The rifle itself has no moral stature, since it has no will of its own. Naturally, it may be used by evil men for evil purposes, but there are more good men than evil, and while the latter cannot be persuaded to the path of righteousness by propaganda, they can certainly be corrected by good men with rifles. ~Jeff Cooper

“უაიტს  წარმოდგენა არ ქონდა რა არის ბალისტიკა ან ოპტიმალური სასროლოსნო პოზიცია. მის მიერ ნასროლი ჯგუფები არ იყო მაინცდამაინც პატარა მაგრამ ყოველთვის იყო ერთნაირი. 100 ნაბიჯიდან ყველა მისი ნასროლი  ჯდებოდა 10 სმ-ან წრეში, მიუხედავად განათების, პოზიციის, სროლის პირობების და სროლის სიჩქარისა.  დაწყნარებულ გულზე თუ გადაღლილი, დგომიდან თუ წოლიდან, ჩქარა თუ ნელა მისი მორტყმულები არ ცილდებოდა დამიზნების წერტილს 5 სმ-ზე მეტად. ასეთი შედეგით არ იგებენ მედლებს, ასეთ შედეგზე არ თხზავენ ლეგენდებს, მაგრამ სწორედ ეს უნდა ხდებოდეს შაშხანიდან  ყოველი გასროლისას. მე პატივს ვცემ ყველა ცნობილ და უცნობ გმირს მაგრამ უნდა ვაღიარო, რომ სტუარტ ედვარდ უატი არის შაშხანის დიდებული ოსტატი.”

“საუკეთესო გასროლა, რომლის მოწმეც მე გავხდი, ეკუთვნის კერი ფინს და ეს მოხდა როდეზიაში. ჩვენ ვმოძრაობდით ბუჩქებში და კერი პირველი შეხვდა აფრიკულ კამეჩს. კერი გაშეშდა ერთ ადგილას და 25 ნაბიჯიდან დააჭედა ტყვია თავის .470 კალიბრის შაშხანიდან, კამეჩს პირდაპირ თვალებს შუა, მანამდე სანამ ის დაიძრებოდა მისი მიმართულებით. კერი ბრძოლაში დაიღუპება როდეზიაში, ხოლო იმ კამეჩის შუბლგახვრეტილი ქალა ამშვენებს ტერასას ჩვენ სახლში, არიზონაში. დიდებული მსროლელის მშვენიერი ძეგლი”

როგორც ხედავთ არც ერთი ეს ადამიანი არ ისროდა მაგიდიდან ორ კილომეტრზე, არ ქონდა ყველაზე ძვირადღირებული შაშხანა ყველაზე უახლესი “სკოპით” და არ იყენებდა აიპადში ჩაწერილ ყველაზე ბოლო ვერსიის ბალისტიკურ კალკულატორს. ყველა ეს ადამიანი პირველ რიგში იყო ეფექტური მსროლელი, რომლებიც იყენებდნენ თავისი იარაღის პოტენციალს მაქსიმალური ეფექტურობით და ეფექტიანობით იქ და იმ დროსა სადაც მათ ეს ჭირდებოდათ. სამწუხაროდ ხშირად ჩვენ გვავიწყდება, რომ ადამიანი-იარაღის სისტემაში მთავარი არის ადამიანი და არა იარაღი. ვერანაირი სუპერ ძვირადღირებული იარაღი და “სკოპი” ვერ გაზრდის ამ სისტემის ეფექტურობას თუ ადამიანი არის ნაგავი. კონტროლირებად გარემოში აღჭურვილობას აქვს დიდი მნიშვნელობა, მაგრამ იარაღის პრაქტიკული გამოყენება მისი პირდაპირი დანიშნულებით ხდება ყოველთვის არაკონტროლირებად გარემოში, ამიტომ ნებისმიერი მსროლელის უმთავრეს მიზანს უნდა წარმოადგენდეს თავისი ზუსტი სროლის უნარების დახვეწა არაკონტროლირებად გარემოში, სადაც თქვენი მტერი არის არა ოპტიკა მცირე გადიდებით, არამედ საკუთარი თავი და გარემო, რომლის გაკონტროლება პირველ შემთხვევაში ძალიან ძნელია, მეორე შემთხვევაში შეუძლებელი.

While accuracy is the great god of the rifleman, its single-minded pursuit may occasionally obscure some of the facts of life. The difference between one-minute accuracy and two-minute accuracy is the difference between heaven and hell to the purist, but I sometimes wonder if it matters much in a weapon intended for general use in the field. ~ Jeff Cooper

ჯეფ კუპერს ასევე ეკუთვნის ე.წ. „სკაუტ შაშხანის“ კონცეფცია, რომელიც ჩემი აზრით არის ძალიან საინტერესო. ტიპიური „სკაუტ შაშხანა“ არის კომპაქტური (1 მეტრამდე) და მსუბუქი (3.5კგ-მდე) იარაღი, როგორც წესი .308 კალიბრის, რომელიც გაძლევს საშუალებას მოარტყა ადამიანისხელა სამიზნეს 450 მეტრის მანძილზე.  ეს იარაღი შექმნილია ადამიანისთვის, რომელიც მოქმედებს მარტო ან პატარა ჯგუფის (2-3 კაცი) შემადგენლობაში. როგორც წესი ეს იარაღი აღჭურვილია დაბალი გადიდების ოპტიკით, საშუალო და ახლო მანძილებზე სწრაფი და ეფექტური სროლის წარმოებისთვის. იყო სხვა, უფრო დეტალური მოთხოვნებიც, ტევადობა მინიმუმ 10 ვაზნა, სადგარი, რომელიც ინტეგრირებული იქნებოდა სინთეტიკურ სარეცელში, სათადარიგო მჭიდით კონდახში და ასევე აუცილებელი იყო სარეზერვო, რკინის სამიზნე მოწყობილობები. მიუხედავად იმისა, რომ ეს კონცეფცია გაჩნდა 80-ნი წლების დასაწყისში, უკანასკნელ წლებში ინტერესი ასეთი შაშხანების მიმართ გაიზარდა და თუ ადრე მხოლოდ ავსტრიული Steyr-Mannlicher-ი უშვებდა ნამდვილ „სკაუტ შაშხანას“, ანალოგიური მოდელები ეხლა გააჩნია ბევრ სხვა მწარმოებელს, მაგალითად Mossberg-ს , CZ-ს, Savage-ს, Ruger-ს.

СZ 557 Range Rifle კონცეფციით ახლოს დგას “სკაუტ შაშხანასთან”, თუმცა ამ მოდელის გაჩენას სხვა წინაისტორია აქვს. ეს მოდელი არის კარგი მაგალითი პრაქტიკული შაშხანის გრძივად მოსრიალე საკეტით.

ასე, რომ დაივიწყეთ მაგიდები, ქვიშის ტომრები და სხვა ტიპის სადგარები და დაუბრუნდით საფუძვლებს. მაგიდა ჩვენმა წინაპრებმა შექმნეს კომფორტისთვის, იმისთვის, რომ საჭმლის მიღება შეგვეძლო გამართული ხერხემალით და საჭმელმა ადვილად ჩააღწიოს კუჭამდე.  მოგვიანებით საჭმლის მოყვარულებმა აღმოაჩინეს, რომ სროლა მაგიდიდან მათთვის უფრო კომფორტულია, იმიტომ რომ მაგიდის ქვეშ თავსდება საჭმლით გაბერილი მუცელი, რომელიც სხვაგვარად მათ სროლაში ხელს უშლიდა. ასევე გასათვალისწინებელია, რომ მაგიდა მაინც ადამიანის შექმნილია და ტყეებში და მთებში როგორც წესი არ გვხვდება, თუნდაც ჩვენ ქვეყნაში, სადაც ბუნებაში საკვების მიღება გავრცელებული რიტუალია. სამწუხაროდ პრაქტიკულად ყველა დინამიური სროლის დისციპლინა მათ შორის IPSC თავიდან იყო ჩაფიქრებული, როგორც პრაქტიკული სპორტი. ამ დისციპლინების შექმნის სათავეებში იდგა ხალხი რეალური საბრძოლო გამოცდილებით. შემდეგ მოხდა ის, რაც უნდა მომხდარიყო. პრაქტიკულმა ნაწილმა დატოვა ეს დისციპლინები და უმეტესობა ამ დისციპლინებს ისეთივე პრაქტიკული ღირებულბა აქვს, როგორც, რომ ცხოვრობდე კრიმინოგენურ უბანში და დადიოდე ოლიმპიურ ფარიკაობაზე იმისთვის რომ თავი დაიცვა კრიმინალებისგან. იარაღი, რომელიც გამოიყენება იქ, გამოიყენება მხოლოდ იქ, თუმცა ადრე ხალხი მოდიოდა ამ შეჯიბრებებზე იარაღით რომელსაც ატარებდა, რომლითაც მსახურობდა, ნადირობდა, იყენებდა თავდაცვისთვის. მთლად უარესი, როდესაც სროლის დისციპლინები კარგ ფიზიკურ ფორმასაც არ ითხოვენ. საკმარისია შეძლო ტრაკის აწევა სავარძლიდან  და ჯიპამდე მიტანა, რომ მიაღწიო რენჯამდე, ითვლება რომ უკვე საკმარისად კარგ ფიზიკურ ფორმაში ხარ. მე ჩემ მეგობრებთან ერთად გვირჩევნია რამდენიმე კილომეტრი ფეხით ვიაროთ სასროლეთამდე, რომ დავღალოთ ორგანიზმი. არ არის იშვიათობა 10-15 კმ-ნი მარშებიც. დაუმატეთ ამას გარბენები პოზიციიდან სამიზნემდე და უკან, დამიჯერეთ კარგი ვარჯიში გამოდის. დამატებით ისწავლით სუნთქვის და გულისცემის კონტროლს.  არის სხვა მეთოდებიც.  მაგალითად ისრაელში, ინსტრუქტორი-სნაიპერები აიძულებენ სტუდენტებს ეძინოთ მუცელზე და ასე აჩვევენ მათ სამიზნეების ძიებისას საათობით მუცელზე წოლას, აიღეთ ეს მიდგომები შეიარაღებაზე, თუ გინდათ გახდეთ სერიოზული მსროლელი შაშხანიდან.  მეეჭვება ვინმემ წაიღოს 15 კილომეტრიან მარშზე ქვიშის ტომარა ან თუ ასეთი მოწადინებული  ენთუზიასტი მოიძებნება, მეეჭვება მან ტომარა მიიტანოს დანიშნულების ადგილამდე და ის გზაში, ხევში არ მოისროლოს. ან მოდით ასეთ რამეს ვიკითხავ? რამდენი შაშხანის პატრონი ვარჯიშობს მათი ახლო მანძილებზე გამოყენებაში? 1 მეტრი? 5 მეტრი? მოძრაობისას? არა და არც თუ ისე დიდი ხნის წინ ეს ყველაფერი განიხილებოდა აუცილებელ ტექნიკად მსროლელის არსენალში. დღეს ეს არავის აღარ ახსოვს.

კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი რამე, რაც პრაქტიკულად დავიწყებას მიეცა მაგიდების და ჯიპების ეპოქაში, არის ღვედის გამოყენება. ჯეფ კუპერი თვლიდა, რომ ღვედი შაშხანაზე ისეთივე მნიშვნელოვანია, როგორც ბუდე პისტლეტისთვის. სამწუხაროდ სროლა ღვედის დახმარებით პრაქტიკულად დავიწყებულია. სურათზე არის თავად კუპერი  ე.წ. СW Sling, რომელიც მათ შორის ძალიან მოწონდა კუპერს. მისი მუშაობის პრინციპი წესით კარგად უნდა ჩანდეს ამ ილუსტრაციიდან. 

შაშხანის გამოყენების ასეთი ფილოსოფიიდან გამომდინარე, ჩემი აზრით (რომელსაც მე არავის თავზე არ ვახვევ) შაშხანა გრძივად მოსრიალე საკეტით უნდა იყოს, გავმეორდები მსუბუქი, ზუსტი, რასაც ამერიკელები ეძახიან slick, ანუ მაღალ ბალახში, ბუჩქებში გავლისას არ უნდა ედებოდეს არაფერს და არ უნდა კრიფავდეს ჭუჭყს და მტვერს. წონას რაც შეეხება, კუპერის წიგნში აღწერილია მეთოდი, რომლითაც შეძლებთ დაადგინოთ, რამდენად ოპტიმალურია თქვენთვის შაშხანის წონა. უნდა შეძლოთ შაშხანის ვერტიკალურ მდგომარეობაში და გაშლილ ხელში ჭერა 1 წუთის განმავლობაში. თუ ხელი დაგეღალათ და შაშხანას ვეღარ იკავებთ, ის თქვენთვის მძიმეა. მძიმე იარაღი კარგია თუ სასროლეთზე მიდიხარ “ჯიპით” და იქ გხვდება ბეტონის მაგიდა. მძიმე იარაღი ცუდია თუ გიწევს მისი საკუთარ კუზზე თრევა მთელი დღის განმავლობაში. გარდა ამისა მძიმე იარაღით მანევრირებაც ძნელია. მსუბუქი შაშხანა მაინც იქნება ზომიერად მსუბუქი, ოპტიკის, ბიპოდის და სხვა მოწყობილობების დაყენების მერეც.

Hold your rifle out shoulder high, at arm’s length, by the small of the stock, muzzle up, and hold it for 60 seconds. If this test is painful for you, you are either badly out of shape or your rifle is too heavy for you. ~ Jeff Cooper

სიზუსტეს რაც შეეხება, არც ისე დიდიხნის წინ, საარმიო სნაიპერული შაშხანისთვის იყო დადგენილი არაფორმალური სტანდარტი 1MOA 100 მეტრზე, ანუ პირობითად დაახლოებით 3სმ 100 მეტრზე. ნიშნავს ეს იმას, რომ შაშხანა, რომელიც ისვრის 4 სმ-ს 100 მერზე არ არის ზუსტი? ჩემი აზრით არა. საბჭოთა ჯარში 8 სმ 100 მეტრზე დიდი ხანი ითვლებოდა მისაღებ სიზუსტედ საშტატო დრაგუნოვის სისტემის შაშხანისთვის. მეორეს მხრივ ცხადია, რომ საველე პირობებში ისეთივე ზუსტი სროლა, როგორც რენჯზე მისროლისას იქნება შეუძლებელი, ასე რომ აქ მოქმედებს ჩემი აზრით ასეთი წესი, რაც უფრო ზუსტია შაშხანა მით უკეთესი. ერთი შენიშვნით, თუ შენარჩუნებული იქნება ზომიერი წონა. მსუბუქი, მოკლე და ზუსტი შაშხანის დაზმადება საკმაოდ რთული ტექნიკური დავალებაა. უმეტესობა საბაზისო მოდელებს, როგორც წესი აქვთ ძალიან კარგი ლულები და ძალიან ცუდი, რბილი პლასტმასის კონდახები. ასეთი შაშხანები ისვრიან სტაბილურად 4.5-5 სმ-ან ჯგუფებს 100 მეტრზე მაგრამ ბედინგის, სარეცელის გამოცვლით ან მოდიფიკაციით (ამოვსება ეპოქსიდით)  შესაძლებელია სიზუსტის დაყვანა 3.5-2.5-სმ-მდე. ეს აბსოლუტურად საკმარისია, რომ დააკმაყოფილოს მოთხოვნები, რომელსაც კუპერი უყენებს “სკაუტ შაშხანებს”.

