Archive for May 10th, 2018

კვირის იარაღი – Lahti L39

Thursday, May 10th, 2018

1qhYj89

30-ანი წლებში ბევრი პატარა და არც ისე პატარა ქვეყნების შეიარაღებული ძალები გატაცებულები იყვნენ ტანკ-საწინააღმდეგო შაშხანებით. მძლავრ კალიბრზე გათვლილი, ხელით გადასატანი შაშხანები ითვლებოდა კარგ და იაფ საშუალებად გამკლავებოდი მოწინააღმდეგის ჯავშანტექნიკასთან, რომელიც იმ დროს მეტ წილად შეიარაღებულები იყვნენ მსუბუქი ტანკებით, რომლებსაც მეტი საერთო ქონდათ დაჯავშნულ ტრაქტორებთან ვიდრე თანამედროვე ტანკებთან. ფინელები წავიდნენ განსხვავებული გზით და ნაცვლად ვაზნისა გამოიყენებს 20მმ-ნი ჭურვები (20×113მმ), ვინაიდან ტესტირებისას ჭურვი გამოდგა უფრო ეფექტური ვიდრე 13.1მმ-ნი ტყვია რომელიც გამოიყენებოდა მეორე პროტოტიპში. იარაღის კონსტრუქტორი გახლდათ აიმო ლახტი, ხოლო იარაღს უშვებდა სახელმწიფო საწარმო Valtion Kivääritehdas (VKT), მომავალში “ვალმეტი”. იარაღი სახელწოდებით L-39, მიღებულ იქნა შეიარაღებაში 1939 წელს. იმავე წელს დაიწყო ზამთრის ომი საბჭოთა კავშირთან. საბრძოლო მოქმედებებმა დაადასტურეს რომ 20მ-ნი ვარიანტი იყო უფრო ეფექტური და თანაც საიმედო იარაღი და ომის დასრულებისას უკვე დაიწყო ახალი ქვემეხის მასობრივი წარმოება. არსებული ინფრომაციით სულ იყო გამოშვებული 2000-მდე ერთეული.

ტექნიკური თვალსაზრისით, Lahti L39 არის ნამდვილი შედევრი შექმნილი ზრუნვით მის საბოლოო მომხმარებლებზე და იდეალურად მორგებული იმ გარემოს სადაც იგეგმებოდა მისი გამოყენება. L39 არის ავტომატური იარაღი, სადაც გადატენვის ციკლისთვის გამოიყენება დენთის აირების ენერგია. იარაღი იკვებება 10 ჭურვიანი მჭიდიდან რომელიც თავსდება იარაღზე ზევიდან, შესაბამისად, როგორც ბრიტანულ “ბრენში”, სამიზნე მოწყობილობები განლაგებულია გვერდიდან (იარაღზე ოპტიკური სამიზნე არასდროს არ ყენდებოდა). მჭიდებზე შესრულებული იყო დარჩენილი ვაზნების რაოდენობის ინდიკატორი. სალაშქრო მდგომარეობაში მჭიდის შახტა იხურებოდა ხუფით.   მასრების ექსტრაქცია ხდება ქვევიდან. უკუცემის მძლავრი იმპულსის დახშობას უზრუნველყოფს მასიური ლულის მუხრუჭი, იარაღის დიდი მასა და ძლიერი დამაბრუნებელი ზამბარა. უკანასკნელი დეტალი იმდენად მძიმეა, რომ იარაღის გადატენვისთის, მასზე განლაგებულია ჯალამბარი (როგორც შუა საუკუნეების არბალტებეზე), რომლის დატრიალებითაც ხდებოდა საკეტის გახსნა. საინტრესო თავისებურებას წარმოადგენს ის, რომ ყოველი გასროლის შემდეგ საკეტი რჩებოდა ღია მდგომარეობაში. ხოლო ტარზე განლაგებულ მცველის კლავიშაზე დაჭერით საკეტი მიდის წინ და აწვდის სავაზნეში ახალ ვაზნას, უფრო სწორედ ჭურვს. ასე იარაღი მზად არის გასროლისთვის. აღნიშნული განხორციელდა იმისთვის, რომ ალბათ მომხდარიყო იარაღის ლულის სწრაფი გაგრილება და ამავე დროს მსროლელს რაც შეიძლება ნაკლები დრო დაეხარჯა ჯალამბართან სამუშაოდ. იარაღი ასევე იყენებდა კომბინირებულ სადგარს, რომელიც ამ იარაღის დამახასიათებელი ნიშანია. სადგარი არის ორნაირი, გათვლილი თოვლის საფარიდან და მყარი ზედაპირიდან სროლისთვის.

