სურათის წყარო gunboards.com

რა ვიყიდო? მაკაროვი თუ “ТТ”?  ეს არის ალბათ ყველაზე ხშირი შეკითხვა, რომელსაც მათ შორის მეც ხშირად მისვავენ.  მიუხედავად იმისა, რომ მე ზოგადად არ მიყვარს ასეთი შეკითხვები  (აბა მე რა ვიცი თქვენ რა გინდათ და რისთვის ან როგორ ფლობთ იარაღს ან რა აგებულების ხართ)  უნდა ვაღიარო, რომ კონკრეტულად ამ შემთხვევაში ეს შეკითხვა მართებულია. განსხვავებით მაგალითად შეკითხვისგან: 12 კალიბრი ვიყიდო თუ „სკს“? რატომ? იმიტომ, რომ ორივე პისტოლეტია, ორივე წარმოებულია ერთ ქვეყანაში, ორივე დაახლოებით ერთი ფასის კატეგორიაშია (1000 ლარამდე) და ორივეს აქვს სამხედრო „ბექგრაუნდი“ და პრინციპში ერთი გამოყენების “ნიშა”. საკმაოდ ხანგრძლივი პერიოდი ეს ორი პისტოლეტი იყო ერთადერთი ალტერნატივა, იმიტომ რომ ყველა სხვა პისტოლეტის ფასი იყო სამჯერ უფრო ძვირი. გარდა ამისა, განპირობებული იმით რომ ყოველი მოდელი იარაღის წარმოებული საბჭოთა კავშირში ეგრევე ხდებოდა სხვადასხვა მითების და ლეგენდების “გმირი”. არის ბევრი ხალხი, რომელიც თვლის რომ მათ შორის ორი ეს პისტოლეტი არის განსაკუთრებული და რაღაცით გამოირჩევა სხვა ქვეყნებში წარმოებული იარაღებისგან, გააჩნია თვისებები, რომლებიც არ გვხვდევა სხვა იარაღებში.

ამ ორი პისტოლეტის შორის არჩევანის გაკეთების საკითხს, რომ დაუბრნუნდეთ, მოდით შევადაროთ ეს იარაღები ერთმანეთს, როგორც ტექნიკურად ასევე იმ რეალიების გათვალისწინებით, რაც ეხლა გვაქვს საქართველოში.  ეგრევე უნდა ითქვას, რომ “TT“ არის ბევრად ძლიერი იარაღი, იმიტომ რომ იყენებს უფრო მცირე კალიბრიან 85 გრანიან ტყვიას (7.62) მაგრამ შთამბეჭდავი სიჩქარით რომელიც შეიძლება 500 მ/წ-ში აღწევდეს ხოლო ენერგია 700 ჯოულს. 7.62Х25 არის გერმანული 7.63Х25 Mauser-ის ზუსტი ასლი.  ვაზნა ძლიერია და შესაბამისად „TT“ იყენებს გადაბმულ საკეტს, როგორც „კოლტ-ბრაუნინგი“.

მეორეს მხრივ “მაკაროვი” იყენებს 9მმ-ან ვაზნას, 95 გრანიანი ტყვიით, რომლის საწყისი სიჩქარე 310-320 მ/წ-შია ხოლო ენერგია 310 ჯოულს აღწევს. მიუხედავად იმისა, რომ ტყვიის კალიბრი მეტია, მაკაროვის ვაზნა ბევრად უფრო მოკრძალებულად გამოიყურება ‘TT“-ს ვაზნასთან შედარებით. აქიდან გამომდინარე ავტომატიკის სქემაც ბევრად უფრო მარტივია და იყენებს თავისუფლას საკეტს და ჩარჩოში ფიქსირებულ ლულას.

ორი ვაზნა ერთმანეთს, რომ შევადაროთ იკვეთება შემდეგი მნიშვნელოვანი განსხვავებები, ‘TT’-ს ვაზნა უფრო მაღალი სიჩქარის გამო, უკეთ გადის წინაღობაში, უფრო მეტი შეღწევა აქვს, გააჩნია უფრო დაფენილი ტრაექტორია.  ეს გასაკვირი არ არის. ვაზნა იქმნებოდა დიდი, სამხედრო პისტოლეტისთვის, რომელიც ასევე დაყენებული კონდახით მოისაზრებოდა, როგორც მსუბუქი კარაბინი. რუსებმა დამატებით აღჭურვეს ტყვია ფოლადის გულით, რომ კიდე უფრო გაეზარდათ მისი შეღწევის და წინაღობებში გავლის შესაძლებლობები. რა თქმა უნდა ვაზნა გამოვიდა „ავი“, გასროლის ხმა ძალიან მაღალია, ლული ალი დიდია, უკუცემაც მკვეთრია. დაუმატეთ ამას „TT“-ს მოკლე და ვიწრო ტარი და თქვენ მიიღებთ იარაღს, რომლის კონტროლირება ძალიან ძნელია.

მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ საბჭოთა კავშირში, როგორც ჩანს მიხვდნენ, რომ „TT’“ გამოდგა ზედმეტად ძლიერი და მძიმე, ხოლო ჯარისკაცებს და ოფიცრებს ჭირდებოდათ უფრო კომპაქტური და მსუბუქი იარაღი, ამიტომაც ამჯერად არჩეულ იქნა მოკლე 9მმ-ნი, პრინციპში “სამოქალაქო-ტაქტიკური” ვაზნა და შესაბამისად უფრო მარტივი ავტომატიკის სქემა, თავისუფალი საკეტით. შედეგად მივიღეთ უფრო მსუბუქი (730 გრამი ნაცვლად 850-ის), უფრო კომპაქტური და უფრო კონტროლირებადი იარაღი, უკეთესი რესურსით. არც ის არის დიდი საიდუმლოება, რომ საბჭოთა კავშირში არ იყვნენ კმაყოფილები 7.62 კალიბრის ვაზნის ტერმინალური ეფექტურობით.  გამომდინარე იქიდან, რომ „მაკაროვი“ კვლავ რჩებოდა სამხედრო იარაღად, მისი ტყვია ასევე აღიჭურვა ფოლადის გულით, რომ რაღაც დონეზე შენარჩუნებულიყო წინაღობებში გავლის უნარი. ისევე, როგორც 7.62×25-ის შემთხვევაში 9×18-ს საფუძვლად ჩაედო გერმანული ვაზნა, „პოლიციური“ დანიშნულების 9×18 Ultra. რეალურად საბჭოთა კავშირმა მაგრად დააგვიანა, როდესაც ჯერ  გამოჩემიდან თითქმის 30 წლის შემდეგ მიიღო მაუზერის ვაზნა შეიარაღებაში, რომელსაც იმ დროს უკვე  ჩაენაცვლა 9×19 Luger-ი და უკვე შემდეგ გადადგა ნაბიჯი უკან, როდესაც შეიარაღებაში მიიღო პრაქტიკულად “სამოქალაქო/პოლიციური” “მოკლე 9მმ-ნის” საკუთარი ვარიანტი.

“მაკაროვის” და “TT”-ს ვაზნები.

დღევანდელი გადმოსახედიდან, ორივე ვაზნა არ პასუხობს თანამედროვე მოთხოვნებს. ფოლადის გულის გამოყენება თავდაცვით ვაზნაში, აზრს მოკლებულია, მთლიანად გარსით დაფარული მრგვალთავიანი ტყვია ასევე არ გამოირჩევა დამაკმაყოფილებელი ტერმინალური ეფექტით. მაგრამ „TT“ ვაზნას გააჩნია უპირატესობა, შეღწევის უნარი. რაც არის როგორც უპირატესობა ასევე პასუხისმგებლობა, იმიტომ რომ ახლო მანძილიდან ნასროლი „TT“-ს ტყვია გახვრიტავს სამიზნეს და შეინარჩუნებს საკმარის ენერგიას, რომ მიაყენოს სასიკვდილო ჭრილობა სამიზნის უკან მდგომ ადამიანს. დიახ, “TT”-ს ვაზნას მეტი ენერგია აქვს მაგრამ კალიბრის, ტყვიის ფორმის და კონსტრუქციის გამო ეს ენერგია არ იხარჯება ოფტიმალურად.  რა თქმა უნდა მეტი ენერგია ნიშნავს, რომ გარკვეულ შემთხვევებში მეტ ენერგიას შეუძლია მეტი დაზიანების მიყენება. მაგალითად თუ ტყვია მოხვდება ძვალს. “TT”-ს  უფრო სწრაფი ტყვია გადასცემს საკმარის ენერგიას რომ ძვლების ნატეხებმა დამატებითი ჭრილობები მიაყენონ სამიზნეს, შესაბამისად მისი ეფექტურობა იქნება უფრო მეტი ვიდრე “მაკაროვიდან” ნასროლო ტყვიის, მაგრამ გარკვეულ შემთხვევებში. არც სქელი ზამთრის ტანსაცმელი არ იქნება დაბრკოლება ‘TT”-ს ვაზნისთვის. “მაკაროვის” ვაზნას ასევე აქვს მრგვალი, მოკლე ტყვია, უფრო დიდი დიამეტრით, რომლის ენერგია ასევე არ იხარჯება ოპტიმალურად. დღეს მაღალტექნოლოგიური ტყვიები კონტროლირებადი ექპსანსიით არის საყოველთაოდ აღიარებული პარადიგმა და “ძველებური” მთლიანად გარსით დაფარული მრგვალთვაიანი ტყვიები არ გამოიყენება იქ სადაც ხელმძვანელობა საკმარისად ზრუნავს თავის თანამშრომლებზე და ამარაგებს მათ ადეკვატური ტყვია-წამლით. სამოქალაქო მსროლელებშიც ექსპანსიური ვაზნების გამოყენება კარაგახანია ჩვეულებრივ პრაქტიკად ითვლება.

ორი პისტოლეტის დიაგრამები. ორივე პისტოლეტი გამოირჩევა კონსტრუქციული სიმარტივით რაც დამახასიათებელია საბჭოთა იარაღისთვის. 