როდესაც მე გადავწყვიტე ასეთი პრაქტიკული შაშხანის შეძენა, რამდენიმე კვირის განმავლობაში, მე ვიყავი დაკავებული ჩვენ ბაზარზე არსებული მოდელების და ფასების შესწავლით.. განიხილებოდა სხვადასხვა ვარიანტები, СZ 557 Range Rifle, CZ 527 Varmint, Mossberg MVP, Tika T3 და სხვადასხვა კალიბრები (.308 Win, 5.56 Nato, 7.62x54r ან 7.62×39) . CZ527 და MVP-ს გარდა ყველა შაშხანის ფასი აღემატებოდა 3000 ლარს, რასაც დაემატებოდა ოპტიკის, „რინგების“, ვაზნების და სხვა აქსესუარების ღირებულება, რის შედეგადაც ფასი გაიზრდებოდა 4000 ლარამდე. რჩებოდა .223 კალიბრის СZ527 Varmint (2220 GEL) და ორი „მოსბერგი“ MVP, .308 და 5.56 კალიბრში (2800 ლარი). ამ ფასში ორივე ამერიკული შაშხანა უკვე იყო ქარხნულად დაკომპლექტებული UTG “Bug Buster” 3×9 ოპტიკით, ორივე იარაღი შესაბამისად იყენებდა სტანდარტულ AR-10-ის (.308) და AR-15-ის (5.56) მჭიდებს. საბოლოო არჩევანი გაკეთდა “მოსბერგის” 5.56 კალიბრის ვერსიაზე, მიუხედავად იმისა, რომ განსხვავებით .308 კალიბრის შაშხანისგან მოდელ MVP FLEX-ს არ ქონდა რკინის სამიზნე მოწყობილობები. სახლში მქონდა AR-15-ის მჭიდები, ასევე 5.56 კალიბრის Arsenal SAR-SF, რაც ნიშნავდა, რომ არც ვაზნები მექნებოდა საყიდელი და არც საწმენდი კომპლექტი ასე, რომ ასეთი არჩევანი მე მომეჩვენა გამართლებულად. საღამოს უკვე სალხში შემქონდა დიდი ცისფერი კოლოფი, ზედ ყვითელი საფირმო წარწერით.

რა მერგო მე 2800 ლარად? ერთი შაშხანა შავი სინთეტიკური კონდახით, 16 ინჩიანი საშუალო სისქის ლულით (ბიჯი 1:9), ერთი 10 ვაზნიანი „მაგპულის“ P-mag-ით, ზედ დაყენებული კომპაქტური UTG-ს 3-9×32 ოპტიკით, მოთავსებული ამავე კომპანიის სწრაფად მოსახსნელ „რინგებში“.  სწორედ ასეთ კონფიგურაციაში იარაღმა დატოვა ქარხანა. იარაღის რკინის დეტალები დაფარულია შავი მქრქალი დაფარვით, რომელსაც მოსბერგი ეძახის mate blue და რომელიც ძალიან გავს პარკერიზაციას. იარაღს გააჩნია მექანიკური მცველი განლაგებული საკეტის სახელურთან მარჯვენა მხარეს. უნდა აღინიშნოს, რომ MVP-ის კალიბრი არის 5.56 NATO და არა .223 Remington, რაც ნიშნავს, რომ ამ კარაბინში შეიძლება როგორც კომერციული .223 კალიბრის ამუნიციის, ასევე 5.56 NATO-ს ვაზნების უსაფრთხო გამოყენება.

I suspect that superb accuracy could be had from a 16-inch bull barrel properly set up, if anyone wanted to build one. ~Jeff Cooper

ცალკე აღწერას იმსახურებს FLEX სისტემა. მარტივად რომ ავხსნათ FLEX არის „მოსბერგის“ მიერ შექმნილი გადაბმის სქემა, რომელიც გაძლევთ საშუალებას მარტივად შეცვალოთ სარეცელის კონსტრუქცია. უბრალოდ ამოწიეთ ფიქსატორი, გადაატრიალეთ ის და იარაღი პრქტიკულად ორად გაიყოფა. აღნიშნულ სქემას აქვს ორი დიდი პლიუსი: შეგიძლიათ სწრაფად შეცვალოთ სარეცელის კონფიგურაცია; ის მნიშვნელოვნად ამცირებს იარაღის გაბარიტებს რაც აადვილებს მის გადატანას. სტანდარტულ კონფიგურაციაში ჩვენ შაშხანაზე ეყენა AR-15-ის პისტოლეტის სახელური და mil-spec ბუფერის მილი ასეთივე სტანდარტული UTG-ს წარმოების კონდახით. ასეთ კონფიგურაციაში შაშხანის სიგრძე არ აღემატება 94 სმ-ს.  65 დოლარად ამერიკაში შესაძლებელია შეძენა კლასიკური კონდახის, ნახევრად პისტოლეტური სახელურით.  FLEX სისტემა პირველად გაჩნდა „მოსბერგის“ თოფებზე, მაგრამ შემდგომ გადაინაცვლა შაშხანებში. update: სახელური მხოლოდ გარედან გავს სტანდარტულ AR15-ის სახელურს, სინამდვილეში ადგილი რომელზეც ის მაგრდება და ხრახნი არის არა mil-spec. იმისთვის რომ სახელური გამოცვალოთ საჭირო გახდება ახალიცსახელურის ინდივიდუალური მორგება.

FLEX გადაბმის სისტემა ახლოდან. Mossberg-ის Varmint and Predator Rifle (MVP)-ის გამოშვება დაიწყო 2011 წელს და პირობითად შეიძლება ითქვას რომ შაშხანების ეს ოჯახი განეკუთვნება ამ კომპანიის მიერ წამოებული შაშხანების მესამე თაობას. მანამდე მოსბერგმა გამოუშვვა ATR და 4×4 ტიპის შაშხანები და MVP სერიაც კონსტრუქციულად მეტ წილად დაფუძნებულია ამ შაშხანებზე. 5.56 კალიბრის შაშხანას მალევე მოყვა .308 კალიბრის, კომპაქტური და მსუბუქი Patrol მოდელი, რომელიც იკვებებოდა, როგორც M-14-ის ასევე LR-308/SR-25-ის მჭიდებიდან რაც არის წინა თაობების შაშხანებისგან ძირითადი განსხვავება. უკანასკნელი (.308 კალიბრის) მოდელი ასევე იყიდება საქართველოში და იგივე ფასი ღირს რაც 5.56 კალიბრის MVP. მე კი მინდოდა 5,56 კალიბრის შაშხანა Patrol შესრულებით, მაგრამ რა გაეწყობა, საქართველო პატარა ქვეყანაა და ასორტიმენტიც ძალიან შეზღუდულია ….. 

.308 კალიბრის MVP Patrol. 

ვიღაცა ალბათ გაიფიქრებს, როგორ გავრისკე მე „მოსბერგის“ შეძენა, ეს კომპანია არც ისე დიდიხანია უშვებს შაშხანებს და ასევე მისი ხრახნლულიანი პროდუქცია თითქმის არ არის ცნობილი საქართველოში, მაგრამ საქმე იმაშია, რომ  მე მქონდა საშუალება ახლოს გამეცნო „მოსბერგის“ წარმოების  AR-15 20 ინჩიანი ლულით და იარაღი გამოდგა ძალიან ზუსტი თუმცა ჟინიანი “ხასიათით”. “ხასიათი” გამოიხატა იმაში, რომ ეს იარაღი კონკრეტული მუხტებით ისროდა ზუსტად ხოლო სხვა მუხტებით აჩვენებდა ისეთ დაბალ სიზუსტეს, რომ ჩვენ თავდაპირველად გვეგონა, რომ ან იარაღი ან ოპტიკა იყო დეფექტური. ამის გარდა მე ზურგს მიმაგრებდა ძალიან პოზიტიური გამოხმაურებები ინტერნეტში. ასევე არ მოვიტყუები, მე მინდოდა რამე სიახლე, რამე უჩვეულო იარაღი, რომლის შესახებ შესაძლებელი იქნებოდა კარგი მიმოხილვის დაწერა. Mossberg MVP ამისთვის იდეალურად გამოდგებოდა.

MVP სერიის შაშხანების ნაირსახეობები 

ასეთი „მოსბერგი“ აშშ-ში ღირს 765 დოლარი (ოპტიკის გარეშე), რაც ცოტათი უფრო მეტია ვიდრე ტიპიური საბაზისო შაშხანები, რომლებიც 450-550 დოლარის ფარგლებში ღირს, მაგრამ სამაგიეროდ „მოსბერგს“ აქვს FLEX სისტემა, 6 პოზიციანი კონდახი დამატებითი რეზინის ამორტიზატორით, მოსახსნელი მჭიდი, “მოსბერგის“ საფირმო რეგულირებადი LBA დამრტყმელ-სასხლეტი მექანიზმით (რეგულირების დიაპაზონი 1300-3000 გრამი) და უკვე დაყენებული პიკატინის სამაგრი. დამატებით ლულაზე შესრულებულია ჭრილები, რაც ამცირებს მის მასას და ხელს უწყობს სწრაფ გაგრილებას, საკეტზე შესრულებულია სპირალური ჭრილები როგორც მაღალი დონის შაშხანებზე. სასხლეტზე ამოჭრილი „ელვა“ (LBA – Lightning Bolt Action, Lightning – ელვა) ასევე იუწყება, რომ “MVP” ცოტათი უფრო მეტია ვიდრე საბაზისო შაშხანა.

საშუალო სისქის ლულის გამოსასვლელი კონუსური ფორმის არის, რაც ინახავს მას გარე დაზიანებებისგან. ლულა სარეცელს არ ეხება. პრაქტიკულად იგივე პროფილის და კონფიგურაციის ლულა აყენია ორიგინალურ Steyr-Mannlicher-ის “სკაუტ შაშხანაზე” . 

შაშხანის სარეცელი არის პლასტმასის, მაგრამ ჩემი შეგრძნებით პლასტმასა არის უფრო ხისტი ვიდრე მაგალითად „სევიჯის“ შაშხანებში. 6 პოზიციანი გასაშლელ კონდახს აქვს საკმაოდ დიდი თავისუფალი სვლა, რაც ალბათ არ „უხდება“ შაშხანას გრძივად მოსრიალე საკეტით, მაგრამ ეს პრობლემა ადვილად მოგვარებადია. ასეთი ტიპის სარეცელი არის როგორც წესი ძალიან მსუბუქი, იაფიც მაგრამ იმის გამო, რომ ის ძალიან რბილია, როგორც წესი ეს ნეგატიურად აისახება სიზუსტეზე. ხანდახან გასროლის მომენტში დეფორმაცია იმდენად დიდია, რომ ხდება ლულის და სარეცელის კონტაქტი რაც პრაქტიკულად ნიშნავს, რომ ლულა თავისუფლად დაკიდებული აღარ არის.

„მოსბერგის“ 2 პოზიციანი მცველი და მჭიდის ღილაკი. მჭიდის ღილაკი ჩამალულია სარეცელის შიგნით და ვიღაცა ჩათვლის, რომ ის ნაკლებად მოსახერხებელია, მაგრამ სამაგიეროდ ის არ წამოედება რამეს და თქვენ არ დარჩებით იარაღით მჭიდის გარეშე. ზოგადად შაშხანაზე გრძვიდად მოსრიალე საკეტით, რომელზეც ყენდება 30 ვაზნიანი მჭიდი, მჭიდის გამოცვლის სისწრაფე არის უკანასკნელი რაც უნდა აგაღელვებდეთ. საკეტის ამოსაღები ღილაკი განლაგებულია შაშხანის მარცხენა მხარეს. 

რაც შეეხება ოპტიკას და „რინგებს“, მე თავიდან სკეპტიკურად ვიყავი განწყობილი, რადგან UTG-მ მიუხედავად იმისა, რომ საგრძნობლად აწია ხარისხის დონე და უშვებს პროდუქციას აშშ-ში, მაინც არ განიხილება, როგორც სერიოზული მწარმოებელი. როგორც ინტერნეტში წერე ხოლმე:  „მეგობრები არ აძლევენ  მეგობრებს UTG-ს პროდუქციის შეძენის უფლებას“….. შესწორების მექანიზმი ოპტიკაზე მუშაობდა მკაფიოდ, ლინზები იყო სუფთა. სწრაფად მოსახსნელი რინგები ჩემი აზრით ამ იარაღზე არის ზედმეტი. თანაც ეს რინგები არის იაფფასიანი, ერთ ცალზე ფიქსატორი აშკარად გადაბრეცილი იყო და თუ პირველი რინგი საიმედოთ ფიქსირდებოდა პიკატინის სამაგრზე, მეორე რინგის საიმედოთ დაფიქსირება იყო პრობლემური. მარეგულრებელი ხრახნის გადატრიალებით რინგი ან არ ფიქსირდებოდა საიმედოთ ან უბრალოდ შეუძლებელი იყო ბერკეტის ჩაკეტვა. სანამ მე გადავწყვიტავდი “აპგრეიდს” და ჩამოვყალიბდებოდი რა მიმართულებით დავიწყებდი გაუმჯობესებებს, გადავწყვიტეთ შაშხანის ტესტირება ქარხნული კომპლექტაციით.

რენჯზე ჯერ სწრაფად გავასწორეთ იარაღი 25 მეტრზე, დავრწმუნდით რომ სამიზნეში “ვიჯექით” და შევუდექით 100 მეტრზე გასწორებას, მათ შორის სხვადასხვა მუხტების ტესტირებით. პრინციპში ეგრევე გამოჩნდა UTG-ის ოპტიკის სუსტი მხარეები. პირველ რიგში, ოპტიმალური ფოკუსისთვის თვალი უნდა გქონდეთ ამ ოპტიკის ოკულართან ძალიან ახლოს. მოკლე eye relief არის სერიოზული ნაკლი ოპტიკისთვის, რომელიც მათ შორის ახლო მანძილებზე სროლისთვის გამოიყენება. გარდა ამისა აღმოჩნდა, რომ “მილ-დოტ” ბადეს აქვს სქელი ჯვარი რის გამოც პატარა სამიზნეებზე სროლა საკმაოდ პრობლემატური აღმოჩნდა. 100 მეტრზეც, ჯვარი სამიზნის სოლიდურ ნაწილს მთლიანად ფარავდა. მეორეს მხრივ ოპტიკის დადებით მხარეებს განეკუთვნება „დამჯერი“ შესწორებების მექანიზმი და მართლაც კარგი ლინზები და შუქის გამტარიანობა. გარდა ამისა ოპტიკას მოყვება ლინზების დამცავი გასახსნელი ხუფები. დოლურებს აქვს ზეროს რესეტის ფუნქცია და ასევე შესაძლბელია ბადის განათება. რომ არა ძალზედ მოკლე eye relief  ოპტიკა იქნებოდა პრინციპში კარგი და გამოსადეგი. ცალკე ქებას იმსახურებს “მოსბერგის” დაპატენტებული, რეგულირებადი დამრტყმელ-სასხლეტი მექანიზმი. ქრხნული “სეთინგი” იყო თითქმის იდეალური. თუ ის არ მოგწონთ, შესაძლებელია მისი წონის რეგულირება. შესაბამისი ინსტრუქცია შედის იარაღის კომპლექტში.

