როდესაც კითხულობ სტატიებს თავდაცვით კალიბრებზე, ყველაზე ხშირად გხვდება მოსაზრება, რომ მოკლე 9მმ-ნი ვაზნა არის ყველაზე “დბალი ზღვარი” თავდაცვითი კალიბრის არჩევისას. იმის ქვევით უკვე იმყოფებიან კალიბრები, რომელთა ეფექტურობა არასაკამარისია, რომ ეს ვახნები გამოიყენო თავდაცვისთვის. თავდაცვითი იარაღი ყოველთვის არის კომპრომისი წონის/გაბარიტების, მჭიდის ტევადობის და კალიბრის სიძლიერის შორის. ძლიერი კალიბრი და დიდი ტევადობის მჭიდი ითხოვს დიდ იარაღს, რომელიც იქნება მძიმე და გაბარიტული რის გამოც მისი ყოველდღიური ტარება განსაკუთრებულად თბილ კლიმატში იქნება რთული ან და სრულადაც შეუძლებელი, მეორეს მხრივ მსუბუქი და კომპაქტური იარაღი ადვილია ტარებაში მაგრამ მასში ჩადის ცოტა ვაზნა და თუ კალიბრი ძლიერია სროლა ასეთი იარაღიდან რთულია. მიუხედავად იმისა, რომ იარაღის მწარმოებლბემა დიდი გზა გაიარაეს და ქმნიან იარაღებს, რომლებსაც შეიძლება გადამეტების გარეშე ვუწოდოთ ტექნოლოგიური ხელოვნების ნიმუშები, კომპრომისი მაინც არსებობს და მყიდველს უწევს გარკვეულ დათმობებზე წასვლა. საიმედოობა თვადაცვის იარაღის ყველაზე მნიშვნელოვანი თვისებაა, მაგრამ ყველაზე საიმედო იარაღს არანაირი სარგებელი არ ექნება თუ ის მუდმივად თან არ იქონიეთ. იმისთვის რომ ის მუდმივად თან იქონიოთ აუცილებელი იქნება კომპრომისზე წასვლა.

Salient Arms-ის Tier 1 გლოკი არის ალბათ ყველაზე ეფექტური მოკლელულიანი იარაღი, მაგრამ ფასის და გაბარიტების გამო მისი ყოველდღიური ტარება იქნება შეუძლებელი. სურათის წყარო gearsofguns.com

