როგორც ინტერნეტში წერე ხოლმე:  „მეგობრები არ აძლევენ  მეგობრებს UTG-ს პროდუქციის შეძენის უფლებას“….. შესწორების მექანიზმი ოპტიკაზე მუშაობდა მკაფიოდ, ლინზები იყო სუფთა. სწრაფად მოსახსნელი რინგები ჩემი აზრით ამ იარაღზე არის ზედმეტი. თანაც ეს რინგები არის იაფფასიანი, ერთ ცალზე ფიქსატორი აშკარად გადაბრეცილი იყო და თუ პირველი რინგი საიმედოთ ფიქსირდებოდა პიკატინის სამაგრზე, მეორე რინგის საიმედოთ დაფიქსირება იყო პრობლემური. მარეგულრებელი ხრახნის გადატრიალებით რინგი ან არ ფიქსირდებოდა საიმედოთ ან უბრალოდ შეუძლებელი იყო ბერკეტის ჩაკეტვა. სანამ მე გადავწყვიტავდი “აპგრეიდს” და ჩამოვყალიბდებოდი რა მიმართულებით დავიწყებდი გაუმჯობესებებს, გადავწყვიტეთ შაშხანის ტესტირება ქარხნული კომპლექტაციით.

რენჯზე ჯერ სწრაფად გავასწორეთ იარაღი 25 მეტრზე, დავრწმუნდით რომ სამიზნეში “ვიჯექით” და შევუდექით 100 მეტრზე გასწორებას, მათ შორის სხვადასხვა მუხტების ტესტირებით. პრინციპში ეგრევე გამოჩნდა UTG-ის ოპტიკის სუსტი მხარეები. პირველ რიგში, ოპტიმალური ფოკუსისთვის თვალი უნდა გქონდეთ ამ ოპტიკის ოკულართან ძალიან ახლოს. მოკლე eye relief არის სერიოზული ნაკლი ოპტიკისთვის, რომელიც მათ შორის ახლო მანძილებზე სროლისთვის გამოიყენება. გარდა ამისა აღმოჩნდა, რომ “მილ-დოტ” ბადეს აქვს სქელი ჯვარი რის გამოც პატარა სამიზნეებზე სროლა საკმაოდ პრობლემატური აღმოჩნდა. 100 მეტრზეც, ჯვარი სამიზნის სოლიდურ ნაწილს მთლიანად ფარავდა. მეორეს მხრივ ოპტიკის დადებით მხარეებს განეკუთვნება „დამჯერი“ შესწორებების მექანიზმი და მართლაც კარგი ლინზები და შუქის გამტარიანობა. გარდა ამისა ოპტიკას მოყვება ლინზების დამცავი გასახსნელი ხუფები. დოლურებს აქვს ზეროს რესეტის ფუნქცია და ასევე შესაძლბელია ბადის განათება. რომ არა ძალზედ მოკლე eye relief  ოპტიკა იქნებოდა პრინციპში კარგი და გამოსადეგი. ცალკე ქებას იმსახურებს “მოსბერგის” დაპატენტებული, რეგულირებადი დამრტყმელ-სასხლეტი მექანიზმი. ქრხნული “სეთინგი” იყო თითქმის იდეალური. თუ ის არ მოგწონთ, შესაძლებელია მისი წონის რეგულირება. შესაბამისი ინსტრუქცია შედის იარაღის კომპლექტში.

როგორც უკვე აღვნიშნე „მოსბერგი“ იკვებება სტანდარტული AR-15-ის მჭიდებიდან. ამის გამო საკეტის თავზე განლაგებულია მოძრავი ჩამჩა, რომელიც იღებს ვაზნებს მჭიდიდან. ასეთი გადაწყვეტილება საჭირო გახდა იმის  გამო, რომ მჭიდი ჩვეულებრივზე უფრო დაბლა ზის. როდესაც პირველად გავეცანი ამ ტექნიკურ გადაწყვეტილებას მე ჩავთვალე რომ ეს თხელი რკინის დეტალი იქნებოდა პატარა სიცოცხლის ციკლით, მაგრამ იმის მერე წლები გავიდა და ჯერ არ შემხვედრია ჩივილები ამ დეტალზე. ჩვენ ასევე სპეციალურად შევამოწმეთ რამდენად საიმედოთ მუშაობს 30 ვაზნიანი ალუმინის მჭიდები და არანაირი პრობლემა არ დაგვიფიქსირებია. მიუხედავად იმისა, რომ ვაზნის მიწოდების კუთხეც შესაბამისად დიდია არანაირი პრობლემა მიწოდებისას არ ყოფილა. პარკერიზაცია “გადაპრიალდა” და საკეტი მოძრაობდა სალულე კოლოფში რბილად და ყოველგვარი წინაღობის გარეშე. აქვე უნდა დავამატო რომ მე ვიყენებდი სტანდარტულ ალუმინის STANAG მჭიდებს. როგორც ინტერნეტში წერენ “Magpul”-ის მჭიდები ასე კარგად არ მუშაობენ ამ იარაღში, ასე რომ გაითვალისწინეთ ეს შენიშვნა.

MVP-ის საკეტი ეკონომიურობის და ეფექტიანობის ნიმუშია. საკეტის თავი ცალკე დეტალია, ზედ განლაგებულია ორი ბჯენი, ექსტრაქტორი და ყვინთა ეჟექტორი. სპირალური ჭრილები უბრალოდ უხდება და ასევე ქმნის სივრცეს სადაც ექცევა ჭუჭყი, ტალახი, თოვლი და საკეტს ეძლევა საშუალება თავისუფლად მოძრაობის. ასევე კარგად ჩანს ჩამჩა, რომელიც იღებს ვაზნებს მჭიდიდან. 

რაც შეეხება სიზუსტეს მე ველოდი 5.5-6 სმ-ს 100 მეტრზე. ასეთი ოპტიკით, და ასეთი წონით, თანაც პლასტმასის სარეცელით, მეტის მოლოდინი არც უნდა გვქონოდა. საშუალო სიზუსტე გამოვიდა 6.2 სმ 100 მეტრზე. სროლა ხორციელდებოდა წოლიდან, საყრდენად გამოიყენებოდა ზურგჩანთა. ყველაზე დიდი ჯგუფი მიღებულ იქნა ჩეხური S&B 55gr FMJ ვაზნით. ყველაზე პატარა 62 გრანიანი FMJ ვაზნით.

სროლის დროს, როგორც ველოდეთ დიდ პრობლემას ქმნიდა იარაღის წონა, რის გამოც ოპტიკაში კარგად ჩანდა გულის ცემა. მიუხედავად ამისა, გასროლები დროზე იყო ადვილი. ფართო ხედვის კუთხე და კარგი სასხლეტი, სუფთა ლინზებთან ერთად ადვილად გაძლევდათ საშუალებას 100 მეტრიდან სილუეტის თავში სწრაფი გასროლის განხორციელებას. მიუხედავად ამისა ჩვენ დაგვრჩა შთაბეჭდილება, რომ ამ შაშხანას მეტი შეეძლო. როგორც ჩანს მოდელები ალუმინის შასით და ლამინატის სარეცელით უფრო ზუსტად ისვრიან ვიდრე მოდელები მსუბუქი პლასტმასის კონდახით, რაც გასაკვირი არ არის. არსებული მიმოხილვების მიხედვით, ასეთი მოდელები აჩვენებენ სიზუსტეს სადღაც 1.3 MOA-ს ფარგლებში რაც ძალიან კარგი შედეგია ბიუჯეტური შაშხანისთვის.

რენჯიდან დაბრუნების შემდეგ გახდა ცხადი, რომ სიზუსტის რადიკალურად გაზრდისთვის საჭიროა: ოპტიკის შეცვლა, უფრო ვიწრო ჯვარით და გრძელი eye relief-ით; კარგი ხარისხის “ფეხები”; ახალი საიმედო რინგები, იმიტომ რომ UTG-ის რინგების ნდობა არ შეიძლებოდა. სასურველი იყო ბედინგი და პიკატინის სამაგრის ვინტების დაფიქსირება “ლოქტაიტით”. მოკლე და უფრო ხისტი სარეცელის გამო, იმისთვის რომ გამორიცხული ყოფილიყო “ფეხებზე” ხტუნვა, მისი ეპოქსიდით ამოვსება იქნებოდა ზედმეტი. სასურველი იყო კონდახზე სალოყეს დაყენება. შესაბამისად პიკატინის სამაგრი დამაგრდა რესივერზე ეპოქსიდის გამოყენებით; რესივერის უკუცემის ბჯენი (recoil lag) “ჩავაწვინეთ” ეპოქსიდის საწოლში;  ახალ “Vortex”-ის დაბალ “რინგებზე” დადგა ასევე  “Vortex”-ის სკოპი Сrossfire II 3-9×40; დაყენდა Harris-ის საშუალო სიმაღლის ბიპოდი; დამატებით საკუთარი ძალებით მოვახდინე სარეცელის კამუფლირება.

 მოკლე ბიპოდი თეორიულად უფრო სტაბილურია, უფრო კომპაქტურიც არის მაგრამ, გრძელი ბიპოდი მოგცემთ სროლის საშუალებას მაგალითად შედარებით გრძელი ბალახიდან. ასეთი ბიპოდი ასევე ხდის შესაძლებელს 30 ვაზნიანი მჭიდების გამოყენებას. ოპტიკა მაქსიმალურად ლულის ღერძთან ახლო დგას.  ვერტიკალური სახელურიც გამოდგა ძალიან მოსახერხებელი.  

სამწუხაროდ, როგორც ეს ხშირად ხდება ხოლმე მოყვარულების შემთხვევაში, ბედინგის შემდეგ მე ვერ მოვახერხე სალულე კოლოფის სარეცელიდან ამოღება. როგორც ჩანს ეპოქსიდმა “კბილი” გაიკეთა და არ მაძლევდა საშუალებას სალულე კოლოფის და სარეცელის განცალკევებას. სალულე კოლოფი ხრახნების მოხსნის შემდეგ ოდნავ მოძრაობდა, უბრალოდ რაღაცა უშლიდა ხელს რომ ის ბოლომდე ამოსულიყო.   მორალურად მე მზად ვიყავი ამისთვის, იქიდან გამომდინარე რომ სალულე კოლოფზე იყო რამდენიმე ჩაღრმავება და ასევე ამ ორ დეტალს შორის იყო მოთავსებული პლასტმასის დეტალი, მჭიდის ფიქსატორით. ალბათ ერთი ძლიერი დარტყმა საკამრიის იქნებოდა რომ სალულე კოლოფი გათავისუფლებულიყო, მაგრამ მე ჩავთვალე რომ ამ ეტაპზე ამის საჭიროება არ იყო და დავტოვე ყველაფერი როგორც იყო.

ეხლა ორი სიტყვით არჩეულ ოპტიკაზე. ჩემს მიერ არჩეულ მოდელს გააჩნდა BDC ტიპის ბადე, რომლის მოყვარული მე არ  ვარ.  უმეტეს შემთხვევაში საერთოდ უცნობია რა იარაღზე და მუხტზეა ასეთი ბადეები გათვლილი. ჩემი აზრით მიზეზი რის გამოც ოპტიკები გამოდის ასეთი ბადით (და იყიდება) არის მხოლოდ და მხოლოდ მარკეტინგი. ოპტიკას აქცს BDC ბადე რომელიც გაძლევს საშუალებას ისროლო სხვადასხვა მანძილზე! ვა! მოდიდ ამას ვიყიდი….  მაგრამ რეალურად, როგორ უნდა გამოიყენო ეს ფუნქცია არავინმა არ იცის და არც იყენებს. თუ თქვენი იარაღი არ არის ზუსტად ის და იმ მუხტით, რომელიც გამოყენებულ იქნა მისი შედგენისას, ერთადერთი გზა გამოიყენოთ BDC ბადე არის, დაიმახსოვროთ კონკრეტულ დისტანციაზე განულების შემდეგ, BDC ბადის რომელი დამიზნების ელემენტი რა მანძილზე ემთხვევა მოხვედრის წერტილს (ადგენთ სროლით ან გათვლებით ბალისტიკური კალკულატორის გამოყენებით) და ამის მიხედვით გამოიყენოთ BDC ბადის ელემენტები. ამ მიზნისთვის ოპტიკას მოყვა დეკალი, რომელზეც ასახულია BDC ბადე და გათვალისწინებულია გრაფები სადაც ჩაწერთ მანძილებს. “ვორტექსის” საიტზე ასევე არის ბალისტიკური კალკულატორი, რომელიც მოგცემთ საშუალებას მოარგოთ BDC ბადე თქვენს მიერ გამოყებებულ მუხტს.  დეკალი შესაბამისი მინიშნებებით ეკრობა იარაღს და ეს გაძლევთ საშალებას მეტ-ნაკლები ეფექტურობით გამოიყენოთ აღნიშნული ბადე. კარგია რომ “Vortex”-ში ესმით ამდენი და ამაზე ზრუნავენ. მე მერჩივნა “მილ დოტი” ან ბანალური “დუპლექსი” მაგრამ საქართველოში  ოპტიკის არჩევანი ძალზედ შეზღუდულია ასე, რომ დავკმაყოფილდი იმით, რომ ჯვარი იყო თხელი ხოლო ოპტიკა ასევე შედარებით ნაკლებს იწონიდა.

Сrossfire II-ის შესწორების მექანიზმის დოლურები არის დაბალი, დაცული ხუფებით და მათი დატრიალება შეიძლება თითებით, ინსტრუმენტის (მონეტის) დახმარების გარეშე.

როგორც იქნა მოვიდა დრო რენჯზე მეორე გასვლის იმისთვის, რომ დაგვედგინა რამდენად პოზიტიური შედეგეი გამოიღო განხორციელებულმა ცვლილებებმა. ახალი ოპტიკის და “ბიპოდის” წყალობით სროლა ბევრად უფრ კომფორტული გახდა. პირველივე ჯგუფებმა დაადასტურეს, რომ იარაღი ბევრად უკეთესად ისროდა ვიდრე ქარხნულ კომპლექტაციაში. ჯგუფი შემცირდა 6.2სმ-დან 3.9 სანტიმეტრამდე. ყველაზე საუკეთესო ჯგუფი მიღებულ იქნა SMK-ს 69 გრანიანი ტყვიით, შთამბეჭდავი 2.4 სმ 100 მეტრზე. ყველაზე დიდი გაბნევა ისევ წილად ხვდა ჩეხური S&B-ის მუხტს 55 გრანიანი ტყვიით.

update: როგორც ჩანს ჩვენ მივაკვლიეთ ყველაზე ოპტიმალურ მუხტს როგორც მოსბერგის MVP ასევე MMR სერიის 5.56 კალიბრის შაშხანებისთვის 1:9 ტვისტით. ეს არის: დენთი wc844 22.5 gr, ტყვია Sierra Match King 69gr.  ვაზნის სრული სიგრძე 57 მმ. ეს მუხტი აჩვენებს საუკეთესო შედეგს ორივე იარაღში.  ამ მუხტით ჩვენმა შაშხანამ აჩვენა წარმოუდგენელი ასეთი კლასის იარაღისთვის 18მმ-ნი ჯგუფი 150 მეტრზე. 

3.9 სმ იარაღიდან, რომელიც იწონის 3კგ-ზე ცოტათი მეტს, იკვებება ორ რიგიანი მჭიდით და აქვს 5.56 Nato-ს სავაზნე, არის ძალიან კარგი შედეგი. რატომ? ორ რიგიანი მიწოდება არ არის ოპტიმალური მაქსიმალური სიზუსტის მისაღწევად გამომდინარე იქიდან, რომ ყოველ მიწოდებაზე ვაზნა სხვაგვარად თავსდება სავაზნეში, ხან მარჯვნიდან და ხამ მარცხნიდან, რაც თეორიულად განაპირობებს ჰორიზინტალურ გაფანტვას. არც 5.56 Nato სავაზნე თავისი გრძელი ყელით (ოპტიმიზირებული საიმედოობისთვის და უსაფრთხოებისთვის)  არ ჯდება ზუსტი შაშხანის კონცეფციაში. ნუ დაგვავიწყდება კონდახის სქემაც, რომელიც შექმნილია მოლე საიერიშო შაშხანისთვის. ასე, რომ გავმეორდები საშუალო სიზუსტე 3.9 სმ ასეთი იარაღიდან არის ჩემი აზრით ძალიან კარგი შედეგი. რამდენიმე სიტყვა მინდა ვთქვა 5.56 კალიბრის MVP-ში გამოყენებულ ხრახნების ბიჯზე, რომელიც შეადგენს 1:9-ს. ეს არის კარგი ბიჯი, რომელიც უზრუნველყოფს ადეკვატურ სიზუსტეს სხვადასხვა წონის ტყვიების გამოყენებისას. მე არ მესმის ეს საყოველთაო გატაცება 1:7 “ტვისტით”. ბოლოსდაბოლოს გადით მაღაზიაში და ცადეთ პოვნა რამე მუხტის რომელიც იყენებს 62-69 გრანზე უფრო მძიმე ტყვიას. აბსოლუტური უმეტესობა არის მუხტები კიდე უფრო მსუბუქი 55 გრანიანი ტყვიით. ასე რომ 1:9 არის კარგი ვარიანტი.

როგორც ხედავთ, MVP არ არის აღჭურვილი რამე ტიპის სალულე მოწყობილობით. უკუცემა იმდენად მცირეა, რომ მუხრუჭის გამოყენებას აზრი არ აქვს.  ლულის ალს რაც შეეხება, მართალია ლულა 16 ინჩიანია მაგრამ მალევე მზის ჩასვლის შემდეგ, თქვენ ამჩნევთ შთამბეჭდავ ცეცხლის ბურთს. დაახლოებით 100 გასროლის შემდეგ არანაირი პრობლემა ან დაბრკოლება არ დაფიქსირებულა. მიწოდება იყო ნარნარი, ექსტრაქცია პოზიტიური. მხოლოდ ერთ ვაზნაზე მოხდა ძალიან იშვიათი დაბრკოლება, ამაალებლის მტყუნება, რაც ვერ დაბრალდება იარაღს. საკეტი თავიდან ისე რბილად არ მოძრაობდა, მაგამ როდესაც დაფარვა ოდნავ გადაპრიალდა, მოძრაობა გახდა ძალიან რბილი.

ეხლა გადავიდეთ მათემატიკზე. ახალი ოპტიკის, რინგების და ბიპოდის ფასმა შეადგინა 590 ლარი. ქარხნული ოპტიკის ფასის გამოკლებით, იარაღის საბოლოო ფასმა შეადგინა 3240 ლარი. ეს 300 ლარით მეტია ვიდრე  “შიშველი” იგვიე კალიბრის Tika T3. ოპტიკის, რინგების და ბიპოდის დაყენების შემდეგ სხვაობა ორს შორის იქნება სულ რაღაც 250 ლარი. მაგრამ მოსბერგს ექნება უპირატესობა ორ რამეში, შესაძლებლობა მისი ორად “დანაწევრების” და იაფი ადვილად საშოვნელი მჭიდები. Tika-ს მხარეს იქნება რეპუტაცია და ზოგადად უკეთესი შესრულება + რკინის სამიზნე მოწყობილობები, რომელიც “მოსბერგს” არ გააჩნია. გარდა ამისა “მოსბერგს” აქვს  5.56 Nato-ს სავაზნე რაც ჩვენი ქვეყნისთვის დიდი პლიუსია.  მაინც, ალბათ ყველაზე ხელმისაწვდომ .223 კალიბრის შაშხანად რჩება СZ527 Varmint, რომლის ფასუ 2200 ლარია, რაც ნიშნავს, რომ მიიღებთ ბოლომდე გამზადებულ შაშხანას, რომლის ფასიც იქნება 3000 ლარზე ნაკლები (მოსბერგის ანალოგიური “სეტაფით” გამოდის 2790 ლარი). ამ იარაღის მინუსები იქნება პატარა ტევადობის ძნელად საშოვნელი მჭიდი. მაგრამ ჩემი აზრით ყველაზე დიდი პრობლემა ის არის, რომ “მოსბერგის” ფასში მოგდის იგივე კალიბრის AR-15-ის საბაზისო მოდელი + რამე ბიუჯეტური ოპტიკა. სიმართლე გითხრათ მე გამიჭირდება არგუმენტირება, თუ რატომ უნდა იყიდოთ “მოსბერგი” და არა AR-15, რომელიც არც ღირს ამაზე დავა ბევრად უფრო უნივერსალური იარაღია, ამავე დროს ასევე მსუბუქი და კომპაქტურიც. სიზუსტით “მოსბერგი” შეიძლება უპირატესი იყოს, მაგრამ არა, იმდენად რომ ეს განიხილებოდეს, როგორც სერიოზული არგუმენტი მის (“მოსბერგის”) სასარგებლოდ (ვგულისხმობ მოდელებს პლასტმასის სარეცელით).  მაგალითად მე, ვიყიდე “მოსბერგი” იმიტომ, რომ უკვე მქონდა ოთხი AR-15 და იმიტომ, რომ მინდოდა რაღაც სიახლე. გარდა ამისა ასეთი შაშხანა ბევრად უფრო ეკონომიური იარაღია ვიდრე “ნახევრად-ავტომატი”. ვგულისხმობ იმას, რომ ნაკლებ ვაზნებს ხარჯავთ რენჯზე. რა თქმა უნდა 5.56 კალიბრის “ბოლტი” უფრო ეკონომიურია ვიდრე თუნდაც .308 კალიბრის იგივე ტიპის შაშხანა. პრინციპში სულ ეს არის. არ მგონია საქართველოში მოიძებნოს ბევრი ადამიანი, რომელიც გადაიხდის AR-15-ის ფასს იგივე კალიბრის შაშხანაში გრძივად მოსრიალე საკეტით. ამავე დროს უნდა აღვნიშნო, რომ “მოსბერგს” აქცს პოტენციალი სიზუსტის კიდე უფრო გაუმჯობესების და ასეთ შემთხვევაში ის უკვე ერთი თავით უკეთესი იქნება ვიდრე ნებისმიერი საბაზისო AR-15. ასევე თუ გინდათ გამოიკვლიოთ 5.56 კალიბრის ბალისტიკის და სიზუსტის სრული პოტენციალი, ალბათ შაშხანა გრძივად მოსრიალე საკეთით უკეთესი არჩევანი იქნება ვიდრე “ნახევრად ავტომატი”. მოკლედ გადაწყვეტილება თავად მიიღეთ.