როგორც უკვე აღვნიშნე „მოსბერგი“ იკვებება სტანდარტული AR-15-ის მჭიდებიდან. ამის გამო საკეტის თავზე განლაგებულია მოძრავი ჩამჩა, რომელიც იღებს ვაზნებს მჭიდიდან. ასეთი გადაწყვეტილება საჭირო გახდა იმის  გამო, რომ მჭიდი ჩვეულებრივზე უფრო დაბლა ზის. როდესაც პირველად გავეცანი ამ ტექნიკურ გადაწყვეტილებას მე ჩავთვალე რომ ეს თხელი რკინის დეტალი იქნებოდა პატარა სიცოცხლის ციკლით, მაგრამ იმის მერე წლები გავიდა და ჯერ არ შემხვედრია ჩივილები ამ დეტალზე. ჩვენ ასევე სპეციალურად შევამოწმეთ რამდენად საიმედოთ მუშაობს 30 ვაზნიანი ალუმინის მჭიდები და არანაირი პრობლემა არ დაგვიფიქსირებია. მიუხედავად იმისა, რომ ვაზნის მიწოდების კუთხეც შესაბამისად დიდია არანაირი პრობლემა მიწოდებისას არ ყოფილა. პარკერიზაცია “გადაპრიალდა” და საკეტი მოძრაობდა სალულე კოლოფში რბილად და ყოველგვარი წინაღობის გარეშე. აქვე უნდა დავამატო რომ მე ვიყენებდი სტანდარტულ ალუმინის STANAG მჭიდებს. როგორც ინტერნეტში წერენ “Magpul”-ის მჭიდები ასე კარგად არ მუშაობენ ამ იარაღში, ასე რომ გაითვალისწინეთ ეს შენიშვნა.

MVP-ის საკეტი ეკონომიურობის და ეფექტიანობის ნიმუშია. საკეტის თავი ცალკე დეტალია, ზედ განლაგებულია ორი ბჯენი, ექსტრაქტორი და ყვინთა ეჟექტორი. სპირალური ჭრილები უბრალოდ უხდება და ასევე ქმნის სივრცეს სადაც ექცევა ჭუჭყი, ტალახი, თოვლი და საკეტს ეძლევა საშუალება თავისუფლად მოძრაობის. ასევე კარგად ჩანს ჩამჩა, რომელიც იღებს ვაზნებს მჭიდიდან. 

რაც შეეხება სიზუსტეს მე ველოდი 5.5-6 სმ-ს 100 მეტრზე. ასეთი ოპტიკით, და ასეთი წონით, თანაც პლასტმასის სარეცელით, მეტის მოლოდინი არც უნდა გვქონოდა. საშუალო სიზუსტე გამოვიდა 6.2 სმ 100 მეტრზე. სროლა ხორციელდებოდა წოლიდან, საყრდენად გამოიყენებოდა ზურგჩანთა. ყველაზე დიდი ჯგუფი მიღებულ იქნა ჩეხური S&B 55gr FMJ ვაზნით. ყველაზე პატარა 62 გრანიანი FMJ ვაზნით.

სროლის დროს, როგორც ველოდეთ დიდ პრობლემას ქმნიდა იარაღის წონა, რის გამოც ოპტიკაში კარგად ჩანდა გულის ცემა. მიუხედავად ამისა, გასროლები დროზე იყო ადვილი. ფართო ხედვის კუთხე და კარგი სასხლეტი, სუფთა ლინზებთან ერთად ადვილად გაძლევდათ საშუალებას 100 მეტრიდან სილუეტის თავში სწრაფი გასროლის განხორციელებას. მიუხედავად ამისა ჩვენ დაგვრჩა შთაბეჭდილება, რომ ამ შაშხანას მეტი შეეძლო. როგორც ჩანს მოდელები ალუმინის შასით და ლამინატის სარეცელით უფრო ზუსტად ისვრიან ვიდრე მოდელები მსუბუქი პლასტმასის კონდახით, რაც გასაკვირი არ არის. არსებული მიმოხილვების მიხედვით, ასეთი მოდელები აჩვენებენ სიზუსტეს სადღაც 1.3 MOA-ს ფარგლებში რაც ძალიან კარგი შედეგია ბიუჯეტური შაშხანისთვის.

რენჯიდან დაბრუნების შემდეგ გახდა ცხადი, რომ სიზუსტის რადიკალურად გაზრდისთვის საჭიროა: ოპტიკის შეცვლა, უფრო ვიწრო ჯვარით და გრძელი eye relief-ით; კარგი ხარისხის “ფეხები”; ახალი საიმედო რინგები, იმიტომ რომ UTG-ის რინგების ნდობა არ შეიძლებოდა. სასურველი იყო ბედინგი და პიკატინის სამაგრის ვინტების დაფიქსირება “ლოქტაიტით”. მოკლე და უფრო ხისტი სარეცელის გამო, იმისთვის რომ გამორიცხული ყოფილიყო “ფეხებზე” ხტუნვა, მისი ეპოქსიდით ამოვსება იქნებოდა ზედმეტი. სასურველი იყო კონდახზე სალოყეს დაყენება. შესაბამისად პიკატინის სამაგრი დამაგრდა რესივერზე ეპოქსიდის გამოყენებით; რესივერის უკუცემის ბჯენი (recoil lag) “ჩავაწვინეთ” ეპოქსიდის საწოლში;  ახალ “Vortex”-ის დაბალ “რინგებზე” დადგა ასევე  “Vortex”-ის სკოპი Сrossfire II 3-9×40; დაყენდა Harris-ის საშუალო სიმაღლის ბიპოდი; დამატებით საკუთარი ძალებით მოვახდინე სარეცელის კამუფლირება.

 მოკლე ბიპოდი თეორიულად უფრო სტაბილურია, უფრო კომპაქტურიც არის მაგრამ, გრძელი ბიპოდი მოგცემთ სროლის საშუალებას მაგალითად შედარებით გრძელი ბალახიდან. ასეთი ბიპოდი ასევე ხდის შესაძლებელს 30 ვაზნიანი მჭიდების გამოყენებას. ოპტიკა მაქსიმალურად ლულის ღერძთან ახლო დგას.  ვერტიკალური სახელურიც გამოდგა ძალიან მოსახერხებელი.  

სამწუხაროდ, როგორც ეს ხშირად ხდება ხოლმე მოყვარულების შემთხვევაში, ბედინგის შემდეგ მე ვერ მოვახერხე სალულე კოლოფის სარეცელიდან ამოღება. როგორც ჩანს ეპოქსიდმა “კბილი” გაიკეთა და არ მაძლევდა საშუალებას სალულე კოლოფის და სარეცელის განცალკევებას. სალულე კოლოფი ხრახნების მოხსნის შემდეგ ოდნავ მოძრაობდა, უბრალოდ რაღაცა უშლიდა ხელს რომ ის ბოლომდე ამოსულიყო.   მორალურად მე მზად ვიყავი ამისთვის, იქიდან გამომდინარე რომ სალულე კოლოფზე იყო რამდენიმე ჩაღრმავება და ასევე ამ ორ დეტალს შორის იყო მოთავსებული პლასტმასის დეტალი, მჭიდის ფიქსატორით. ალბათ ერთი ძლიერი დარტყმა საკამრიის იქნებოდა რომ სალულე კოლოფი გათავისუფლებულიყო, მაგრამ მე ჩავთვალე რომ ამ ეტაპზე ამის საჭიროება არ იყო და დავტოვე ყველაფერი როგორც იყო.

ეხლა ორი სიტყვით არჩეულ ოპტიკაზე. ჩემს მიერ არჩეულ მოდელს გააჩნდა BDC ტიპის ბადე, რომლის მოყვარული მე არ  ვარ.  უმეტეს შემთხვევაში საერთოდ უცნობია რა იარაღზე და მუხტზეა ასეთი ბადეები გათვლილი. ჩემი აზრით მიზეზი რის გამოც ოპტიკები გამოდის ასეთი ბადით (და იყიდება) არის მხოლოდ და მხოლოდ მარკეტინგი. ოპტიკას აქცს BDC ბადე რომელიც გაძლევს საშუალებას ისროლო სხვადასხვა მანძილზე! ვა! მოდიდ ამას ვიყიდი….  მაგრამ რეალურად, როგორ უნდა გამოიყენო ეს ფუნქცია არავინმა არ იცის და არც იყენებს. თუ თქვენი იარაღი არ არის ზუსტად ის და იმ მუხტით, რომელიც გამოყენებულ იქნა მისი შედგენისას, ერთადერთი გზა გამოიყენოთ BDC ბადე არის, დაიმახსოვროთ კონკრეტულ დისტანციაზე განულების შემდეგ, BDC ბადის რომელი დამიზნების ელემენტი რა მანძილზე ემთხვევა მოხვედრის წერტილს (ადგენთ სროლით ან გათვლებით ბალისტიკური კალკულატორის გამოყენებით) და ამის მიხედვით გამოიყენოთ BDC ბადის ელემენტები. ამ მიზნისთვის ოპტიკას მოყვა დეკალი, რომელზეც ასახულია BDC ბადე და გათვალისწინებულია გრაფები სადაც ჩაწერთ მანძილებს. “ვორტექსის” საიტზე ასევე არის ბალისტიკური კალკულატორი, რომელიც მოგცემთ საშუალებას მოარგოთ BDC ბადე თქვენს მიერ გამოყებებულ მუხტს.  დეკალი შესაბამისი მინიშნებებით ეკრობა იარაღს და ეს გაძლევთ საშალებას მეტ-ნაკლები ეფექტურობით გამოიყენოთ აღნიშნული ბადე. კარგია რომ “Vortex”-ში ესმით ამდენი და ამაზე ზრუნავენ. მე მერჩივნა “მილ დოტი” ან ბანალური “დუპლექსი” მაგრამ საქართველოში  ოპტიკის არჩევანი ძალზედ შეზღუდულია ასე, რომ დავკმაყოფილდი იმით, რომ ჯვარი იყო თხელი ხოლო ოპტიკა ასევე შედარებით ნაკლებს იწონიდა.

Сrossfire II-ის შესწორების მექანიზმის დოლურები არის დაბალი, დაცული ხუფებით და მათი დატრიალება შეიძლება თითებით, ინსტრუმენტის (მონეტის) დახმარების გარეშე.

როგორც იქნა მოვიდა დრო რენჯზე მეორე გასვლის იმისთვის, რომ დაგვედგინა რამდენად პოზიტიური შედეგეი გამოიღო განხორციელებულმა ცვლილებებმა. ახალი ოპტიკის და “ბიპოდის” წყალობით სროლა ბევრად უფრ კომფორტული გახდა. პირველივე ჯგუფებმა დაადასტურეს, რომ იარაღი ბევრად უკეთესად ისროდა ვიდრე ქარხნულ კომპლექტაციაში. ჯგუფი შემცირდა 6.2სმ-დან 3.9 სანტიმეტრამდე. ყველაზე საუკეთესო ჯგუფი მიღებულ იქნა SMK-ს 69 გრანიანი ტყვიით, შთამბეჭდავი 2.4 სმ 100 მეტრზე. ყველაზე დიდი გაბნევა ისევ წილად ხვდა ჩეხური S&B-ის მუხტს 55 გრანიანი ტყვიით.

update: როგორც ჩანს ჩვენ მივაკვლიეთ ყველაზე ოპტიმალურ მუხტს როგორც მოსბერგის MVP ასევე MMR სერიის 5.56 კალიბრის შაშხანებისთვის 1:9 ტვისტით. ეს არის: დენთი wc844 22.5 gr, ტყვია Sierra Match King 69gr.  ვაზნის სრული სიგრძე 57 მმ. ეს მუხტი აჩვენებს საუკეთესო შედეგს ორივე იარაღში.  ამ მუხტით ჩვენმა შაშხანამ აჩვენა წარმოუდგენელი ასეთი კლასის იარაღისთვის 18მმ-ნი ჯგუფი 150 მეტრზე. 

3.9 სმ იარაღიდან, რომელიც იწონის 3კგ-ზე ცოტათი მეტს, იკვებება ორ რიგიანი მჭიდით და აქვს 5.56 Nato-ს სავაზნე, არის ძალიან კარგი შედეგი. რატომ? ორ რიგიანი მიწოდება არ არის ოპტიმალური მაქსიმალური სიზუსტის მისაღწევად გამომდინარე იქიდან, რომ ყოველ მიწოდებაზე ვაზნა სხვაგვარად თავსდება სავაზნეში, ხან მარჯვნიდან და ხამ მარცხნიდან, რაც თეორიულად განაპირობებს ჰორიზინტალურ გაფანტვას. არც 5.56 Nato სავაზნე თავისი გრძელი ყელით (ოპტიმიზირებული საიმედოობისთვის და უსაფრთხოებისთვის)  არ ჯდება ზუსტი შაშხანის კონცეფციაში. ნუ დაგვავიწყდება კონდახის სქემაც, რომელიც შექმნილია მოლე საიერიშო შაშხანისთვის. ასე, რომ გავმეორდები საშუალო სიზუსტე 3.9 სმ ასეთი იარაღიდან არის ჩემი აზრით ძალიან კარგი შედეგი. რამდენიმე სიტყვა მინდა ვთქვა 5.56 კალიბრის MVP-ში გამოყენებულ ხრახნების ბიჯზე, რომელიც შეადგენს 1:9-ს. ეს არის კარგი ბიჯი, რომელიც უზრუნველყოფს ადეკვატურ სიზუსტეს სხვადასხვა წონის ტყვიების გამოყენებისას. მე არ მესმის ეს საყოველთაო გატაცება 1:7 “ტვისტით”. ბოლოსდაბოლოს გადით მაღაზიაში და ცადეთ პოვნა რამე მუხტის რომელიც იყენებს 62-69 გრანზე უფრო მძიმე ტყვიას. აბსოლუტური უმეტესობა არის მუხტები კიდე უფრო მსუბუქი 55 გრანიანი ტყვიით. ასე რომ 1:9 არის კარგი ვარიანტი.