სწორედ ამ მიზეზების გამო უკანასკნელ წლებში შეიძლება შევამჩნიოთ განახლებული ინტერესი მოკლე 9მმ-ნი ვაზნების მიმართ, პირველ რიგში იგულისხმება რა თქმა უნდა .380 ACP, ასევე ცნობილი როგორც  .380 Auto, 9mm Browning, 9mm Corto, 9mm Kurz, 9mm Short, 9×17mm და 9 mm Browning Court. საქართველოში ამ კალიბრს ხშირად ეძახიან უბრალოდ „კურცს“. მეორე რიგში ამ პირობით კლასში გადის ასევე 9х18 მაკაროვი, რომელიც პრაქტიკულად იგივე “წონითი კატეგორიის”  ვაზნაა იმ სხვაობით რომ განსხვავდება მასრის სიგრძე 1მმ-ით და რეალური კალიბრი პირველის არის 9მმ ხოლო მეორის 9.27მმ. .380 შექმნილია ჯონ ბრაუნინგის მიერ 1908 წელს კოლტის კომპაქტური პისტოლეტებისთვის, და წარმოადგენს მცდელობას ეფექტური ვაზნის შექმნის, რომელიც იქნებოდა მაქსიმალურად ძლიერი მაგრამ არ მოითხოვდა გადაბმული საკეტის გამოყენებას, რომელიც აუცილებელია უფრო ძლიერი ვაზნის გამოყენებისას. ასეთი პისტოლეტი იქნებოდა და გამოვიდა კიდევაც მარტივი კონსტრუქციის, კომპაქტური და მსუბუქი.  .380 გამოდგა ძალიან პოპულარული და განსაკუთრებით დიდი გავრცელება ჰპოვა ევროპის კონტინენტზე, რის გამოც ბევრი მიიჩნევს რომ ეს ევროპული კალიბრია მაგრამ ისტორიული ფაქტია, რომ .380 არის ამერიკული კალიბრი. ჯონ ბრაუნინგმა შექმნა .380 სუფთა ფურცლიდან და არ გამოუყენებია საფუძვლად რამე სხვა ვაზნა.  მეორეს მხრივ 1946 წელს “შექმნილი” 9×18 წარმოადგენს იმ დროს არსებული სხვა გერმანული „მოკლე“ 9მმ-ნი ვაზნის პრაქტიკულად ზუსტ ასლს, სახელად 9×18 Ultra. რუსული წყაროები თავმდაბლობით აღნიშნავენ, რომ მათი ვაზნა უბრალოდ შეიქმნა „ულტრას“ მოთხოვნების შესაბამისად, მაგრამ რეალურად თუ არ ჩავთვლით ტყვიის რეალური კალიბრის 0.2მმ-ან სხვაობას ეს ორივე ვაზნა არის იდენტური. შედარებისთვის მაკაროვის სტანდარტული ვაზნა ასევე იყენებს 6 გრამიან ტყვიას, საწყისი სიჩქარით 315 მ/წ-ში და ენერგიით 313 ჯოული. „ულტრა“ შექმნილი იყო 1936 წელს გერმანული კომპანია “Geco”-ს მიერ. ამ ვაზნის ტყვიის მასა შეადგენდა 6.1 გრამს და მისი ენერგია იყო 303 ჯოული. “ულტრამ” ვერ ნახა დიდი გავრცელება მაგრამ 70-ან წლებში ხანმოკლე პერიოდით მკვდრეთით აღსდგა და შემდგომ მალევე ისევ იქნა დავიწყებული.  სამი დასახელებული ვაზნიდან მხოლოდ ორი შემოგვრჩა, „ულტრა“ პრაქტიკულად გაქრა, 9×18 მაკაროვი ჯერ კიდევ ცოცხალია, იმიტომ რომ პისტოლეტი, რომლისთვისაც ის შეიქმნა ჯერ კიდევ ფართოდ არის გავრცელებული, ისევე როგორც აღმოსავლეთ ევროპაში გამოშვებული ამ კალიბრის პისტოლეტებიც ჯერ კიდევ დიდი რაოდენობით იყიდება მსოფლიოს სხვადასხვა კუთხეში, მაგრამ ეს მოკლე 9მმ-ნის “რენესანსი” რეალურად შეეხო მხოლოდ .380-ს, რომელზეც გათვლილი ძალიან ბევრი თანამედროვე პისტლეტი გამოდის დღეს.

აღნიშნულ გრაფიკში მოცემულია რამდენიმე მაჩვეენებელი თანამედროვე .380 კალიბრის ვაზნების, თვალსაჩინოებისთვის ასევე მოცემულია თავდაცვითი 9×19 და .45ACP კალიბრის მუხტების მონაცემები.

რა თქმა უნდა დღეს თავდაცვითი ვაზნა უნდა იყენებდეს მაღალტექნოლოგიურ ტყვიას კონტროლირებადი ექსპანსიით  და “კვესტი” საუკეთესო .380 კალიბრის თავდაცვითი მუხტის ძიებაში არ წყდება და ხამდახან ჩნდება ახალი საკმაოდ ორიგინალური დიზაინის ტყვიები, რომელთა მიზანია მაქსიმალურად გაიზარდოს .380-ის ეფექტურობა. ამერიკის გამოძიბათა ფედერალლური ბიუროს სტანდარტებით თავდაცვით კალიბრს უნდა ქონდეს უნარი შეაღწიოს მინიმუმ 30სმ-ში მაინც, რაც უტოლდება საშუალო ადამიანის ტანის სისქეს. აღნიშნული აუცილებელია იმისთვის, რომ ტყვიას ქონდეს უნარი მიწვდეს მნიშვნელოვან ორგანოებს თუნდაც თუ ამისთვის ტყვიას მოუწევს სამიზნემდე მიღწევა მაგალითად  გვერდიდან ხელის გავლით. გრაფიკიდან ჩანს, რომ ექსპანსიური .380 კალიბრის ვაზნები ამ მოთხოვნას ვერ აკმაყოფილებენ, მაგრამ „ბიურო“ ემსახურება პოლიციის ოფიცრებს და აგენტებს, რომლებიც იყენებენ იარაღს განსხვავებულ გარემოში, შესაბამისად „ბიურო“ დიდ ყურადღებას აქცევს ბარიერებში გავლის შემდეგ ტყვიის ეფექტურობასაც. პისტოლეტის ტყვიის უნარი „გაანგრიოს“ ხის კარები, „გიფსოკარდონის“ კედლები და საქარე მინები ნაკლებად მნიშვნელოვანია მოქალაქისთვის, რომელსაც სურს დაიცვას თავი თავდასხმისგან და რაც დიდი ალბათობით მოხდება ძალიან სწრაფად და ძალიან ახლო, “სასაუბრო” დისტანციაზე. შესაბამისად ნაკლები ხმა, ლულის ალი, უკუცემა, საშუალება კომფორტულად და რაც მთავარია მუდმივად იქონიოს იარაღი თან გადაწონის დიდი კალიბრების უპირატესობებს. ფაქტი სახეზეა, მოთხოვნა ამ კალიბრზე და .380-ის მუხტების ნომენკლატურა ბოლო წლები მხოლოდ იზრდება, ისევე როგორც იზრდება რაოდენობა ახალი პისტოლეტის მოდელებზე, რომლებიც ამ კალიბრს იყენებენ.