ვიღაცა ჩათვლის, რომ 5.56 კალიბრი არის არაადეკვატური ასეთი ტიპის შაშხანისთვის, მაგრამ თავად განსაჯეთ: 55 გრანიანი ტყვია დატოვებს ლულას საწყისი სიჩქარით თითქმის 1000 მ/წ-ში. გასწორებული 200 მეტრზე (ყველაზე ოპტიმალური ზერო ამ კალიბრისთვის და იარაღითვის),  250 მეტრამდე ნასროლი ერთ წერტილში ყველა მოხვედრა იქნება მაქსიმუმ 8 სმ-ით დაშორებული დამიზნების წერტილიდან. სილუეტის დაზიანება ყოველგვარი შესწორების (ცენტრში დამიზნებით) იქნება შესაძლებელი 350 მეტრამდე მანძილზე (ვარდნა 44 სმ). 300 მეტრამდე ტყვიას ექნება საკმარისის სიჩქარე რომ სრულად გამოიყენოს დაზიანების მექანიზმი იქნება ეს ფრაგმენტაცია თუ  ექსპანსია.

მე ჩემი მხრიდან უკიდურესად კმაყოფილი ვარ “მოსბერგის” ამ პატარა შაშხანით. ეკონომიურ, გამძლე, ზუსტი და მსუბუქი, უნიკალური იერსახით და პოტენციალით, რომლის გასარკვევად საჭიროა კიდე ბევრი გასვლა რენჯზე და სხვადასხვა მანძილებზე სროლა. ჩემთვის ასეთი სცენარი სრულად მისაღებია.

იმის თქმა რომ გერმანული კომპანია “German Sport Guns” იყო პირველი ვინც შესთავაზა სამოქალაქო მსროლელებს ტაქტიკური მცირეკალიბრიანი იარაღი იქნება არასწორი, მაგრამ უდაოდ ეს კომპანია იყო პირველი ვინც ამ კონცეფციით მიაღწია მნიშვნელოვან წარმატებას და შექმნა თავისებური ტრენდი. ალბათ პირველი ასეთი ტიპის იარაღები იყო თუნდაც P-08 “Luger”-ის იერსახის მქონე პისტოლეტები, რომლებსაც უშვებდა  Stoeger-ი 60-ან 70-ან წლებში (იმ დროს ამერიკული კომპანია, რომელსაც არ აქვს არაფერი საერთო “Stoeger”-თან, რომელიც ეხლა ბერეტას ხოლდინგის ნაწილია).  ეს იყო მარტივი, იაფი პისტოლეტები თავისუფალი საკეთებით, რომლებიც ვიზუალურად იყო სახელგანთქმული გერმანული საბრძოლო პისტოლეტის მზგავსი. 2008 წელს გერმანულმა “German Sport Guns”-მა იგივე კონცეფციით შექმნა მცირეკლაიბრიანი კარაბინების/პლინკერების მთელი სერია, რომელიც ვიზუალურად გავდა სახელგანთქმულ საბრძოლო იარაღის მოდელებს, ასევე გერმანულ პისტოლეტ-ტყვიამფრქვევს “Heckler&Koch MP5″-ს. გარდა ვიზუალური მზგავსებისა, ახალი იარაღი ასევე იყენებდა პრაქტკულად იდენტურ მართვის ელემენტებს და რაოდენ გასაკვირიც არ უნდა იყოს არსებობდა გარკვეული დეტალების თავსებადობაც “GSG-522″-ს და “MP-5″-ს შორის, მაგრამ ამაზე ოდნავ მოგვიანებით.

რაც შეეხება კომპანიის ისტორიას, “German Sport Guns” დაარსდა გერმანიაში 2002 წელს. მთავარი ოფისი და საწარმო მდებარეობს ქალაქ არნსბერგში (ნორდრაინ-ვესტფალიას ფედეალური მიწა). კომპანიაში დასაქმებულია ასამდე თანამშრომელი. 80% პროდუქციის იყიდება ჩრდილო ამერიკის ბაზარზე. 51%-ან წილს კომპანიაში ფლობს   L&O Group, რომელიც თავისმხრივ ასევე ფლობს ისეთ მწარმოებლებს, როგორიც არიან “Blaser”, “Mauser”,” Sig Sauer” და “John Rigby & Co”. 2014 წელს “GSG”-მ შეიძინა პნევმატური იარაღის გერმანული მწარმოებელი Diana.

მიუხედავად იმისა, რომ თავდაპირველად ახალ კარაბინებს ქონდათ გარკვეულ პრობლემები, რომლებიც უკავშირდებოდა დეტალების რესურსს და ასევე ზოგადად საიმედოობას, მთლიანობაში იარაღი ძალიან კარგად იყიდებოდა და პოპულარობითაც სარგებლობდა. ისეთი პოპულარობით, რომ “ხეკლერ&კოხმა” უჩივლა “GSG”-ს, მისი კუთვნილი პროდუქტის ვიზუალური მხარის გამოყენებისთვის, რაც ნიშნავს, რომ “GSG” იყენებდა სხვა კომპანიის პროდუქტან მზგავსებას მოგების მიღების მიზნით. სასამართლო დავები, ორ კომპანას შორის გაგრძელდა 2014 წლამდე და არ არის გამორიცხული, რომ ეხლაც მიმდინარეობს, რადგანაც “GSG”-მ შეიატანა საპასუხო სარჩელი, რომლის მიხედვითაც “H&K”-ს არასდროს არ ფლობდა “MP5″-ის  დიზაინს და შესაბამისად მან თაღლითური გზიით მიიღო კომპენსაცია და აზარალა “GSG”. ალბათ “ჰეკლერ&კოხის” სარჩელის მიზეზი სავარაუდოთ ის იყო რომ “GSG”-მ უბრალოდ დაასწრო მას ასეთი კარაბინის გამოშვება, როდესაც ის ჯერ მხოლოდ მართავდა მოლაპარაკებებს ანალოგიური იარაღის გამოშვებაზე გერმანულ Umarex-თან.  “GSG-522″-ების წარმოება, რამდენადაც ჩემთვის ცნობილია არასდროს არ შეჩერებულა. მხოლოდ მცირედ შეიცვალა კარაბინის ვიზუალური ნაწილი, რომ მზგავსება”ჰეკლერ&კოხის” პროდუქციასთან ასეთი აშკარა არ ყოფილიყო. მიუხედავად ამისა, “GSG”-ს მცირეკალიბრიანი კარაბინების მოდელების გამა კვლავ პრაქტკულად იმეორებს “MP5″-ის მოდელების გამას. არის სტანდარტული მოდელი, მოდელი SD დეკორატიული მაყუჩით და ასევე დამოკლებული ვარიანტი “K”. “GSG”-მ ასევე გამოიჩინა წინდახედულობა, და კარაბინებთან ერთად თავიდანვე გამოუშვა მთელი ასორტიმენტი დამატებითი ნაწილების და აქსესუარების, რომლებიც აძლევდნენ საბოლოო მომხმარებელს საშუალებას განეხორციელებინათ კარაბინების კასტომიზაცია საკუთარი ძალებით.

GSG-5, კომპანიის პირველი მცირეკალიბრიანი კარაბინი. მოგვიანებით მისმა დიზაინმა და კონსტრუქციამ გარკვეული ცვლილებები განიცადა და იარაღს მიენიჭა ახალი დასახელება GSG-522

როგორც უკვე აღვნიშნე, მიუხედვად გარკვეული პრობლემებისა “GSG-522″ გამოდგა კომერციულად წარმატებული და წარმოშვა თავისებური ტრენდი, “ტაქტიკური” მცირეკალიბრიანი კარაბინების, რომლებიც გამოიყუებიან და მუშაობენ, როგორც საბრძოლო იარაღები მაგრამ იყენებენ მცირეკალიბრიან და შესაბამისად იაფ ვაზნას.   მალე მას მიბაძეს “Heckler&Koch”-მა “Сolt”-მა, “IWI”-მ (“Umarex”-ის საშუალებით), “Mossberg”-მა, Smith&Wesson-მა და სხვებმა, როდესაც ანალოგიური მოდელები გამოუშვეს. თავის მხრივ “GSG”-მ გააფართოვა მოდელების გამა და დაიწყო მცირეკლაიბრიანი “კალაშნიკოვის”, “STG”-44-ის, “MP-40″-ის, “Firefly”-ს (“SIG Mosquito”) და M1911-ის გამოშვება.

აქვე მინდა აღვნიშნო, რომ  GSG-522  კი გავს ვიზუალურად MP5-ს მაგრამ ტექნიკურად მას აქვს ბევრი საერთო სხვა გერმანულ მწარმოებლის, “Walther”-ის იარაღთან, კონკრეტულად კი მცირეკალიბრიან  კარაბინთან “G-22″. ისევე, როგორც “G22″-ში, “GSG-522″-ის დამრტყმელ სასხლეტი მექანიზმი და საკეტი მოთავსებულია მსუბუქი შენადნობისგან დამზადებულ მოდულებში, რომლებიც თავის მხრივ მოთავსებულია პლასტმასის “გარსაცმში”. ყველა ეს მოდული აწყობილია ორი ნახევრისგან და შეკრულია ხრახნების გამოყენებით. ერთის მხრივ საბრძოლო იარაღებთან შედარებით, ეს უაზროდ რთული კონსტრუქცია არის,  უამრავი პატარა დეტალით, მაგრამ მეორეს მხრივ ასეთი იარაღების წარმოება ადვილი და იაფია, იმიტომ რომ, როგორც ჩანს გამოიყენება სტანდარტული ხრახნები და ზამბარები, იაფი მასალები და ადვილად დასამზადებელი დეტალები. იმის გათვალისწინებით რომ დიტმარ ემდე და მასთან კიდევ ორი “GSG”-ს მმართველი და კომპანიის მფლობებელი მანფრიდ ნაიჰაუსი და მიქაელ სვობოდა ადრე მუშაობდნენ Umarex-ში (რომელიც ფლობს Walther-ს) მზგავსება წარმოების ტექნოლოგიაში უკვე გასაკვირი არ არის.

“GSG 522″-ის შემქნელები და კომპანიის მფლობელები და მმართველები: ნაიჰაუსი, ემდე და სვობოდა.

მე კარგად მახსოვს, რომ როდესაც პირველად გავეცანი “G-22″-ის კონსტრუქციას, შოკირებული ვიყავი, გამოყენებული ტექნიკური გადაწყვეტილებებით. ეს იარაღი საერთოდ არ გავდა ტრადიციული კონსტრუქციის მცირეკალიბრიან კარაბინებს, რამდენადაც განსხვავებული ის იყო ვიზუალურად, იმდენად განსხვავებული იყო მისი წარმოების ტექნოლოგიაც.  მახსოვს, რომ “G-22″ ლეგოს კონსტრუქტორსაც კი შევადარე. ზუსტად იგივე გადაწყვეტილებები  გამოყენებულია GSG-522-ში.

გამომდინარე იქიდან, რომ ეს იარაღები განკუთვნილია გასართობი სროლისთვის და მხოლოდ გასართობი სროლისთვის, ტრადიციულ მიდგომებზე აქ ითქვა უარი. კონსტრუქციის სიმარტივე, დეტალების სიმცირე, არანაირ როლს არ თამაშობს. მთავარია მაქსიმალური ტექნოლოგიურობა. ქვედა რესვიერის პლასტმასის გარსაცმში, რომელიც უზრუნველყოფს მზგავსევას “MP-5″-თან მოთავსებულია დამრტყმელ-სასხლეტი მექანიზმის მოდული, ზედა რესივერში ხრახნებით დამაგრებულია ლულა და თავსედება საკეტის მოდული, რომელიც აერთიანებს საკეტს, ეჟექტორს და დამაბრუნებლ ზამბარებს.   მოდულების დაშლა საერთოდ არ არის რეკომენდირებული.

ასე, რომ აზრი არ აქვს ამ იარაღების შეფასებას, როგორც ჩვენ ვაფასებთ საბრძოლო, თავდაცვით ან სანადირო იარაღებს. ასეთი მიდგომით “G22″-იც და “GSG-522″ არიან უაზროდ რთული და ფაქიზი იარაღები, რომლებიც ნაკლებად გაუძლებენ კლდე-ღრეებზე ცოცვას და ტყეში ან ჭაობებში ბოდიალს. თუ ასეთ ადგილებში აპირებთ იარაღის ტარებას, იყიდეთ კლასიკური კოსტრქუციის კარაბინები, “რუგერები” და “მარლინები”,  რომლებიც უფრო მარტივია, მსუბუქი და გამძლე.  უბრალოდ რენჯზე არავინ არ დაინტერესდება რითი ისვრით, არ მოუნდება სროლა და სელფის გადაღება მაგალითად  “რუგერ 10/22″-თან. “GSG 522″-თან, საქმე პირიქით იქნება. ბავშვებიც დაინტერესდებიან ამ იარაღით, იქიდან გამომდინარე, რომ ვერ იპოვით კომპიუტერულ “შუტერს”, სადაც არსენალში არ არის ხელმისაწვდომი “MP-5″. უნდა ვაღიარო, რომ იარაღი გამოიყურება ძალიან კარგად. არის კარგად შესრულებული. ერგონომიული. ის ინტერესს გამოიწვევს ნებისმიერ თუნდაც იარაღებისგან ძალიან შორს მყოფ ადამიანშიც კი. სწორედ ამაზეც იყო გათვლა და სწორედ ეს არის “GSG-522″-ის დანიშნულება, გასართობი/სახალისო სროლა ღია და დახურულ რენჯებზე. ეს არ არის იარაღი, რომლითაც შეხვალ ტყეში ან წახვალ მთაში. ყველაფერს თავი, რომ დავანებოთ ამისთვის “GSG-522″ უბრალოდ საკმაოდ მძიმეა  (3.2 კგ).

ტექნიკური აღწერილობა იარაღის იმით უნდა დავიწყოთ, რომ მართვის ელემენტების განლაგებით და მათი მუშაობით GSG-522 მაქსიმალურად გავს საბრძოლო MP5-ს. ორ პოზიციანი სელექტორი ორმხრივია, საკეტის სახელური განალგებულია მარცხენა მხარეს და შესაძლებელია მისი დაფიქსირება ღია მდგომარეობაში, ისევე როგორც MP5-ში. სროლის დროს ის არ მოძრაბს. მჭიდის ღილაკი ისევე როგორც MP5-ში გაძლევთ საშულებას გამოიყენოთ როგორც საკეტელა ასევე გვერდიდან განლაგებული ღილაკი, თუმცა ღილაკის ეფექტური გამოყენება რთულია, საჭიროა დიდი ძალის დატანება და გარდა ამისა ის ჩამალულია რესივერის შიგნით.

საკეტის მოდულის სქემა. ის შედგება 32 ნაწილისგან, აქედან 11 არის ხრახნი. ხრახნების მოხსნა არ არის რეკომენდირებული, ხოლო თუ მაინც მოხსენით, უკან დაყენებისას უნდა გამოიყენოთ ხრახნების ფიქსატორი, რომ სროლის დროს არ მოხდეს მათი დაშვება. 

რა თქმა უნდა “GSG-522″-ის ავტომატიკის სქემა არ იყენებს გორგოლაჭებით ჩაკეტვას, როგორც ორიგინალური “MP5″. კარაბინში გამოყენებულია უფრო ტრადიციული და მარტივი თავისუფალი საკეტი, როგორც აბსოლუტურ უმეტესობა .22 კალიბრის ავტომატური იარაღებში. ასევე კარაბინს გააჩნია მჭიდის მცველი, რომელიც არ გვხვდება “MP5″-ში.  ეს ნიშნვას, რომ იარაღიდან მოხსნილი მჭიდით შეუძლებელი იქნება გასროლის განხორციელება. კიდევ ერთი განსხვავება არის ის, რომ “GSG”-ზე ბოლო ვაზნის გასროლის შემდეგ საკეტი რჩება ღია მდგომარეობაში, მაშინ როდესაც “MP5″-ზე ასეთი ფუნქცია არ არსებობს.

“GSG-522″ იყიდება ოთხი ტიპის ერთ რიგიანი მჭიდებით 2, 10, 15 და 22 ვაზნიანი ტევადობით. არსებობს ასევე უფრო ეკზოტიკური კვების მექანიზმები, როგორც დოლურა მჭიდები გათვლილი არც მეტი არც ნაკლები 110 ვაზნაზე.  გეომეტრიული ზომებით 22 ვაზნიანი მჭიდები იდენტურია “MP5″-ის მჭიდების, რაც ნიშნავს, რომ შესაძლებელია იგივე პაუჩების გამოყენება. მჭიდის გვერდიდან განლაგებულია “თაროები”, რომლებიც გაძლევენ საშუალებას თითებით ჩამოწიოთ მიმწოდებელი და ამით მნიშვნელოვნად გაადვილოთ მჭიდის ავსება ვაზნებით. დამატებით მჭიდი მონიშნულია, ისე რომ მოგეცეთ წარმოდგენა მჭიდში დარჩენილი ვაზნების რაოდენობის შესახებ.

GSG-522 -ის ძირითადი ნაწილები. 

იარაღის არასრული დაშლა ზომიერად ადვილია. მოხსენით კარაბინს მჭიდი და დარწმუნდით, რომ იარაღი განმუხტულია. სახრახნისით დაუშვით და მოხსენით  თავები ორ მსხვილ რესივერში გაყრილ პინებს, რაც მოგცემთ საშუალაბას ისინი ამოიღოთ და ამით ჯერ მოხსნათ კონდახი და შემდეგ განაცალკევოთ ზედა და ქვედა რესივერები. შემდეგ უნდა დაუშვათ ხრახნი, რომელიც აფიქსირებს პლატას, რომელიც ზედა რესივერის შიგნით იჭერს საკეტის მოდულს. პლატის მისი ხრახნის და ხრახნის საყელურის ამოღების შემდეგ, შესაძლებელია ზედა რესივერიდან საკეტის მოდულის ამოღება.  მეტი დაშლა რეკომენდირებული არ არის, იმიტომ რომ საკეტის მოდულიც და ქვედა რესივერიც შედგებიან უამრავი პატარა დეტალისგან.  გარდა ამისა ყუარდღება მიაქციეთ ზედა რესივერის შიგნით, სავაზნის გვერძე განლაგებულ ხვეულ ზამბარას, რომელიც ზეოქმედებს საკეტის შემაკავებელზე . თუ საკეტის მოდული ამოღებულია ამ პატარა ზამბარას ადგილზე არაფერი აღარ იკავებს და მისი დაკარგვა ადვილია (ისევე როგორც G22-ში). ამიტომ ფრთხილად ამოიღეთ ის, შეინახეთ და ისე გააგრძელეთ იარაღის წმენდა. მიაქციეთ ყურადღება, იმას, რომ ეს ხრახნიანი პინები დამზადებულია რბილი მეტალისგან და მათი თავების ან ხრახნების გაფუჭება ადვილია. ვისაც ფული არ ენანება ცვლის ამ პინებს ორიგინალური “ხეკლერ&კოხის” პინებით, რომლების გამოყენებაც შესაძლებელია ყოველგვარი მორგების გარეშე.

ვისაც უყვარს ყოველი ჭანჭიკის ინდივიდუალურად გაპრიალება, იმედგაცრულებული დარჩება, რთული კონსტრუქციით. ჩემი აზრით, ასეთი არასრული დაშლა აბსოლუტურად საკმარისია, რომ იარაღი გაიწმინდოს და დიდი საჭიროება იარაღის ბოლო ზამბარამდე დაშლის არ არის. დავამატებ, რომ შესაძლებელია ლულის სავაზნის მხრიდან გაწმენდა, რაც კარგია.

არასრულად დაშლილი “GSG-522SD”. საკეტის მოდული ამოღებული არ არის. კარგად ჩანს ლულის რესივერში ფიქსაციის მეთოდი. პლასტმასის დეტალები შეღებილია მწვანე ფერში ჩვენს მიერ. არაფერი განსაკუთრებულად რთული GSG-ს დაშლაში არ არის, უბრალოდ საჭიროა ორი სახრახნისი. 

ქვედა რესივერის გარსაცმი, კონდახი და ტიბჟირი პლასტმასის არის. ზედა რესივერი შესაბამისად რკინის. საკეტის და დამრტყმელ-სასხლეტი მექანიზმის ჩარჩოები ჩამოსხმულია მსუბუქი შენადნობისგან. იარაღი საკმაოდ მძიმეა -  3.2 კგ, რაც საგრძნობლად მეტია ვიდრე .22 კალიბრის კლასიკური კარაბინები, თანაც იმის გათვალისწინებით, რომ კარაბინს აქვს თხელი ლულა. მსუბუქი იარაღის უპირატესობა არის, ის რომ სხვადასხვა მოწყობილობების დაყენების შემდეგ, თქვენ მაინც გექნებათ შედარებით მსუბუქ იარაღი. GSG-ს შემთხვევაში იარაღი იმდენად დამძიმდება, რომ მისი წონა იქნება აბსოლუტურად შეუსაბამო მის მოკრძალებულ საცეცხლე ძალასთან.

მოდელ SD-ს გააჩნია 414მმ სიგრძის გრძელი და თხელი ლულა ე.წ. “ფანქრის პროფილით”. მოდელ SD-ში ეს ლულა დაცულია გარედან ბუტაფორიული მაყუჩით. ის მაგრდება რესივერზე წინა სამიზნე მოწყობილობის ბაზის ქვეშ. წინა ტიბჟირის არის მრგვალი პროფილის და ძალიან მოსახერხებელია.  ტიბჟირზე შესაძლებელია რეზინის “ბუბლიკის” დაყენება, რომელიც ასრულებს წინა საღვედეს ფუნქციას. შესაძლებელია მისი, როგორც მარჯვენა ასევე მარცხენა მხარეზე გადაყენება.