როგორც ხედავთ, MVP არ არის აღჭურვილი რამე ტიპის სალულე მოწყობილობით. უკუცემა იმდენად მცირეა, რომ მუხრუჭის გამოყენებას აზრი არ აქვს.  ლულის ალს რაც შეეხება, მართალია ლულა 16 ინჩიანია მაგრამ მალევე მზის ჩასვლის შემდეგ, თქვენ ამჩნევთ შთამბეჭდავ ცეცხლის ბურთს. დაახლოებით 100 გასროლის შემდეგ არანაირი პრობლემა ან დაბრკოლება არ დაფიქსირებულა. მიწოდება იყო ნარნარი, ექსტრაქცია პოზიტიური. მხოლოდ ერთ ვაზნაზე მოხდა ძალიან იშვიათი დაბრკოლება, ამაალებლის მტყუნება, რაც ვერ დაბრალდება იარაღს. საკეტი თავიდან ისე რბილად არ მოძრაობდა, მაგამ როდესაც დაფარვა ოდნავ გადაპრიალდა, მოძრაობა გახდა ძალიან რბილი.

ეხლა გადავიდეთ მათემატიკზე. ახალი ოპტიკის, რინგების და ბიპოდის ფასმა შეადგინა 590 ლარი. ქარხნული ოპტიკის ფასის გამოკლებით, იარაღის საბოლოო ფასმა შეადგინა 3240 ლარი. ეს 300 ლარით მეტია ვიდრე  “შიშველი” იგვიე კალიბრის Tika T3. ოპტიკის, რინგების და ბიპოდის დაყენების შემდეგ სხვაობა ორს შორის იქნება სულ რაღაც 250 ლარი. მაგრამ მოსბერგს ექნება უპირატესობა ორ რამეში, შესაძლებლობა მისი ორად “დანაწევრების” და იაფი ადვილად საშოვნელი მჭიდები. Tika-ს მხარეს იქნება რეპუტაცია და ზოგადად უკეთესი შესრულება + რკინის სამიზნე მოწყობილობები, რომელიც “მოსბერგს” არ გააჩნია. გარდა ამისა “მოსბერგს” აქვს  5.56 Nato-ს სავაზნე რაც ჩვენი ქვეყნისთვის დიდი პლიუსია.  მაინც, ალბათ ყველაზე ხელმისაწვდომ .223 კალიბრის შაშხანად რჩება СZ527 Varmint, რომლის ფასუ 2200 ლარია, რაც ნიშნავს, რომ მიიღებთ ბოლომდე გამზადებულ შაშხანას, რომლის ფასიც იქნება 3000 ლარზე ნაკლები (მოსბერგის ანალოგიური “სეტაფით” გამოდის 2790 ლარი). ამ იარაღის მინუსები იქნება პატარა ტევადობის ძნელად საშოვნელი მჭიდი. მაგრამ ჩემი აზრით ყველაზე დიდი პრობლემა ის არის, რომ “მოსბერგის” ფასში მოგდის იგივე კალიბრის AR-15-ის საბაზისო მოდელი + რამე ბიუჯეტური ოპტიკა. სიმართლე გითხრათ მე გამიჭირდება არგუმენტირება, თუ რატომ უნდა იყიდოთ “მოსბერგი” და არა AR-15, რომელიც არც ღირს ამაზე დავა ბევრად უფრო უნივერსალური იარაღია, ამავე დროს ასევე მსუბუქი და კომპაქტურიც. სიზუსტით “მოსბერგი” შეიძლება უპირატესი იყოს, მაგრამ არა, იმდენად რომ ეს განიხილებოდეს, როგორც სერიოზული არგუმენტი მის (“მოსბერგის”) სასარგებლოდ (ვგულისხმობ მოდელებს პლასტმასის სარეცელით).  მაგალითად მე, ვიყიდე “მოსბერგი” იმიტომ, რომ უკვე მქონდა ოთხი AR-15 და იმიტომ, რომ მინდოდა რაღაც სიახლე. გარდა ამისა ასეთი შაშხანა ბევრად უფრო ეკონომიური იარაღია ვიდრე “ნახევრად-ავტომატი”. ვგულისხმობ იმას, რომ ნაკლებ ვაზნებს ხარჯავთ რენჯზე. რა თქმა უნდა 5.56 კალიბრის “ბოლტი” უფრო ეკონომიურია ვიდრე თუნდაც .308 კალიბრის იგივე ტიპის შაშხანა. პრინციპში სულ ეს არის. არ მგონია საქართველოში მოიძებნოს ბევრი ადამიანი, რომელიც გადაიხდის AR-15-ის ფასს იგივე კალიბრის შაშხანაში გრძივად მოსრიალე საკეტით. ამავე დროს უნდა აღვნიშნო, რომ “მოსბერგს” აქცს პოტენციალი სიზუსტის კიდე უფრო გაუმჯობესების და ასეთ შემთხვევაში ის უკვე ერთი თავით უკეთესი იქნება ვიდრე ნებისმიერი საბაზისო AR-15. ასევე თუ გინდათ გამოიკვლიოთ 5.56 კალიბრის ბალისტიკის და სიზუსტის სრული პოტენციალი, ალბათ შაშხანა გრძივად მოსრიალე საკეთით უკეთესი არჩევანი იქნება ვიდრე “ნახევრად ავტომატი”. მოკლედ გადაწყვეტილება თავად მიიღეთ.

ვიღაცა ჩათვლის, რომ 5.56 კალიბრი არის არაადეკვატური ასეთი ტიპის შაშხანისთვის, მაგრამ თავად განსაჯეთ: 55 გრანიანი ტყვია დატოვებს ლულას საწყისი სიჩქარით თითქმის 1000 მ/წ-ში. გასწორებული 200 მეტრზე (ყველაზე ოპტიმალური ზერო ამ კალიბრისთვის და იარაღითვის),  250 მეტრამდე ნასროლი ერთ წერტილში ყველა მოხვედრა იქნება მაქსიმუმ 8 სმ-ით დაშორებული დამიზნების წერტილიდან. სილუეტის დაზიანება ყოველგვარი შესწორების (ცენტრში დამიზნებით) იქნება შესაძლებელი 350 მეტრამდე მანძილზე (ვარდნა 44 სმ). 300 მეტრამდე ტყვიას ექნება საკმარისის სიჩქარე რომ სრულად გამოიყენოს დაზიანების მექანიზმი იქნება ეს ფრაგმენტაცია თუ  ექსპანსია.

მე ჩემი მხრიდან უკიდურესად კმაყოფილი ვარ “მოსბერგის” ამ პატარა შაშხანით. ეკონომიურ, გამძლე, ზუსტი და მსუბუქი, უნიკალური იერსახით და პოტენციალით, რომლის გასარკვევად საჭიროა კიდე ბევრი გასვლა რენჯზე და სხვადასხვა მანძილებზე სროლა. ჩემთვის ასეთი სცენარი სრულად მისაღებია.

იმის თქმა რომ გერმანული კომპანია “German Sport Guns” იყო პირველი ვინც შესთავაზა სამოქალაქო მსროლელებს ტაქტიკური მცირეკალიბრიანი იარაღი იქნება არასწორი, მაგრამ უდაოდ ეს კომპანია იყო პირველი ვინც ამ კონცეფციით მიაღწია მნიშვნელოვან წარმატებას და შექმნა თავისებური ტრენდი. ალბათ პირველი ასეთი ტიპის იარაღები იყო თუნდაც P-08 “Luger”-ის იერსახის მქონე პისტოლეტები, რომლებსაც უშვებდა  Stoeger-ი 60-ან 70-ან წლებში (იმ დროს ამერიკული კომპანია, რომელსაც არ აქვს არაფერი საერთო “Stoeger”-თან, რომელიც ეხლა ბერეტას ხოლდინგის ნაწილია).  ეს იყო მარტივი, იაფი პისტოლეტები თავისუფალი საკეთებით, რომლებიც ვიზუალურად იყო სახელგანთქმული გერმანული საბრძოლო პისტოლეტის მზგავსი. 2008 წელს გერმანულმა “German Sport Guns”-მა იგივე კონცეფციით შექმნა მცირეკლაიბრიანი კარაბინების/პლინკერების მთელი სერია, რომელიც ვიზუალურად გავდა სახელგანთქმულ საბრძოლო იარაღის მოდელებს, ასევე გერმანულ პისტოლეტ-ტყვიამფრქვევს “Heckler&Koch MP5″-ს. გარდა ვიზუალური მზგავსებისა, ახალი იარაღი ასევე იყენებდა პრაქტკულად იდენტურ მართვის ელემენტებს და რაოდენ გასაკვირიც არ უნდა იყოს არსებობდა გარკვეული დეტალების თავსებადობაც “GSG-522″-ს და “MP-5″-ს შორის, მაგრამ ამაზე ოდნავ მოგვიანებით.

რაც შეეხება კომპანიის ისტორიას, “German Sport Guns” დაარსდა გერმანიაში 2002 წელს. მთავარი ოფისი და საწარმო მდებარეობს ქალაქ არნსბერგში (ნორდრაინ-ვესტფალიას ფედეალური მიწა). კომპანიაში დასაქმებულია ასამდე თანამშრომელი. 80% პროდუქციის იყიდება ჩრდილო ამერიკის ბაზარზე. 51%-ან წილს კომპანიაში ფლობს   L&O Group, რომელიც თავისმხრივ ასევე ფლობს ისეთ მწარმოებლებს, როგორიც არიან “Blaser”, “Mauser”,” Sig Sauer” და “John Rigby & Co”. 2014 წელს “GSG”-მ შეიძინა პნევმატური იარაღის გერმანული მწარმოებელი Diana.

მიუხედავად იმისა, რომ თავდაპირველად ახალ კარაბინებს ქონდათ გარკვეულ პრობლემები, რომლებიც უკავშირდებოდა დეტალების რესურსს და ასევე ზოგადად საიმედოობას, მთლიანობაში იარაღი ძალიან კარგად იყიდებოდა და პოპულარობითაც სარგებლობდა. ისეთი პოპულარობით, რომ “ხეკლერ&კოხმა” უჩივლა “GSG”-ს, მისი კუთვნილი პროდუქტის ვიზუალური მხარის გამოყენებისთვის, რაც ნიშნავს, რომ “GSG” იყენებდა სხვა კომპანიის პროდუქტან მზგავსებას მოგების მიღების მიზნით. სასამართლო დავები, ორ კომპანას შორის გაგრძელდა 2014 წლამდე და არ არის გამორიცხული, რომ ეხლაც მიმდინარეობს, რადგანაც “GSG”-მ შეიატანა საპასუხო სარჩელი, რომლის მიხედვითაც “H&K”-ს არასდროს არ ფლობდა “MP5″-ის  დიზაინს და შესაბამისად მან თაღლითური გზიით მიიღო კომპენსაცია და აზარალა “GSG”. ალბათ “ჰეკლერ&კოხის” სარჩელის მიზეზი სავარაუდოთ ის იყო რომ “GSG”-მ უბრალოდ დაასწრო მას ასეთი კარაბინის გამოშვება, როდესაც ის ჯერ მხოლოდ მართავდა მოლაპარაკებებს ანალოგიური იარაღის გამოშვებაზე გერმანულ Umarex-თან.  “GSG-522″-ების წარმოება, რამდენადაც ჩემთვის ცნობილია არასდროს არ შეჩერებულა. მხოლოდ მცირედ შეიცვალა კარაბინის ვიზუალური ნაწილი, რომ მზგავსება”ჰეკლერ&კოხის” პროდუქციასთან ასეთი აშკარა არ ყოფილიყო. მიუხედავად ამისა, “GSG”-ს მცირეკალიბრიანი კარაბინების მოდელების გამა კვლავ პრაქტკულად იმეორებს “MP5″-ის მოდელების გამას. არის სტანდარტული მოდელი, მოდელი SD დეკორატიული მაყუჩით და ასევე დამოკლებული ვარიანტი “K”. “GSG”-მ ასევე გამოიჩინა წინდახედულობა, და კარაბინებთან ერთად თავიდანვე გამოუშვა მთელი ასორტიმენტი დამატებითი ნაწილების და აქსესუარების, რომლებიც აძლევდნენ საბოლოო მომხმარებელს საშუალებას განეხორციელებინათ კარაბინების კასტომიზაცია საკუთარი ძალებით.

GSG-5, კომპანიის პირველი მცირეკალიბრიანი კარაბინი. მოგვიანებით მისმა დიზაინმა და კონსტრუქციამ გარკვეული ცვლილებები განიცადა და იარაღს მიენიჭა ახალი დასახელება GSG-522

როგორც უკვე აღვნიშნე, მიუხედვად გარკვეული პრობლემებისა “GSG-522″ გამოდგა კომერციულად წარმატებული და წარმოშვა თავისებური ტრენდი, “ტაქტიკური” მცირეკალიბრიანი კარაბინების, რომლებიც გამოიყუებიან და მუშაობენ, როგორც საბრძოლო იარაღები მაგრამ იყენებენ მცირეკალიბრიან და შესაბამისად იაფ ვაზნას.   მალე მას მიბაძეს “Heckler&Koch”-მა “Сolt”-მა, “IWI”-მ (“Umarex”-ის საშუალებით), “Mossberg”-მა, Smith&Wesson-მა და სხვებმა, როდესაც ანალოგიური მოდელები გამოუშვეს. თავის მხრივ “GSG”-მ გააფართოვა მოდელების გამა და დაიწყო მცირეკლაიბრიანი “კალაშნიკოვის”, “STG”-44-ის, “MP-40″-ის, “Firefly”-ს (“SIG Mosquito”) და M1911-ის გამოშვება.

აქვე მინდა აღვნიშნო, რომ  GSG-522  კი გავს ვიზუალურად MP5-ს მაგრამ ტექნიკურად მას აქვს ბევრი საერთო სხვა გერმანულ მწარმოებლის, “Walther”-ის იარაღთან, კონკრეტულად კი მცირეკალიბრიან  კარაბინთან “G-22″. ისევე, როგორც “G22″-ში, “GSG-522″-ის დამრტყმელ სასხლეტი მექანიზმი და საკეტი მოთავსებულია მსუბუქი შენადნობისგან დამზადებულ მოდულებში, რომლებიც თავის მხრივ მოთავსებულია პლასტმასის “გარსაცმში”. ყველა ეს მოდული აწყობილია ორი ნახევრისგან და შეკრულია ხრახნების გამოყენებით. ერთის მხრივ საბრძოლო იარაღებთან შედარებით, ეს უაზროდ რთული კონსტრუქცია არის,  უამრავი პატარა დეტალით, მაგრამ მეორეს მხრივ ასეთი იარაღების წარმოება ადვილი და იაფია, იმიტომ რომ, როგორც ჩანს გამოიყენება სტანდარტული ხრახნები და ზამბარები, იაფი მასალები და ადვილად დასამზადებელი დეტალები. იმის გათვალისწინებით რომ დიტმარ ემდე და მასთან კიდევ ორი “GSG”-ს მმართველი და კომპანიის მფლობებელი მანფრიდ ნაიჰაუსი და მიქაელ სვობოდა ადრე მუშაობდნენ Umarex-ში (რომელიც ფლობს Walther-ს) მზგავსება წარმოების ტექნოლოგიაში უკვე გასაკვირი არ არის.