რუსები ასევე როგორც ჩანს იყვნენ უკმაყოფილო თავისი ვაზნით და ჯერ კიდევ საბჭოთა კავშირის დროს გამოუშვეს რამდენიმე ტიპის განსხვავებული 9×18 კალიბრის ვაზნა ხოლო შემდეგ უკვე რუსეთში წავიდნენ ტრადიციული გზით და უბრალოდ მასრაში მეტი დენთი ჩაყარეს (ინდექსი 57-Н-181СМ), შემდეგ ნომენკლატურას დაუმატეს ჯავშანგამტანი ვაზნაც (ინდექსი 7Н25). რუსებს ბუნდოვნად ესმით პისტოლეტის დანიშნულება და ერთი პერიოდი მგეზავ ვაზნასაც (ინდექსი 57-Т-181 ) უშვებდნენ პისტოლეტისთვის. ამჟამად მაგალითად ამერიკაში 9×18 და მაკაროვის პისტოლეტი გამოიყენება უფრო რეკრეაციული სროლისთვის, ვინაიდან ვერც პისტოლეტი და ვერც ვაზნა ვერ აკმაყოფილებს იმ მოთხოვნებს, რომელიც უყენდება თავდაცვის იარაღს. ალბათ 9×18 დროთა განმავლობაში დავიწყებას მიეცემა, ახალი იარაღები პრაქტიკულად ამ კალიბრზე არ გამოდის.

არსებული მდგომარეობიდან გამომდინარე შეიძლება გამოვიტანოთ დასკვნა, რომ რეალურად ცოცხალი დღეს არის მხოლოდ ბრაუნინგის 100 წლის ქმნილება .380 ACP. მართალია 80-90-ან წლებში ბევრი თვლიდა, რომ .380 საერთოდ გაქრებოდა, მაგრამ ეხლა 2015 წელია და ეს კალიბრი პრაქტიკულდ როგორც უკვე ვთვქი რენესანს განიცდის. ამ კალიბრის იარაღს უშვებენ პრაქტიკულად ყველა წამყვანი იარაღის მწარმოებელი კომპანიები.

.380 კალიბრის თანამედროვე პისტოლეტის კარგი მაგალითია S&W M&P Bodyguard 380. სურათის წყარო armslist.com