ცალკე აღწერას იმსახურებს სამიზნე მოწყობილობების კონსტრუქცია. უკანა სამიზნე მოწყობილობა პრაქტიკულად ზუსტი ასლია MP5-ზე დაყენებული სამიზნე მოწყობილობის იმ სხვაობით რომ დიოპტრების ნაცვლად მასზე შესრულებულია ვერტიკალური ჭრილები. იმის გათალისწინებით რომ დოლურა ჩაჭრილია განსხვავებულ სიღრმეზე, დამიზნება ხდება კორას ამ ჭრილის “ბსკერზე” მოთავსებით. შესაძლებელია საჭირო ვერტიკალური შესწორების არჩევა (დოლურა ოთხ პოზიციანია). იმისთვის, რომ შეიტანოთ ჰორიზონტალური შესწორება უნდა დუაშვათ ზედა ხრახნი-ფიქსატორი და დაატრიალოთ გვერდითა ხრახნი-მარეგლირებელი, იმისთვის, რომ გადაწიოთ სამიზნე მოწყობილობა მარცხნივ ან მარჯვნივ. წინა სამიზნე მოწყობილობის კორა პლასტმასის არის მრგვალი თავით, ხოლო დამცავი “ყურები” რკინის არის. სხვათაშორი მოდელებზე სადაც ეს ყურები პლასტმასის არის, ხშირია მათი მოტეხვის შემთხვევები. კარაბინებს კომპლექტში მოყვება “პიკატინის სამაგრი” რომელიც არის თხელი პლასტმასის დეტალი, თანაც მაგრდება რესივერზე ორი წვრილი და მოკლ ხრახნით. მოხსენით ეს დეტალი და გადააგდეთ, იმიტომ, რომ ის უვარგისია. ნაცვლად გამოიყენეთ სპეციალური ალუმინის სამაგრები, რომლებიც მაგრდება რესივერზე “კლანჭებით”. მათი ფასი 10-20 დოლარია რაც არც ისე ბევრია.

“GSG-522″-ის მოდელების გამა

ჩვენი იარაღი აღჭურვილია ოფციონალური გვერდიდან დასაკეცი კონდახით, რომლის რეგულირება შესაძლებელია სიგრძეში და სიმაღლეში, მაგრამ რაც მთავარია, მასზე განლაგებულია სწრაფად მოსახსნელი საღვედე და მისი დაყენების ადგილები, როგოც მარცხიდან ასვე მარჯვნიდან, რაც ჩემნაირი მსროლელისთვის არის კარგი საჩუქარი (მე ვისვრი მარცხენა მხრიდან). ქარხნულ კომპლექტაციაში SD იყიდება ფიქსირებული პლასტმასის კონდახით. ხელმისაწვდომია ასევე “ხეკლერ&კოხის” საფირომო გასაშლელი კონდახი. საკეცი ან თუნდაც ტელესკოპური კონდახი კარგი “აპგრეიდია” GSG-522SD-თვის, რომლის სიგრძე ფიქსირებული კონდახით საკმაოდ დიდია – 855მმ.

იარაღი კარგად გამოიყურება, კონტროლის ელემენტები მკაფიოდ  მუშაობენ, თამაში ზედა და ქვედა რესივერს შორის პრაქტიკულად არ არის. კონდახიც მყარად ზის. ტიბჟირი არ ზის თავის ადგილას ძალიან მყარად, მაგრამ ეს არ შეიძლება ჩაითალოს ნაკლად. გაცილებით უფრო ნაკლებად მომეწონა საღვედეს “ბუბლიკი”, რომელიც დაყენებულია არა რესივერზე, არამედ პლასტმასის ტიბჟირზე. კიდევ ერთი შეხსენება, რომ GSG-522 რენჯის იარაღია. არ მგონია ამ “ბუბლიკმა” ან ტიბჟირმა გაუძლოს ხანგრძლივ ექსპლუატაციას იმის გათვალისწინებით, რომ იარაღი სულაც არ არის მსუბუქი.

წლების განმავლობაში რაც ეს იარაღი გამოდიოდა, მისი კონსტრუქცია განიცდიდა გარკვეულ ცვლილებებს. ნაწილი ცვლილებების ხილვადია იარაღის დაშლის გარეშეც. მაგალითად მოდელ SD-ზე შეიცვლა წინა სამიზნე მოწყობილობის ბაზის ფორმა, ის იყო მრგვალი როგორც MP5-ზე და სარჩელის შემდეგ ის გახდა სწორ ყურებიანი. იარაღის დიზაინში ასევე იქნა შეტანილი სხვა ცვლილებებიც, მათ შორის გაურკვეველი დანიშნულების საღვედე შესრლებული სასხლეტის დამცავ კავზე. პირველი გამოშვების კარაბინები (GSG 5) იყენებდნენ პლასტმასის ზედა რესივერებს, მაშინ როდესაც უფრო ახალი მოდელები იყენებდნენ მეტალის შენადნობისგან დამზადებულ იგივე დეტალებს. ამის წყალობით GSG5 იწონიდა 3 კგ-ს, რაც ნახევარი კილოგრამით ნაკლებია ვიდრე GSG-522-ის წონა.

კიდე ერთი პრობლემური ნაწილი იყო ეჟექტროი განლაგებული საკეტის მოდულში. გაუმჯობესებულ ვერსიას აქვს დამატებითი მეტალის მოქლომი, ხოლო ადრინდელი ეჟექტორი ასეთი დეტალის გარეშე რამდენიმე ათასი გასროლის შემდეგ იძვრებოდა ადგილიდან და იწყებოდა პრობლემები საიმედოობასთან. საკმარისია გახსნათ საკეტი და ჩაიხედოთ იარაღის შიგნით, რომ გაარკვიოთ როგორი ეჟექტორი არის დაყენებული თქვენ იარაღში. 

იარაღის გასწორებისას და სროლისას გამოვლინდა ამ იარაღის არასერიოზული “ხასიათი”. პირველ რიგში სანაგვეში წავიდა სტანდარტული პიკატინის სამაგრი და ორი პაწაწინა ხრახნი. სამაგრი თხელი პლასტმასის არის და შიგნით ცარიელია. პრაქტიკულად ეს ნაწილი ისეთივე დეკორატიულია, როგორც კარაბინის მაყუჩი. შემდეგ აღმოჩნდა, რომ უკანა სამიზნე მოწყობილობა არ ზის მყარად თავის ადგილას, რის გამოც ფიქსატორის დაჭერისას ან დაშვებისას ის იწყებდა მოძრაობას ყველა სიბრტყეში. აღნიშნული გარემოება აქცევდა იარაღის გასწორების პროცედურას ყავაზე მკითხოაბად. ჩემი რჩევა იქნება, რომ როგორც კი მიაღწევთ იმას, რომ ტყვიები დაიწყებენ მოხვედრას დაახლოებით იქ სადაც  უმიზნებთ, დაანებეთ თავი და დატოვეთ ყველაფერი ისე, როგორც არის, ხოლო მისროლის პროცესში ფიქსატორი ხრახნის დაჭერისას, ყოველთვის დაუჭირეთ ის ბოლომდე. რომ მიიღოთ საჭირო მოხვედრის წერტილი და შემდგომ ბოლომდე გადაუჭიროთ ფიქსატორს, სამიზნე მოწყობილობის ბაზა დაიძვრება და ზერო დაიკარგება.  თუ გაგიმართლად და მოხვედრის წერტილი დაემთხვა დამიზნების წერტილს ხელი აღაარაფერს არ ახლოთ. მეორეს მხრივ, როგორც ჩანს დოლურას ბრუნვის მექანიზმი მეტ-ნაკლებად სტაბილურად მუშაობს. ეს კარგია, იმიტომ, რომ დოლურას აქვს ოთხი პოზიცია, რომელიც გაძლევთ საშუალებას მოარგოთ კონკრეტული პოზიცია კონკრეტული ტიპის მუხტს. სწრაფი და ზე-სწრაფი მუხტები, როგორც წესი “ურტყავენ” ზევით, სუსტი (საასაპრეზო) მუხტები პირიქით,  ქვევით. დოლურას ოთხი პოზიცია ნიშნავს, ოთხ სხვადასხვა სიმაღლეს, რაც იდეაში უნდა მოგცეთ საშუალება დოლურას მარტივი გადატრიალებით დაამთხვიოთ ერთმანეთს დამიზნების და მოხვედრის წერტილები. დოლურაზე განლაგებული ღარები არის წვრილი, საკმაოდ მაღალი, და ძირი არის ნახევარმთვარის ფორმის. სწორედ ღარის ძირში უნდა მოათავსოთ წინა სამიზნე მოწყობილობის მრგვალი თავი და არ გაუტოლოთ ის ჭრილების ზედა მხარეს. როგორც კი მიეჩვევით და დაამუღამებთ დამიზნების ასეთ ტექნიკას, შეძლებთ მეტ-ნაკლები სიზუსტით 50 მეტრზე სროლას. რას ვგულისხმობ ამაში? 50 მეტრზე შეძლებთ თიხის თეფშების დაზიანებას, მოარტყვათ რკინის გონგს. თუ გნებავთ გამოიყენოთ კარაბინის სიზუსტის მთელი პოტენციალი, მაშინ შეუკვეთეთ სპეციალური სამაგრი, რომელიც კლანჭებით მაგრდება რესივერზე და დააყენეთ ზედ რამე კომპაქტური „სკოპი“. ეს მოგცემთ საშუალებას მიიღოთ კარგი ჯგუფები.  ლულები GSG-522-ებზე კარგი ხარისხის არის და იმ შემთხვევაში თუ მოხერხდა რესივერზე კარგი „სკოპის“ მყარად დამაგრება შესაძლებელი იქნება ამ იარაღის სიზუსტის პოტენციალის სრული გამოყენება. მე დამრჩა შთაბეჭდილება, რომ ამ იარაღში რკინის სამიზნე მოყობილობების გამოყენება გათვალისწინებულია ძალიან ახლო მანძილებზე, ასე 25 მეტრამდე. სამიზნე მოწყობილობების კონსტრუქიციის გათვალისწინებით ფლაერები და ვერტიკალური გაფანტვაც არ იქნება იშვიათი. მე კარგად მახსოვს, როგორ ვისროდი ჩემი ТОЗ-8-დან დიოპტრიული სამიზნით 200 მეტრზე. ასეთი ფოკუსები GSG-522-ს არ შეუძლია. ყოველ შემთხვევაში ოპტიკის გარეშე.

სწორი დამიზნების ტექნიკა GSG-522-დან სროლისას

მთლიანობაში იარაღი კომფორტულია სასროლად. უკუცემა საერთოდ არ იგრძნობა. სასხლეტი, რომელიც თავიდან მოგვეჩვენა არაინფორმატიული, ზედმეტად რბილი, როგორც სათამაშო იარაღზე, საბოლოო ჯამში გამოდგა გამოყენებადი და საერთოდ არ გვიშლიდა ხელს სროლაში. ინსტრუქციის მიხედვით მისი წონა 2.5 კგ-ია, რაც სიმართლეს გავს.  ნაკლებად მოსახერხებელი გამოდგა  ორმხრივი მცველი, რომელიც მისი ფორმის და განლაგების გამო ერთნაირად ძნელად მისაწვდომია, როგოც მარცხენა ასევ მარჯვენა მხრიდან სროლისას.

რაც შეეხება საიმედოობას, იარაღმა პრინციპში საიმედოთ იმუშავა ყველა ტიპის ვაზნით.  ერთხელ გაჭედა მხოლოდ Eley Sport-ის ვაზნებზე, რომლებიც ცნობილია იმით, რომ არიან ძალიან სუსტი და ბევრი ნახევრად-ავტომატი უარს აცხადებს ამ ვაზნების მონელებაზე. “S&B” 32gr HV, “Lapua Polar Biathlon”-მა იმუშავეს უპრობლემოდ, დაბრკოლებების გარეშე. ჯამში 70 ვაზნამდე ვისროლეთ, რაც არ არის ბევრი, მაგრამ საკმარისია შეფასებისთვის, იმის ფონზე რომ წლების განმავლობაში ასევე ვისროდით მოკლე “K” მოდიფიკაციებიდან. უნდა აღვნიშნო, რომ როგორც ჩანს მოდელები გრძელი (414მმ) ლულით უფრო საიმედოები არიან და ნაკლებად პრეტენზიულები მუხტების მიმართ ვიდრე მოდელი “K” 230მმ-ნი ლულებით (ინსტრუქციით მოდელ “K”-ს ლულის ისგრძე მითითებულია, როგორც 230მმ, მაგრამ ჩემი აზრით ეს შცდომაა და ლულა უფრო მოკლეა). ამის მიზეზიც შეიძლება იყოს ის, რომ გასროლის დროს გრძელ ლულაში წნევა უფრო დიდხანს ნარჩუნდება რაც უზრუნველყოფს საიმედო გადატენვას და მასრის პოზიტიურ ექსტრაქციას. ბუნებრივია გრძელლულიან მოდელებს ექნებათ უკეთესი ბალისტიკაც ტყვიის უფრო დიდი საწყისი სიჩქარის გამო. ისიც უნდა ითქვას, რომ იარაღზე კალიბრის წარწერის გვერძე დამატებულია ორი ასო: HV (High Velocity/მაღალი სიჩქარე). ეს ცალსახად მიგვითითებს, რომ იარაღი საიმედოთ მუშაობს ძლიერ მუხტებთან. საქართველოში დღეს ასეთი მუხტები იშოვება და მათი ფასი პრაქტიკულად არ აღემატება სტანდარტული მუხტების ფასს, ამიტომ “GSG-522″-ის ეს თავისებურება თქვენ ჯიბეს არ დაარტყავს. გავმეორდები ჩვენმა კარაბინმა მოინელა სტანდარტული საწყისი სიჩქარის მქონე ვაზნები.

წინ გველოდება ოპტიკის სამაგრის შეკვეთა, კარგი “სკოპის” მონტაჟი და სროლა 50 მეტრზე უფრო დიდი მანძილზე იმისთვის, რომ ბოლომდე გავერკვიოთ რა შეუძლია ამ კარაბინს. შედეგების შესახებ აუცილებლად მოგწერთ.

მიაქციეთ ყურადღება, მჭიდზე განლაგებული თაროები ერთის მხრივ აადვილებენ მჭიდის შევსებას ვაზნებით, მეორეს მხრივ ედებიან მჭიდის კორპუსს რაც ქმნის გარკვეულ წინაღობას და ასევე თუ ხელს კიდებთ მჭიდს, შესაძლებელია უბრალოდ არ მისცეთ მიმწოდებელს საშუალება მიაწოდოს მორიგი ვაზნა. GSG522-ის ზოგი პატრონი საერთოდ ხსნის ამ თაროებს (მაგრდება მიმწოდებელზე ერთი ხრახნით) და ამით ეს პრობლემები ამოიწურება.

ამ ეტაპზე შეუძლებელია ითქვას, როგორ აჩვენებს თავს “GSG-522″ გრძელვადიან პერსპექტივაში ან როგორი იქნება მისი ძირითადი ნაწილების რესურსი. გერმანელები, ცნობილები არიან, რომ ქმნიან რთულ მაგრამ საიმედო მექანიზმებს, მაგრამ ვერ ვიტყვი რამდენად ეს ეხება ამ იარაღს.   მე ვერ ვიტყვი. ეჭვი მაქვს ეს იარაღი  თავისი შენადნობებისგან ჩამოსხმული ნაწილებით, ურიცხვი ხრახნით და ზამბარებით არც არის არანაირად heavy-duty კატეგორიის.

რაც შეეხება კარაბინის ფასს, ის მერყეობს 1100 ლარიდან 2000 ლარამდე, გააჩნია მოდელს და კოპლექტაციას. ჩვენ კარაბინი გვერგო იაფად და ამიტომ გადავწყვიტეთ მისი შეძენა და ტესტირება. სხვა შემთხვევაში მე ამ იარაღს უბრალოდ არ შევიძენდი, გამომდინარე იქიდან, რომ უკვე მქონდა შეხება GSG-ს ამ სერიის კარაბინებთან და ეს იარაღები არ მომეწონა. იმდენად არ მომეწონა რომ ჩავთვალე რომ ზედმეტი იყო მათზე წერაც. მიუხედავად ამისა ფაქტია, რომ ეს იარაღები შედარებით დიდი რაოდენობით გაიყიდა საქართველოში, ხშირად გვხვდება ასევე მეორად ბაზარზეც, ამიტომ ტესირების შანში ხელიდან არ გავუშვი.   მთლიანობაში ჩემი აზრით GSG-522 არის სახალისო სათამაშო და მეტი არაფერი. შეუძლებელია იფიქრო მასზე, როგორც სანადირო, სპორტულ ან გადარჩენის იარაღზე. გამოყენებული მასალები, კონსტრუქცია და სხვა გადაწყვეტილებები ეწინააღმდეგება ყველაფერს რასაც პირადად მე ვარ მიჩვეული. სხვამ შეიძლება სხვაგვარად ჩათვალოს.

Shooterscentral.ge დასკვნა. GSG-522 არის გასართობი საშუალება, რომელიც იქნება ცოტათი უფრო სახალისო ვიდრე აირსოფტის ან პნევმატური იარაღი, ადამიანისთვის, რომელიც აქამდე არ იყო განებივრებული მაღალი კლასის ცეცხლსასროლი იარაღებით. ეს იარაღი იდეალურია, რომ ასწავლოთ სროლა ბავშვს, ერთად გაატაროთ კარგი დრო, „გაიმარიაჟოთ“ მეგობრებთან, რომლებიც შორს არიან იარაღებისგან და სროლისგან. ვისაც უნდა სერიოზული მცირეკალიბრიანი კარაბინი, რომელიც მას და მის შვილებს მოემსახურება ჯობია შეიძინოს რამე სხვა მოდელი. მაღალი ფასი არის ამ იარაღის ყველაზე დიდი მინუსი.

ვინც ყურადღებით კითხულობთ ჩემ ბლოგს, უნდა გახსოვდეთ ჩემი სტატიები ბულგარული წარმოების “არსენალის” სუბ-კარაბინზე – SAR-SF-ზე. აღნიშნული იარაღი, პრაქტიკულად წარმოადგენს  АКСУ-ს ფორმატის .223 და 7.62×39 კალიბრის კომპაქტური კარაბინს. კონკრეტულად ამ მოდელმა და “არსენალის” სხვა მოდიფიკაციებმა, როგორც კი გამოჩნდენ გაყიდვაში,  ეგრევე მიიპყრეს ჩემი ყუარღება პირველ რიგში იმით, რომ ფასი იყო ძალიან მიმზიდველი. შეგახსენებთ, როდესაც ‘არსენალის” პროდუქცია პირველად გამოჩნდა საქართველოში, ბაზარი არ იყო გადავსებული როგორც ეხლა იაფი “საიგებით” და “ვეპრებით”, ამიტომაც ახალი “არსენალები”, 1700-2100 ლარამდე ფასში იყო ალბათ საუკეთესო “კალაშნიკოვის” კლონები, ფასი-ხარისხის კრიტერიუმით. გარდა ამისა ჩემთვის იყო უკვე ცნობილი, რომ აშშ-ში “არსენალის” პროდუქცია სარგებლობდა ძალიან დიდი პოპულარობით და საკმაოდ ძვირიც ღირდა.

მას მერე, თითქმის სამი წლის განმავლობაში ჩემ ხელში გაიარა სამმა SF-მა და ერთმა M8F-მა. M8-ზე ბევრს ვერაფერს დავწერ, იმიტომ რომ მალევე გავყიდე. SF-ები, პირიქით რჩებოდნენ ჩემ ხელში გარკვეული პერიოდი და ერთი ეხლაც მაქვს. ასე, რომ შემიძლია ვთქვა, რომ SF-ზე საკმარისი გამოცდილება დამიგროვდა. ყოველთვის, როდესაც წერ იარაღებზე უნდა გესმოდეს, რომ არის ალბათობა შენ ხელში მოხვდეს დეფექტური იარაღი ან პირიქით გაგიმართლოს და შეგხვდეს კარგი იარაღი. შესაბამისად თქვენი დასკვნები მოვა წინააღმდეგობაში ზოგადად არსებულ მდგომარეობასთან. ამიტომ ყველაზე ზუსტი და ამომწურავი წარმოდგენის შექმნა იარაღზე შესაძლებელია მხოლოდ გარკვეული პერიოდის განმავლობაში და თანაც რამოდენიმე იარაღთან “ურთიერთობით”.

M8-ას რაც შეეხება, მისი სწრაფი გაყიდვის მიზეზი იყო მოუხერხებელი კონდახი და პრინციპში საკმაოდ დიდი წონა. უკანასკნელი ფაქტორი არ იყო გადამწყვეტი, მაგრამ პირველი პირიქით. ასე გამოვიდა, რომ ასეთი კონდახით “არსენალი” მე უბრალოდ არ მერგება და ამიტომ იარაღი მალევე გავასხვისე. ვისაც არ ექნება პრობლემა კონდახთან, დააფასებს ამ მოდელის გაუმჯობესებულ ერგონომიკას და მის კომპაქტურ ზომებს.

არ ვიცი რატომ, მაგრამ ჩემი დაკვირვებით, ხალხი შეხვდა ამ იარაღებს საკმაოდ გულგრილად. ზოგი იწერებოდა პრობლემურ სიზუსტეზე, ზოგი რაღაცეებს იგონებდა კონტრაფაქტულ ლულებზე. არ ვიცი მოკლედ. რაც ვიცი ის არის, რომ პრინციპში განსაკუთრებულად აღრთოვანებული გამოხმაურებები მე არ შემხვედრია. ცხადია ეს არაფრის ინდიკატორი არ არის, თავის მასაში საქართველოში საშუალო სტატსიტიკური იარაღის მფლობელები საერთოდ არ ისვრიან თავისი იარაღებიდან და უფრო აღელვებთ იარაღის ვიზუალური იერსახე ვიდრე მისი საბრძოლო თვისებები, მაგრამ ფაქტია, რომ მეორად ბაზარზეც ეს იარაღები ჩნდება საკმაოდ დაბალ ფასად და საკმაოდ დიდიხანიც იყიდება. შეიძლება ამის მიზეზი ის არის, რომ მათ იმპორტიორს ჯერ კიდევ აქვს გაყიდვაში ეს იარაღები ამ შეიძლება საქმე იმაშია, რომ ყველა მაღაზია გადავსებულია იაფი “საიგებით” და “ვეპრებით”. შეიძლება ვიღაცას ქონდა გადამეტებული მოლოდინები…    ჩემთვის ასევე უცნობია, რამდენად კარგად ყიდის იმპორტიორი “არსენალებს”. მოკლედ,  ასეა თუ ისე, ჩემი აზრით ეს იარაღი არ იღებს იმ დაფასებას რომელსაც იმსახურებს.