„მაკაროვი“ თუ „TT“, ორივე საჭიროებს ადეკვატურ თავდაცვით მუხტს ექსპანსიური ტყვიით და საქართველოში სამწუხაროდ „მაკაროვის“ თავდაცვითი მუხტები ძალიან იშვიათია და „TT“-სი უბრალოდ პრაქტიკულად არ არსებობს. ეს აიხსნება იმით, რომ ეს ვაზნა განიხილება ყველგან, როგორც ეკზოტიკა. ამ კალიბრზე თანამედროვე იარაღი არ გამოდის და შესაბამისად არც მოთხოვნა ექსპანსიურ ვაზნებზე არ არსებობს. ”TT”-ს კალიბრი არის პრაქტიკულად მკვდარი კალიბრი, ანუ ამ კალიბრზე ახალი იარაღი აღარ გამოდის ხოლო ძველიც ჩამოითვლება ერთი ხელის თითებზე. მე არ მინდა იმის თქმა რომ ახლო მომავალში 7.62х25 საერთოდ გაწყდება, უბრალოდ ასორიმენტი და ხელისაწვდომობა იქნება მუდმივი პრობლემა. ამის გამო ეს ვაზნა როგორც წესი უფრი ძვირიც ღირს ვიდრე 9х18.  უკანასკნელის ფასი 1.30 ლარის ფარგლებში მერყეობს, პირველის 2 ლარი და მეტი.

9×18-ის თანამედროვე თავდაცვითი მუხტი. ასეთი ვაზნებით დატენილი “მაკაროვი” ადეკვათური თავდაცვითი პისტოლეტია. 

ზოგადად მიჩნეულია, რომ თუ “TT” კარგად გადის წინაღობებში, რაც შეესაბამება სიმართლეს და განპირობებულია ფოლადის გულის არსებობით, “ვიწრო” და სწრაფი ტყვიით რომელსაც გააჩნია სქელი და მკვრივი გარსი, ხოლო “მაკაროვიდან” ნასროლი ტყვია გამოირჩევა კარგი “შემაჩერებელი ეფექტით”. თავისთავად ეს ტერმინი არაზუსტია და ამაში იგულისხმება, რომ ტყვიას აქვს მაღალი ტერმინალური ეფექტურობა, ანუ მას ეფექტურად გამოყავს მწყობრიდან სამიზნე. სამწუხაროდ ეს სიმართლეს არ შეესაბამება, და “მაკაროვის” კალიბრს როგორც უკვე ხვდებით ჯადოსნური თვისებები არ აქვს. აღნიშნული მითი ალბათ წარმოიშვა ოფიციალურ წყაროებზე დაყრდნობით, რომლის მიხედვით 9×18 ვაზნა ამჯობინეს 7.62×25-ს იმიტომ, რომ უკეთესი “შემაჩერებელი ეფექტი” ქონდა და ხალხმა ჩათვალა რომ რამდენადაც 7.62×25 კარგად გადის წინაღობაში იმდენად კარგად “აგდებს” 9×18. როგორც უკვე ვთქვი არც ციფრები და არც გამოყენების სტატისტიკა ამას არ ადასტურებს. ენერგიით 9×18 იკავებს ზედა ზღვარს “მოკლე 9მმ-ან” ვაზნებში მაგრამ მეტი არაფრით არ გამოირჩევა.

9×18-ის კიდევ ერთი თავისებურება არის ის, რომ ის გამოდიოდა ფოლადის გულით. გამომდინარე იქიდან, რომ ეს პისტოლეტი ასევ ასრულებდა საარმიო ირაღის როლს, წინაღობებში (ზამთრის ფორმა, ეკიპირების ელემენტები) გავლას ქონდა მნიშვნელობა და ამიტომ გახდა საჭირო ფოლადის გულის გამოყენება.  მოგვიანებით როდესაც აშკარა გახდა, რომ 9×18-ს არ გააჩნია ადეკვატური სიმძლავრე გაჩნდა უფრო “ავი” მისი მუხტები მათ შორის აღჭურვილი ნაწრთობი ფოლადის გულით. ეს ვაზნები როგორც წესი გაყიდვაში არ გვხვდება. კომერციული 9×18 კალიბრის ამუნიციაში ფოლადის გული არ გამოიყენება.  სურათში ჩანს რომ ფოლადის გული ფორმა მაინც და ამინც არ არის ოპტიმალური ფორმის წინაღობებში გასასვლელად, და არსებობს მოსაზრება, რომ ფოლადის გული გამოიყენებოდა უფრო ეკონომიისთვის, იმიტომ რომ ტყვია უფრო ძვირი ღირს ვიდრე ფოლადი. ასევე გასათვალისწინებელია, რომ როგორც წესი ორ კომპონენტიანი ტყვიები ნაკლებად ზუსტია იმიტომ რომ რთულია გულის “ცენტრირება” ტყვიაში. 