“GSG 522″-ის შემქნელები და კომპანიის მფლობელები და მმართველები: ნაიჰაუსი, ემდე და სვობოდა.

მე კარგად მახსოვს, რომ როდესაც პირველად გავეცანი “G-22″-ის კონსტრუქციას, შოკირებული ვიყავი, გამოყენებული ტექნიკური გადაწყვეტილებებით. ეს იარაღი საერთოდ არ გავდა ტრადიციული კონსტრუქციის მცირეკალიბრიან კარაბინებს, რამდენადაც განსხვავებული ის იყო ვიზუალურად, იმდენად განსხვავებული იყო მისი წარმოების ტექნოლოგიაც.  მახსოვს, რომ “G-22″ ლეგოს კონსტრუქტორსაც კი შევადარე. ზუსტად იგივე გადაწყვეტილებები  გამოყენებულია GSG-522-ში.

გამომდინარე იქიდან, რომ ეს იარაღები განკუთვნილია გასართობი სროლისთვის და მხოლოდ გასართობი სროლისთვის, ტრადიციულ მიდგომებზე აქ ითქვა უარი. კონსტრუქციის სიმარტივე, დეტალების სიმცირე, არანაირ როლს არ თამაშობს. მთავარია მაქსიმალური ტექნოლოგიურობა. ქვედა რესვიერის პლასტმასის გარსაცმში, რომელიც უზრუნველყოფს მზგავსევას “MP-5″-თან მოთავსებულია დამრტყმელ-სასხლეტი მექანიზმის მოდული, ზედა რესივერში ხრახნებით დამაგრებულია ლულა და თავსედება საკეტის მოდული, რომელიც აერთიანებს საკეტს, ეჟექტორს და დამაბრუნებლ ზამბარებს.   მოდულების დაშლა საერთოდ არ არის რეკომენდირებული.

ასე, რომ აზრი არ აქვს ამ იარაღების შეფასებას, როგორც ჩვენ ვაფასებთ საბრძოლო, თავდაცვით ან სანადირო იარაღებს. ასეთი მიდგომით “G22″-იც და “GSG-522″ არიან უაზროდ რთული და ფაქიზი იარაღები, რომლებიც ნაკლებად გაუძლებენ კლდე-ღრეებზე ცოცვას და ტყეში ან ჭაობებში ბოდიალს. თუ ასეთ ადგილებში აპირებთ იარაღის ტარებას, იყიდეთ კლასიკური კოსტრქუციის კარაბინები, “რუგერები” და “მარლინები”,  რომლებიც უფრო მარტივია, მსუბუქი და გამძლე.  უბრალოდ რენჯზე არავინ არ დაინტერესდება რითი ისვრით, არ მოუნდება სროლა და სელფის გადაღება მაგალითად  “რუგერ 10/22″-თან. “GSG 522″-თან, საქმე პირიქით იქნება. ბავშვებიც დაინტერესდებიან ამ იარაღით, იქიდან გამომდინარე, რომ ვერ იპოვით კომპიუტერულ “შუტერს”, სადაც არსენალში არ არის ხელმისაწვდომი “MP-5″. უნდა ვაღიარო, რომ იარაღი გამოიყურება ძალიან კარგად. არის კარგად შესრულებული. ერგონომიული. ის ინტერესს გამოიწვევს ნებისმიერ თუნდაც იარაღებისგან ძალიან შორს მყოფ ადამიანშიც კი. სწორედ ამაზეც იყო გათვლა და სწორედ ეს არის “GSG-522″-ის დანიშნულება, გასართობი/სახალისო სროლა ღია და დახურულ რენჯებზე. ეს არ არის იარაღი, რომლითაც შეხვალ ტყეში ან წახვალ მთაში. ყველაფერს თავი, რომ დავანებოთ ამისთვის “GSG-522″ უბრალოდ საკმაოდ მძიმეა  (3.2 კგ).

ტექნიკური აღწერილობა იარაღის იმით უნდა დავიწყოთ, რომ მართვის ელემენტების განლაგებით და მათი მუშაობით GSG-522 მაქსიმალურად გავს საბრძოლო MP5-ს. ორ პოზიციანი სელექტორი ორმხრივია, საკეტის სახელური განალგებულია მარცხენა მხარეს და შესაძლებელია მისი დაფიქსირება ღია მდგომარეობაში, ისევე როგორც MP5-ში. სროლის დროს ის არ მოძრაბს. მჭიდის ღილაკი ისევე როგორც MP5-ში გაძლევთ საშულებას გამოიყენოთ როგორც საკეტელა ასევე გვერდიდან განლაგებული ღილაკი, თუმცა ღილაკის ეფექტური გამოყენება რთულია, საჭიროა დიდი ძალის დატანება და გარდა ამისა ის ჩამალულია რესივერის შიგნით.

საკეტის მოდულის სქემა. ის შედგება 32 ნაწილისგან, აქედან 11 არის ხრახნი. ხრახნების მოხსნა არ არის რეკომენდირებული, ხოლო თუ მაინც მოხსენით, უკან დაყენებისას უნდა გამოიყენოთ ხრახნების ფიქსატორი, რომ სროლის დროს არ მოხდეს მათი დაშვება. 

რა თქმა უნდა “GSG-522″-ის ავტომატიკის სქემა არ იყენებს გორგოლაჭებით ჩაკეტვას, როგორც ორიგინალური “MP5″. კარაბინში გამოყენებულია უფრო ტრადიციული და მარტივი თავისუფალი საკეტი, როგორც აბსოლუტურ უმეტესობა .22 კალიბრის ავტომატური იარაღებში. ასევე კარაბინს გააჩნია მჭიდის მცველი, რომელიც არ გვხვდება “MP5″-ში.  ეს ნიშნვას, რომ იარაღიდან მოხსნილი მჭიდით შეუძლებელი იქნება გასროლის განხორციელება. კიდევ ერთი განსხვავება არის ის, რომ “GSG”-ზე ბოლო ვაზნის გასროლის შემდეგ საკეტი რჩება ღია მდგომარეობაში, მაშინ როდესაც “MP5″-ზე ასეთი ფუნქცია არ არსებობს.

“GSG-522″ იყიდება ოთხი ტიპის ერთ რიგიანი მჭიდებით 2, 10, 15 და 22 ვაზნიანი ტევადობით. არსებობს ასევე უფრო ეკზოტიკური კვების მექანიზმები, როგორც დოლურა მჭიდები გათვლილი არც მეტი არც ნაკლები 110 ვაზნაზე.  გეომეტრიული ზომებით 22 ვაზნიანი მჭიდები იდენტურია “MP5″-ის მჭიდების, რაც ნიშნავს, რომ შესაძლებელია იგივე პაუჩების გამოყენება. მჭიდის გვერდიდან განლაგებულია “თაროები”, რომლებიც გაძლევენ საშუალებას თითებით ჩამოწიოთ მიმწოდებელი და ამით მნიშვნელოვნად გაადვილოთ მჭიდის ავსება ვაზნებით. დამატებით მჭიდი მონიშნულია, ისე რომ მოგეცეთ წარმოდგენა მჭიდში დარჩენილი ვაზნების რაოდენობის შესახებ.

GSG-522 -ის ძირითადი ნაწილები. 

იარაღის არასრული დაშლა ზომიერად ადვილია. მოხსენით კარაბინს მჭიდი და დარწმუნდით, რომ იარაღი განმუხტულია. სახრახნისით დაუშვით და მოხსენით  თავები ორ მსხვილ რესივერში გაყრილ პინებს, რაც მოგცემთ საშუალაბას ისინი ამოიღოთ და ამით ჯერ მოხსნათ კონდახი და შემდეგ განაცალკევოთ ზედა და ქვედა რესივერები. შემდეგ უნდა დაუშვათ ხრახნი, რომელიც აფიქსირებს პლატას, რომელიც ზედა რესივერის შიგნით იჭერს საკეტის მოდულს. პლატის მისი ხრახნის და ხრახნის საყელურის ამოღების შემდეგ, შესაძლებელია ზედა რესივერიდან საკეტის მოდულის ამოღება.  მეტი დაშლა რეკომენდირებული არ არის, იმიტომ რომ საკეტის მოდულიც და ქვედა რესივერიც შედგებიან უამრავი პატარა დეტალისგან.  გარდა ამისა ყუარდღება მიაქციეთ ზედა რესივერის შიგნით, სავაზნის გვერძე განლაგებულ ხვეულ ზამბარას, რომელიც ზეოქმედებს საკეტის შემაკავებელზე . თუ საკეტის მოდული ამოღებულია ამ პატარა ზამბარას ადგილზე არაფერი აღარ იკავებს და მისი დაკარგვა ადვილია (ისევე როგორც G22-ში). ამიტომ ფრთხილად ამოიღეთ ის, შეინახეთ და ისე გააგრძელეთ იარაღის წმენდა. მიაქციეთ ყურადღება, იმას, რომ ეს ხრახნიანი პინები დამზადებულია რბილი მეტალისგან და მათი თავების ან ხრახნების გაფუჭება ადვილია. ვისაც ფული არ ენანება ცვლის ამ პინებს ორიგინალური “ხეკლერ&კოხის” პინებით, რომლების გამოყენებაც შესაძლებელია ყოველგვარი მორგების გარეშე.

ვისაც უყვარს ყოველი ჭანჭიკის ინდივიდუალურად გაპრიალება, იმედგაცრულებული დარჩება, რთული კონსტრუქციით. ჩემი აზრით, ასეთი არასრული დაშლა აბსოლუტურად საკმარისია, რომ იარაღი გაიწმინდოს და დიდი საჭიროება იარაღის ბოლო ზამბარამდე დაშლის არ არის. დავამატებ, რომ შესაძლებელია ლულის სავაზნის მხრიდან გაწმენდა, რაც კარგია.

არასრულად დაშლილი “GSG-522SD”. საკეტის მოდული ამოღებული არ არის. კარგად ჩანს ლულის რესივერში ფიქსაციის მეთოდი. პლასტმასის დეტალები შეღებილია მწვანე ფერში ჩვენს მიერ. არაფერი განსაკუთრებულად რთული GSG-ს დაშლაში არ არის, უბრალოდ საჭიროა ორი სახრახნისი. 

ქვედა რესივერის გარსაცმი, კონდახი და ტიბჟირი პლასტმასის არის. ზედა რესივერი შესაბამისად რკინის. საკეტის და დამრტყმელ-სასხლეტი მექანიზმის ჩარჩოები ჩამოსხმულია მსუბუქი შენადნობისგან. იარაღი საკმაოდ მძიმეა -  3.2 კგ, რაც საგრძნობლად მეტია ვიდრე .22 კალიბრის კლასიკური კარაბინები, თანაც იმის გათვალისწინებით, რომ კარაბინს აქვს თხელი ლულა. მსუბუქი იარაღის უპირატესობა არის, ის რომ სხვადასხვა მოწყობილობების დაყენების შემდეგ, თქვენ მაინც გექნებათ შედარებით მსუბუქ იარაღი. GSG-ს შემთხვევაში იარაღი იმდენად დამძიმდება, რომ მისი წონა იქნება აბსოლუტურად შეუსაბამო მის მოკრძალებულ საცეცხლე ძალასთან.

მოდელ SD-ს გააჩნია 414მმ სიგრძის გრძელი და თხელი ლულა ე.წ. “ფანქრის პროფილით”. მოდელ SD-ში ეს ლულა დაცულია გარედან ბუტაფორიული მაყუჩით. ის მაგრდება რესივერზე წინა სამიზნე მოწყობილობის ბაზის ქვეშ. წინა ტიბჟირის არის მრგვალი პროფილის და ძალიან მოსახერხებელია.  ტიბჟირზე შესაძლებელია რეზინის “ბუბლიკის” დაყენება, რომელიც ასრულებს წინა საღვედეს ფუნქციას. შესაძლებელია მისი, როგორც მარჯვენა ასევე მარცხენა მხარეზე გადაყენება.

ცალკე აღწერას იმსახურებს სამიზნე მოწყობილობების კონსტრუქცია. უკანა სამიზნე მოწყობილობა პრაქტიკულად ზუსტი ასლია MP5-ზე დაყენებული სამიზნე მოწყობილობის იმ სხვაობით რომ დიოპტრების ნაცვლად მასზე შესრულებულია ვერტიკალური ჭრილები. იმის გათალისწინებით რომ დოლურა ჩაჭრილია განსხვავებულ სიღრმეზე, დამიზნება ხდება კორას ამ ჭრილის “ბსკერზე” მოთავსებით. შესაძლებელია საჭირო ვერტიკალური შესწორების არჩევა (დოლურა ოთხ პოზიციანია). იმისთვის, რომ შეიტანოთ ჰორიზონტალური შესწორება უნდა დუაშვათ ზედა ხრახნი-ფიქსატორი და დაატრიალოთ გვერდითა ხრახნი-მარეგლირებელი, იმისთვის, რომ გადაწიოთ სამიზნე მოწყობილობა მარცხნივ ან მარჯვნივ. წინა სამიზნე მოწყობილობის კორა პლასტმასის არის მრგვალი თავით, ხოლო დამცავი “ყურები” რკინის არის. სხვათაშორი მოდელებზე სადაც ეს ყურები პლასტმასის არის, ხშირია მათი მოტეხვის შემთხვევები. კარაბინებს კომპლექტში მოყვება “პიკატინის სამაგრი” რომელიც არის თხელი პლასტმასის დეტალი, თანაც მაგრდება რესივერზე ორი წვრილი და მოკლ ხრახნით. მოხსენით ეს დეტალი და გადააგდეთ, იმიტომ, რომ ის უვარგისია. ნაცვლად გამოიყენეთ სპეციალური ალუმინის სამაგრები, რომლებიც მაგრდება რესივერზე “კლანჭებით”. მათი ფასი 10-20 დოლარია რაც არც ისე ბევრია.

“GSG-522″-ის მოდელების გამა

ჩვენი იარაღი აღჭურვილია ოფციონალური გვერდიდან დასაკეცი კონდახით, რომლის რეგულირება შესაძლებელია სიგრძეში და სიმაღლეში, მაგრამ რაც მთავარია, მასზე განლაგებულია სწრაფად მოსახსნელი საღვედე და მისი დაყენების ადგილები, როგოც მარცხიდან ასვე მარჯვნიდან, რაც ჩემნაირი მსროლელისთვის არის კარგი საჩუქარი (მე ვისვრი მარცხენა მხრიდან). ქარხნულ კომპლექტაციაში SD იყიდება ფიქსირებული პლასტმასის კონდახით. ხელმისაწვდომია ასევე “ხეკლერ&კოხის” საფირომო გასაშლელი კონდახი. საკეცი ან თუნდაც ტელესკოპური კონდახი კარგი “აპგრეიდია” GSG-522SD-თვის, რომლის სიგრძე ფიქსირებული კონდახით საკმაოდ დიდია – 855მმ.