როგორც უკვე გითხარით, SAR-SF-დან მე ვისვრი დაახლოებით სამი წლის განმავლობაში, რაც მაძლევს მე საშუალებას გიამბოთ ამ იარაღის ხანგრძლივი ექსპლუატაციის შედეგებზე. თუ ძალიან მოკლედ მომიწევს თქმა, მე ეს პატარა კარაბინები ძალიან მომწონს. ხოლო უფრო ვრცელი შეფასებისთვის გააგრძელეთ ამ სტატიის კითხვა.

შეფასებას მე განვახორციელებ შემდეგი კრიტერიუმებით: საიმედოობა, გამძლეობა, სიზუსტე და ზოგადი შთაბეჭდილებები/თავისებურებები.

თუ საიმედოობით დავიწყებთ, როგორც ჩანს, “არსენალები” განურჩევლად მოდიფიკაციისა არიან საიმედო იარაღები, რასაც ადასტურებს ჩემი პირადი გამოცდილება და ასევე სხვა “იუზერების” გამოხმაურებები. ასევე მე ვერ ვიხსენებ, რომ მოდელ SF-ს, როდესმე გაეჭდოს ჩემ ხელში, ლულაზე დაყენებული სტანდარტული ბუსტერით ან თუნდაც მის გარეშე. ორჯერ, ორ სხვადასხვა SF-ზე, პირველი სროლების დროს საკეტით უხერხული მოძრაობისას მოხდა ორმაგი მიწოდება, როდესაც ქვედა ვაზნა ამოხტა მჭიდიდან, გაყვა ზედა ვაზნას, ცხვირით დაეჯახა რესივერს, რის გამოც ტყვია შევიდა მასრაში და ვაზნა გაფუჭდა. შესაბამისად ასევე ვერ მოხერხდა ზედა ვაზნის მიწოდება სავაზნეში. როგორც ვთქვი ეს მოხდა ორჯერ და არ ვიცი ეს უბრალოდ დამთხვევაა თუ არასწორი მანიპულაცია საკეტით იწვევს ასეთ დაბრკოლებას. უშუალოდ სროლის დროს, SF-ებს არასდროს არ გაუჭედავთ. ეს პატარა კარაბინები უპრობლემოდ ისვრიან ყველა ტიპის .223 კალიბრის ვაზნას მათ შორის AK-74-ის მჭიდებიდან, ეს კიდე საკმაოდ მნიშვნელოვანი უპირატესობაა. ბულგარული წარმოების “კალშნიკოვის” მჭიდები ითვლება ერთ-ერთ საუკეთესოდ, მაგრამ მათ აქვთ ორი ნაკლი. ისინი ღირს ძვირი და საქართველოში არ იშოვება. ამიტომაც, როგორც “ერზაც” საშუალება გამოდგება ბევრად უფრო იაფი და ადვილად საშოვნელი AK-74-ის მჭიდები. საჭიროა მხოლოდ მჭიდზე განლაგებული კბილის ოდნავ დაქლიბვა და ის უპრობლემოდ და საიმედოთ დაფიქისრდება კარაბინზე.

რამდენიმე მოძრაობა ქლიბით და შესაძლებელია AK-74-ის მჭიდების გამოყენება. მასრის გეომეტრიაში განსხვავების გამო, მე ვურჩევდი ყველას ჩადონ მჭიდში 20 .223 კალიბრის ვაზნა. მჭიდის უკანა კედელზე შესრულებულუია ნასვრეტი. თუ ნასვრეტში ჩანს ვაზნა და მიმწოდებელი, ესეიგი მჭიდში ზუსტად 20 ვაზნა არის ჩალაგებული. ავტორი ექსპერიმენტირებდა მჭიდების დამოკლებასთან და მჭიდები, როგორც წესი მუშაობდნენ, თუმცა ხუფების ფიქსირების მეთოდი დახვეწას ითხოვდა. 

მე დადასტურებით შემიძლია გითხრათ, რომ АК-74-ის მჭიდების გამოყენება არ მაცირებს “არსენალის” საიმედოობას. ზოგადად ითვლება, რომ საჭიროა მიმწოდებლის გამოცვლა, მაგრამ ამის გარეშეც გავმეორდები, მჭიდები მუშაობენ საიმედოთ, როგორც ნელი, ასევე სწრაფი სროლისას. რატომ არის მნიშვნელოვანი შეამოწმოთ მიწოდების საიმედოობა მაქსიმალური სროლის ტემპით? იმიტომ, რომ ცეცხლის წარმოებისას ვაზნები და ზამბარა იწყებენ თამაშს მჭიდში და თუ რამე არასწორედ არის მორგებული, მიწოდების კუთხე შეიცვლება და მოხდება დაბრკოლება, იარაღი გაჭედავს. მე მინახია ასეთი რამ 5.45 კალიბრის “საიგაზე”. АК-74-ის მჭიდით, ნელი “ჩაფიქრებული” სროლისას იარაღი მუშაობდა ჩვეულებრივად, მაგრამ საკმარისი იყო გესროლა მაღალი ტემპით და იარაღი იწყებდა ჭედვას.

რაც შეეხება გამძლეობას, “არსენალის” კარაბინები ფრეზირებული საკეტით აგებულები არიან, როგორც ტანკები. ფრეზირებული რესივერი უზრნველყოფს დიდ რესურს, ზედ დამაგრებული კონდახი არ იწყებს თამაშს. მჭიდის “შახტა” ფორმას არ იცვლის და მჭიდის თამაში რესივერში მინიმალურია. ასეითი რესივერები მზადდება ფრეზირებით წინასწარ ნაჭედი ნამზადისგან. იმისთვის, რომ ნამზადისგან მიიღოთ გამზადებული რესივერი საჭიროა არც ეტი არც ნაკლები 5 საათი. “არსენალის” “კალაშნიკოვები” ასეთი რესივერებით გადიან ამ მწარმოებლის ტოპ კატეგორიის მოდელებში და შესაბამისად მაღალი ფასიც აქვთ. . აშშ-ში სადაც “არსენალის” პროდუქცია 1993 წლიდან იყიდება, ითვლება რომ ასეთი “არსენალები” საუკეთესო ქარხნული “კალაშნიკოვის” კლონებია. ბონუსი ასეთი რესივერის ასევე არის ის რომ საკეტი შიგნით მოძრაობს ძალიან რბილად, ყოველგვარი წინაღობის გარეშე.

დეტალების გამძლეობას რაც შეეხება, მე არასდროს არ მსმენია ვინმეს აქ ეთქვას, რომ მათ “არსენალზე” რამე გატყდა, მოძვრა ან მწყობრიდან გამოვიდა. არც მე არ მქონია პრობლემები ჩემ კარაბინებთან.

საქართველოში “არსენალი” კარაბინები წარმოდგენილია ორი ტიპის კონდახით, გერმანული MP38/40 ტიპის ქვევიდან მოსაკეცი დუგლუგით და გვერდიდან (მარჯვნიდან) მოსაკეცი მილისებრი რკინის კონდახით.  გერმანული ტიპის დასაკეცი კონდახი, როგორც წესი არ გამოიყენებოდა ავტომატებში ნაშტამპი რესივერით. ასეთი რესივერების მქონე იარაღებში კონდახი მაგრდებოდა ბევრად უფრო ხისტ ფოლადის უკანა ტრუნიონზე, რაც უზრუნველყოფდა დასაკეცი კონდახის სახსარის ხანგრძლივ ექსპლუატაციას. ფრეზირებულ რესივერზე გერმანული ტიპის კონდახის გამოყენება არ წარმოადგენს პრობლემას, იმიტომ რომ კონდახის კბილები შედის კილოებში რომლებიც შესრულებულია რესივერის სქელი ფოლადის კედლებში და მათი დეფორმირება გამორიცხულია. შესაბამისად კონდახიც გაშლილ მდგომარეობაში იქნება მყარი და არ იმოძრავებს. “არსენალზე” გამოყენებული ორივე ტიპის კონდახი არის მყარი და გამძლე.

ქვევიდან მოსაკეცი კონდახის პლიუსებია, მისი უჯკიდურესი კოპაქტურობა დაკეცილ მდგომარეობაში. მინუსებს გაკენუთვნება საზურგე, რომელიც ედება ყველაფერს და იკეცება (ის არ ფიქსირდება მყარად ღია მდგომარეობაში). როგორც ყველა ასეთი ტიპის დუგლუგი ის გაცილებით ნაკლებად კომფორტულია ვიდრე ფიქსირებული კონდახი. გარდა ამისა შეუძლებელი ხდება ოპტკის გვერდითა სამაგრის გამოყენება ამიტომ  SF მოდელებზე ოპტიკის დაყენების შესაძლებლობა გათვალისწინებული არ არის.

SAR-M14SF, რომელიც ასევე იყიდება საქართველოში განსხვავდება მათ შორის იმით, რომ აქვს გვერდიდან მოსაკეცი კონდახი, რაც შესაძლებელს ხდის სამაგრის გამოყენებას და მასზე ოპტიკის დაყენებას. 

რაც შეეხება სიზუსტეს, არ უნდა იყო გენიოსი, რომ მიხვდე, კარაბინისგან, რომელსაც გააჩნია პრაქტიუკლად პისტოლეტის სიგრძის ლულა და სამიზნე ხაზი, არ უნდა ელოდო განსაკუთრებულ სიზუსტეს. კონკრეტულად  SAR-SF და ნებისმიერი АКСУ-ს ფორმატის “კალაშნიკოვის” კლონი არის სუბ-კარაბინი, ანუ  პრაქტკულად პისტოლეტ-ტყვიამფრქვევი შაშხანის კალიბრზე. მისი დანიშნულება არის თავდაცვა. ასეთი იარაღი სწორდება 50-მეტრზე და გამოიყენება ამ მანძილის შიგნით. ეს არ ნიშნავს, რომ ამ იარაღით შეუძლებელია სროლა უფრო დიდ დისტანციაზე მაგრამ ამისთვის ეს იარაღი არ არის განკუთვნილი და ნაკლებად გამოდგება. 50 მეტრზე წოლიდან შესაძლებელია 4-5 სმ-ი ჯგუფების მიღება. 100 მეტრზე ეს ჯგუფი იზრდება 10-12 სმ-მდე. გავმეორდები ეს შედეგები მიღებულია სამი სხვადასხვა SAR-SF-დან, რომლებიც მეტ ნაკლებად ერთნაირად ისროდნენ.  ვიღაცას ეს მოეჩვენება არასაკმარის სიზუსტედ, მაგრამ ასეთი იარაღების გამოყენების ფილოსოფიიდან გამომდინარე ასეთი სიზუსტე სავსებით საკმარისია. თავად განსაჯეთ, ადამიანის სილუეტის სიგანე საშუალოდ 60სმ-ია,  5 სმ-ნი ჯგუფი არის იგივე დიამტერის რაც კაცის მაჯის საათი, ანუ ჯგუფი საკმაოდ პატარაა და საკმარისია რომ 50 მეტრზე განახორციელოთ გასროლა ადამიანის თავის ხელა სამიზნეზე. ასევე გაითვალისწინეთ, რომ ეს შედეგები მიღებულია იარაღებიდან ახალი, შედარებით უხეში სასხლეტებით და რკინის სამიზნე მოწყობილობებით, თანაც ყველაზე იაფი ვაზნებით. შესაძლებელია უფრო უკეთესი შედეგების მიღებაც ოპტიკური სამიზნეების და კარგი ვაზნების გამოყენებით მაგრამ გავმეორდები, ნუ ელდოებით საოცრებებს.

უკანა სამიზნე მოწყობილობა SAR-SF-ზე დაყენებულია რესივერის ხუფზე, რომელიც თავის მხრივ სახსარით დაერთებულია რესივერზე. თავისთავად ცხადია, რომ ხუფი არ არის ხისტად დამაგრებული რესივერზე და ცოტათი მოძრაობს, რაც ასევე ნეგატიურად აისახება სიზუსტეზე.

პრობლემა, რომელიც უკავშირდება “არსენალიდან” კარგი სიზუსტის მიღებას და ზოგადად ასეთი იარაღის გასწორებას, უკავშირდება პრინციპში ყველა “კალაშნიკოვის” კლონს. შეიძლება აიღო იდეალური ლულა (“არსენალის” ლულები ცივად ნაჭედია, ქრომირებული არხით და სავზნით, 1:7 ტვისტით) და მისი “კალაშნიკოვზე” დაყენებით ის უბრალოდ გააფუჭო. არასწორედ ჩასმული ტრუნიონი, არასწორედ ჩასმული ლულა, დახრილი სამიზნე მოწყობილობის ბაზა და დენთის აირების კამერა, “არმატურით გადაჭერილი” ლულა, ზედმეტად თავისუფალი სავაზნე, ეს ყველაფერი გვხვდება “კალაშნიკოვის” სისტემის იარაღში და ეს ყველაფერი ნეგატიურად აისახება სიზუსტეზე.  სწორედ ამიტომ ჯიმ ფულერი, მარკ კრებსი, ძმები შარპსები და ბევრი სხვა “კალაშნიკოვის” პროფესორი არ რჩებიან საქმის გარეშე. მათ მიერ აწყობილი “კალაშნიკოვები” ერთი თვალის შეხედვით შეიშლება არ განსხვავდებოდნენ ქარხნული “კალაშნიკოვებისგან”, მაგრამ ეს იარაღები იქნებიან თავისუფალი ასეთი დეფექტებისგან რაც დამახასიათებელია მასობრივი წარმოების “კალაშნიკოვებისთვის” და რა კგასაკვირია,  ფასიც ექნებათ შესაბამისი. საერთოდ უნდა აღვნიშნო, რომ წლების არა და ათწლეულების განმავლობაში ითვლებოდა, რომ “კალაშნიკოვი” არის იაფი იარაღი. მაგალითად  აშშ-ში 90-ან წლებში “ნორინკოს” “კალაშნიკოვის” სადილერო ფასი იყო 120-150 დოლარი. ასევე ითვლებოდა, რომ მისი წარმოება შესაძლებელია ნებისმიერ სახელოსნოში დაბალ კვალიფიციური მუშების მიერ. მაგრამ რეალობა ის არის, რომ “კალაშნიკოვის” წარმოება იაფი არის მხოლოდ მაშინ თუ უშვებ ასიათასობით იარაღს დიდ და სრულად აღჭურვილ ქარხანებში. სადაც სრულდება მრავალი მაგრამ ცალკე იოლი ოპერაცია, რომელიც არ ითხოვს მაღალი კვალიფიკაციის ოსტატებს. საბოლოო პროდუქტი არის ტიპიური მასობრივი წარმოების იარაღი. დიახ, ცოტა რაღაცა იქნება დაბრეცილი, სადღაც გადახრილი, მაგრამ “კალაშნიკოვი” ისეა დაპროექტებული, რომ მიუხედავად ასეთი გადაცილებებისა ის მაინც გაისვრის.  ავტოფარეხში აწყობილი “კალაშნიკოვი” უკვე სულ სხვა თემა არის და აქ იმისთვის, რომ მიიღო კარგი საბოლოო პროდუქტი საჭიროა ბევრი შრომა და ოსტატობა. ეს მალე აღმოაჩინეს ადამიანებმა, რომლებმაც ცადეს “კალაშნიკოვების’ კუსტარულად წარმოება. სწორედ ამიტომ თუ აშშ-ში 900 დოლარად თქვენ მოგივათ კარგი ხარისხის AR-15, ანალოგიური ხარისხის ახალი გამოშვების (არა ყოფილი სამხედრო) АК, დაგიჯდებათ უკვე 1200-1400 დოლარი.

იმათ ვისაც უყვარს ყველაფრის გაზომვა და თვლის რომ ლულაში წინიდან ტყვის ჩატენვით და სპეციალური კალიბრებით არჩეული “კალაშნიკოვი” არის ის რაც მას უნდ, მინდა მოვუყვე ერთი ისტორია.  2016 წელს ჟურნალ “კალაშნიკოვმა” ჩაატარა ტესტირება სადაც სპეციალური კალიბრებით შეამოწმა მაღაზიიდან აღებული 10 ВПО-136-ის ლულები . შემდეგ აიღეს 4 კარაბინი, ყველაზე კარგი, საშუალო და “ცუდი” ლულებით და განახორციელეს საკონტროლო სროლები. ВПО-136 არის “მოლოტის” მიერ წარმოებული კონვერსული იარაღი და წარმოადგენს სამოქალაქო ბაზრისთვის ადაპტირებულ სტანდარტულ საბრძოლო АКМ-ს, რომელშიც გაუქმებულია ჯერებით სროლის შესაძლებლობა.  რაოდენ საოცარიც არ უნდა იყოს, კარაბინებმა ყველზე მჭიდრო ლულებით აჩვენეს ყველაზე ცუდი შედეგი. იქ სხვა საინტერესო, რამეებიც აღმოჩნდა, მაგრამ შეიძლება თამამად დაასკვნა, რომ აზომვების წარმოებას  და ნახაზების შედეგნას აზრი არ აქვს.     შესაბამისად “კალაშნიკოვის” საუკეთესო შემოწმების მეთოდი არის არა შტანგელცირკულები და სპეციალური კალიბრები, არამედ იარაღის  რენჯზე გატანა და სროლა.  ჯერ კიდევ 1952 წელს საბჭოთა კავშირში გამოცემულ ინსტრუქციაში შავი თეთრზე ეწერა, რომ კალიბრის გამოყენებით დაწუნებული ლულა არ შეიძლება ყოველთვის გახდეს ლულის ჩამოწერის საფუძველი, ასეთი საფუძველი არის მხოლოდ სროლების დროს მიღებული არადამაკმაყოფილებელი სიზუსტე. თუ თქვენი “კალაშნიკოვი” კარგად ისვრის, არ აქვს უაზრო ჰორიზონტალური გაფანტვა და კორაც გასწორების შემდეგ წინა სამიზნე მოწყობილობის ბაზის ცენტრში ზის, ჩათვალეთ, რომ გაგიმართლად.

მესამე SAR-SF-ზე იმისთვის, რომ იარაღი გასწორებულიყო 50 მეტრზე საჭირო გახდა წინა სამიზნე მოწყობილობის შესწორების მარაგის პრაქტიკულად მთლიანად გამოყენება. იარაღი გასწორდა, მაგრამ ვიღაცას ჩათვლის რომ ბოლომდე მარჯვნივ გაწეული კორა მიუღებელია. არიან ესეთი ადამიანები ყველაფერში იდეალს რომ ეძებენ. ჩემ შემთხვევაში, იარაღის გასწორდა? პრობლემაც არ არის.კიდევ ერთი ხერხი გაზარდოთ შესწორებების მარაგი და გაანულოთ იარაღი გადახრილი ლულით ან წინა სამიზნე მოწყობილობით, არის უკანა სამიზნე მოწყობილობაზე თარაზოს საჭირო ერთ მხარეზე მეტალის მოხსნა. ეს ერთის მხრივ ცოტათი უფრო გაზრდის სამიზნეების ხილვადობას და ახლო მანძილებზე გაადვილებს სროლას და გარდა ამისა, ასევე მოგცემთ საშუალებას კიდე ცოტათი გადაწიოთ საჭირო მხარეს მოხვედრის წერტილი. 

რაც შეეხება რაიმე განსკუთრებულ, ყურადღბა მისაქცევ თავისებურებებს, აღვნიშნავ ალბათ ორ რამეს. “არსენალების” დაფარვას და დეტალების თავსებადობას.

დაფარვას რაც შეეხება, როგორც ჩანს ნებისმიერი გამხსნელი ან ასეთის შემცველი საწმენდი სითხე ადვილად შედის რეაქციაში დაფარვასთან და შლის ან აზიანებს მას. სიმართლე გითხრათ მე არაფერი ასეთი სხვა იარაღზე არ შემხვედრია და როგორც ჩანს ბულგარელებმა არასწორი საღებავი აირჩიეს. სპირტი, აცეტონი, Hoppes 9 და ალბათ ბევრი სხვა საწმენდი სითხე არ უნდა გააკაროთ ამ საღებავს, რომლითაც იარაღი არის შეღებილი. საღებავი სქელი და გამძლეა, კარგად უძლებს ნორმალურ ექსპლუატაციას და არ იქუცება, მაგრამ უბრალოდ აქვს ეს ერთი თავისებურება, რომელიც უნდა გაითვალისწინოთ.

რაც შეეხება კასტომიზაციას და გადაკეთებას, გასათვალისწინებელია, რომ იარაღს აქვს ფრეზირებული რესივერი და რამე ნაწილის შეძენისას უნდა დარწმუნდეთ, რომ ის მიდის “არსენალზე” ფრეზირებული რესივერით. აშშ-ში “არსენალი” ძალიან პოპულარულია და პროდუქტის აღწერილობაში წესით უნდა ეწეროს თავსებადობის შესახებ.

ვტორის კუთვნილი პირველი SF, АК-ს ბაკელიტის მჭიდით, FAB Defense-ის ტიბჟირით (დაჭირდა მორგება), “Aimpoint-ის კოლიმატორით, Streamlight TLR-1 ფარნით და Сondor-ის ორ წერტილიანი ღვედით. 

პირდაპირ კოლოფიდან, “არსენალის” კარაბინები პრინციპში არაფერ განსაკუთრებულ ოპერაციებს არ ითხოვენ. ყველა მჭიდის კბილი აღმოჩნდა დასაქლიბი, რომ საკეტელა ბოლომდე დახურულიყო. მე ასევე არ მომეწონა ზედმეტად ბასრი საკეტის სახელური, რომელიც ქლიბით გადავამრგვალე. მეტი არაფრის დაქლიბვა/გადაჭერა საჭირო არ იყო.