გამომდინარე იქიდან, რომ “მაკაროვი” იყენებს თავისუფალ საკეტს, ის უფრო მარტივია. შესაბამისად უფრო საიმედოც არის. მე არ ვიძახი, რომ პისტოლეტი ფიქსირებული ლულით  და თავისუფალი საკეტით ყოველთვის უფრო საიმედოა ვიდრეპისტოლეტი  გადაბმული საკეტი, თუმცა თეორიულად ეს ასე გამოდის. არც “TT” არ არის რთული იარაღი ბევრი და სხვადასხვანაირი დეტალით, მაგრამ ავტომატიკის სქემა გადაბმული საკეტით უფრო რთულია.  საქმე ასევე იმაშია, რომ ჩემი აზრით „TT“ დარჩა ნედლ იარაღად. მისი შესრულების ხარისხი მეორე მსოფლიო ომის პერიოდში საგრძნობლად გაუარესდა, რამაც ასევე იმოქმედა საიმედოობაზე და რესურსზე. ჩემი პირადი გამოცდილებაც იგივეს ადასტურებს. 10-დან 9 „TT“-ს პისტოლეტი, რომელიც მე შემხვედრია ან მქონია, იყო პრობლემური. განურჩევლად დამზადების ადგილისა. ჩინური, რუსული თუ იუგოსლავიური, პრაქტიკულად სულ ყველა იყო პრობლემური. გამონაკლისს წარმოადგენს მხოლოდ 50-ამ წლებში იჟევსკის ქარხანაში წარმოებული “TT-”ს პისტოლეტები. ეს პისტოლეტები დამზადებულია მაღალი ხარისხით, აქვთ ხარისხიანი, გამძლე მოსევადობა და როგორც ჩანს მეტ წილად უპრობლემოდ მუშაობენ. მაგრამ უპრობლემო მუშაობისას, არასად არ მიდის პრობლემები გამოწვეული მოკლე და ვიწრო ტარით, მცველის არ არსებობით, რის გამოც  შეუძლებელია მისი ტარება შეყენებულ და დამცველზე დაყენებულ მდგომარეობაში და გამომდინარე იქიდან რომ დამრტყმელ-სასხლეტი მექანიმზი მხოლოდ ერთმაგი მოქმედების არის, ესეიგი პირველ გასროლამდე მოგიწევთ ჩახმახის შეყენება.  მიწაზე დავარდნისას პისტოლეტი სახიფათოა, იმიტომ რომ არ გააჩნია დამრტმელის მცველი და არც ჩახმახში განთავსებული ხვეული ზამბარის სიცოცხლის ციკლი არ არის გაზრდილი.  სწორედ ყველაფერი ეს არის იმის მიზეზი, რომ მე ვთვლი, რომ „TT“ არის ნედლი, ბოლომდე დაუმთავრებელი პისტოლეტი.

პისტოლეტში გადაბმული საკეტით, დეტალების მორგება თამაშობს დიდ როლს ადეკვატური სიზუსტი მიღწევაში. ლულა შეიძლება იყოს კარგი, მაგრამ თუ ლულა, საკეტი, ჩარჩო არ არის ერთმანეთზე კარგად მორგებული სიზუსტე იქნება ცუდი. „მაკაროვში“ ლულა დაფიქსირებულია ჩარჩოში, ამიტომ ეს პრობლემა არ არსებობს. ამიტომ მეცინება მე როდესაც ვინმე იღებს მაკაროვს და პროფესიონალის სახით  იწყებს „ლუფტის“ შემოწმებას. კარგი იქნებოდა „TT“ შეძლებოდა მაუზერის ვაზნის პოტენციალის გამოყენება მაგრამ საზიზღარი სასხლეტი, საშუალო შესრულება და ასეთივ საშინლად მოუხერხებელი ტარის გამო, თქვენ ვერასდროს ვერ გაიგებთ 7.62 მაუზერის ვაზნის სიზუსტის და შესაძლებლობების ზღვრებს. სამიზნე მოწყობილობები ორივე პისტოლეტზე ერთნაირია, უბრალო შავი, პარტრიჯის ტიპის, ვიწრო და ძნელად ხილვადი. ტიპიური კონფიგურაცია იმ დროისთვის. ორივე იარაღზე კორა შესრულებულია საკეტთან ერთად და მისი მოხსნა და გამოცვლა შეუძლებელია. “ტოკარევზე” სამიზნე მოწყობილობები ოდნავ დიდია რაც ოდნავ აადვილებს დამიზნებას ცუდი განათების პირობებში.

პრობლემა “TT”-ებთან ის არის, რომ დაბრკოლებები არის ბევრი და მრავალფეროვანი. ყველაზე ხშირი, ვაზნის არ მიწოდება და შეფერხება ექსტრაქციის დროს. მაგალითად ამ პისტოლეტის მწყობრში მოსაყვანათ საჭირო გახდა ექსტრაქტორის ზამბარის შეცვლა, სავაზნის გაპრიალება და დამაბრუნებეი ზამბარის დამოკლება. 