.380-ის პოპულარობის ზრდის მიზეზი არის პირველ რიგში ის, რომ შესაძლებელია ამ კალიბრზე გათვლილი ზე-კომპაქტური და ძალზედ მსუბუქი პისტოლეტების წარმოება. ეს კიდე ძალიან მნიშვნელოვანია შტატებში სადაც წლიდან წლამდე პოპულარული ხდება იარაღის ტარება და პროპორციულად იზრდება მოთხოვნა იარაღებზე, რომლებიც განკუთვნილია ყოველდღიური ფარული ტარებისთვის. ყველას უნდა ყველაზე მსუბუქი და კომპაქტური, ადვილად სატარებელი პისტოლეტი. გაზრდილი მოთხოვნის საპასუხოდ მწარმოებლები ცდილობენ გამოუშვან ყველაზე პატარა, კომპაქტრუი და მსუბუქი მოდელები, ხოლო .380 გამოდგა ის ვაზნა, რომელიც აძლევს საშუალებას მწარმოებელს შესთავაზოს მყიდველს მართლაც რომ მინიატურული იარაღი მაგრამ ამავე დროს 9მმ-ნი. მაგალითად .380 კალიბრის რუგერ LCP-ის წონა სულ რაღაც 250 გრამია. შედარებისთვის იმ დროს როდესაც ბრაუნინგმა შექმნა .380, ყველაზე პატარა, არასერიოზული 6.35 კალიბრის ტიპიური პისტოლეტები იწონიდნენ 100-150 გრამით მეტს. მაგრამ ცხადია ყველაფერს აქვს თავისი ფასი.  .380 კალიბრის მსუბუქ პისტოლეტს შეიძლება ქონდეს ხისტი უკუცემა. ასევე მაგალითად ასეთი პისტოლეტი ითხოვს ძლიერი დამაბრუნებელ ზამბარას, რაც პატარა საკეტის შემთხვევაში მნიშვნელოვნად ართულებს ვაზნის მიწოდებას (განსაკურებულად ქალებბისთვის სუსტი ხელებით). ზოგ შემთხვევაში აღნიშნული პრობლემა გადაწყდა გადაბმული საკეტების გამოყენებით. ასე მაგალითად გადაბმულ საკეტი გამოყენებულია  Ruger LCP, S&W Bodyguard, SIG P238-ში. ეს პისტოლეტები ძალიან კომპაქტურებია და ძალიან მსუბუქი. მოკლე ტარის და მსუბუქი წონის გამო, ასეთი პისტოლეტებიდან სროლა საკმაოდ რთულია და მოითხოვს მომზადებას. რეალურად ყველა .380 კალიბრის თანამედროვე პისტოლეტი არის შექმნილი, როგორც დამხმარე (ბოლო შანსის)  იარაღი. ქალ მსროლელებს ხშირად ურჩევნიათ უფრო სუსტი კალიბრები და ადამიანმა შეიძლება იფიქროს, რომ მოკლე 9მმ-ნი პისტოლეტი იქნება კარგი არჩევანი, მაგრამ 250 გრამიანი 9მმ-ნი პისტოლეტი რჩევა გამოუცდელი და/ან ქალი მსროლლისსთვის იქნება ისეთივე შეცდომა როგორც მაგალითად მას რომ ურჩიოთ .38 კალიბრის „მოკლეცხვირიანი“ რევოლვერი. ამ იარაღებიდან სროლა ძნელია, ამ იარაღებში ძალიან ცოტა ვაზნა ჩადის, ეს იარაღები უვარგისია როგორც თავდაცვის ძირითადი საშუალებები, თუმცა ამავე დროს ქედს ვიხრი და ვაღიარებ, რომ უმეტესობა მწარმოებლების თავზე ზევით ახტნენ და შექმნეს მართლაც საოცარი პატარა პისტოლეტები. ბევრი ადამიანი თვლის რომ მატთვის მინიატურული .380 კალიბრის პისტოლეტი საკმარისია. მართლაც ამ პისტოლეტებს აქვთ ერთი დიდი პლიუსი რაც ამართლებს მათ არსებობას, ასეთი პისტოლეტი შეიძლება სულ თან ქონდეს. მე გავეცანი ჩემი კარგი მეგობრის იარაღის მაღაზია “Apache”-ში S&W Bodyguard-ს და გაოცებული დავრჩი ამ იარაღით, რომელიც მიუხედავად იმისა, რომ გააჩნია ყველაფერი რაც უნდა ქონდეს პისტოლეტს, ისვრის 9მმ-ან ვაზას, აღჭურვილია ჩარჩოში ინტეგრირებული  ლაზერული სამიზნე მოწყობილობით, ამავვე დროს  ხელის გულზე გეტევა. ფასიც არ იყო დიდი და ეს იარაღი მართლაც შესანიშნავი თავდაცვის ინსტრუმენტის ნიმუშია.