მე კარგად მახსოვს ის დღე, როდესაც მივედი მაღაზიაში “არსენალის” კარაბინის ასარჩევად. ჯერ მინდოდა სტანდარტული მოდელი, მაგრამ მერე გადმოვიღე მოკლე SF და მივხვდი, რომ ეს იყო ის რაც მე მჭირდებოდა. დიახ მე ვიცოდი, რამდენად შემცირდებოდა საწყისის სიჩქარე და ასევე მესმოდა რომ 200 და 300 მეტრზე სროლაც არ გამოვიდოდა, მაგრამ  იარაღი იმდენა კომპაქტური, მსუბუქი და “მანევრირებადი” იყო, რომ არჩევანი მასზე გავაჩერე.

ახლო მანძილებზე SAR-SF არის მრისხანე და ეფექტური იარაღი, მჭიდში ჩადის 30 ვაზნა. მოკლე ლულის გამო, სიმძიმის ცენტრი უკან არის გადანაცვლებული, საყრდენი ხელის წინ, წონა პრაქტიკულად არ არის, რის გამოც ცეცხლის გადატანა და იარაღით მანევრირება ძალიან ადვილია. უკუცემა მინიმალურია. ყველა საქართველოში იმპორტირებული SAR-SF აღჭურვილია დახვეწილი და ეფექტური ალჩამხშობით, რომელიც ამცირებს როგორც ლულის ალს ასევე  დენთის აირების წნევის დარტყმას. ცალკე ეს მოწყობილობა რომ იყიდოთ, დაგიჯდებათ 80-100 დოლარი. SAR-SF-ზე ის სტანდარტულად ყენდება რაც ძალიან კარგია. მოკლე “არსენალი” არის სპეციალიზირებული ან თუ გნებავთ ვიწრო-სპეციალიზირებული იარაღი, რაც ნიშნავს, რომ ის თავს იჩენს ერთ კონკრეტულ სფეროში, მაგრამ ვერ ქაჩავს სხვა სფეროებში. ერთის მხრივ იარაღი არის გონივრულად მსუბუქი, არის ძალიან კომპაქტური (500მმ დაკეცილი დუგლუგით), მეორეს მხრივ კონსტრუქციული თავისებურებები, მოკლე ლულა და მოკლე სამიზნე ხაზი სერიოზულად ზღუდავენ ამ იარაღის ეფექტური სროლის მანძილს. გაითვალისწინეთ ეს არჩევანის გაკეთებისას.

პრინციპში მეტის თქმა ამ იარაღზე მე არ შემიძლია. სხვა კალაშნიკოვებთან შედარებით “არსენალი” ღირსეულად გამოიყურება და არის ალბათ ერთ-ერთი საუკეთესო ამ სისტემის იარაღი, რომელიც იყიდება საქართველოში. უბრალოდ ნუ გექნებათ გადამეტებული მოლოდინები. “არსენალი” ისევე, როგორც “ვეპრი” და “საიგა” არის მასობრივი წარმოების იარაღი იმ ქვეყნებიდან, რომლებიც არ გამოირჩევიან მაინც და მაინც წარმოების მაღალი კულტურით.  გაითვალისწინეთ ეს “კალაშნიკოვის” ფლატფორმაზე არჩევანის გაკეთებისას.

არავისთვის არ უნდა იყოს დიდი საიდუმლო რომ მე განსაკუთრებულად მომწონს ბიუჯეტური და ამავე დროს ხარისხიანი იარაღები. ხელმისაწვდომობა, ჩემი აზრით არის სამოქალაქო იარაღის ერთ-ერთი მთავარი თვისება. ხოლო თუ ასეთი იარაღის შეძენისას იღებ უფრო მეტს ვიდრე მასში იხდი, ჩემ სიხარულს და ბედნიერებას საზღვარი არ აქვს და მე ყოველთვის ვჩქარობ მოვუყვე სხვებს ასეთი იარაღის აღმოვაჩენის შესახებ. მე ასევე არ შემიძლია არ აღვნიშნო, რომ ყოველთვის ვიყავი „სურპლუს“ ან რასაც ჩვენთან ეძახიან „ენზეს“ იარაღის  დიდი მოყვარული. “სურპლუს” იარაღის კატეგორიას განეკუთვნება ყოფილი სამხედრო/პოლიციური იარაღები, რომლებიც შემდგომ მოხსნეს შეიარაღებიდან და გაყიდეს სამოქალაქო ბაზარზე, უცვლელ ან მინიმალურად შეცვლილ მდგომარეობაში.  როგორც წესი, „სურპლუსის“ ყიდვისას, თითქმის ყოველთვის იღებ უფრო მეტს ვიდრე იხდი. თითქმის ყოველთვის შედარებით მოკრძალებულ ფასად ყიდულობთ იარაღს, რომელიც იქმნებოდა ომისთვის, ჯარისთვის, მაქსიმალურად ხისტ პირობებში ექსპლუატაციისთვის და ამიტომ, როგოც წესი ეს იარაღი გამოირჩევა გამძლეობით და საიმედოობით. „სურპლუს“ იარაღში თქვენ ვერ ნახავთ დეტალებს, რომლებიც დამზადებულია პლასტმასისგან ნაცვლად ფოლადისა, ან ჩამოსხმით ნაცვლად ფრეზირებისა. არ იქნება ასეთ იარაღში გამოყენებული იაფფასიანი შენადნობები ნაცვლად კარგი ძველი ფოლადისა. ეკონომიის მიზნით ასევე მას არ ექნება გაუქმებული საღვედეები და მოკლედ თავისუფალი იქნებ იმისგან რასაც მიმართავენ სამოქალაქო იარაღის მწარმოებლები, რომ მაქსიმალურად შეამცირონ დანახარჯები და შესაბამისად მეტი მოგება ნახონ. რა თქმა უნდა მერ არ ვიძახი, რომ „სურპლუსი“ ყოველთვის ჯობია თანამედროვე იარაღებს, მაგრამ ბიუჯეტური იარაღის კატეგორიაში „სურპლუს“ შეუძლია სერიოზული კონკურენციის გაწევა. და რა თქმა უნდა მე ვსაუბრობ უტილიტარულ „სურპლუსზე“ ანუ შედარებით ახალ, პრქტიკული გამოყენების იარაღებზე და არა საკოლექციო და იშვიათ სამხედრო იარაღის მოდელებზე.

საქართველოში ყოველთვის „სურპლუსი“ სარგებლობდა მდგრადი მოთხოვნით, მათ შორის ზემოთ დასახელებული მიზეზების და ასევე ყალბი რწმენის გამო, რომ ასეთ იარაღს განსაკუთრებული თვისებები გააჩნია, იმიტომ რომ მის დასამზადებლად იყო განსაკურებული ხარისხის მასალების გამოყენებული, იყო განსაკუთრებული ხარისხის კონტროლი და ჯადოსნური “სამხედრო მიღების” პროცედურა. რეალობა ცოტა სხვაგვარი არის არის მაგრამ ყოველი კონკრეტული შემთხვევა უნდა განიხილებოდეს ცალცალკე. ჩემი აზრით უდაოდ “სურპლუსი” შეიძლება თითქმის ყოველთვის უკეთესი ალტერნატივა აღმოჩნდეს ვიდრე ანალოგიური დანიშნულების სამოქალაქო ბიუჯეტური იარაღი და იშვიათად გაუწიოს კონკურენცია უფრო მაღალი კლასის იარაღს, მათ შორის იმიტომ, რომ “სურპლუსი” როგორც წესი არის ასაკოვანი, ხშირად მორალურად მოძველებული იარაღი. ასე ეხლა უკრაინული საწყობიდან გამოტანილი “მაუზერ 98″ ტიპის კარაბინით ვერ გახვალთ შეჯიბრებაზე ვარმინტში, მაგრამ თუ გინდათ მუშა უნივერსალური კარაბინი, ძლიერ ვაზნაზე, მეეჭვება რამე უკეთესი ნახოთ თუნდაც ორჯერ უფრო მეტ ფასში. სამწუხაროდ გადაჭარბებული წარმოდგენა “სურპლუს” იარაღების საბრძოლო თვისებებზე ხშირად განაპირობებს მასზე გაუმართლებლად მაღალ ფასს. პრობლემა უარესდება იმით, რომ საქართველოში ითვლება, რომ ნებისმიერი ჟანგიანი რკინის ნაჭერი, რომელიც დიდხნის წინ გამოშვებულია, არის ანტიკვარიატი და ამიტომ უნდა ღირდეს ბერვი ათასი ლარი. ეს სისულელეა. იარაღის ფასი ყოველთვის გამომდინარეობს იარაღის მდგომარეობიდან და ასევე იქიდან თუ რამდენად ქარხნულ, უცვლელ მდგომარეობაში არის ის. მერე მოდის ყველაფერი დანარჩენი.

წლების განმავლობაში საქართველოს ბაზარზე დომინირებდა საბჭოთა წარმოების “სურპლუსი” რუსული და უკრაინული საწყობებიდან, მაგრამ ბოლო დროს გამოჩნდა იუგოსლავიური, ისრაელის და რუმინეთის წარმოების “სურპლუსი” შემოტანილი ევროპიდან.  სწორედ ასეთი იარაღი ჩამივარდა ამჯერად მე ხელში. მიზეზი, რის გამოც იუგოსლავიური წარმოების 7.62×39 კალიბრის Zastava M70B1 აღმოჩნდა ჩემ საკუთრებაში არის რამდენიმე.  ესენია დაბალი  ფასი, იარაღის წარმომავლობა და ასევე ინტერესი ამ კონკრეტული მოდელის იარაღის მიმართ. ის იყიდებოდა სულ რაღაც 1150 ლარად, იყო პრაქტიკულად აუტენტური საბრძოლო იარაღი (ჯერებით სროლის შესაძლებლობის გამოკლებით) და თავისთავად წარმოადგენდა საბჭოთა „კალაშნიკოვის“ ალბათ ყველაზე საინტერესო მოდიფიკაციას. გარდა ამისა, მე ასევე მინდოდა დაბალ ფასიანი კარაბინი, რომელიც შეასრულებდა „სახლის  დარაჯის“ ფუნქციას, მაგრამ არ “გაყინავდა” დიდ თანხას, რომელიც მე მჭირდებოდა სხვა იარაღების შესაძენად, რომელზეც უნდა მომავალში დამეწერა სტატიები.

მე შევხდი იარაღის პატრონს და დავათვალიერე ეს იარაღი. სიმართლე გითხრათ მიუხედავად, იმისა, რომ გარედან ის ნორმალურად გამოიყურებოდა, არ მომეწონა, რომ ლულის არხი იმდენად მუქი იყო, რომ მისი დეტალური ინსპექტირება თუნდაც კარგი განათებით აღმოჩმდა შეუძლებელი. ბოლოს მივანათე წინიდანლულის გამოსასვლეს, რომ დამენახა ლულის არხის პატარა მონაკვეთი და პრინციპში შვძელი ხრახნების გარჩევა, ასევე კარგად გამოჩნდა ხრახნებში გამჯდარი ნადები და სამწუხაროდ ჟანგის ლაქებიც. იარაღის მეპატრონემ, როგორც ჩანს შეამჩნია რომ ენთუზიაზმი გამიქრა და ჩემ წინადადებზე მომეფიქრებინა, ეგრევე დაწია ფასი 1000 ლარამდე. 1000 ლარად მე კი ვიშოვიდი ჩეხურ ‘ვზორს“ იდეალურ მდგომარეობაში, მაგრამ სამაგიეროდ დავკარგავდი შანს დამეწერა სტატია საინტერესო იარაღზე, ამიტომაც ზედმეტი ფიქრის გარეშე დავთანხმდი შემოთვაზებას. გავიფიქრე: რომც შემხვდეს გაუბედურებული იარაღი, დარჩება სტატია და საინტერესო ისტორია.

რა მერგო მე 1000 ლარად? მერგო იუგოსლავიური წარმოების საიერიშო შაშხანა M70B1-ის “კონვერსიული” ვარიანტი, მორგებული სამოქალაქო ბაზრისთვის.  B1 ნიშნავს, რომ იარაღს აქვს სქელი ფოლადის ფირფიტისგან ნაშტამპი რესივერი, გაძლიერებული “ტრუნიონით”, ფიქსირებული ხის კონდახი და ასევე ლულაზე „ჩამოსაცმელი“ ყუმბარების სროლის შესაძლებლობა, რა მიზნითაც იარაღი აღჭურვილი იყო შესაბამისი გასაშლელი სამიზნე მოწყობილობით, რომელიც თან გაშლილ მდგომარეობაში კეტავს დენთის აირების ბლოკს, რომ გასროლილი ვაზნის ენერგია მოხმარდეს მხოლოდ ყუმბარის გასროლას. გამომდინარე იქიდან, რომ სერიული ნომრები ძირითად ნაწილებზე და კონდახზეც კი ერთმანეთს ემთხვეოდა, უნდა ვივარაუდოთ, რომ იარაღი თავის პირვანდელ მდგომარეობაში მოხვდა ჩეხეთში, სადაც განხორციელდა მისი კონვერსია (გაუქმდა ჯერებით სროლის შესაძლებლობა) და უკვე იქიდან მოხდა მისი იმპორტირება საქართველოში. ჩეხურმა კომპანიამ „ზელენი სპორტ“, რომელმაც განახორციელა კონვერსია, მინიმალურად შეცვალა იარაღის იერსახე. დამღები შენარჩუნებულ იქნა, ისევე როგორც ყუმბარების სასროლი სამიზნე მოწყობილობა, ხოლო საკუთარი დამღები ისე განათავსა, რომ ისინი თვალს არ ჭრიან და იარაღს არ ამახინჯებენ. 1000 ლარად იარაღს მოყვა სამი ორიგინალური, ფოლადის მჭიდი, აქიდან ერთი იყო კუსტარულად დამოკლებული, შემცირებული ტევადობით.  ასევე მოყვა იარაღს “კატასტროფული” და საშინელი СAA-ს წარმოებული ღვედი. კატასტროფული და საშინელი იმიტომ, რომ ღვედი იყო ზედმეტად განიერი და ქონდა პლასტმასის (!!!) კაუჭები, აქიდან წინა უკვე აღარც მუშაობდა ასე რომ ღვედი ეგრევე აღმოჩნდა სანაგვეში.

ჩვენი იარაღი გამოშვებულია 1986 წელს.

მე აღვნიშნე, რომ “ზასტავას” წარმოების “კალაშნიკოვები” განსხვავდება ტიპიური 7.62 კალიბრის “კალაშნიკოვისკან”. ასე რომ მიმოხილვას გავაგრძელებ ამ განსხვავებების აღწერით. პირველ რიგში, რასაც გამოცდილი თვალი ეგრევე ამჩნევს, ყურადღებას იპყრობს დამახასიათებელი გამობერილი ბეჭები იარაღის რესივერზე, რაც ნიშნავს, რომ იარაღში გამოყენებულია გაძლიერებული ტრუნიონი (დეტალი რომელიც “აკავშირებს” ერთმანეთს ლულას, რესივერს და საკეტს) . სალულე კოლოფი ან რესივერი (დასავლური ტერმინოლოგიით) დამზადებულია ასევე უფრო სქელი ფოლადის ფირფიტისგან (1.5მმ სისქის). საკეტელას რომელიც აფიქსირიებს რესივერის ხუფს, დამატებით გააჩნია ზამბარიანი ფიქსატორი, რომელზეც უნდა დააჭიროთ იმისთვის, რომ შემდგომ გაწიოთ საკეტელა წინ და ახადოთ იარაღს ხუფი. იგივე ფიქსატორი აფიქსირებს თავის ადგილას დამაბრუნებელი ზამბარის მოდულს რესივერში და შესაბამისად იმისთვის რომ ამოიღოთ დამაბრუნებელი ზამბარა თავისი ღერძით ისევ ამ ფიქსატორს უნდა დააჭიროთ. აღნიშნული ფიქსატორის არსებობა ისევე როგორც М70-ში გაძლიერებული რესივერის და ტრუნიონის გამოყენება განპირობებულია ლულაზე ჩამოსაცმელი ყუმბარების სროლის შესაძლებლობით. 1913 წელს, გერმანიაში პირველად გამოყენებული ყუმბარების ტყორცნის ეს მეთოდი, როგორც ჩანს ძალიან მოეწონათ იუგოსლავიაში და ისევე, როგორც ადგილობრივი წარმოების „სკს“-ის შემთხვევაში ეს შესაძლებლობა შენარჩუნებული იქნა უფრო თანამედროვე მ70-ზეც. ლულაზე ჩამოსაცმელი ყუმბარის გასასროლად ხდება ლულაზე სპეციალური ადაპტორის დაყენება, მასზე ეცმევა ყუმბარა, შემდგომ მსროლელი შლის დასაკეც სამზინე მოწყობილობას, რომელიც კეტავს დენთის აირების ბლოკს. ყუმბარის სატყორცნად გამოიყენება ფუჭი ვაზნა, რომლის დენთის აირების ენერგიაც ხმარდება ყუმბარის “გაშვებას”.  იუგოსლავიური წარმოების М60 ტიპის ყუმბარის გასროლისას უკუცემის იმპულსი არის ძალიან დიდი, რის გამოც დიდი დატვირთვა მოდის იარაღის ლულაზე, რესივერზე და ტრუნიონზე, რომელიც აფიქსირებს ლულას რესივერში. სწორედ ამის გამო საჭირო გახდა მათი გაძლიერება. თუ არ მოხდა ასევე ხუფის საიმედო დაფიქსირება, ყუმბარის გასროლისას ის უბრალოდ გაძვრება იარაღს, სწორედ ამიტომ იუგოსლავებმა გამოიყენეს ხუფის “ფიქსატორის ფიქსატორი”. საბჭოთა კავშირში თავის დროზე წავიდნენ სხვა გზით და “კალაშნიკოვს” მოარგეს ლულისქვეშა ყუმბარმტყორცნი. უკანასკნელის გამოყენებისას უკუცემის იმპულსი მაინც არის ძალიან მაღალი, მაგრამ ნაცვლად კონსტრუქციის გაძლიერების, შემოღებულ იქნა ლიმიტი გასროლებზე და ამით თავი აარიდეს იარაღის დამძიმებას. ყუმბარმტყორცნიდან 400 გასროლის შემდეგ იარაღის დაზიანების გამორიცხვისთვის, ის იხსნებოდა და იარაღის ექსპლუატაცია ხდებოდა ყუმბარმტყორცნის  გარეშე. იმისთვის, რომ გამორცხული ყოფილიყო გასროლების ლიმიტს გადაჭარბება, ჯარში იყო მიღებული გასროლების მკაცრი აღრიცხვის წესი. საბჭოთა „აკ“-ში ხუფის გაძრობის პრობლემა მოგვარდა საკეტელაზე დამატებითი ბჯენის შესრულებით, რაც საკმარისი აღმოჩნდა.

ამობურცული ბეჭები რესივერზე აუცილებელია რომ შიგნით მოთავსდეს უფრო მასიური ტრუნიონი (მარჯვენა დეტალი, მარცხნივ სტანდარტული ტრუნიონი). საბჭოთა კავშირში ასეთი ტრუნიონი ყენდებოდა “РПК”-ს ტიპის მსუბუქ ტყვიამფრქვევზე, ხოლო ამჟამად ასევე გამოიყენება “მოლოტის” წარმოების სამოქალაქო იარაღებში. აღნიშნული დეტალი (აშშ-ში მას ფორმალურად უწოდებენ “სამონტაჟო ბლოკს”) უზრუნველყოფს ლულის მონტაჟს ნაშტამპ რესივერში. 

განსხვავდება М70-ის ხის ფურნიტურაც, და უკანა ტრუნიონი, რომელზეც ხის კონდახი ყენდება განსხვავებულად,  მასში მთელ სიგრძეზე გაყრილი გრძელი ხრახნით, როგორც ზოგ სანადირო თოფში. კონდახი ასევე უფრო გრძელია, გააჩნია რეზინის ამორტიზატორი და შედარებით უფრო მაღალი ბეჭი, რის გამოც იარაღი ყველას შეიძლება არ მოერგოს, ხოლო ყბაზე მიბჯენილმა კონდახმა შეიძლება სროლა გახადოს საკმაოდ არაკომფორტული. კონდახი ხის არის და პრინციპში მისი პროფილის შეცვლა პრობლემას არ წარმოადგენს. სახელური არის ერგონომიული ფორმის, შავი პლასტმასის და ჩემი აზრით ბევრად უკეთესი ვიდრე საბჭოთა/რუსული “კალაშნიკოვი/საიგების” სახელურები. ხის ტიბჟირი კონსტრუქციულად და იმის მიხედვით თუ როგორ ყენდება იარაღზე,  “კალაშნიკოვის” ანალოგიურია მაგრამ ტიბჟირი დაახლოებით 2.5 სმ-ით გრძელია და ადგილი ხელის მოსათავსებლად საკმაოდ ბევრია. უკანა საღვედე განლაგებულია არა კონდახის ქვეშ არამედ რესივერზე მარცხენა მხრიდან.

შემდეგი სხვაობა არის ის, რომ M70 ბოლო გასროლის შემდეგ ტოვებს საკეტს ღია მდგომარეობაში, მაგრამ მჭიდის მოხსნის შემდეგ ის თავისით გარბის წინ. ამ მხრივ ეს ოფცია კარგია მხოლოდ იმით, რომ ეგრევე ხვდებით რომ მჭიდი დაიცალა, მაგრამ იმის გამო, რომ საკეტი გარბის წინ ცარიელი მჭიდის მოხსნის შემდეგ, დროს გადატენვისას თქვენ პრაქტიკულად არ იგებთ. ჩემი აზრით იარაღის ამ თავისებურებამ წარმოშვა ე.წ. „ბაგდადური გადატენვის” მეთოდი, როდესაც მსროლელი იკავებს ერთი ხელით საკეტს ღია მდგომარეობაში და მეორე ხელით ცვლის მჭიდს და შემდგომ უშვებს ხელს საკეტს და აძლევს მას საშუალებას გაიქცეს წინ და მოათავსოს ვაზნა სავაზნეში. თავიდან რომ ვნახე ვიდეო ჩანაწერი გადატენვის ამ მეთოდით, სტანდარტული „კალაშნიკოვის“ გამოყენებით, თავი მოვიფხანე და გავიფიქრე, რას არ მოიფიქრებს ეს ხალხი მეთქი, მაგრამ ეხლა როდესაც გავეცანი მ70-ის კონსტრუქციის ამ თავისებურებას და იმის გათვალისწინებით რომ მ70 დიდი რაოდენობით მიეწოდებოდა ერაყს, მგონი ვხვდები საიდან და როგორ გაჩნდა ეს ტექნიკა.