ეხლა „მაკაროვი“. ეს პისტოლეტი შექმნილია „ვალტერ პპ“-ს „მოტივებით“ და არა, „მაკაროვი“ არ არის „პპ“-ს კოპია. პისტოლეტები ვიზუალურად მსგავსია, ორივე იყენებს „მოკლე“ 9მმ-ან ვაზნას და თავისუფალ საკეტს, ორმაგი მოქმედების დამრტყმელ-სასხლეტი მექანიზმს, ლულაზე ჩამოცმული დამაბრუნებელი ზამბარით. მეტი მსგავსება ამ ორ პისტოლეტს შორის არ არის.  დიახ “მაკაროვში” იგრძნობა “ვალტერ პპ”-ს გავლენა მაგრამ შიგნიდან „მაკაროვი“ მნიშვნელოვნად განსხვავდება. განსხვავებით “TT-”სგან, თუნდაც დღევანდელი სტანდარტებით „მაკაროვი“ უსაფრთხო იარაღია. პისტოლეტს აქვს ორმაგი-მოქმედების დამრტყმელ სასხლეტი მექანიზმი, მცველი, „დეკოკერი“. პისტოლეტს აქვს კოლოსალური რესურსი და გამძლეობა. კი დრო მიდის და მართლაც კარგი „მაკაროვის“ შეძენა სულ უფრო ძნელია, მაგრამ  როგორ შელახული პისტოლეტი არ უნდა იყოს გარედან ან თუნდაც შიგნიდან, ის, როგორც წესი მაინც იმუშავებს. მე ერთხელ ვნახე კარგად „დაღლილი“ მაკაროვი, კუსტარულად აღდგენილი დაფარვით, რემონტის დამღებით, ლულა სავაზნის მხრიდან იყო დაჭეჭყილი (ადგილში სადაც მას ურტყავს საკეტი), ნიშანი რომ იარაღიდან ნასროლი იყო ძალიან ბევრი ვაზნა, მჭიდების იყო დეფორმირებული წინა ნაწილში, ასევე ნიშანი იმისა, რომ იარაღიდან ძალიან ბევრი ვაზნა იყო ნასროლი. და მიუხედავად ამისა მაინც, ქრომირებული ლულის არხი იყო კარგი, პისტოლეტი ისროდა და ისროდა ზუსტად. ქრომირებული ლულა და ის ფაქტი, რომ „მაკაროვი“ უფრო ახალგაზრდაა, ასევე იმას ნიშნავს, რომ თავსის მასაში „მაკაროვები“ უფრო უკეთეს მდგომარეობაშია ვიდრე „TT“-ები. მაკაროვის კონსტრუქციას არ გააჩნია სუსტი წერტილები, როგორც “TT”-ს ხვეული საბრძოლო ზამბარა „შეტენილი“ ჩახმახში, რომელიც ხშირად ტყდება. “მაკაროვის” საიმედოობა არასდროს არ დამდგარა ეჭვქვეშ, ნაწილობრივ იმიტომ, რომ პრიციპში ამ პისტოლეტში გამოიყენებოდა ერთი სტანდარტული მუხტი,  რომელიც შეიქმნა ამ პისტოლეტისთვის. 95 გრანიანი მრგვალთავიანი ტყვიით. ძალიან ადრე მე წავაწყდი პრობლემებს ექსპანსიური ტყვიების გამოყენებისას.არ ხდებოდა ვაზნის სტაბილური მიწოდება. თუ სწორედ მახსოვს ეს იყო რუსუი წარმოების “silver bear”. ზოგადად ცნობილია, რომ ამ პერიოდის იარაღები ყოველთვის კარგად არ მუშაობს ექსპანსიურ ვაზნებთან, რისი მიზეზიც არის, რომ: ა) იმ დროს ასეთი ვაზნები პრაქტიკულად არ არსებობდა. ბ) სამხედრო იარაღი იყენებდა მრგვალთავიან ტყვიებს. სტანდარტული მუხტებით ყველა “მაკაროვი”, რომელიც მე შემხვედრია მუშაობდა უპრობლემოდ. არ აქვს მნიშვნელობა იყო ეს ბულგარულლი, რუსული, საბჭოთა, კომერციული, ყოფილი სამხედრო.

ავტორის კუთვნილი და იშვიათი საქართველოში, აღმოსავლეთ გერმანული წარმოების “მაკაროვი”. აღნიშნული პისტოლეტების პატარა პარტია შემოტანილ იქნა საქართველოში სავარაუდოთ მხოლოდ ერთხელ 2000-ნი წლების დასაწყისში. დამღა ლათინური ასო “s”, შავი ტარი და უნაკლო შესრულება ადვილად გამოარჩევს მას სხვა “მაკაროვებისგან”. 

სროლისუნარიანობით არც ერთი და არც მეორე არ გამოირჩევა, მაგრამ ჩემი აზრით “მაკაროვიდან” სროლა უფრო მოსახერხებელია.  შედარებით სუსტი კალიბრის და მაღალი წონის გამო პისტოლეტიდან სწრაფად სროლა საკმაოდ ადვილია, რასაც ვერ ვიტყვით “TT”-ზე. ჩემი გამოციდლებით “მაკაროვები” უფრო ზუსტია ვიდრე “TT”. “TT”-ს კიდე აქვს არასასიამოვნო თავისებურება, ის „კბენს“ მსროლელს, ხელი ყვება ჩახნახს და ჩარჩოს შორის. სხვათაშორის არც “მაკაროვიდან” ხანგრძლივი სროლა არ არის სასიამოვნო, სისხლისღვრას ადგილი არ აქვს მაგრამ ორი სამი კოლოფი ვაზნის შემდეგ, ხელში არასასიამოვნო შეგრძნება ჩნდება, რისი მიზეზიც არის ვიწრო ტარი რომელიც მკვეთრად გადასცემს ხელს უკუცემას.  

ეს “სწრაფი” სამიზნე ადასტურებს, რომ თუ მსროლელი თავისას გააკეთებს “მაკაროვი” მას გულს არ დაწყვიტავს. 