ამავე დროს დასანანია, ჩემი აზრით, რომ ყველა მწარმოებელი ცდილობს შექმნას მხოლოდ ყველაზე პატარა და მსუბუქი .380 კალიბრის პისტოლეტი მაშინ როდესაც გამოცდილმა პისტოლეტის მოყვარულებმა იციან რამდენად სახალისოა და ადვილია სწრაფად და ზსუტად სროლა პისტოლეტის ტიპებიდან, რომელიც დღეს პრაქტიკულად დავიწყებულია. მე ვგულისხმომ ძველ და კარგ .380 კალიბრის პისტოლეტებს ორ რიგიანი მჭიდებით და აქიდან პირველ რიგში Beretta 84-ს და მეორე რიგში შედარებით უფრო იაფ მაგრამ არანაკლებ შესანიშნავ იარაღს Cz 83-ს. უკანასკნელის მიმართ  მე განსაკუთრებული გრძნობები გამაჩნია, იმიტომ რომ სწორედ ამ იარაღს უკავშირდება ჩემი პირველი მიღწევები ზუსტ სროლაში. მაკაროვის და რუსული “ვიკინგის” შემდეგ ეს პისტოლეტი მომეჩვენა “როლს-როისად” და მიუხედავად იმისა, რომ მას მერე წლები გავიდა და უამრავმა იარაღმა გაირა ჩემ ხელებში  Cz83 არასდროს არ მტოვებს გულგრილს და იმ დროს მახსენებს როდესაც იარაღის გაფორმება 12 ლარი ჯდებოდა და ყველაფერი გაცილებით უფრო მარტივად იყო.

აღნიშნული ორივე პისტოლეტი შედარებით კომპაქტურია, იყენებს როგორც უკვე აღვნიშნე ორ რიგიან მჭიდებს დიდი ტევადობით, ორივეს გააჩნია ტავისუფალი საკეტები. შედარებით დიდი მასის გამო და იდეალური ერგონომიკის წყალობით სროლა ასეთი პისტოლეტებიდან ძალიან ადვილი და სახალისოა. უკუცემა პრაქტიკულად არ არსებობს, სროლისუნარიანობით და ერგონომიკით ეს პისტოლეტები არაფრით არ ჩამორჩებიან დიდ 9მმ-ან პისტოლეტებს. „ბერეტასაც“ და „ჩეზესაც“ აქვს შესანიშნავი ერგონომიკა, კარგი სამიზნე მოწყობილობები, და შესანიშნავი სასხლეტები. დღეს მე ჩემი მეუღლესთვის, რომ ვირჩევდე იარაღს, ორივე ეს იარაღი იქნებოდა ყველაზე სასურველი.

Beretta 84 და Cz83, ორივე ეს იარაღი იშოვება საქართველოში მეორადი იარაღის ბაზარზე, აქიდან იტალიური პისტოლეტი უფრო იშვიათია და შეიძლება ორჯერ მეტიც ღირდეს. 

Beretta 84 არის შესანიშნავი (ისევე როგორც ყველა ბერეტას იარაღი) მაღალი ხარისხის იარაღი. გაბარიტებიდან გამომდინარე ის იყენებს თავისუფალ საკეტს, ისევე როგორც ჩეხური „ჩეზე“. ორივე პისტოლეტს აქვს ჩინებული ერგონომიკა და პრაქტიკულად ერთნაირი მართვის ელემენტების განლაგება, რომელიც არ არსებობს რომ ვინმეს არ მოეწონოს. ორივე პისტოლეტი იყენებეს  ორ რიგიან მჭიდებს (ბერეტა 13 ვაზნიანს, „Cz“ შესაბამისად 12).  ჩეხური პისტოლეტი გამოდიოდა როგორც გათვლილი .380-ზე ასევე რუსულ 9×18-ზე. პისტოლეტების შედარებით დიდი მასა (ბერეტა 680გრ, „ჩეზე“ 750 გრ) არ აღემატება თანამედროვე კომპაქტური 9მმ-ნი პისტოლეტების წონას, რაც მსროლელს აძლევს საშუალებას ისროლოს წრაფად და ზუსტად. ახალბედა ან სუსტი მსროლელის ყურადღება არ იფანტენა ძლიერი უკუცემის და გასროლის ხმის გამო და აძლევს მას საშუალებას კომფორტულადდა შესაბამისად უკეთესად ისროლოს.