ყუმბრმტყორცნის სამიზნე მოწყობილობა დაკეცილ დმგომარეობაშია. ასეთ პოზიციაში ის კეტავს იარაღის სამიზნე მოწყობილობებს და სროლის წარმოება დახურული დენთის აირების ბლოკით შეუძლებელია. ჭორების შესაბამისად დახურული დენთის აირების ბლოკით სროლისას სიზუსტე იზრდება, დანამდვილებით შეიძლება ითქვას რომ  ტყვიას მეტი საწყისი სიჩქარეც ექნება. 

რკინის დეტალები დაფარულია შავი მოსევადებით და არ არის შეღებილი, როგორც მაგალითად საბჭოთა/რუსული წარმოების “კალაშნიკოვები”. რამდენადაც ცნობილია, კომერციული წარმოების “ზასტავები” უკვე ფოსფატირებულია.  საკეტი არის ღია ფერის, სავარაუდოთ უბრალო ფოლადის, ყოველგვარი დაფარვის გარეშე. დგუში არის სარკესავით გაპრიალებული ფოლადი, რომელიც პრაქტიკულად არ იკრავს ნამწვავს. სხვათაშორის ამ მხრივ ის განსხვავდება თუნდაც ქრომირებული დგუშებისგან “არსენალებში’, “საიგებში” და “ვეპრებში”.  მათი დგუშების გასაწმენდად საჭიროა აბრაზიული ფხვნილების, რკინის ღრუბელის და ლითონის ჯაგრისების გამოყენება. “ზასტავას” დგუში ადვილად იწმინდება ნაჭრის უბრალო გადასმით.

M70 აღჭურვილია კომბინირებული სამიზნე მოწყობილობებით, სტანდარტული და „მაღალი ხილვადობის“ განკუთვნილი ცუდი განათების პირობებში ცეცხლის წარმოებისთვის.საბჭოთა კავშირში გამოიყენებოდა მოსახსნელი კომპლექტი, იუგოსლავები წავიდნენ სხვა გზით და განათავსეს დამხმარე სამიზნე მოწყობილობები პირდაპირ იარაღზე. სამოქალაო იარაღის, რომელი მწარმოებელი შემოგთავაზებთ ასეთ რამეს?

იარაღის ლულა, შედარებით სქელი კედლებით არის და ის არ არის ქრომირებული. ლულა მზადდება ცივი ჭედვის მეთოდით და პრინციპში ყველაფერი ეს, წესით უნდა განაპირობდეს მაღალ სიზუსტეს, რამდენადაც ეს შესაძლებელია “კალაშნიკოვის” ტიპის იარაღში და მისი მოძრავი ნაწილების მასის და მოძრაობის მაღალი სიჩქარის გათვალისწინებით. არ ვიცი რატომ იუგოსლავები არ იყენებდნენ ქრომირებას, შესაძლებელია, რომ მათ უბრალოდ ეს მეტალი არ ქონდათ. პრინციპში ამით აღწერილობა შეიძლება დავასრულოთ, იმიტომ, რომ დანარჩენში ჩვენი “ზასტავა” პრაქტიკულად მთლიანად იმეორებს “კალაშნიკოვს”, იკვებება სტანდარტული 30 ვაზნიანი მჭიდებიდან (იუგოსლავიური მჭიდები ფოლადის არის), იყენებს ავტომატიკის სქემას დგუშის გრძელი სვლით. მართვის ელემენტების განლაგება უცვლელია. მოვლა/მომსახურების პროცედურებიც უცვლელია იმის გათვალისწინებით რომ “ზასტავას” შავი ლულა მეტ წმენდას და მოვლას ითხოვს.

საღვედეების განლაგება მხოლოდ მარცხენა მხარეს , იმ დროისთვის ტრადიციულად არ ითვალისწინებს ცაციების მოთხოვნებს. 

მინდა აღვნიშნო, რომ ამერიკაში სადაც დიდიხანია ხდება “ზასტავის” წარმოების “კალაშნიკოვების” იმპორტირება, ეს იარაღი საკმაოდ მაღლად ფასობს. ეს მიუხედავად იმისა, რომ სხვადასხვა შეზღუდვების გამო ის შეიძლება იყოს გადაწყობილ-გადმოწყობილი, გადაკეთებული მოდელებისგან, რომლებც გათვლილი იყო ერთრიგიან სამოქალაქო მჭიდებზე, აწყობილი ნაწილების კომპლექტებისგან, აწყობილი ამერიკაში გარკვეული ადგილობრივი წარმოების დეტალების გამოყენებით. მე არ მქონდა შესაძლებლობა შემედარებინა ჩვენი პრაქტკულად ორიგინალური საბრძოლო M70 სამოქალაქო მოდელებთან, საიმედოობის, სიზუსტის ან შესრულების ხარისხის შეფასების მიზნით, მაგრამ თუ დავუჯერებთ პოპულარულ ონლაინ რესურსს, რომელიც სპეციალიზირდება “კალაშნიკოვის პლატფორმაზე”, ხარისხის კონტროლი “ზასტავას” ქარხანაში სამხედრო დანიშნულების იარაღზე იყო და არის ბევრად უფრო მაღალი.

საექსპორტო სამოქალაქო М70-ების დამზადებისას “ზასტავა” იყენებდა და ალბათ ეხლაც იყენებს მეორად დეტალებს, რომლებიც განკუთვნილი იყო სამხედრო იარაღისთვის, მაგრამ რესივერი გუქმებული მესამე პოზიციით და ლათინური ასოებით ცალსახად გვეუბნება, რომ ჩვენ გვაქვს შაშხანა, რომელიც თავიდან იყო სამხედრო იარაღი და უკვე შემდგომ მოხდა მისი კონვერტაცია სამოაქალაქო იარაღში და ეს მოხდა მხოლოდ ჯერებით სროლის რეჟიმის გაუქმებით. დანარჩენში იარაღი, როგორც ჩანს ხელუხლებელია. ძალიანაც კარგი.

სულ ამერიკულ ბაზარზე ათამდე სხვადასხვა სამოქალაქო იარაღის მოდელის იმპორტირება ხდებოდა, რომელსაც საფუძვლად ედო М70. ქართველი მკითხველისთვის ალბათ დიდ ინტერესს არ წარმოადგენს ეს საკითხი, მაგრამ მე მაინც ვიტყვი, რომ პრობლემები “ზასტავასთან” აშშ-ში უკავშირდება პინებს, რომლებიც არ არის სათანადოდ დაფიქსირებული და სროლის დროს ან დავარდნისას შეიძლება დაიძრან ადგილიდან,  რასაც მოყვება იარაღის მწყობრიდან გამოსვლა. ასევე ნაწილი “ზასტავების” ხვდებოდა აშშ-ს ბაზარზე რესივერით და საკეტით, რომელიც გათვლილია ერთ-რიგიან შეზღუდული ტევადობის მჭიდზე და მისი კონვერტაცია ხდებოდა უკვე აშშ-ში, რის გამოც იარაღი შეიძლება გამოდგეს მუშა, ან სულაც არ გამოდგეს ასეთი.  როგორც ჩანს, ორიგინალური საბრძოლო M70 თავისუფალია ამ პრობლემებისგან და თუ მისი ზოგადი ტექნიკური მდგომარეობა კარგია (ყველა ასეთი M70 ხვდება ჩვენ ბაზარზე მეორად მდგომარეობაში)  ჩათვალეთ თქვენ გაქვთ ალბათ ერთ-ერთი საუკეთესო “კალაშნიკოვი”, რომელსაც შეიძლება ფლობდეთ ლეგალურად. გარდა ამისა, ჩემი აზრით ასეთ იარაღს აქვს განსაკუთრებული ღირებულება სწორედ მისი წარმოშობის გამო. ახალი, კომერციული წარმოების “კალაშნიკოვის” კლონით ვერავის ვერ გააკვირვებ, საქართველოს ისედაც მცირე ბაზარი გადაივსო ასეთი იარაღებით. ორიგინალური საბრძოლო იარაღი, არ დამახინჯებული დამღებით, საბრძოლო ბიოგრაფიით და თანაც შედარებით იშვიათი შესრულებით, ეს უკვე სულ სხვა საქმეა. სწორედ ამიტომ მე დავხარჯე ჩემი ფული ამ იარაღზე, სხვა შემთხვევაში მე იარაღის მუქარითაც ვერ მაიძულებ  7.62 კალიბრის თანამედროვე”კალაშნიკოვის” კლონის შეძენას.

ჩემი ახალი შენაძენის სახლში მოტანის შემდეგ, დადგა დრო უფრო დეტალური ინსპექტირების, წმენდის და მომსახურების. მე არავის არ ვურჩევ ასე „ბრმად“, საერთოდ ნებისმიერი იარაღის შეძენას, არა თუ მეორადი “სურპლუსის” მაგრამ აქ მე უბრალოდ ჩემ ინტუიციას ვენდე.  იარაღი იყო ზედმეტი ცვეთის ნიშნების გარეშე, არაფერი არ იყო მორყეული, დაზიანებული, ნომრები ემთხვევოდა, წესით ლულაც უნდა ყოფილიყო შესაბამის მდგომარეობაში. სულ რომ გაცვეთილი იყოს ლულის არხი, თავდაცვით დისტანციებზე მას მაინც ექნება საკმარისი სიზუსტე, ასე ვიმშვიდებდი მე თავს. იარაღის დეტალურმა ინსპექტირებამ არ გამოავლინა რაიმე ხარვეზები, რომლებიც მე ვერ შევამჩნიე პირველი ზედაპირული დათვალიერების დროს. დგუში იყო სუფთა, კოროზიის გარეშე, დენთის აირების მილიც შიგნიდან იყო სუფთა და კოროზიის ნიშნების გარეშე. მორყეული სახელურიც, იყო დაშვებული ხრახნის ბრალი, რაც ეგრევე გამოვასწორე. მოძრავ ნაწილებზე არ აღინიშნებოდა ზედმეტი ცვეთის ნიშნები. ფურნიტურა კონდახი, ტიბჟირი, პლასტმასის სახელური) ატარებდნენ ცვეთის ნიშნებს მაგრამ ეს ცვეთა მხოლოდ უხდებოდა იარაღს და ხაზს უსვავდა მის საბრძოლო წარსულს და არანაირად არ აუშნოვებდა მას. მჭიდებიც იყო ახალივით, აქიდან ერთი კუსტარულად დამოკლებული. რჩებოდა მხოლოდ ლულის „სტატუსის“ დადგენა. მე მოვიმარაგე პატჩები, ჯაგრისები და ორი ლულის საწმენდი ხსნარი, რომელსაც აგერ უკვე თითქმის 10 წელია არ ვღალატობ. ეს არის  უნივერსალური Hoppes 9 და ნადების მოსაცილებელი Robla Solo-Mil. წმენდის პროცესი გაგრძელდა ორი დღე. „რობლა“ მხოლოდ ერთხელ გამოვიყენე, იმიტომ, რომ ეს სითხე აგრესიულია და მისი ხშირი გამოყენება საჭირო არ არის. ჯერ ლულის არხი მუშავდებოდა საწმენდი სითხით. შემდგომ იწმინდებოდა პატჩებით და უკვე მერე ხდებოდა სპილენძის ჯაგრისის გამოყენება. შემდეგ ლულა „ირეცხებოდა“ WD-40-ით, ისევ იწმინდებოდა პატჩებით და ციკლი მეორდებოდა. ლულა იწმინდებოდა ქიმიისგან ჯაგრისის გამოყენებამდე, იმიტომ რომ ქიმიამ შეიძლება ასევე დაარბილოს ჯაგრისი საცეცები და შეამციროს მისი ეფექტურობა. ლატუნი, თუ სპილენძი ისედაც რბილი მეტალია და არ დააზიანებს ლულის არხს. არც ზეთთან გამოყენება ასეთი ჯაგრისების ჩემი აზრით არ არის რეკომენდირებული, ზეთი ხახუნს ამცირებს და ისევ და ისევ ეს ამცირებს ასეთი ჯაგრისების ეფექტურობას. დავამატებ მხოლოდ, რომ არც ლითონის ჯაგრსებს მე არ ხშირად ვიყენებ და არც არვის არ ვურჩევ მათ ხშირ გამოყენებას. ჩვეულებრივ ნამწვას მშვენივრად აცილებს ქიმია და სინთეტიკური ჯაგრისი. ლითონის  ჯაგრისებს (და „რობლას“) მე ვიყენებ მხოლოდ როდესაც მინდა ტყვიის ან ტყვიის გარსის ჭარბი ნადების მოცილება ან განსაკუთრებულად დაბინძურებული ლულის გაწმენდა ეს კიდე არ შეიძლება ხდებოდეს ხშირად. ორი დღიანი ინტენსიური წმენდის და ხეხვის მერე, როგორც იქნა შედეგიც გამოჩნდა.  ლულის არხი მართალია არ ბზინავდა, მაგრამ საკმარისად შუქს ირეკლავდა, რომ დარმუნბულიყავი, რომ ხრახნები კარგ მდგომარეობაში იყო და ღრმა კოროზიას ადგილი არ ქონდა. შეიძლება ითქვას მე გამიმართლა. დაიმახსოვრეთ ჩემი რჩევა, თუ ყიდულობთ იარაღს, რომელიც იყენებს კოროზიულ ვაზნებს, ლულის არხის დეტალური შემოწმება არის აუცილებელი. საკმარისია ისროლო რამდენიმე ასეთი ვაზნა ახალი იარაღიდან და არ გაწმინდოთ ის, ორ სამ თვეში თქვენ გექნებათ ახალი იარაღი განადგურებული ლულის არხით.

“ზასტავის” ლულის ბოლომდე გამოხეხვა შესაძლებელია გახდა მხოლოდ მას მერე, როდესაც მე ჩამომივიდა მეორადი, შვეიცარული არმიის 7,62 კალიბრის იარაღის საწმენდი ნაკრები. ნაკრებს კომპლექტში მოყვებოდა მაღალი ხარისხის ლითონის ჯაგრისები და ზე-გამძლე ზუმბა.

შემდეგი ნაბიჯი იყო ხის ფურნიტურის განახლება. მე არ მსურდა ყველა ნაკაწრის ამოყვანა, უბრალოდ მინდოდა დამეცვა ხის დეტალები ნესტის ზემოქმედებისგან. ხის დეტალები გამომშრალი იყო და ამიტომ მე უბრალოდ ოდნავ დავამუშავე ზედაპირი წვრილი აბრაზიული ქაღალდით და გავაპრიალე რკინის ღრუბელით. ამის შემდეგ მე გამოვიყენე ზეთი “shaftol” და სამი დღის განმავლობაში ხის დეტალები იჟღინთებოდა ამ ზეთით. ფერი ავარჩიე მუქი მოწითალო, რის გამოც ხის დეტალები გამუქდა და ლამაზი იერსახე მიიღეს.

 წინა სამიზნე მოწყობილობის დასაკეცი მანათობელი ელემენტი უკვე საერთოდ აღარ ანათებდა სიბნელეში, ამიტომ ის უბრალოდ როგორც უკანა სამიზნე მოწყობილობა შეიღება თეთრად.

„ზასტავას“ კომბინირებული სამიზნე მოწყობილობები განახლების შემდეგ.

საფუძვლიანი წმენდა, ხის ფურნიტურის და სამიზნე მოწყობილობების განახლება იყო პრინციპში ყველაფერი რაც მე გავაკეთე ამ იარაღზე. გასაგებია, რომ M70 არ არის საკოლექციო იარაღი, მაგრამ მე არ ვაპირებ და არავის არ ვურჩებ ამ იარაღების „კასტომიზაციას“. დროთა განმავლობაში ასეთ იარაღს ფასი მხოლოდ ემატება და თუ თქვენ დააყენეთ მაგაზე პიკატინები, პლასტმასები დაადუღეთ, მოაქლიბეთ ნაწილები, მისი საკოლექციო ღირებულება იქნება ნოლი.

შემიძლია ვთქვა, რომ მთლიანობაში მე ძალიან კმაყოფილი დავრჩი შენაძენით. 1000 ლარად მერგო მართლაც კარგი, იშვიათი და საინტერესო იარაღი. რჩებოდა მხოლოდ ერთი პასუხგაუცემელი კითხვა. როგორ ისვრის ჩვენი M70?

ცივად ნაჭედ “შავ” ლულას, უფრო ხისტ რესივერს და შედარებით მაღალ წონას უნდა განეპირობებინა დაბალი უკუცემა და მაღალი სიზუსტე. იარაღს ასევე აღმოაჩნდა ძალიან სასიამოვნო, რბილი და შედარებით მსუბუქი სასხლეტი. ასევე ჩვენ გვაინტერესებდა შეძლებდა თუ არა პრინციპში საბრძოლო იარაღი რბილთავიანი ტყვიებით აღჭურვილი ვაზნების მიწოდებას. მოგეხსენებათ ხშირად ე.წ. “კონვერსიული” იარაღი კარგად მუშაობს მხოლოდ მთლიანად გარსით დაფარული მრგვალთავიანი ტყვიებით. ტესტირებისთვის ჩვენ მოვიმარაგეთ ჩეხური “სელიერ&ბელოტის”  და უკრაინული მუხტები, 123 გრანიანი მთლიანად გარსით დაფარული ტყვიით,  “Sellier&Bellot”-ის სუფთა სანადირო მუხტი  123 გრანიანი რბილ თავიანი ტყვიით და იაფი და ბანძი ბარნაულის ქარხნის ვაზნა, 123 გრანიანი მთლიან გარსით დაფარული ტყვიით.

სროლა ხორციელდებოდა წოლიდან, 50 მეტრზე ბჯენის გარეშე, თეთრ კონტრასტულ სამიზნეზე. საუკეთესო შედეგი იყო მიღებულ ჩეხური ვაზნით მთლიანად გარსით დაფარული ტყვიით რაც არ არის გასაკვირი. 50 მეტრზე ჯგუფმა შეადგინა 3.3სმ. შემდეგი იყო ბარნაულის ვაზნა ასევე კარგი ჯგუფით და ბოლოს უკვე “სელიერ&ბელოტის” სანადირო მუხტი, რომელიც თან დაჯგუფდა შესამჩნევი გადახრით მარჯვნივ. სამაგიეროდ იარაღმა შეუფერხებლად იმუშავა და უმნიშვნელოდ “წაათალა” ტყვიას რბილი ცხვირი. მიღებული შედეგი პრინციპში ადასტურებს ინტერნეტში გაჟღერებულ მოსაზრებებს, რომ იუგოსლავიური “კალაშნიკოვი” არის “2MOA” იარაღი, რაც ძალიან კარგი მაჩვენებელია “კალაშნიკოვის” ტიპის იარაღისთვის. ექსტრაქცია იყო პოზიტიური, გასროლილი მასრები მიფრინავდნენ ორი საათის მიმართულებით და ქუჩდებოდნენ ერთ ადგილას, მსროლელისგან 3-4 მეტრში. სროლის დროს არანაირ დაბრკოლებას ადგილი არ ქონდა. მაღალი მასის გამო უკუცემა იყო უმნიშვნელო. რაოდენ გასაკვირიც არ უნდა ყოფილიყო იარაღი იყო მისროლილი და პირველი გასროლა მოხვდა სამიზნეს პირდაპირ ცენტრში.

შემდეგ გასვლაზე სროლა ხორციელდებოდა 140-დან 180-მეტრამდე მანძილზე. რატომ ასეთი მანძილები? როგორც მოგვეცა საშუალება განვლაგებულიყავით უსწორ-მასწორო რელიეფზე, ისე ავიღეთ მანძილები. სროლა ხორციელდებოდა წოლიდან, სადგარის ან ბჯენის გარეშე, თუ ამის შესაძლებლობა იყო საყრდენის როლს მჭიდი ასრულებდა. ამჯერად ჩვენ გვქონდა უკრაინული წარმოების სტანდარტული ვაზნა, ფოლადის მასრით და  123 გრანიანი მთლიანად გარსით დაფარული ტყვიით. ორი სამი ჯგუფი დავჭირდა გასახურებლად და ასევე ალბათ იმისთვის რომ შვეიცარული ნაკრებით ბოლომდე გამოხეხილი ლულა მოსულიყო ფორმაში.  უკვე ამის შემდგომ მივიღეთ საკმაოდ კარგი 13სმ-ნი ჯგუფი, რომელიც გაიმეორა ეგრევე მეორე მსროლელმა. 13 სმ 140 მეტრზე უდრის დაახლოებით 3 MOA-ს, რაც კარგი შედეგია ასეთი ასაკის იარაღისთვის, ასეთი პოზიციიდან სროლისას.

უკანა სამიზნე მოწყობილობა იყო საბრძოლო პოზიციაზე (რუსულ იარაღზე “П”, M70-ზე “O”.