მოვლა მომსახურებას რაც შეეხება, ორივე იარაღი არის მეტალის, ტრადიციული ქიმიური მოსევადობით. ორივე შედარებით ადვილად იჟანგება. ხანგრძლივი პერიოდის განმავლობაში და წმენდის გარეშე ამ პისტოლეტების ექსპლუატაცია  გამოიწვევს კოროზიას რკინის დეტალების ზედაპირზე. ჩემი აზრით “მაკაროვის” დაფარვა უფრო უკეთესი ხარისხის არის და შესაბამისად უფრო გამძლეა. გარდა ამისა მაკაროვი იყენებს ქრომირებულ ლულას, რომლის რესურსი საკმაოდ მაღალია. მერ ვერ ვიხსენებ “მაკაროვს” შელახული ლულით. “TT” შელახული ლულით? რამდენიც გინდა.

“მაკაროვი” ყოველთვის გამოირჩეოდა კარგი შესრულებით, “TT”, განსაკუთრებით 40-ან წლებში გამოშვებულები დამწუხრებულ შთაბეჭდილებას ტოვებენ. 

დაშლა აწყობა ორივე პისტოლეტის ადვილია, მაგრამ როდესაც საქმე მიდგება სრულ დაშლამდე აქაც “მაკაროვი” უკეთესად გამოიყურება. პისტოლეტი ბოლომდე, რომ დაშალოთ სპეციალური ინსტრუმენტი საჭირო არ არის. პისტოლეტი იყენებს რთული გეომეტრიის დეტალებს, მაგრამ სამაგიეროდ კონსტრუქციიდან ამოღებულია შტიფტები და ხრახნები, ერთადერთი ხრახნი “მაკაროვში” აფიქსირებს ბაკელიტის ტარს და მისი მოხსნა შესაძლებელია მჭიდის ხუფით, სახრახნისი საჭირო არ არის. “TT” ასე ადვილად არ იშლება. საკეტი აწყობილია წკირებით (შტიფტებით) და მათ ამოსაყრელად საჭიროა სპეც. ინსტრუმენტი. “TT”-ს აწყობა წმენდის მერე არც ისე სასიამოვნოა, და გრძელი დამაბრუნებელი ზამბარის მოთავსება პისტოლეტში ნაკლებად სახალისო პროცედურაა. “მაკაროვის” ლულა ქრომირებულია და ადვილად იწმინდება. უკვე შელახული “TT”-ს ლულის წმენდა და დაცვა კოროზიისგან გახდება მოსაბეზრებელი და მოსაწყენი “გართობა”. ამავე დროს “ტოკარევის” დამრტყმელ-სასხლეტი მექანიზმი შესრულებულია ერთიან და ამავე დროს ადვილად მოსახსნელ მოდულად, რის გამოც მისი წმენდა პრინციპში არ ითხოვს ამ მოდულის ბოლომდე დაშლას, რაც მცირე მაგრამ მაინც უპირატესობაა.

ავტორის კუთვნილი 1952 წელს, იჟევსკის გამოშების “TT”. ეს პისტოლეტი გამოირჩეოდა კარგი შესრულებით, საიმედოობით და იყო საკამოდ ზუსტი. მხოლოდ ასეთი “TT” შეიძლება იყოს რეკომენდირებული თუ რა თქმა უნდა პისტოლეტი კარგ მდგომარეობაშია. 

ბოლოს გაითვალისწინეთ, რომ ნებისმიერ დროს, მეორადი იარაღის ბაზარზე უფრო მეტი შემოთავაზება არის „მაკაროვზე“ ვიდრე „TT“-ზე და ამიტომაც, როგორც წესი „მაკაროვი“ უფრო იაფიც ღირს (200-300 ლარით) ვიდრე “TT”. იგივე ეხება ვაზნებს, აქსესუარებს, ბუდეებს და ასე შემდეგ.

ასე, რომ თუ არ ჩავთვლით უფრო ძლიერ, მე ვიტყოდი საჭიროზე უფრო ძლიერ „TT”-ს ვაზნას, ყველა სხვა მაჩვენებლით „მაკაროვი“ ტექნიკურად უპირატესი იარაღია და უფრო პრაქტიკულიც. ეხლა არჩევანი თქვენზეა.

ეს პისტოლეტი არ გამოიყურება კარგად ატარებს კუსტარული შეკეთების და სერიოზული ცვეთის ნიშნებს მაგრამ ის მაინც მუშაობდა საიმედოთ და იყო ზუსტი. 