მიუხედავად იმისა, რომ იარაღი გამოვიდა მძიმე (50 კგ) ის იყო საიმედო და ზუსტი. მის გათვლა ორი მებრძოლისგან შედგებოდა. ზამთრის ომის დროს მხოლოდ ორი პროტოტიპი იყო მზად გამოყენებისთვის. არსებული ინფომაციით ფინელებმა მოახერხეს ამ პროტოტიპებიდან 4 საბჭოთა ტანკის განადგურება, რამაც დაადასტურა კონცეფციის სისწორე და გზა გაუხსნა მის წარმოებას და შეიარაღებაში მიღებას. მეორე მსოფლიო ომის დროს გამოყენებისას, ცხადია მისი ჯავშანგამტანი თვისებები არ იყო საკმარისი ახალი საბჭოთა ტანკების წინააღმდეგ მაგრამ L-39 გამოუყენებოდა როგორც ანტი-მატერიალური, ჰაერსაწინააღმდეგო და კონტრს-სნაიპერული იარაღი. არსებობს ინფრომაცია რომ L-39 ასევე გამოიყენებოდა, როგორც ტყის ხანძრის გამჩენი იმპროვიზირებული იარაღი, რა დროსაც ხდებოდა მგეზავი, ფოსფორით სავსე ჭურვების გამოყენება, რომლებსაც დიდი კუთხით ისროდნენ მტრის ზურგში (6კმ-მდე მანძილზე)  და აჩენდნენ ასე ცეცხლის კერებს.  

lahti39

მასიური ლულის მუხრუჭი ჯაჭვზე დამაგრებული დამცავი ხუფით, “ციგა-სადგარი”, ზევიდან განლაგებული მსხვილი მჭიდი, ჯალამბარის სახელური და ტყვავის დამცავი “ბალიშები” ეგრევე გამოარჩევენ აიმო ლაჰტის სახელგანთქმულ იარაღს. 

გარდა გადასატანი იარაღის როლისა, Lahti L-39 ასევე გამოიყენებოდა როგორც ჯავშანმანქანის შეიარაღება და ასევე როგორც შეწყვილებული ჰაერ-საწინააღმდეგო სისტემა. ამ როლისთვის იარაღი კომპლექტდებოდა გაზრდილი ტევადობის 15 ჭურვიანი მჭიდებით. გარდა ნახევრად-ავტომატური ვარიანტისა არსებობდა ასევე მოდელი 39/44 რომელიც ჯერებით ისროდა. გარდა ამისა, საიერიშო თვითმფრინავებისგან თავის დასაცავად ხდებოდა კუსტარულად იარაღის გადაკეთება, ისე რომ კლავიშზე დაჭერით ის იწყებდა ღია საკეტიდან ჯერებით სროლას. ასეთი იარაღი დატენილი ჯავშანგამტანი და მგეზავი ჭურვებით მაგრდებოდა ხეებზე და გამოიყენებოდა დაბლა მფრინავი საბჭოთა თვითმფრინავების წინააღმდეგ.

aa3

20 ItK 40 VKT გამოიყენებოდა ფინურ ჯარში 70-ან წლებამდე. 

საინტერესო ფაქტს წარმოადგენს ის, რომ შეიარაღებიდან მოხსნის შემდეგ ეს იარაღები გაიყიდა კერძო პირებზე, მათ შორის საკმაოდ ბევრი იყო იმპორტირებული აშშ-ში სადაც ამ იარაღებიდან დღემდე ისვრიან. დიახ ამერიკაში შესაძლებელია ასეთი ქვემეხების ფლობა, რომლებიც კლასიფიცირდებიან, როგორც “გამანადგურებელი მოწყობილობა” და რეგისტრირდება, როგორც ეგეთი ალკოჰოლის, თამბაქოს და ცეცხლსასროლი იარაღის ბიუროში. ზოგ შტატში აკრძალულია სამოქალაქო პირების მიერ ასეთი მოწყობილობების ფლობა, მაგრამ ბევრ შტატში დასაშვებია.