იარაღი კარგად გამოიყურება, კონტროლის ელემენტები მკაფიოდ  მუშაობენ, თამაში ზედა და ქვედა რესივერს შორის პრაქტიკულად არ არის. კონდახიც მყარად ზის. ტიბჟირი არ ზის თავის ადგილას ძალიან მყარად, მაგრამ ეს არ შეიძლება ჩაითალოს ნაკლად. გაცილებით უფრო ნაკლებად მომეწონა საღვედეს “ბუბლიკი”, რომელიც დაყენებულია არა რესივერზე, არამედ პლასტმასის ტიბჟირზე. კიდევ ერთი შეხსენება, რომ GSG-522 რენჯის იარაღია. არ მგონია ამ “ბუბლიკმა” ან ტიბჟირმა გაუძლოს ხანგრძლივ ექსპლუატაციას იმის გათვალისწინებით, რომ იარაღი სულაც არ არის მსუბუქი.

წლების განმავლობაში რაც ეს იარაღი გამოდიოდა, მისი კონსტრუქცია განიცდიდა გარკვეულ ცვლილებებს. ნაწილი ცვლილებების ხილვადია იარაღის დაშლის გარეშეც. მაგალითად მოდელ SD-ზე შეიცვლა წინა სამიზნე მოწყობილობის ბაზის ფორმა, ის იყო მრგვალი როგორც MP5-ზე და სარჩელის შემდეგ ის გახდა სწორ ყურებიანი. იარაღის დიზაინში ასევე იქნა შეტანილი სხვა ცვლილებებიც, მათ შორის გაურკვეველი დანიშნულების საღვედე შესრლებული სასხლეტის დამცავ კავზე. პირველი გამოშვების კარაბინები (GSG 5) იყენებდნენ პლასტმასის ზედა რესივერებს, მაშინ როდესაც უფრო ახალი მოდელები იყენებდნენ მეტალის შენადნობისგან დამზადებულ იგივე დეტალებს. ამის წყალობით GSG5 იწონიდა 3 კგ-ს, რაც ნახევარი კილოგრამით ნაკლებია ვიდრე GSG-522-ის წონა.

კიდე ერთი პრობლემური ნაწილი იყო ეჟექტროი განლაგებული საკეტის მოდულში. გაუმჯობესებულ ვერსიას აქვს დამატებითი მეტალის მოქლომი, ხოლო ადრინდელი ეჟექტორი ასეთი დეტალის გარეშე რამდენიმე ათასი გასროლის შემდეგ იძვრებოდა ადგილიდან და იწყებოდა პრობლემები საიმედოობასთან. საკმარისია გახსნათ საკეტი და ჩაიხედოთ იარაღის შიგნით, რომ გაარკვიოთ როგორი ეჟექტორი არის დაყენებული თქვენ იარაღში. 

იარაღის გასწორებისას და სროლისას გამოვლინდა ამ იარაღის არასერიოზული “ხასიათი”. პირველ რიგში სანაგვეში წავიდა სტანდარტული პიკატინის სამაგრი და ორი პაწაწინა ხრახნი. სამაგრი თხელი პლასტმასის არის და შიგნით ცარიელია. პრაქტიკულად ეს ნაწილი ისეთივე დეკორატიულია, როგორც კარაბინის მაყუჩი. შემდეგ აღმოჩნდა, რომ უკანა სამიზნე მოწყობილობა არ ზის მყარად თავის ადგილას, რის გამოც ფიქსატორის დაჭერისას ან დაშვებისას ის იწყებდა მოძრაობას ყველა სიბრტყეში. აღნიშნული გარემოება აქცევდა იარაღის გასწორების პროცედურას ყავაზე მკითხოაბად. ჩემი რჩევა იქნება, რომ როგორც კი მიაღწევთ იმას, რომ ტყვიები დაიწყებენ მოხვედრას დაახლოებით იქ სადაც  უმიზნებთ, დაანებეთ თავი და დატოვეთ ყველაფერი ისე, როგორც არის, ხოლო მისროლის პროცესში ფიქსატორი ხრახნის დაჭერისას, ყოველთვის დაუჭირეთ ის ბოლომდე. რომ მიიღოთ საჭირო მოხვედრის წერტილი და შემდგომ ბოლომდე გადაუჭიროთ ფიქსატორს, სამიზნე მოწყობილობის ბაზა დაიძვრება და ზერო დაიკარგება.  თუ გაგიმართლად და მოხვედრის წერტილი დაემთხვა დამიზნების წერტილს ხელი აღაარაფერს არ ახლოთ. მეორეს მხრივ, როგორც ჩანს დოლურას ბრუნვის მექანიზმი მეტ-ნაკლებად სტაბილურად მუშაობს. ეს კარგია, იმიტომ, რომ დოლურას აქვს ოთხი პოზიცია, რომელიც გაძლევთ საშუალებას მოარგოთ კონკრეტული პოზიცია კონკრეტული ტიპის მუხტს. სწრაფი და ზე-სწრაფი მუხტები, როგორც წესი “ურტყავენ” ზევით, სუსტი (საასაპრეზო) მუხტები პირიქით,  ქვევით. დოლურას ოთხი პოზიცია ნიშნავს, ოთხ სხვადასხვა სიმაღლეს, რაც იდეაში უნდა მოგცეთ საშუალება დოლურას მარტივი გადატრიალებით დაამთხვიოთ ერთმანეთს დამიზნების და მოხვედრის წერტილები. დოლურაზე განლაგებული ღარები არის წვრილი, საკმაოდ მაღალი, და ძირი არის ნახევარმთვარის ფორმის. სწორედ ღარის ძირში უნდა მოათავსოთ წინა სამიზნე მოწყობილობის მრგვალი თავი და არ გაუტოლოთ ის ჭრილების ზედა მხარეს. როგორც კი მიეჩვევით და დაამუღამებთ დამიზნების ასეთ ტექნიკას, შეძლებთ მეტ-ნაკლები სიზუსტით 50 მეტრზე სროლას. რას ვგულისხმობ ამაში? 50 მეტრზე შეძლებთ თიხის თეფშების დაზიანებას, მოარტყვათ რკინის გონგს. თუ გნებავთ გამოიყენოთ კარაბინის სიზუსტის მთელი პოტენციალი, მაშინ შეუკვეთეთ სპეციალური სამაგრი, რომელიც კლანჭებით მაგრდება რესივერზე და დააყენეთ ზედ რამე კომპაქტური „სკოპი“. ეს მოგცემთ საშუალებას მიიღოთ კარგი ჯგუფები.  ლულები GSG-522-ებზე კარგი ხარისხის არის და იმ შემთხვევაში თუ მოხერხდა რესივერზე კარგი „სკოპის“ მყარად დამაგრება შესაძლებელი იქნება ამ იარაღის სიზუსტის პოტენციალის სრული გამოყენება. მე დამრჩა შთაბეჭდილება, რომ ამ იარაღში რკინის სამიზნე მოყობილობების გამოყენება გათვალისწინებულია ძალიან ახლო მანძილებზე, ასე 25 მეტრამდე. სამიზნე მოწყობილობების კონსტრუქიციის გათვალისწინებით ფლაერები და ვერტიკალური გაფანტვაც არ იქნება იშვიათი. მე კარგად მახსოვს, როგორ ვისროდი ჩემი ТОЗ-8-დან დიოპტრიული სამიზნით 200 მეტრზე. ასეთი ფოკუსები GSG-522-ს არ შეუძლია. ყოველ შემთხვევაში ოპტიკის გარეშე.

სწორი დამიზნების ტექნიკა GSG-522-დან სროლისას

მთლიანობაში იარაღი კომფორტულია სასროლად. უკუცემა საერთოდ არ იგრძნობა. სასხლეტი, რომელიც თავიდან მოგვეჩვენა არაინფორმატიული, ზედმეტად რბილი, როგორც სათამაშო იარაღზე, საბოლოო ჯამში გამოდგა გამოყენებადი და საერთოდ არ გვიშლიდა ხელს სროლაში. ინსტრუქციის მიხედვით მისი წონა 2.5 კგ-ია, რაც სიმართლეს გავს.  ნაკლებად მოსახერხებელი გამოდგა  ორმხრივი მცველი, რომელიც მისი ფორმის და განლაგების გამო ერთნაირად ძნელად მისაწვდომია, როგოც მარცხენა ასევ მარჯვენა მხრიდან სროლისას.

რაც შეეხება საიმედოობას, იარაღმა პრინციპში საიმედოთ იმუშავა ყველა ტიპის ვაზნით.  ერთხელ გაჭედა მხოლოდ Eley Sport-ის ვაზნებზე, რომლებიც ცნობილია იმით, რომ არიან ძალიან სუსტი და ბევრი ნახევრად-ავტომატი უარს აცხადებს ამ ვაზნების მონელებაზე. “S&B” 32gr HV, “Lapua Polar Biathlon”-მა იმუშავეს უპრობლემოდ, დაბრკოლებების გარეშე. ჯამში 70 ვაზნამდე ვისროლეთ, რაც არ არის ბევრი, მაგრამ საკმარისია შეფასებისთვის, იმის ფონზე რომ წლების განმავლობაში ასევე ვისროდით მოკლე “K” მოდიფიკაციებიდან. უნდა აღვნიშნო, რომ როგორც ჩანს მოდელები გრძელი (414მმ) ლულით უფრო საიმედოები არიან და ნაკლებად პრეტენზიულები მუხტების მიმართ ვიდრე მოდელი “K” 230მმ-ნი ლულებით (ინსტრუქციით მოდელ “K”-ს ლულის ისგრძე მითითებულია, როგორც 230მმ, მაგრამ ჩემი აზრით ეს შცდომაა და ლულა უფრო მოკლეა). ამის მიზეზიც შეიძლება იყოს ის, რომ გასროლის დროს გრძელ ლულაში წნევა უფრო დიდხანს ნარჩუნდება რაც უზრუნველყოფს საიმედო გადატენვას და მასრის პოზიტიურ ექსტრაქციას. ბუნებრივია გრძელლულიან მოდელებს ექნებათ უკეთესი ბალისტიკაც ტყვიის უფრო დიდი საწყისი სიჩქარის გამო. ისიც უნდა ითქვას, რომ იარაღზე კალიბრის წარწერის გვერძე დამატებულია ორი ასო: HV (High Velocity/მაღალი სიჩქარე). ეს ცალსახად მიგვითითებს, რომ იარაღი საიმედოთ მუშაობს ძლიერ მუხტებთან. საქართველოში დღეს ასეთი მუხტები იშოვება და მათი ფასი პრაქტიკულად არ აღემატება სტანდარტული მუხტების ფასს, ამიტომ “GSG-522″-ის ეს თავისებურება თქვენ ჯიბეს არ დაარტყავს. გავმეორდები ჩვენმა კარაბინმა მოინელა სტანდარტული საწყისი სიჩქარის მქონე ვაზნები.

წინ გველოდება ოპტიკის სამაგრის შეკვეთა, კარგი “სკოპის” მონტაჟი და სროლა 50 მეტრზე უფრო დიდი მანძილზე იმისთვის, რომ ბოლომდე გავერკვიოთ რა შეუძლია ამ კარაბინს. შედეგების შესახებ აუცილებლად მოგწერთ.

მიაქციეთ ყურადღება, მჭიდზე განლაგებული თაროები ერთის მხრივ აადვილებენ მჭიდის შევსებას ვაზნებით, მეორეს მხრივ ედებიან მჭიდის კორპუსს რაც ქმნის გარკვეულ წინაღობას და ასევე თუ ხელს კიდებთ მჭიდს, შესაძლებელია უბრალოდ არ მისცეთ მიმწოდებელს საშუალება მიაწოდოს მორიგი ვაზნა. GSG522-ის ზოგი პატრონი საერთოდ ხსნის ამ თაროებს (მაგრდება მიმწოდებელზე ერთი ხრახნით) და ამით ეს პრობლემები ამოიწურება.

ამ ეტაპზე შეუძლებელია ითქვას, როგორ აჩვენებს თავს “GSG-522″ გრძელვადიან პერსპექტივაში ან როგორი იქნება მისი ძირითადი ნაწილების რესურსი. გერმანელები, ცნობილები არიან, რომ ქმნიან რთულ მაგრამ საიმედო მექანიზმებს, მაგრამ ვერ ვიტყვი რამდენად ეს ეხება ამ იარაღს.   მე ვერ ვიტყვი. ეჭვი მაქვს ეს იარაღი  თავისი შენადნობებისგან ჩამოსხმული ნაწილებით, ურიცხვი ხრახნით და ზამბარებით არც არის არანაირად heavy-duty კატეგორიის.

რაც შეეხება კარაბინის ფასს, ის მერყეობს 1100 ლარიდან 2000 ლარამდე, გააჩნია მოდელს და კოპლექტაციას. ჩვენ კარაბინი გვერგო იაფად და ამიტომ გადავწყვიტეთ მისი შეძენა და ტესტირება. სხვა შემთხვევაში მე ამ იარაღს უბრალოდ არ შევიძენდი, გამომდინარე იქიდან, რომ უკვე მქონდა შეხება GSG-ს ამ სერიის კარაბინებთან და ეს იარაღები არ მომეწონა. იმდენად არ მომეწონა რომ ჩავთვალე რომ ზედმეტი იყო მათზე წერაც. მიუხედავად ამისა ფაქტია, რომ ეს იარაღები შედარებით დიდი რაოდენობით გაიყიდა საქართველოში, ხშირად გვხვდება ასევე მეორად ბაზარზეც, ამიტომ ტესირების შანში ხელიდან არ გავუშვი.   მთლიანობაში ჩემი აზრით GSG-522 არის სახალისო სათამაშო და მეტი არაფერი. შეუძლებელია იფიქრო მასზე, როგორც სანადირო, სპორტულ ან გადარჩენის იარაღზე. გამოყენებული მასალები, კონსტრუქცია და სხვა გადაწყვეტილებები ეწინააღმდეგება ყველაფერს რასაც პირადად მე ვარ მიჩვეული. სხვამ შეიძლება სხვაგვარად ჩათვალოს.

Shooterscentral.ge დასკვნა. GSG-522 არის გასართობი საშუალება, რომელიც იქნება ცოტათი უფრო სახალისო ვიდრე აირსოფტის ან პნევმატური იარაღი, ადამიანისთვის, რომელიც აქამდე არ იყო განებივრებული მაღალი კლასის ცეცხლსასროლი იარაღებით. ეს იარაღი იდეალურია, რომ ასწავლოთ სროლა ბავშვს, ერთად გაატაროთ კარგი დრო, „გაიმარიაჟოთ“ მეგობრებთან, რომლებიც შორს არიან იარაღებისგან და სროლისგან. ვისაც უნდა სერიოზული მცირეკალიბრიანი კარაბინი, რომელიც მას და მის შვილებს მოემსახურება ჯობია შეიძინოს რამე სხვა მოდელი. მაღალი ფასი არის ამ იარაღის ყველაზე დიდი მინუსი.