შემდეგ უკვე გადავედით უფრო პრაქტიკულ/გამოყენებით სროლაზე და ე.წ. “ბედუინის პოზიციიდან”, 180 მეტრზე განვახორციელე მიყოლებით 5 გასროლა 60 სმ-ან ფარზე, და ხუთივე ტყვია მოხვდა სამიზნეს.  ასეთ მანძილზე ასეთი პოზიციიდან, ასეთი იარაღით, ნახვრეტი ფარზე უკვე ითვლება ჩათვლად. სამიზნეს, რომელსაც მოხვდება ტყვია, არ აქვს მნიშვნელობა მხარში, ფერდში თუ გულში, ბრძოლის ველს გარანტირებულად გამოეთიშება საკმაოდ დიდი ხნით. ვიღაცამ შეიძლება ჩათვალოს რომ უკეთესადაც შეიძლება სროლა მაგრამ, რენჯის პირობებში, 150 მეტრზეც კი ა4 ფორმატის ფურცელი 29Х21 სმ ჩანს, როგორც თეთრი წერტილი. წარმოიდგინეთ, რომ სამიზნე მოძრაობს, არ არის კონტრასტული, თანაც საპასუხოდ ისვრის, ხოლო თქვენ ორი სამე დღე არ გეძინათ და ომის და ბრძოლის სტრესში ხართ. მარტო ამის წარმოდგენა საკმარისი უნდა იყოს წარმოიდგინოთმ როგორც დაეცემა თქვენი სროლის ეფექტურობა რეალური ბრძოლის პირობებში. ეჭვგარეშეა, რომ ეს იარაღი არის ადეკვატურად ზუსტი და ამ იარაღიდან შესაძლებელია ეფექტური ცეცხლის წარმოება. ტაქტიკურ/თავდაცვით მანძილებზე ეს იარაღი ისეთივე ეფექტური იქნება, როგორც ყველაზე ძვირადღირებული AR-15. ასევე ეჭვი არ მეპარება, რომ მსროლელი ჩემზე უკეთესი მხედველობით ბევრად უკეთეს შედეგს აჩვენებს ამ იარაღიდან. ბავშვობიდან პრობლემური მხედველობა სროლისას ყოველთვის წარმოადგენდა ჩემთვის დამატებით და სერიოზულ გამოწვევას.

ე.წ. “ბედუინის სასროლოსნო პოზიცია”, მე ძალიან მომწონს, ის გაძლევთ საშუალებას ისროლოთ დიდი სიზუსტით და ძალიან მდგრადია. კი წოლიდან სროლა უფრო ადვილია, მაგრამ რეალურ სამყაროში იშვიათად გეძლევა საშუალება ისროლო წოლიდან, რელიეფის, მცენარეულობის  და სხვა გარემო პირობების გამო, ასე, რომ  ასეთი პოზიციიდან სროლის უნარი, უნდა ქონდეს ნებისმიერ მსროლელს. 

საკმაოდ ბევრის მთქმელია, ისიც რომ ასეთი სიზუსტე იქნა მიღწეული 30 წლის, ნაომარი იარაღით, “შავი” ლულით და არც ისე იდეალური ლულის არხის მდგომარეობით. ასე, რომ კარგად დაფიქრდით, სანამ იარაღს დაიწუნებდეთ “ქრომის” არ არსებობის ან ლულის არხში “გამონაყარის” გამო, ჯერ უკეთესია იარაღი გაიტანოთ რენჯზე და შეამოწმოთ სროლით. გარდა ამისა მე არაერთხელ მითქვამს, რომ სამოქალაქო იარაღში ქრომის არსებობა არ არის სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანი. ერთადერთი რაც ქმნის დიკსომფორტს არაქრომიებულ ლულიანი იარაღის ფლობისას, არის უკეთესი და უფრო საფუძვლიანი წმენდის აუცილებლობა, იმისთვის, რომ ლულა დარჩეს საღი და შეინარჩუნოს რესურსი. არ ვიცი ვინ მსახურობდა ამ იარაღით, მაგრამ დიდი მადლობა მას, რომ 30 წლის შემდეგ ამ იარაღმა ასე გვასიამოვნა კარგი და ზუსტი სროლით.  რა თქმა უნდა არც ჩვენ არ მოვაკლებთ ზრუნვას მას. მე ასევე სპეციალურად გადავამოწმე რა მდგომარეობაში ხვდებოდნენ იუგოსლავიური სურპლუს “კალაშნიკოვები” და “სკს”-ები ამერიკულ ბაზარზე და აღმოჩნდა, რომ როგორც წესი ლულის მდგომარეობა არის საკმაოდ ცუდი და მიგეღო იარაღი პრიალა და საღი ლულის არხით ითვლებოდა დიდ წარმატებად.

ჩემი დაკვირვებით ყველა იარაღს აქვს ხასიათი, ზოგს აქვს ხასიათი რთული, უნდა ეხვეწო, ეღრიჭო, რომ კარგი შედეგი განახოს, არ გპატიებს შეცდომებს, ბევრს გთხოვს (ფულს, დროს, წვალებას, შესაძლებლობების მობილიზაციას).  ხანდახან ხდება პირიქით, იარაღები კარგი ხასიათით, არაპრეტენზიულები, გახარებენ კარგი შედეგით და ბევრს შენგან არ ითხოვენ. დამიჯერეთ ხასიათზე არ ახდენს გავლენას რამდენად ძვირადღირებულია იარაღი. ჩვენი M70 სწორედ ასეთი გამოდგა. ამ იარაღიდან კარგად სროლა ადვილია.  არც ხელის დადება არ დაგვჭირდა სამიზნე მოწყობილობებზე, იარაღი იყო  გასწორებული ალბათ ჯერ კიდევ იმ დროს, როდესაც ის ჯარში მსახურობდა.

დიახ იარაღი შედარებით მძიმეა, სუბიექტური შეგრძნებით უფრო “გასუქებულია”, იგივე “საიგასთან” შედარებით, მაგრამ სამაგიეროდ უკუცემა არის მინიმალური ხოლო სიზუსტე კარგი. ჩემი აზრით ასეთი კარგი სიზუსტის მაჩვენებელი არის ცივი ჭედვის მეთოდით დამზადებული ლულა, ხანგრძლივი ექსლუატაციის შედეგად კარგად “მომჯდარი” სასხლეტი და რა თქნა უნდა შესანიშნავი ხარისხის ჩეხური ვაზნები. ალბათ უფრო ხისტ, რესივერმაც გარკვეული როლი ითამაშა, იმიტომ რომ რაც უფრო ხისტია რესივერი და ლულა მით ნაკლებ ვიბრაციას განიცდის ორივე და შესაბამისად სიზუსტეც მატულობს. არ დარჩა გამოყენების გარეშე დასაკეცი, ღამის სამიზნე მოწყობილობები. დიდი ზომის და თეთრი მარკერების გამო, მათი გამოყენება შესაძლებელია ეფექტურად ახლო მანძილებზე.

shooterscentral.ge-ს დასკვნა. Zastava M70 არის ხარისხიანი და ნაფიქრი “კალაშნიკოვის” კლონი, გაუმჯობესებებით, რომლებიც დიდად არ ცვლიან იარაღის კონსტრუქციას მაგრამ ხდიან მას უფრო უკეთესს. არაქრომირებული ლულა, ალბათ ნაკლი სამხედრო-საბრძოლო იარაღისთვის, ნაკლებად უნდა ადარდებდეს სამოქალაქო მსროლელს, მაგრამ გასათვალისწინებელია, რომ  ასეთი ასაკის მეორადი იარაღის შოვნა კარგი ლულით შეიძლება იყოს შეუძლებელი, ხოლო შემდგომი ექსპლუატაციის დროს, ლულას დაჭირდება მეტი მოვლა და მომსახურება (განიხილეთ საველე საწმენდი ნაკრების შეძენა, რომ იარაღი ეგრევე გაწმინდოთ სროლის შემდეგ).  Zastava M70 არ იქნება კარგი არჩევანი იმისთვის, ვისაც დაგეგმილი აქვს იარაღის “კასტომიზაცია” იმიტომ, რომ ისეთი ნაწილები, როგორიც არის ფურნიტურა არ არის თავსებადი სტანდარტულ “კალაშნიკოვთან”, მაგრამ თუ თქვენ გინდათ ხარისხიანი, საიმედო და ზუსტი კარაბინი, მოგწონთ “ძველი სკოლის” იარაღები და არ გინდათ დახარჯოთ ბევრი ფული, Zastava M70 იქნება კარგი არჩევანი, იმ პირობით რომ აარჩევთ კარგ მდგომარეობაში მყოფ ეგზემპლიარს.

დღევანდელი მოკლე მიმოხილვის ობიექტი არის ჩინური Norinco-ს წარმოების მცირეკალიბრიანი შაშხანა JW-21A. ეს საკმაოდ საინტერესო და ჩვენი ქვეყნისთვის უჩვეულო იარაღია, ბერკეტიანი საკეტით, რომლის იმპორტი საქართველოში მოხდა დაახლოებით ალბათ 2004 წელს, ამ კომპანიის მცირეკალიბრიანი იარაღების სხვა მოდელებთან ერთად. როგორც ჩანს შემოტანილი პარტია საკმაოდ დიდი იყო, იმიტომ რომ “ნორინკოს” იარაღები იყიდებოდა ძალიან ბევრ მაღაზიაში, თანაც საკმაოდ დიდიხნის განმავლობაში, სანამ ნელ-ნელა მარაგი არ ამოიყიდა და ამჯერად ეს იარაღები მხოლოდ მეორადი იარაღების ბაზარზე თუ შეგვხვდება. მეც იმ დროს შევიძინე მოდელი JW25, რომელიც ვიზუალურად იყო გერმანული “Mauser KKW” ტიპის კარაბინის იდენტური და შემდგომ ჩავიდინე უდიდესი სისულელე, როდესაც ამ მშვენიერ პატარა კარაბინს შევუცვალე გარეგნობა კონდახის სულელური მოდიფიცირებით. იარაღით პრინციპში კმაყოფილი ვიყავი, უბრალოდ ვაზნების მიწოდება ხდებოდა შეფერხებით, ცუდად მორგებული მოსახსნელი მჭიდის გამო. სხვა პრეტენზია, როგორც მახსოვს მე ამ იარაღთან არ მქონია.  უკვე მაშინ მე თვალი დავადგი მოდელ JW21-ს, მაგრამ ისე მოხდა, რომ მისი შეძენის შესაძლებლობა მხოლოდ თითქმის 13 წლის შემდეგ მომეცა.

“ნორინკოს” პროდუქცია წარმოდგენილია საქართველოში მეტ წილად მათი პისტოლეტებით და ჩვენი მომხმარებელი არ იცნობს კარგად ამ პროდუქციას. როგორც ჩანს, თავის დროზე “ნორინკომ”, გადაწყვიტა შეემატებინა მის მიერ წარმოებული სამოქალაქო იარაღების ნომენკლატურას, ასევე მცირე კალიბრიანი კარაბინების მთელი სამოდელო რიგი.  ამისთვის კომპანია წავიდა უკვე კარგად ნაცადი მეთოდით და უბრალოდ “დააკოპირა” დასავლური წარმოების მოდელები, რომლებსაც თავის დროზე უშვებდა ან უშვებენ ეხლაც, მათ შორის “ვინჩესტერი”, “მაუზერი” “ბრნო”, “ბრაუნინგი”.   ჩვენი მიმოხილვის ობიექტი, JW21, წარმოადგენს სწორედ, რომ ამერიკული “ვინჩესტერ 9422″-ის პრაქტიკულად ზუსტ ასლს, მცირე გარეგნული სხვაობებით. იარაღი მთლიანად დამზადებულია “ძველი სკოლის” ტრადიციებით, ხისგან და ფოლადისგან, ყველა რკინის დეტალი ფრეზირებულია. იარაღში არ გამოიყენება ამჟამად პოპულარული მსუბუქი შენადნობები, ჩამოსხმული დეტალები და პლასტმასა. ეს არის პირველი რაც იქცევს ყურადღებას, როდესაც ეცნობი ამ ოჯახის ჩინურ იარაღებს. არ არის დიდი საიდუმლოება, რომ დღევანდელი “პლინკერები”, ანუ მცირეკალიბრიანი იარაღი გასართობი სროლისთვის, მზადდება მაქსიმალურად ტექნოლოგიურად და იაფად. ამის წყალობით მომხმარებელს აქვს საშუალება იყიდოს პრინციპში მუშა და საიმედო კარაბინი 150-200 დოლარად (ვგულისხმობ აშშ-ს ბაზარს). ჩვენთან სამწუხაროდ ახალი ასეთი იარაღები ღირს 1000 ლარი ფარგლებში და ფასით ახლოს დგას ცენტრალური აალების კარაბინებთან.

“Norinco”-ს წარმოების მცირეკალიბრიანი შაშხანების მოდელების რიგი

მე არ ვარ შენადნობების, ახალი ტექნოლოგიების და პლასტმასების გამოყენების წინააღმდეგ, თუ ეს ყველაფერი გამოიყენება გონივრულად და ამას არ მოყვება იარაღის საბრძოლო თვისებების, გამძლეობის და რესურსის შემცირება.  სამწუხაროდ ხანდახან ხდება პირიქით. მაგალითად წლების განმავლობაში, რაც კონკრეტულად ბერკეტიანი კარაბინები გამოდიოდა , მათ მწარმოებლები და მათ შორის “ვინჩესტერიც” ცდილობდნენ წარმოების გაიაფებას მეტი მოგების მიზნით. მაგალითად ისევ ვინჩესტერის მაგალითი რომ ავიღოთ, თავის ზე-პოპულარულ 1894 წლის მოდელით, 60-ან წლებში მათ უარი თქვეს ფრეზირების მეთოდით დამზადებულ სალულე კოლოფებზე და გადავიდნენ უფრო იაფი და ტექნოლოგიური მეთოდით დამზადებულ კოლოფებზე.  მექანიზმის ნაწილები, რომლებიც ასევე თავიდან მზადდებოდა ფრეზირებით, შეიცვალა ნაშტამპი დეტალებით.  შედეგად ჩვენ მივიღეთ უფრო ცუდი იარაღი, რომელიც არ იყო იმდენად გამძლე, საიმედო და ლამაზი, როგორც ადრინდელი მოდელები. უკვე შემდგომ როდესაც ცხადი გახდა რომ ახალი ვინჩესტერები ისე კარგად არ იყიდებოდა კომპანიამ გადადგა რიგი ნაბიჯების რომ პროდუქტი გაუმჯობესებულიყო. მიუხედავად ამისა დღეს, 1964 წლამდე გამოშვებული ვინჩესტერების ფასი ბევრად უფრო მაღალია შემდგომ წლებში გამოშვებულ ვინჩესტერ “1894″-ებზე. ეს ასაკის და საკოლექციო ღირებულების გამო არ არის, ეს არის იმიტომ რომ 64 წლამდე გამოშვებული “მ1894″-ები უბრალოდ უკეთესი იარაღებია. ამ მხრივ ჩვენი “ნორინკო” გამოირჩევა იმით, რომ მეტ წილად დამზადებულია იგივე ტექნოლოგიებით რაც ადრინდელი “ვინჩესტერები”. ფრეზირება და ფოლადი, მეტი არაფერი. უკვე სხვა საქმეა შესრულების ხარისხი. გარედან იარაღი კარგად გამოიყურება, შავი მოსევადება ხარისხიანი და ლამაზი ფერის არის, მიუხედავად იმისა, რომ რკინის დეტალების ზედაპირი არ არის იდეალურად გაპრიალებული. ხის დეტალები დაფარულია სქელი პრიალა ლაკით, რომელიც უადგილო იქნებოდა თანამედროვე იარაღზე მაგრამ უხდება “ნორინკოს” “რეტრო” იერსახეს. კონდახის კონკრეტულად ჩვენ კარაბინს ქონდა ორი გარედან შესამჩნევი წუნი, კონდახი იყო დეფორმირებული იმ ადგილში სადაც ის უერთდება რკინის რესივერს, და წინა სამიზნე მოწყობილობა არ იჯდა სწორად თავის ღარში. მცდელობა მისი ადგილიდან დაძვრის დასრულდა მისი დეფორმაციით. გამომდინარე იქიდან რომ მის დასაძრავად მინიმალური ძალა გამოვიყენეთ, უნდა დავასკვნათ რომ უბრალოდ ფოლადი ძალიან რბილია. გარეგნული დათვალიერებით მეტი პრეტენზია პრინციპში ჩვენ არ გვქონდა. მიუხედავად ყველაფრისა იარაღი გავმეორდები ვიზუალურად ძალიან მომხიბვლელია.

ეხლა რაც შეეხება ტექნიკურ აღწერილობას, JW25 იყენებს ბერკეტიან საკეტს, გარედან განლაგებული ჩახმახით, იკვებება ლულისქვეშა მილისებრი მჭიდიდან, რომელშიც ჩადის 15 ვაზნა. ექსტრაქცია ხდება გვერდიდან, როგორც თანამედროვე ბერკეტიან კარაბინებში. ლულის სიგრძე შეადგენს 515 mm-ს, სრული სიგრძე 995 მმ. ლულა არის 6 ღარიანი, ბიჯით 1:350. კარაბინის  წონა შეადგენს 2.7 კგ-ს. ასევე შესაძლებელია მასზე ოპტიკის დაყენება “მერცხლის კუდის” ტიპის სამაგრზე რომელიც რესივერზეა შესრულებული ან შესაძლებელია სტანდარტული რკინის სამიზნე მოწყობილობების გამოყენება.

Norinco JW21A. ასეთ კონფიგურციაში მოხვდა ის საქართველოში. შემდგომ მოდელებს შეიძლება ქონდეთ განსხვავებული სამიზნე მოწყობილობები და ხის ფურნიტურა.

ბევრმა არ იცის რომ ეს იარაღი ითვლება “ასაწყობ” (take down) კარაბინად, ანუ ის იშლება ორ ნაწილად მისი ტრანსპორტირების ან შენახვისთვის. იმისთვის რომ იარაღი ორ ნაწილად დაშალოთ უნდა დაუშვათ დიდი ხრახნი გაყრილი რესივერის უკანა ნაწილში და იარაღი ორად გაიყოფა. იდეაში ეს უნდა აადვილებდეს მის შენახვას და ტრანსპორტირებას მაგრამ მეტალის დეტალები რომლებიც ჩნდება თოფის “დანაწევრების” შემდეგ იმდენად ბასრი კუთხეებით არის რომ ისინი ადვილად გაჭრიან ან დააზიანებენ შალითას ან ზურგჩანთას.

ორად დაშლილი JW21. ამ მოდელზე უკვე აყენა კლასიკური “პარტრიჯის” ტიპის  უკანა სამიზნე მოწყობილობა. 

კარაბინის ყველაზე უჩვეულო ნაწილი, რა თქმა კიდე არის ლულის-ქვეშა მჭიდი. ასეთი მჭიდები განეკუთვნება ალბათ ყველაზე ძველი ტიპის მჭიდის კონსტრუქციას და გვხდება იარაღებზე, რომლებიც მე-17 საუკუნეშია დამზადებული. ალბათ პირველი ასეთი მჭიდის კონსტრუქცია რომელიც იყენებდა ზამბარას მაგრამ იყო განლაგებული კონდახში, გამოყენებული იყო სპენსერის სისტემის შაშხანაში 1860 წელს. 1873 წელს ასეთი მჭიდი გამოყენებული იყო უკვე ბერკეტიან ამავე წლის ვინჩესტერის სისტემის შაშხანაში, რომელზეც ამჯერად მჭიდის მილი განლაგდა ლულის ქვეშ. მჭიდის კონსტრუქცია ერთდროულად რთული მაგრამ დახვეწილი და ეფექტიანი. მილის შიგნით მოთავსებულია უფრო მცირე დიამტერის მილი, შიდა ზამბარით. იმისთვის რომ იარაღი დატენოთ, უნდა ამოწიოთ პატარა მილი გარეთ, და სპეციალური ფანჯრიდან, დიდ მილში, ერთი მეორეს მიყოლებით ჩაალაგადოთ ვაზნები, შემდეგ პატარა მილი უნდა ჩასვათ შიგნით და ვაზნები მოთავსდება ამჯერად პატარა მილის შიგნით და შეკუმშავენ ზამბარას, რომელიც განახორციელებს მის მიწოდებას.

ვაზნებით კვების ასეთი მეთოდის პლიუსებია, შედარებით დიდი ტევადობა, მჭიდი გარეთ გამოშვერილი არ არის, გამორიცხულია მისი შემთხვევით დაკარგვა, შესაძლებელია მისი შევსება ვაზნებით. მინუსებს განეკუთვნება დატენვის დიდი დრო და არც თუ ისე მოსახერხებელი პროცედურა. მცირეკალიბრიან იარაღს არ ეხება, მაგრამ ასეთ იარაღში არ შეიძლება თანამედროვე კონსტრუქციის ვაზნების გამოყენება წვეტიანი ტყვიებით, იმიტომ რომ გასროლისას ტყვიის წვეთმა შეიძლება დაარტყას ამაალებელს, რაც გამოიწვევს ვაზნების დეტონაციას, იარაღის განადგურებას და დიდი ალბათობით მსროლელის დაშავებას.  დღესდღეობით ასეთი კონსტრუქცია გამოიყენება მხოლოდ ბერკეტიან შაშხანებში და გლუვლულიან თოფებში მხოლოდ, რომლებიც არ იყენებენ წვეტიან ტყვიებს. რა თქმა უნდა თუ საქმე არ გვაქვს რეტრო მოდელთან, თანამედროვე იარაღებში ლულისქვეშა მჭიდის ზამბარა მოთავსებულია უშალოდ მჭიდში და ვაზნებით შევსება ხდება არა წინიდან, არამედ სავაზნის მხრიდან, რაც ბევრად უფრო მოსახერხებელია.

დატენვის პროცედურა ილუსტრირებული კარაბინის ინსტრუქციაში 

ჩვენ კარაბინს ასევე გააჩნია მექანიკური მცველი, რომელიც განლაგებულია ჩახმახის უკან, და პრინციპში საკმაოდ მოსახერხებელია, ის პოზიტიურად მუშაობს და ჩართვის დროს კეტავს ჩახმახს, არ აძლევს მას უკან დაძვრის საშუალებას და ამით ასევე ცხადია შეუძლებელი ხდება ვაზნის მიწოდება. ეს კარგია იმიტომ რომ გადაადგლებისას რამეს რომ წამოედოთ, საკეტი არ გაიხსნება თავისით. ეს მცველი ბევრად უკეთესია ვიდრე სალულე კოლოფში გვერდიდადნ  “გაყრილი” მცველი რომელიც გამოიყენებოდა ჯერ ვინჩესტერის და შემდგომ მარლინის თანამედროვე “ლევერ განებზე”. მინუსი ნორინკოს მცველის განლაგების ის არის რომ ის იქ იმყოფება სადაც ხანდახან ლევერ განებზე აყენებენ სპორტულ, დიოპტრიულ სამიზნე მოწყობილობას. ეხლა ეს საქართველოს შემთხვევაში ნაკლებად აქტუალურია, იმიტომ რომ თუ მოხდება სამიზნე მოწყობილობის გაუმჯობესება ეს მოხდება ოპტიკის დაყენებით და არა დიოპტრის მონტაჟით. უსაფრთხოების დამატებით საშუალებას წარმოადგენს გარედან განლაგებული ჩახმახის ნახევრად შეყენების ფუნქცია.