ps

სტატიის სათაურში მე დავწერე, რომ ერთი პერიოდი მაკაროვს არ ქონდა ალტერნატივა 1000 ლარამდე ფასის იარაღის კატეგორიაში. რეალურად მაკაროვის შეძენა შესაძლებელია 400 ლარად და ამ ფასში საერთოდ შეუძლებელია ნორმალური პისტოლეტი ნახოთ. 1000 ლარამდე ფასის კატეგორიაში დღეს ბევრი პისტოლეტია, სულ რამდენიმე რომ დავასახელოთ ეს არის ბულგარული “არკუსი”, ზოგი “ტაურუსი”, ბევრი თურქული წარმოების პისტოლეტი, სულ ყველა უფრო ერგონომიულია, უფრო ძლიერ ვაზნებს იყენებენ და უფრო ტევადი მჭიდები აქვთ, მაგრამ ასეთი იარაღის შეძენისას შენ გიჩნდება კითხვა, კი მაგრამ რის წყალობით არის მიღწეული ასეთი დაბალი ფასი? ეკონომია ხარისხის კონტროლზე? უფრო დაბალი ხარისხის მასალები? არაკვალიფიციური მუშა ხელი? “მაკაროვის” მიმართ ეს კითხვები არ ჩნდება, ეს პისტოლეტი იქმნებოდა ომისთვის, ხანგრძლივი ექსპლუატაციისთვის დაბალი მომზადების დონის მქონე მოსამსახურეებისთვის ამიტომ, მიუხედავად მოუხერხებელი მჭიდის საკეტელის, ცუდი სამიზმე მოწყობილობების და დაბალი ტევადობის მჭიდისა მე მაინც სერიოზულად დავფიქრდებოდი “მაკაროვზე” იმიტომ რომ საიმედოობა იყო, არის და რჩება თავდაცვითი იარაღის ყველაზე მნიშვნელოვან თვისებად.

ავტორის კუთვნილი იუგოსალვიური “ზასტავას” წარმოების “TT”, გრძელი და შესაბამისად უფრო მოსახერხებელი ტარი იტევს უფრო გრძელ მჭიდს. რომელიც პრაქტიკულად არ იშოვება საქართველოში. მიუხედავად იმისა, რომ პისტოლეტი გამოირჩევა კარგი შესრულებით და იყო ახალი, ის პერიოდულად არ აწვდიდა ვაზნას სავაზნეში. 

არის რაღაც იარაღები, რომლებიც მე განსაკუთრებულად მომწონს და ვაფასებ. ესეთია მაგალითად მოსბერგის „პომპები“, „გლოკები“, AR-15 სისტემის იარაღები. ასეთ იარაღებზე წერას და კიდევ ერთხელ  ხაზის გასმას მათი მაღალი საბრძოლო და სექსპლუატაციო თვისებებისთვის, ჩემი მხრიდან მე განვიხილავ, როგორც პატივისცემის გამოხატვას იმ ნიჭიერი ადამიანებისადმი, რომლებიც ამ იარაღს ქმნიდნენ და უშვებდნენ. იზეზი ასეთი „საყვარული“ იარაღების სიის არსებობის არის ის, რომ ასეთი იარაღი მე მქონდა და თან არა ერთი და ორი, არამედ ბევრად მეტი და ყველა ეს იარაღი ყოველთვის მუშაობდა კარგად და არ ქმნიდა პრობლემებს. რაც მთავარია კარგი სროლა ასეთი იარაღებიდან იყო ჩემთვის ადვილი და სასიამოვნო. როგორც წესი იარაღები ამ სიიდან ასევე არ ღირს ძვირი. მე მომწონს ხელმისაწვდომი იარაღი. გასაგებია, რომ 2000 დოლარიანი პისტოლეტი იქნება კარგი. გააკეთო 500 დოლარიანი კარგი პისტოლეტი ბევრად უფრო რთულია.  თან მე არასდროს არ მქონდა ბევრი ფული, რომ მეყიდა ძვირადღირებული იარაღები. სწორედ ასეთ ჩემ ფავორიტებს ასევე განეკუთვნება ჩეხური „ჩეშსკა ზბროიოვკას“ იარაღები, როგორც შაშხანები ასევე პისტოლეტები. შაშხანებში მე მომწონს მაუზერის ტიპის საკეტი, კონტროლირებადი მიწოდებით და როგორც წესი ძალიან კარგი ხარისხის ნაჭედი ლულები. ეს ყველაფერი დამატებული შედარებით მოკრძალებულ ფასი, ხდის СZ-ს შაშხანებს ძალიან კარგ იარაღებად. ჩეხური პისტოლეტები, მე ასევე ყოველთვის მომწონდა და საკმაოდ ბევრიც მქონდა, მათ შორის პრაქტიკულად მთელი გამა СZ-ს პისტოლეტების. გარდა ამისა СZ-83 და СZ-75 იყო პირველი პისტოლეტები, საიდანაც მე დავიწყე სროლაში მართლა კარგი შედეგების ჩვენება. მანამდე მე მქონდა მხოლოდ „მაკაროვი“ და ასევე 2003 წლისთვის ახალი და უხილავი ხილი, რუსული 9მმ-ნი პისტოლეტი „ვიკინგი“. “მაკაროვი” თავისი ერგონომიკის, სასხლეტის და არასრულფასოვანი სამიზნე მოწყობილობების გამო ხელს არ მიწყობდა მაღალი შედეგის მიღწევაში, ვიკინგი თავისი საზარელი სასხლეტით და გაუთვლელი ავტომატიკის სქემით ასევე არ მაძლევდა საშულებას დამეხვეწა ჩემი ზუსტი და სწრაფი სროლის უნარები. ყველაფერი შეიცვალა, როდსაც მე გავცვალე “ვიკინგი” შესანიშნავ Z-83-ში და ამავე დროს მომეცა საშუალება მესროლა СZ-75-დან. იმ დროიდან მოყოლებული ორივე ეს პისტოლეტი შედის ჩემი ფავორიტების სიაში. იმის მერე 15 წელი გავიდა და რა პისტოლეტი არ მოხვედრილა ჩემ ხელებში, მაგრამ СZ-75, ყოველთვის რჩებოდა ჩემ ფავორიტად. რატომ? პირველ რიგში შეუდარებელი ერგონომიკა, თითქოს ეს პისტოლეტი შეკვეთით სპეციალურად ჩემი ხელისთვის დამზადდა. მეორე მიზეზია სიზუსტე, ჩველა СZ-75 და მისი კლონი, რომელიც მე მქონია იყო ძალიან ზუსტი. მესამე მიზეზი – მაღალი სროლისუნარიანობა. მთლიანად ფოლადისგან დამზადებული, დაბალი ლულის ღერძით, სრული სიგრძის მიმმართველებით, რომლებზეც საკეტი დადის ჩარჩოს შიგნით და კარგი ორმაგი მოქმედების სასხლეტით, ეს პისტოლეტი ძალიან ზუსტია და სროლა ამ პისტოლეტიდან ძალიან ადვილია. რა გასაკვირია, რომ თვით გურუ, ჯეფ კუპერი იმდენად იყო აღრთოვანებული ამ პისტოლეტით, რომ უწოდა მას „მსოფლიოში საუკეთესო  ორმაგი მოქმედების პისტოლეტი“. გარდა ამისა ეს პისტოლეტები, არასდროს არ ღირდა ძალიან ძვირი და როგორც წესი ბევრად უფრო დაბალი ფასი ქონდა ვიდრე „გლოკებს“, „ზიგებს“ და „ბერეტებს“.  სხვადასხვა დროს მე სხვადასხვა მოდიფიკაციის „75“-ები მქონდა, სტანდარტული და კომპაქტური მოდელებეი, “BD” მოდელი დეკოკერით, მოდელი 85, ორმხრივი საკეტის შემაკავებლით და მცველით, „ფანტომი“ შედარებით იშვიათი მოდელი პოლიმერის ჩარჩოთი, რომელიც პირველი საქართველოში მე და ჩემმა მეგობარმა შემოვიტანეთ ჩეხეთიდან, ასევე „ტაქტიკურ-სპორტული“ SP-01. მაგრამ СZ-75-ის ერთი კონკრეტული მოდიფიკაცია იპყრობდა ჩემ ყურადღებას, ეს იყო მოდელი P-01. ეს მოდელი არის ალუმინის ჩარჩოთი, კომპაქტური ზომის, ფარნის სამაგრით და სწორედ ამ მოდელს, ყოველმხრივი ტესტირებების შემდეგ მიენიჭა NATO-ს “სასაწყობო ნომერიც”. ასევე სწორედ ის გახდა ჩეხური პოლიციის სტანდარტული პისტოლეტი. СZ-ში ამ პისტოლეტს უწოდეს „ყველაზე საიმედო და გამძლე“ სამსახურეობრივი პისტოლეტი, რომელიც კომპანიამ გამოუშვა. დასაწყისი დამეთანხმებით დამაინტრიგებელია.