ვინც ყურადღებით კითხულობთ ჩემ ბლოგს, უნდა გახსოვდეთ ჩემი სტატიები ბულგარული წარმოების “არსენალის” სუბ-კარაბინზე – SAR-SF-ზე. აღნიშნული იარაღი, პრაქტიკულად წარმოადგენს  АКСУ-ს ფორმატის .223 და 7.62×39 კალიბრის კომპაქტური კარაბინს. კონკრეტულად ამ მოდელმა და “არსენალის” სხვა მოდიფიკაციებმა, როგორც კი გამოჩნდენ გაყიდვაში,  ეგრევე მიიპყრეს ჩემი ყუარღება პირველ რიგში იმით, რომ ფასი იყო ძალიან მიმზიდველი. შეგახსენებთ, როდესაც ‘არსენალის” პროდუქცია პირველად გამოჩნდა საქართველოში, ბაზარი არ იყო გადავსებული როგორც ეხლა იაფი “საიგებით” და “ვეპრებით”, ამიტომაც ახალი “არსენალები”, 1700-2100 ლარამდე ფასში იყო ალბათ საუკეთესო “კალაშნიკოვის” კლონები, ფასი-ხარისხის კრიტერიუმით. გარდა ამისა ჩემთვის იყო უკვე ცნობილი, რომ აშშ-ში “არსენალის” პროდუქცია სარგებლობდა ძალიან დიდი პოპულარობით და საკმაოდ ძვირიც ღირდა.

მას მერე, თითქმის სამი წლის განმავლობაში ჩემ ხელში გაიარა სამმა SF-მა და ერთმა M8F-მა. M8-ზე ბევრს ვერაფერს დავწერ, იმიტომ რომ მალევე გავყიდე. SF-ები, პირიქით რჩებოდნენ ჩემ ხელში გარკვეული პერიოდი და ერთი ეხლაც მაქვს. ასე, რომ შემიძლია ვთქვა, რომ SF-ზე საკმარისი გამოცდილება დამიგროვდა. ყოველთვის, როდესაც წერ იარაღებზე უნდა გესმოდეს, რომ არის ალბათობა შენ ხელში მოხვდეს დეფექტური იარაღი ან პირიქით გაგიმართლოს და შეგხვდეს კარგი იარაღი. შესაბამისად თქვენი დასკვნები მოვა წინააღმდეგობაში ზოგადად არსებულ მდგომარეობასთან. ამიტომ ყველაზე ზუსტი და ამომწურავი წარმოდგენის შექმნა იარაღზე შესაძლებელია მხოლოდ გარკვეული პერიოდის განმავლობაში და თანაც რამოდენიმე იარაღთან “ურთიერთობით”.

M8-ას რაც შეეხება, მისი სწრაფი გაყიდვის მიზეზი იყო მოუხერხებელი კონდახი და პრინციპში საკმაოდ დიდი წონა. უკანასკნელი ფაქტორი არ იყო გადამწყვეტი, მაგრამ პირველი პირიქით. ასე გამოვიდა, რომ ასეთი კონდახით “არსენალი” მე უბრალოდ არ მერგება და ამიტომ იარაღი მალევე გავასხვისე. ვისაც არ ექნება პრობლემა კონდახთან, დააფასებს ამ მოდელის გაუმჯობესებულ ერგონომიკას და მის კომპაქტურ ზომებს.

არ ვიცი რატომ, მაგრამ ჩემი დაკვირვებით, ხალხი შეხვდა ამ იარაღებს საკმაოდ გულგრილად. ზოგი იწერებოდა პრობლემურ სიზუსტეზე, ზოგი რაღაცეებს იგონებდა კონტრაფაქტულ ლულებზე. არ ვიცი მოკლედ. რაც ვიცი ის არის, რომ პრინციპში განსაკუთრებულად აღრთოვანებული გამოხმაურებები მე არ შემხვედრია. ცხადია ეს არაფრის ინდიკატორი არ არის, თავის მასაში საქართველოში საშუალო სტატსიტიკური იარაღის მფლობელები საერთოდ არ ისვრიან თავისი იარაღებიდან და უფრო აღელვებთ იარაღის ვიზუალური იერსახე ვიდრე მისი საბრძოლო თვისებები, მაგრამ ფაქტია, რომ მეორად ბაზარზეც ეს იარაღები ჩნდება საკმაოდ დაბალ ფასად და საკმაოდ დიდიხანიც იყიდება. შეიძლება ამის მიზეზი ის არის, რომ მათ იმპორტიორს ჯერ კიდევ აქვს გაყიდვაში ეს იარაღები ამ შეიძლება საქმე იმაშია, რომ ყველა მაღაზია გადავსებულია იაფი “საიგებით” და “ვეპრებით”. შეიძლება ვიღაცას ქონდა გადამეტებული მოლოდინები…    ჩემთვის ასევე უცნობია, რამდენად კარგად ყიდის იმპორტიორი “არსენალებს”. მოკლედ,  ასეა თუ ისე, ჩემი აზრით ეს იარაღი არ იღებს იმ დაფასებას რომელსაც იმსახურებს.

როგორც უკვე გითხარით, SAR-SF-დან მე ვისვრი დაახლოებით სამი წლის განმავლობაში, რაც მაძლევს მე საშუალებას გიამბოთ ამ იარაღის ხანგრძლივი ექსპლუატაციის შედეგებზე. თუ ძალიან მოკლედ მომიწევს თქმა, მე ეს პატარა კარაბინები ძალიან მომწონს. ხოლო უფრო ვრცელი შეფასებისთვის გააგრძელეთ ამ სტატიის კითხვა.

შეფასებას მე განვახორციელებ შემდეგი კრიტერიუმებით: საიმედოობა, გამძლეობა, სიზუსტე და ზოგადი შთაბეჭდილებები/თავისებურებები.

თუ საიმედოობით დავიწყებთ, როგორც ჩანს, “არსენალები” განურჩევლად მოდიფიკაციისა არიან საიმედო იარაღები, რასაც ადასტურებს ჩემი პირადი გამოცდილება და ასევე სხვა “იუზერების” გამოხმაურებები. ასევე მე ვერ ვიხსენებ, რომ მოდელ SF-ს, როდესმე გაეჭდოს ჩემ ხელში, ლულაზე დაყენებული სტანდარტული ბუსტერით ან თუნდაც მის გარეშე. ორჯერ, ორ სხვადასხვა SF-ზე, პირველი სროლების დროს საკეტით უხერხული მოძრაობისას მოხდა ორმაგი მიწოდება, როდესაც ქვედა ვაზნა ამოხტა მჭიდიდან, გაყვა ზედა ვაზნას, ცხვირით დაეჯახა რესივერს, რის გამოც ტყვია შევიდა მასრაში და ვაზნა გაფუჭდა. შესაბამისად ასევე ვერ მოხერხდა ზედა ვაზნის მიწოდება სავაზნეში. როგორც ვთქვი ეს მოხდა ორჯერ და არ ვიცი ეს უბრალოდ დამთხვევაა თუ არასწორი მანიპულაცია საკეტით იწვევს ასეთ დაბრკოლებას. უშუალოდ სროლის დროს, SF-ებს არასდროს არ გაუჭედავთ. ეს პატარა კარაბინები უპრობლემოდ ისვრიან ყველა ტიპის .223 კალიბრის ვაზნას მათ შორის AK-74-ის მჭიდებიდან, ეს კიდე საკმაოდ მნიშვნელოვანი უპირატესობაა. ბულგარული წარმოების “კალშნიკოვის” მჭიდები ითვლება ერთ-ერთ საუკეთესოდ, მაგრამ მათ აქვთ ორი ნაკლი. ისინი ღირს ძვირი და საქართველოში არ იშოვება. ამიტომაც, როგორც “ერზაც” საშუალება გამოდგება ბევრად უფრო იაფი და ადვილად საშოვნელი AK-74-ის მჭიდები. საჭიროა მხოლოდ მჭიდზე განლაგებული კბილის ოდნავ დაქლიბვა და ის უპრობლემოდ და საიმედოთ დაფიქისრდება კარაბინზე.

რამდენიმე მოძრაობა ქლიბით და შესაძლებელია AK-74-ის მჭიდების გამოყენება. მასრის გეომეტრიაში განსხვავების გამო, მე ვურჩევდი ყველას ჩადონ მჭიდში 20 .223 კალიბრის ვაზნა. მჭიდის უკანა კედელზე შესრულებულუია ნასვრეტი. თუ ნასვრეტში ჩანს ვაზნა და მიმწოდებელი, ესეიგი მჭიდში ზუსტად 20 ვაზნა არის ჩალაგებული. ავტორი ექსპერიმენტირებდა მჭიდების დამოკლებასთან და მჭიდები, როგორც წესი მუშაობდნენ, თუმცა ხუფების ფიქსირების მეთოდი დახვეწას ითხოვდა. 

მე დადასტურებით შემიძლია გითხრათ, რომ АК-74-ის მჭიდების გამოყენება არ მაცირებს “არსენალის” საიმედოობას. ზოგადად ითვლება, რომ საჭიროა მიმწოდებლის გამოცვლა, მაგრამ ამის გარეშეც გავმეორდები, მჭიდები მუშაობენ საიმედოთ, როგორც ნელი, ასევე სწრაფი სროლისას. რატომ არის მნიშვნელოვანი შეამოწმოთ მიწოდების საიმედოობა მაქსიმალური სროლის ტემპით? იმიტომ, რომ ცეცხლის წარმოებისას ვაზნები და ზამბარა იწყებენ თამაშს მჭიდში და თუ რამე არასწორედ არის მორგებული, მიწოდების კუთხე შეიცვლება და მოხდება დაბრკოლება, იარაღი გაჭედავს. მე მინახია ასეთი რამ 5.45 კალიბრის “საიგაზე”. АК-74-ის მჭიდით, ნელი “ჩაფიქრებული” სროლისას იარაღი მუშაობდა ჩვეულებრივად, მაგრამ საკმარისი იყო გესროლა მაღალი ტემპით და იარაღი იწყებდა ჭედვას.

რაც შეეხება გამძლეობას, “არსენალის” კარაბინები ფრეზირებული საკეტით აგებულები არიან, როგორც ტანკები. ფრეზირებული რესივერი უზრნველყოფს დიდ რესურს, ზედ დამაგრებული კონდახი არ იწყებს თამაშს. მჭიდის “შახტა” ფორმას არ იცვლის და მჭიდის თამაში რესივერში მინიმალურია. ასეითი რესივერები მზადდება ფრეზირებით წინასწარ ნაჭედი ნამზადისგან. იმისთვის, რომ ნამზადისგან მიიღოთ გამზადებული რესივერი საჭიროა არც ეტი არც ნაკლები 5 საათი. “არსენალის” “კალაშნიკოვები” ასეთი რესივერებით გადიან ამ მწარმოებლის ტოპ კატეგორიის მოდელებში და შესაბამისად მაღალი ფასიც აქვთ. . აშშ-ში სადაც “არსენალის” პროდუქცია 1993 წლიდან იყიდება, ითვლება რომ ასეთი “არსენალები” საუკეთესო ქარხნული “კალაშნიკოვის” კლონებია. ბონუსი ასეთი რესივერის ასევე არის ის რომ საკეტი შიგნით მოძრაობს ძალიან რბილად, ყოველგვარი წინაღობის გარეშე.

დეტალების გამძლეობას რაც შეეხება, მე არასდროს არ მსმენია ვინმეს აქ ეთქვას, რომ მათ “არსენალზე” რამე გატყდა, მოძვრა ან მწყობრიდან გამოვიდა. არც მე არ მქონია პრობლემები ჩემ კარაბინებთან.

საქართველოში “არსენალი” კარაბინები წარმოდგენილია ორი ტიპის კონდახით, გერმანული MP38/40 ტიპის ქვევიდან მოსაკეცი დუგლუგით და გვერდიდან (მარჯვნიდან) მოსაკეცი მილისებრი რკინის კონდახით.  გერმანული ტიპის დასაკეცი კონდახი, როგორც წესი არ გამოიყენებოდა ავტომატებში ნაშტამპი რესივერით. ასეთი რესივერების მქონე იარაღებში კონდახი მაგრდებოდა ბევრად უფრო ხისტ ფოლადის უკანა ტრუნიონზე, რაც უზრუნველყოფდა დასაკეცი კონდახის სახსარის ხანგრძლივ ექსპლუატაციას. ფრეზირებულ რესივერზე გერმანული ტიპის კონდახის გამოყენება არ წარმოადგენს პრობლემას, იმიტომ რომ კონდახის კბილები შედის კილოებში რომლებიც შესრულებულია რესივერის სქელი ფოლადის კედლებში და მათი დეფორმირება გამორიცხულია. შესაბამისად კონდახიც გაშლილ მდგომარეობაში იქნება მყარი და არ იმოძრავებს. “არსენალზე” გამოყენებული ორივე ტიპის კონდახი არის მყარი და გამძლე.

ქვევიდან მოსაკეცი კონდახის პლიუსებია, მისი უჯკიდურესი კოპაქტურობა დაკეცილ მდგომარეობაში. მინუსებს გაკენუთვნება საზურგე, რომელიც ედება ყველაფერს და იკეცება (ის არ ფიქსირდება მყარად ღია მდგომარეობაში). როგორც ყველა ასეთი ტიპის დუგლუგი ის გაცილებით ნაკლებად კომფორტულია ვიდრე ფიქსირებული კონდახი. გარდა ამისა შეუძლებელი ხდება ოპტკის გვერდითა სამაგრის გამოყენება ამიტომ  SF მოდელებზე ოპტიკის დაყენების შესაძლებლობა გათვალისწინებული არ არის.

SAR-M14SF, რომელიც ასევე იყიდება საქართველოში განსხვავდება მათ შორის იმით, რომ აქვს გვერდიდან მოსაკეცი კონდახი, რაც შესაძლებელს ხდის სამაგრის გამოყენებას და მასზე ოპტიკის დაყენებას. 