თვითონ ბერკეტის (და შესაბამისად კონდახის ფორმა) ოდნავ განსხვავდება “ვინჩესტერ 9422″-დან, მისი გამოყენება ადვილია და არ ითხოვს ზედმეტი ძალის დატანებას და შეუფერხებლად მუშაობს. რკინის სამიზნე მოწყობილობები დახვეწილი და ფუნქციონალურია. წარმოადგებს ე.წ. buckhorn ტიპის. უკანა სამიზნე მოწყობილობა რეგულირდება სიმაღლეში, წინა ჰორიზონტალურ სიბრტყეში. წინა სამიზნე მოწყობოლობა აღჭურვილია თითბერის მრგვალი ბურთულათი, უკეთესი ხილვადობისთვის. კიდევ ერთი თანამედროვე და ალბათ კარდი ცვლილება ნორინკოში არის მასრების გვერდითი ექსტრაქცია  და არა ზევით 12 საათის მიმართულებით, როგორც ადრინდელ ბერკეტიან შაშხანებში.

თუ გარედან “ნორინკო” საკმაოდ ღირსეულად გამოიყურება, შიგნიდან დათვალიერების შემდეგ შთაბეჭდილებები უკვე არ არის ისეთი პოზიტიური. ყურადღებას იქცევს შიგნიდან რკინის და ხის დეტალების საშინელი დამუშავების ხარისხი. საკეტის დეტალებს არაუშავს, მაგრამ დამრტყმელ სასხლეტი მექანიზმი ისეთია, თითქოს ტექნიკური სასწავლებლის ოროსანმა ისინი ხელით გამოთალა. გამონაკლისი არის ლულა, რომლის დამუშავების ხარისხი ვიზუალურად კარგია და ლულის არხიც ძალიან სუფთა არის. ყველაზე გასაკვირი რაც იყო, რომ მაგალითად ბერკეტის სახელურის და რიგი  სხვა დეტალების გეომეტრია აშკარად დარღვეული იყო, რაც მეტყველებდა იმაზე რომ ეს დეტალები მზადდებოდა ალბათ ძალიან ძველ დაზგებზე, საკმაოდ დაბალი კვალიფიკაციის ოსტატების მიერ.

“ვინჩესტერ 9422″ რომლის ბაზაზეც შეიქმნა JW21. ეს მოდელი გამოდიოდა 1972 წლიდან 2005 წლამდე. სულ გამოშვებული იყო 600 000 ერთეულზე მეტი. 

აქვე უნდა ვთქვა, რომ “ვინჩესტერ 9422″ და შესაბამისად მისი ჩინური ასლიც, იყენებენ საკმაოდ რთული კონსტრუქციის საკეტებს. “ნორინკოს” საკეტი შედგება ორი სეგმენტისგან, საკეტის გულისგან და ჩარჩოსგან. საკეტის გულში განლაგებულია დამრტყმელი, ექსტრაქტორი და მჭიდიდან ვაზნის ამოღების მექანიზმის ნაწილები. საკეტის ჩარჩოში განლაგებულია მხოლოდ დამრტყმელის სექცია. დიახ, იარაღს დამრტყმელი ორად აქვს გაყოფილი.  ბერკეტი სწორედ საკეტის ჩარჩოზე ზემოქმედებს, რომელიც მასზე განლაგებული დახრილი ჭრილის წყალობით ქვევით წევს გულს და ასე ხსნის და “მოათრევს” უკან მას. საკეტის გული და ჩარჩო დაკავშირებულია საკეტის გულში  გაყრილი შტიფტით. მე ძალიან გამიჭირდება ზუსტად აღვწერო გადატენვის სქემის მუშაობა, ამიტომ შემოვიფარგლები მოკლედ აღწერით, რომ მიხვდეთ მუშაობის ზოგად პრინციპს. ბერკეტის გახსნისას, საკეტი იწყებს უკან მოძრაობას და ხდება ერთდროულად ექსტრაქცია გასროლილი მასრის და ახალი ვაზნის ამოღება მჭიდიდან. ამასთან ერთად ხდება ასევე გარედან განლაგებული ჩახმახის შეყენება. ბერკეტის დაკეტვისას საკეტი იწყებს წინ მოძრაობას რა დროსაც დამრტყმელ სასხლეტი მექანიზმის მოდულში განლაგებული ენა იწევა ზევით და უზრუნველყოფს ახალი ვაზნის მიმართვას სავაზნეში. ბერკეტის ჩაკეტვისას საკეტის იკეტება რესივერის ზედა კედლში განლაგებულ ბჯენზე. ამის მერე იარაღი მზად არის გასროლისთვის.

საკეტის უკანა ნაწილზე შესრულებული ჭრილი უზრუნველყოფს წინა საკეტის გახსნას, გადახრით ვერტიკალურ სიბრტყეში. ჩაკეტვის ეს სქემა ძალიან ძლიერი და გამძლეა. სურთზე ასევე კარგად ჩანს დეტალი, რომელიც აკავშირებს ბერკეტს და საკეტის ჩარჩოს. 

პრინციპში თუ არ ჩავთვლით ზედმეტად რთულ საკეტს, იარაღი არ არის რთული კონსტრუქციის. დაშლისთვის საჭიროა ხრახნის დაშვება რომელიც აერთებს ერთმანეთს კარაბინის ორ ნახევრას.  ხდება საკეტის მოდულის ამოღება. დამრტყმელ-სასხლეტი მექანიზმის მოდული რჩება კონდახის “ნახევრაზე” და ადვილად მისაწვდომა წმენდისთვის  ასევე შესაძლებელია ლულის გაწმენდა სავაზნის მხრიდან რაც გამორიცხავს ლულის გამოსასვლელის დაზიანებას. აწყობა იარაღის ასევე ძალიან ადვილია. გადააბით ერთმანეთს საკეტის ორივე სეგმენტი, შეაცურეთ რესვიერში, მიუერთეთ კარაბინის უკანა ნაწილი (დამრტყმელსასხლეტი მექანიზმი ბერკეტით და კონდახით), დაუჭირეთ ფიქსატორი ხრახნი და იარაღი აწყობილია. ხრანხს არ ჭირდება ზედმეტი ძალა გადაჭერისას. ეს გამოიწვევს რესივერის შეკუმშვას და შეუძლებელი გახდება საკეტის გახსნა. “ნორინკო”-ს დეტალები, როგორც ჩანს არ არის ნაწრთობი და საკმაოდ რბილია, ამიტომ ნუ დაატანთ დიდ ძალას მის დაშლა-აწყობას.

ჩემი გამოცდილებით მიუხედავად იმისა, რომ შიგნიდან “ნორინკოს” მცირე-კალიბრიანი კარაბინები საშინლად გამოიყურება და ხანდახან აქვთ პრობლემები ვაზნების მიწოდებისას, ლულები ამ იარაღებზე ძალიან კარგია და როგორც წესი ეს იარაღები კარგი სიზუსტით გამოირჩევა. მე მქონდა მოდელი JW25, JW-27 და ეს ბერკეტიანი კარაბინი უკვე ჩემი მესამე “ნორინკოა”. პირველ ორ კარაბინს ქონდა პრობლემური მჭიდები, რის გამოც საჭირო გახდა მჭიდების მოდიფიცირება, იმისთვის რომ ვაზნის მიწოდების კუთხე გამხდარიყო ოპტიმალური. დანარჩენის მხრივ ეს იარაღები მუშაობდნენ უპრობლემოდ.

გამომდინარე იქიდან, რომ JW21 არ იყენებდა მჭიდებს და იყო უფრო რთული, არსებობდა ვარაუდი რომ პრობლემებიც თუ ისინი არსებობდნენ, იქნებოდა ასეთივე რთული. თავს იმით ვიმშვიდებდი, რომ იარაღი აგებული იყო ძველებურად, მხოლოდ რკინის დეტალებით, რაც ნიშნავდა, რომ საჭიროების შემთხვევაში შესაძლებელი იქნებოდა დეტალების შეკეთება/გადაკეთება.

მოლოდინი გამართლდა და რენჯზე პირველივე  ვიზიტის შემდეგ, ცხადი გახდა, რომ კარაბინი ბოლომდე გამართულ მდგომარეობაში არ იმყოფებოდა. გამოიკვეთა ორი პრობლემა, შეფერხება ექსტრაქციის დროს და მიწოდებისას ხდებოდა ტყვიის თავის დაზიანება. შეფერხება ექსტრაქციის დროს, როდესაც მასრა იჭედება სავაზნეში, როგორც წესი გამოწვეულია სავაზნის მდგომარეობით. ზედმეტი დაბინძურება, დეფორმაციები მის კედლებზე ან პრობლემა დამახასიათებელი მცირეკალიბრიანი იარაღისთვის, როდესაც “მშრალი” სროლისას დამრტყმელი ურტყავს სავაზნის კიდეს და იწვევს მის დეფორმაციას, რაც შემდგომ ხელს უშლის მის ექსტრაქციას სავაზნიდან. დეფორმაცია ადვილად გასწორდა ქლიბით, სავაზნის ბასრი კიდეების კუთხეები ოდნავ დამრგვალდა მრგვალი ქლიბით, მაგრამ სავაზნის კედლებზე ძლიერი განათების ქვეშ, ჩანდა ინსტრუმენტის კვალი. რაც სავარაუდოთ იყო ქარხნული, უმნიშვნელო მაგრამ დეფექტი. საკუთარი ძალებით, ხელნაკეთი ინსტრუმენტით, როგორც შემეძლო გავაპრიალე შიგნიდან სავაზნის კედლები. ყველას გაფრთხილებთ, სავაზნეში და “მის ირგვლივ” ქლიბით მუშაობას შეიძლება მოყვეს იარაღის ისეთი დაზიანება, რომ საჭირო გახდება ლულის გამოცვლა ასე რომ გაითვალისწინეთ ეს და კითხეთ საკუთარ თავს, გიღირთ თუ არა ასეთ რისკზე წასვლა და ხომ არ ჯობია მიმართოთ ხელოსანს. ამ შემთხვევაში ჩარევა ეფექტური გამოდგა და პრობლემებიც პრაქტიკულად გაქრა. დამატებით შემოწმდა მჭიდის მილის არხის მდგომარეობა და აღმოჩნდა რომ ის გაჩარხულია ან უხეშად ან ადგილი ქონდა კოროზიას, იმიტომ რომ ზედაპირი იყო ძალიან უხეში. კიდევ ერთი უცნაური რამ რაც შევამჩნე, იყო რეზინის საფენი მოთავსებული რესივერის და ლულის შეერთების ადგილში. დანიშნულება ამ დეტალის ჩემთვის უცნობი დარჩა.

კარაბინის სუზუსტეს რაც შეეხება, სროლა ხორციელდებოდა სულ რაღაც 30 მეტრზე, ღია სამიზნეების გამოყენებით და შესაძლებელია პრინციპში სამიზნეში ერთი ნახვრეტის გაკეთება, რაც ადასტურებს ჩემ დასკვნას, რომ “ნორინკოს” აქვს კარგი ხარისხის ლულები. სასხლეტი იყო აბსოლუტურად მისაღები, ერთ-საფეხურიანი, რბილი სვლით. საუკეთესო შედეგი მიღებული იქნა ССI Minimag-ით, რომელიც არის ერთ-ერთი ყველზე ძლიერი .22 კალიბრის მუხტი, რომელიც იყიდება საქართველოში. იაფი “Eley Sport” ასევე გამოდგა მისაღები.

30 მეტრიდან საუკეთესო ჯგუფი ССI Minimag-ით. 

გარდა ხსენებული და მოგვარებული პრობლემებისა, რომელიც უკავშირდებოდა ვაზნების ექსტრაქციას, უნდა აღვნიშნო, რომ 50 ვაზნაზე სამჯერ მოხდა ვაზნის არ მიწოდება. ასევე ყურადღება მივაქციე იმას, რომ მასრა იყო ძლიერად დეფორმირებული დამრტყმელის მიერ. ჩემი ვარაუდით საბრძოლო ზამბარა უბრალოდ ძალიან ძლიერია. შესაძლებელია ამის გამოც იყო სავაზნის კიდე დაზიანებული. იშვიათი შემთხვევაა, როდესაც მიწევს აღიარება, რომ პირველი ტესტირება დასრულდა ნეგატიური შედეგით. სიზუსტე კარგია, მაგრამ საიმედოობა არის უმთავრესი.

ვიღაცა იტყვის, რომ 30 მეტრი არასერიოზული მანძილია და კიდე ხშირად მესმის ასეთი ოცნებით აღსავსე კითხვა: რა მანძილზე მიაქვს? და ტონიდან მესმის რო ადამიანი ელოდება პასუხს, 200-300 მეტრი ძმაო!  რეალობა ის არის, რომ .22-ის ეფექტური და ტიპიური გამოყენების მანძილი არის 50 მეტრამდე. კი შესაძლებელია 200 მეტრზეც სროლა მაგრამ ტყვია მიფრინავს ნელა, არის მსუბუქი და ვარდნა და გადახრა ქარისგან იქნება მიშვნელოვანი. მონადირე თავს აარიდებს ასეთ მანძილზე სროლას, ცხოველის/ფრინველის დაჭრის და დაკარგვის საფრთხის გამო, გასართობად კიდე ეს მანძილები ძალიან შორია. გაცილებით უფრო აქტუალური კითხვაა, შეძლებთ დგომიდან თქვენ და თქვენი იარაღი “მოხსნათ” 25 მეტრიდან 12 კალიბრის ცარიელი მასრა? 50 მეტრზე ოპტიკით 20 თეთრიანი? სწორედ ამისთვის არის შექმნილი .22, დახვეწოთ სროლის უნარი და მოინადიროთ პატარა ზომის გარეული ფრინველი. ნადირობისას ტიპიური კარაბინის სიზუსტის და სამიზნის ზომების გათვალისწინებით, ამას ასევე დამატებბული “ეთიკური გასროლის” ვალდებულება და მინიმალური საჭირო ენერგია, .22lr-ის გამოყენების ეფექტური მანძილი იქნება 100 მეტრი. დაჟინებული მსროლელი კარგი იარაღით შეძლებს “ქაღალდზე” შედეგის მიღებას 250 მეტრამდე მანძილზე (თუ ქარმა ხელი შეუწყო). ეს ყველაფერი შესაძლებელი იქნება ისე, რომ არ გაკოტრდეთ და ორი-სამი კილომეტრის რადიუსში არ აცნობოთ ყველას თქვენი არსებობის შესახებ. მეტს ამ კალიბრს ნუღარ მოთხოვთ.

მიმოხილვის მიწურულს მინდა რამდენიმე სიტყვა ვთქვა გადატენვის სქემაზე, რომელსაც იყენებენ ტიპიური მცირეკალიბრიანი კარაბინები. ყველაზე გავრცელებული არის გრძივად მოძრავი საკეტი, ასეთი სქემა არის საიმედო, უზრუნვლეყოფს პრაქტიკულად ნებისმიერი მუხტის გამოყენებას. მინუებს განეკუთვნება, როგორც წესი მცირე ტევადობის მჭიდი (ტიპიურად 5 ვაზნა) და გადატენვის დაბალი სისწრაფე. მეორე სქემა არის, ნახევრად-ავტომატური გადატენვა, თავისუფალი საკეტით.  მჭიდები შედარებით დიდი ტევადობის არის (ტიპიურად 10 ვაზნა), სწრაფსროლა მაღალია, მაგრამ მუხტების გამოყენების თვალსაზრისით ასეთი იარაღი შეიძლება აღმოჩნდეს ხუშტურიანი.  ასევე ყინვაში, როდესაც ენერგია მუხტის კლებულობს, პირდაპირ პროპორციულად მცირდება ანხევრად-ავტომატური იარაღის საიმედოობაც. შუალედურ ადგილს მათ შორის იკავებენ იარაღები, პირობითად პირდაპირ მოძრავი საკეტით, ბერკეტით ან გრძივი საკეტით. გადატენვა ხდება ერთ სიბრტყეში მოძრაობით. ასეთი იარაღები ზომიერად სწრაფია და ამავე დროს ინარჩუნებენ საშუალებას გამოიყენონ ნებისმიერი მუხტები. ამჯერად ასეთი გადატენვის სქემით საქართველოში წარმოდგენილია პრაქტიკულად მხოლოდ სამი იარაღით, ერთი არის ჩვენი “ნორინკო” ბერკეტით,  რუსული წარმოების იარაღი პირდაპირი საკეტით, “სობოლი” და ასეთივე საკეტის მქონე ავსტრიული ISSC-ის მცირეკალიბრიანი კარაბინი. ორი უკანასკნელის ფასი აღემატება 1000 ლარს. “ნორინკოს” ფასის დადგენა რთულია, იმიტომ რომ შემოთავაზებები პრაქტიკულად არ არის, მაგრამ ჩემი ვარაუდით ფასი უნდა მერყეობდეს 600-800 ლარს შორის. პირადად მე, რომ ვირჩევდე კარაბინს ხანგრძლივი ექსპლუატაციისთვის, ალბათ ავირჩევდი იარაღს “პირდაპირი” საკეტით, მათ შორის არ ვიტყოდი უარს ბერკეტიან კარაბინზე, იმის პირობით რომ ის იქნებოდა ხარისხიანი და იმუშავებდა საიმედოთ. “ნორინკოზე” ამას ვერ ვიტყვით. იარაღის დახვეწა და ნაკლოვანებების გასწორება კარგი ხელოსნისთვის არ უნდა წარმოადგენდეს პრობლემას და ალბათ JW21 ჩაითვლებოდა კარგ ბაზად მომავალი უნივერსალური კარაბინისთვის მაგრამ დამაფიქრებელია ფოლადის ხარისხი და რამდენად გამძლე გამოდგება კარაბინი გრძელვადიან პერსპექტივაში. რა თქმა უნდა არ უნდა გამოვრიცხოთ ალბათობა და ალაბათ ესეც არის, რომ შეიძლება სხვას ჩემზე მეტად გაუმართლოს და შეხვდეს კარგად აგებული კარაბინი. არ არის გამორიცხული რომ ახალი გამოშვების კარაბინები უფრო უკეთესებიც არის, იმიტომ რომ ჩინელები სწრაფად პროგრესირებენ. დღეს გამოშვებული ჩინური მანქანები ათი თავით უკეთესია ვიდრე მანქანები გამოშვებული 2004 წელს. რამდენადაც ჩემთვის ცნობილია B მოდელი საქართველოში არ შემოსულა. მე ჩემი მხრიდან შემოგთავაზეთ გულწრფელი მიმოხილვა, იარაღის რომელიც მე თავად შევიძინე და გამოვცადე. სხვას შეიძლება ქონდეს განსხვავებული გამოცდილება.

იარაღი მე მალევე გავასხვისე და არც ვაპირებდი მიმოხილვის დაწერას, რის გამოც მეტ წილად მომიწია ინტერნეტიდან სურათების გამოყენება, იმიტომ, რომ უბრალოდ ვერ მოვასწარი ჩემი კარაბინის სურათების გადაღება. ვიღაცამ შეიძლება ჩათვალოს, რომ გასართობი იარაღისთვის ყველა აღწერილი ნაკლი და თავისებურება უმნიშვნელოა, მაგრამ მე გადავწყვიტე იარაღი გამესხვისებინა. შესაბამისად არც უფრო შორ მანძილებზე არ მისვრია, ისევე როგორც არ შევამოწმე შესაძლებლობა უფრო მოკლე .22 კალიბრის ვაზნების (.22 Short, .22 Long) გამოყენების, რომლებსაც ინტერნეტში მოძიებული ინფორმაციით ეს კარაბინი უპრობლემოდ აწვდის მჭიდიდან სავაზნეში, რასაც ვერ ახერხებს ვერც ერთი სხვა კარაბინი, რომელიც საქართველოში იყიდება.

shooterscentral.ge-ს დასკვნა. “ნორინკო JW21A” მიუხედავად იმისა, რომ დაფუძნებულია პოპულარულ და მუშა ამერიკულ “ვინჩესტერზე”, ცუდი შესრულების გამო შეიძლება გამოდგეს ან არ გამოდგეს მუშა მუშა იარაღი. კარგი ხარისხის ლულის გამო, კარაბინი იქნება დიდი ალბათობით ზუსტი, მაგრამ შეიძლება გახდეს საჭირო ჩარევა, რომ იარაღმა იმუშაოს საიმედოთ. ამავე დროს მოკრძალებულ მყიდველი იღებს “ძველი სკოლის” ხისგან და ფოლადისგან დამზადებულ იარაღს, ვიზუალურად ლამაზს, რომელსაც ასევე გააჩნია სრულყოფილი სამიზნე მოწყობილობები, ოპტიკის დაყენების შესაძლებლობა და თუნდაც საღვედე (დეტალი, რომელიც “რატომღაც” იშვიათად გვხვდება თანამედროვე პლინკერებზე). იარაღის შეძენა რეკომენდირებულია თუ ის ღირს 700 ლარზე ნაკლები და პოტენციური მყიდველი იცნობს კარგ ხელოსანს. იარაღი შეიძლება იყოს რეკომენდირებული, მხოლოდ გასართობი სროლისთვის.

ეს მიმოხილვა ეძღვნება პოპულარული პისტოლეტ-ტყვიამფრქვევის “უზის”  ავტომატიკის სქემას. ეს იარაღი ხასიათდება სიზუსტით და ეფექტურობით, მიუხედავად იმისა, რომ ისვრის ღია საკეტიდან, რაც თეორიულად არანაირად ხელს არ უწყობს ზუსტ სროლას. ვიდეოში ახსნილია რისი წყალობით არის მიღწეული ასეთი სიზუსტე, რომელიც არ ჩამოუვარდება ან აღემატება თანამედროვე პისტოლეტ-ტყვიამფრქვევების მახასიათებლებს.