ამ ორი პისტოლეტიდან ცხადია იტალიური იარაღი უპირატესია და რა თქმა უნდა ბევრად მეტიც ღირს. ორივე ეს პისტოლეტი იყიდებოდა საქართველოში და მათი შოვნა შესაძლებელია, თუმცა არსებული ინფორმაციის თანახმად Cz83 წარმოება უკვე შეწყდა. 2013 წლიდან თითქოს შეწყდა ბერეტა 84-ის წარმოებაც მაგრამ ამ კომპანიის ევროპული საიტის კატალოგში ეს მოდელი ჯერ კიდევ ირიცხება.  ამ ორის გარდა ასევე ანალოგიურ იარაღებს უშვებს მაგალითად არგენტინული Bersa, მათი პისტოლეტი  Thunder 380 Plus იყენებს უკვე 15 ვაზნიან მჭიდს ხოლო კონფიგურაციით და მართვის ელემენტებით იტალიური და ჩეხური პისტოლეტების მზგავსია. ყველაზე უფრო ნაკლებაად გავრცლებბული არის Chiappa MC14, რომელიც გამოიყურება თანამედროვედ მაგრამ დაფუძნებულია ბერეტა 84-ის კონსტრუქციაზე და მას უშვებს თურქული კოპმანია Girsan.  ასევე 84-ის კონსტრუქციას იმეორებს ბრაზილიური Taurus PT-58, დიდი და მძიმე .380 კალიბრის პისტოლეტი. სულ ეს არის, მორჩა. 30 წლიანი დიზაინები, ნახევარი საიდანაც აღარც გამოდის უკვე. წარმომიდგენია რამდენად კარგი იარაღის შექმნა შესაძლებელია თანამედროვე ტექნოლოგიების გამოყენებით. ასეთი პისტოლეტი იქნებოდა კომპაქტური, ბევრი ვაზნით, ძალიან მაღალი სროლისუნარიანობით. რატომ არავინ არ უშვებს ასეთ იარაღს მე არ მესმის. აგებული კომპაქტური .380 ვაზნის ირგვლივ ის შეიძლება გამხდარიყო უნივერსალური  თავდაცვის საშუალება, საკმარისად მსუბუქი და პატარა ყოველდღიური ტარებისთვის ნებისმიერ კლიმატურ პირობებში და გამოსადეგი, როგორც ძირითადი თავდაცვის საშუალება, რომლის ასათვისებლად ბევრად ნაკლები დრო და ენერგია იქნება საჭირო. მირჩევნია მე Cz82 Glock 19-ს? რა თქმა უნდა არა. მაგრამ ვიგრძნობდი თავს არაადეკვატურად შეიარაღებულად ასეთი პისტოლეტით. არა. არსებობს ადამიანების დიდი ნაწილი, რომელიც დაკმაყოფილდება .380-ის სიმძლავრით და გაცილებთ უფრო ეფექტურად გამოიყენებს ამ კალიბრის კომპაქტური ზომის იარაღს. ქალები პირველ რიგში. მე წარმოვიდგენ პისტოლეტს, დახურული დამრტყმელით, პოლიმერის ჩარჩოთი, ერგონომიული ტარით და ორ რიგიანი დიდი ტევადობის მჭიდით.  საკეტი შეიძლება იყოს თავისუფალი ან გადაბმული. ასეთი იარაღი იქნებოდა თხელი და კომპაქტური, წონით 400-450 გრამი. იმედია მწარმოებლები გაგვახარებენ ასეთი იარაღით.

პს

ეს სტატია არ იქნებოდა სრული, რომ არ გვეხსენებინა მაკაროვის სისტემის პისტოლეტები ორ რიგიანი მჭიდებით. ეს პისტოლეტები გამოირჩევიან საკითხავი ერგონომიკით, მძიმე სასხლეტით და მაგონებენ მე ოთხკარიან “ნივებს”, თითქოს უკეთესი უნდა იყოს მაგრამ რაღაცა აკლია. ამ პისტოლეტს გადმოყვა ყველა ნაკლი რაც ქონდა სტანდარტულ “მაკაროვის” პისტოლეტებს  მათ შორის ზედმეტად ხისტი და არაკომფორტული უკუცემა. ხსენებული პისტოლეტებიდან, ორ რიგიანი “მაკაროვი” ალბათ ყველაზე ცუდი იარაღია.