რაც შეეხება სიზუსტეს, არ უნდა იყო გენიოსი, რომ მიხვდე, კარაბინისგან, რომელსაც გააჩნია პრაქტიუკლად პისტოლეტის სიგრძის ლულა და სამიზნე ხაზი, არ უნდა ელოდო განსაკუთრებულ სიზუსტეს. კონკრეტულად  SAR-SF და ნებისმიერი АКСУ-ს ფორმატის “კალაშნიკოვის” კლონი არის სუბ-კარაბინი, ანუ  პრაქტკულად პისტოლეტ-ტყვიამფრქვევი შაშხანის კალიბრზე. მისი დანიშნულება არის თავდაცვა. ასეთი იარაღი სწორდება 50-მეტრზე და გამოიყენება ამ მანძილის შიგნით. ეს არ ნიშნავს, რომ ამ იარაღით შეუძლებელია სროლა უფრო დიდ დისტანციაზე მაგრამ ამისთვის ეს იარაღი არ არის განკუთვნილი და ნაკლებად გამოდგება. 50 მეტრზე წოლიდან შესაძლებელია 4-5 სმ-ი ჯგუფების მიღება. 100 მეტრზე ეს ჯგუფი იზრდება 10-12 სმ-მდე. გავმეორდები ეს შედეგები მიღებულია სამი სხვადასხვა SAR-SF-დან, რომლებიც მეტ ნაკლებად ერთნაირად ისროდნენ.  ვიღაცას ეს მოეჩვენება არასაკმარის სიზუსტედ, მაგრამ ასეთი იარაღების გამოყენების ფილოსოფიიდან გამომდინარე ასეთი სიზუსტე სავსებით საკმარისია. თავად განსაჯეთ, ადამიანის სილუეტის სიგანე საშუალოდ 60სმ-ია,  5 სმ-ნი ჯგუფი არის იგივე დიამტერის რაც კაცის მაჯის საათი, ანუ ჯგუფი საკმაოდ პატარაა და საკმარისია რომ 50 მეტრზე განახორციელოთ გასროლა ადამიანის თავის ხელა სამიზნეზე. ასევე გაითვალისწინეთ, რომ ეს შედეგები მიღებულია იარაღებიდან ახალი, შედარებით უხეში სასხლეტებით და რკინის სამიზნე მოწყობილობებით, თანაც ყველაზე იაფი ვაზნებით. შესაძლებელია უფრო უკეთესი შედეგების მიღებაც ოპტიკური სამიზნეების და კარგი ვაზნების გამოყენებით მაგრამ გავმეორდები, ნუ ელდოებით საოცრებებს.

უკანა სამიზნე მოწყობილობა SAR-SF-ზე დაყენებულია რესივერის ხუფზე, რომელიც თავის მხრივ სახსარით დაერთებულია რესივერზე. თავისთავად ცხადია, რომ ხუფი არ არის ხისტად დამაგრებული რესივერზე და ცოტათი მოძრაობს, რაც ასევე ნეგატიურად აისახება სიზუსტეზე.

პრობლემა, რომელიც უკავშირდება “არსენალიდან” კარგი სიზუსტის მიღებას და ზოგადად ასეთი იარაღის გასწორებას, უკავშირდება პრინციპში ყველა “კალაშნიკოვის” კლონს. შეიძლება აიღო იდეალური ლულა (“არსენალის” ლულები ცივად ნაჭედია, ქრომირებული არხით და სავზნით, 1:7 ტვისტით) და მისი “კალაშნიკოვზე” დაყენებით ის უბრალოდ გააფუჭო. არასწორედ ჩასმული ტრუნიონი, არასწორედ ჩასმული ლულა, დახრილი სამიზნე მოწყობილობის ბაზა და დენთის აირების კამერა, “არმატურით გადაჭერილი” ლულა, ზედმეტად თავისუფალი სავაზნე, ეს ყველაფერი გვხვდება “კალაშნიკოვის” სისტემის იარაღში და ეს ყველაფერი ნეგატიურად აისახება სიზუსტეზე.  სწორედ ამიტომ ჯიმ ფულერი, მარკ კრებსი, ძმები შარპსები და ბევრი სხვა “კალაშნიკოვის” პროფესორი არ რჩებიან საქმის გარეშე. მათ მიერ აწყობილი “კალაშნიკოვები” ერთი თვალის შეხედვით შეიშლება არ განსხვავდებოდნენ ქარხნული “კალაშნიკოვებისგან”, მაგრამ ეს იარაღები იქნებიან თავისუფალი ასეთი დეფექტებისგან რაც დამახასიათებელია მასობრივი წარმოების “კალაშნიკოვებისთვის” და რა კგასაკვირია,  ფასიც ექნებათ შესაბამისი. საერთოდ უნდა აღვნიშნო, რომ წლების არა და ათწლეულების განმავლობაში ითვლებოდა, რომ “კალაშნიკოვი” არის იაფი იარაღი. მაგალითად  აშშ-ში 90-ან წლებში “ნორინკოს” “კალაშნიკოვის” სადილერო ფასი იყო 120-150 დოლარი. ასევე ითვლებოდა, რომ მისი წარმოება შესაძლებელია ნებისმიერ სახელოსნოში დაბალ კვალიფიციური მუშების მიერ. მაგრამ რეალობა ის არის, რომ “კალაშნიკოვის” წარმოება იაფი არის მხოლოდ მაშინ თუ უშვებ ასიათასობით იარაღს დიდ და სრულად აღჭურვილ ქარხანებში. სადაც სრულდება მრავალი მაგრამ ცალკე იოლი ოპერაცია, რომელიც არ ითხოვს მაღალი კვალიფიკაციის ოსტატებს. საბოლოო პროდუქტი არის ტიპიური მასობრივი წარმოების იარაღი. დიახ, ცოტა რაღაცა იქნება დაბრეცილი, სადღაც გადახრილი, მაგრამ “კალაშნიკოვი” ისეა დაპროექტებული, რომ მიუხედავად ასეთი გადაცილებებისა ის მაინც გაისვრის.  ავტოფარეხში აწყობილი “კალაშნიკოვი” უკვე სულ სხვა თემა არის და აქ იმისთვის, რომ მიიღო კარგი საბოლოო პროდუქტი საჭიროა ბევრი შრომა და ოსტატობა. ეს მალე აღმოაჩინეს ადამიანებმა, რომლებმაც ცადეს “კალაშნიკოვების’ კუსტარულად წარმოება. სწორედ ამიტომ თუ აშშ-ში 900 დოლარად თქვენ მოგივათ კარგი ხარისხის AR-15, ანალოგიური ხარისხის ახალი გამოშვების (არა ყოფილი სამხედრო) АК, დაგიჯდებათ უკვე 1200-1400 დოლარი.

იმათ ვისაც უყვარს ყველაფრის გაზომვა და თვლის რომ ლულაში წინიდან ტყვის ჩატენვით და სპეციალური კალიბრებით არჩეული “კალაშნიკოვი” არის ის რაც მას უნდ, მინდა მოვუყვე ერთი ისტორია.  2016 წელს ჟურნალ “კალაშნიკოვმა” ჩაატარა ტესტირება სადაც სპეციალური კალიბრებით შეამოწმა მაღაზიიდან აღებული 10 ВПО-136-ის ლულები . შემდეგ აიღეს 4 კარაბინი, ყველაზე კარგი, საშუალო და “ცუდი” ლულებით და განახორციელეს საკონტროლო სროლები. ВПО-136 არის “მოლოტის” მიერ წარმოებული კონვერსული იარაღი და წარმოადგენს სამოქალაქო ბაზრისთვის ადაპტირებულ სტანდარტულ საბრძოლო АКМ-ს, რომელშიც გაუქმებულია ჯერებით სროლის შესაძლებლობა.  რაოდენ საოცარიც არ უნდა იყოს, კარაბინებმა ყველზე მჭიდრო ლულებით აჩვენეს ყველაზე ცუდი შედეგი. იქ სხვა საინტერესო, რამეებიც აღმოჩნდა, მაგრამ შეიძლება თამამად დაასკვნა, რომ აზომვების წარმოებას  და ნახაზების შედეგნას აზრი არ აქვს.     შესაბამისად “კალაშნიკოვის” საუკეთესო შემოწმების მეთოდი არის არა შტანგელცირკულები და სპეციალური კალიბრები, არამედ იარაღის  რენჯზე გატანა და სროლა.  ჯერ კიდევ 1952 წელს საბჭოთა კავშირში გამოცემულ ინსტრუქციაში შავი თეთრზე ეწერა, რომ კალიბრის გამოყენებით დაწუნებული ლულა არ შეიძლება ყოველთვის გახდეს ლულის ჩამოწერის საფუძველი, ასეთი საფუძველი არის მხოლოდ სროლების დროს მიღებული არადამაკმაყოფილებელი სიზუსტე. თუ თქვენი “კალაშნიკოვი” კარგად ისვრის, არ აქვს უაზრო ჰორიზონტალური გაფანტვა და კორაც გასწორების შემდეგ წინა სამიზნე მოწყობილობის ბაზის ცენტრში ზის, ჩათვალეთ, რომ გაგიმართლად.

მესამე SAR-SF-ზე იმისთვის, რომ იარაღი გასწორებულიყო 50 მეტრზე საჭირო გახდა წინა სამიზნე მოწყობილობის შესწორების მარაგის პრაქტიკულად მთლიანად გამოყენება. იარაღი გასწორდა, მაგრამ ვიღაცას ჩათვლის რომ ბოლომდე მარჯვნივ გაწეული კორა მიუღებელია. არიან ესეთი ადამიანები ყველაფერში იდეალს რომ ეძებენ. ჩემ შემთხვევაში, იარაღის გასწორდა? პრობლემაც არ არის.კიდევ ერთი ხერხი გაზარდოთ შესწორებების მარაგი და გაანულოთ იარაღი გადახრილი ლულით ან წინა სამიზნე მოწყობილობით, არის უკანა სამიზნე მოწყობილობაზე თარაზოს საჭირო ერთ მხარეზე მეტალის მოხსნა. ეს ერთის მხრივ ცოტათი უფრო გაზრდის სამიზნეების ხილვადობას და ახლო მანძილებზე გაადვილებს სროლას და გარდა ამისა, ასევე მოგცემთ საშუალებას კიდე ცოტათი გადაწიოთ საჭირო მხარეს მოხვედრის წერტილი. 

რაც შეეხება რაიმე განსკუთრებულ, ყურადღბა მისაქცევ თავისებურებებს, აღვნიშნავ ალბათ ორ რამეს. “არსენალების” დაფარვას და დეტალების თავსებადობას.

დაფარვას რაც შეეხება, როგორც ჩანს ნებისმიერი გამხსნელი ან ასეთის შემცველი საწმენდი სითხე ადვილად შედის რეაქციაში დაფარვასთან და შლის ან აზიანებს მას. სიმართლე გითხრათ მე არაფერი ასეთი სხვა იარაღზე არ შემხვედრია და როგორც ჩანს ბულგარელებმა არასწორი საღებავი აირჩიეს. სპირტი, აცეტონი, Hoppes 9 და ალბათ ბევრი სხვა საწმენდი სითხე არ უნდა გააკაროთ ამ საღებავს, რომლითაც იარაღი არის შეღებილი. საღებავი სქელი და გამძლეა, კარგად უძლებს ნორმალურ ექსპლუატაციას და არ იქუცება, მაგრამ უბრალოდ აქვს ეს ერთი თავისებურება, რომელიც უნდა გაითვალისწინოთ.

რაც შეეხება კასტომიზაციას და გადაკეთებას, გასათვალისწინებელია, რომ იარაღს აქვს ფრეზირებული რესივერი და რამე ნაწილის შეძენისას უნდა დარწმუნდეთ, რომ ის მიდის “არსენალზე” ფრეზირებული რესივერით. აშშ-ში “არსენალი” ძალიან პოპულარულია და პროდუქტის აღწერილობაში წესით უნდა ეწეროს თავსებადობის შესახებ.

ვტორის კუთვნილი პირველი SF, АК-ს ბაკელიტის მჭიდით, FAB Defense-ის ტიბჟირით (დაჭირდა მორგება), “Aimpoint-ის კოლიმატორით, Streamlight TLR-1 ფარნით და Сondor-ის ორ წერტილიანი ღვედით. 

პირდაპირ კოლოფიდან, “არსენალის” კარაბინები პრინციპში არაფერ განსაკუთრებულ ოპერაციებს არ ითხოვენ. ყველა მჭიდის კბილი აღმოჩნდა დასაქლიბი, რომ საკეტელა ბოლომდე დახურულიყო. მე ასევე არ მომეწონა ზედმეტად ბასრი საკეტის სახელური, რომელიც ქლიბით გადავამრგვალე. მეტი არაფრის დაქლიბვა/გადაჭერა საჭირო არ იყო.

მე კარგად მახსოვს ის დღე, როდესაც მივედი მაღაზიაში “არსენალის” კარაბინის ასარჩევად. ჯერ მინდოდა სტანდარტული მოდელი, მაგრამ მერე გადმოვიღე მოკლე SF და მივხვდი, რომ ეს იყო ის რაც მე მჭირდებოდა. დიახ მე ვიცოდი, რამდენად შემცირდებოდა საწყისის სიჩქარე და ასევე მესმოდა რომ 200 და 300 მეტრზე სროლაც არ გამოვიდოდა, მაგრამ  იარაღი იმდენა კომპაქტური, მსუბუქი და “მანევრირებადი” იყო, რომ არჩევანი მასზე გავაჩერე.

ახლო მანძილებზე SAR-SF არის მრისხანე და ეფექტური იარაღი, მჭიდში ჩადის 30 ვაზნა. მოკლე ლულის გამო, სიმძიმის ცენტრი უკან არის გადანაცვლებული, საყრდენი ხელის წინ, წონა პრაქტიკულად არ არის, რის გამოც ცეცხლის გადატანა და იარაღით მანევრირება ძალიან ადვილია. უკუცემა მინიმალურია. ყველა საქართველოში იმპორტირებული SAR-SF აღჭურვილია დახვეწილი და ეფექტური ალჩამხშობით, რომელიც ამცირებს როგორც ლულის ალს ასევე  დენთის აირების წნევის დარტყმას. ცალკე ეს მოწყობილობა რომ იყიდოთ, დაგიჯდებათ 80-100 დოლარი. SAR-SF-ზე ის სტანდარტულად ყენდება რაც ძალიან კარგია. მოკლე “არსენალი” არის სპეციალიზირებული ან თუ გნებავთ ვიწრო-სპეციალიზირებული იარაღი, რაც ნიშნავს, რომ ის თავს იჩენს ერთ კონკრეტულ სფეროში, მაგრამ ვერ ქაჩავს სხვა სფეროებში. ერთის მხრივ იარაღი არის გონივრულად მსუბუქი, არის ძალიან კომპაქტური (500მმ დაკეცილი დუგლუგით), მეორეს მხრივ კონსტრუქციული თავისებურებები, მოკლე ლულა და მოკლე სამიზნე ხაზი სერიოზულად ზღუდავენ ამ იარაღის ეფექტური სროლის მანძილს. გაითვალისწინეთ ეს არჩევანის გაკეთებისას.

პრინციპში მეტის თქმა ამ იარაღზე მე არ შემიძლია. სხვა კალაშნიკოვებთან შედარებით “არსენალი” ღირსეულად გამოიყურება და არის ალბათ ერთ-ერთი საუკეთესო ამ სისტემის იარაღი, რომელიც იყიდება საქართველოში. უბრალოდ ნუ გექნებათ გადამეტებული მოლოდინები. “არსენალი” ისევე, როგორც “ვეპრი” და “საიგა” არის მასობრივი წარმოების იარაღი იმ ქვეყნებიდან, რომლებიც არ გამოირჩევიან მაინც და მაინც წარმოების მაღალი კულტურით.  გაითვალისწინეთ ეს “კალაშნიკოვის” ფლატფორმაზე არჩევანის გაკეთებისას.