რამდენადაც მე მომწონდა СZ-75 მე ასევე კარგად ვათვითცნობიერებდი, რომ ის გარკვეულწილად მორალურად მოძველებული იყო. მისი წარმოება დაიწყო 1975 წელს და იმ პერიოდისთვის ეს იარაღი იყო ძალიან ინოვაციური, პრაქტიკულად პირველი ევროპული სერიული წარმოების 9მმ-ნი პისტოლეტი, დიდი ტევადობის მჭიდით და ორმაგი მოქმედების დამრტყმელ-სასხლეტი მექანიზმით. დღეს უკვე არც ეს დამრტყმელი-სასხლეტი მექანზმი არ არის „მოდაში“ და არც არავინ აღარ უშვებს სრული ზომის 9მმ-ან პისტოლეტს ფოლადის ჩარჩოთი. ჩემი აზრით უფრო კომპაქტური და მსუბუქი P-01 უნდა ყოფილიყო საუკეთესო, “უნივერსალური” ვარიანტი СZ-75-ის, რა თქმა უნდა თუ ის შეინარჩუნებდა ამ მოდელის პისტოლეტის საფირმო, შეუდარებელ ერგონომიკას, სიზუსტეს და სროლისუნარიანობას. ამავე დროს ის უნდა ყოფილიყო უფრო პრაქტიკული ვიდრე კილო და ასიანი СZ-75B. სამწუხაროდ წლები ისე გადიოდა, რომ მე არ მომცემია შანსი ამ პისტოლეტის შეძენის. ეს ყველაფერი შეიცვალა წელს, როდესაც მე წავაწყდი განცხადებას მეორადი P-01-ის გაყიდვის შესახებ განცხადებების პოპულარულ ონლაინ რესურსზე. ვიზუალურად კარგად გაქუცული პისტოლეტი იყიდებოდა პატარა მაღაზიაში, კოლმეურნეობის მოედნათან. ეს მაღაზია ძალიან დიდიხანია არსებობს და იქ რომ შევდივარ, მახსენდება ის დრო როდესაც მე ძალიან ახალგაზრდა  ვიყავი და იარაღის მაღაზიები სწორედ ასე იყო გაწყობილი და შიგნით რას არ ნახავდი კიდე. ეს ეხლაა, რომ მაღაზიები გადაიქცა ბუტიკებად, ლამაზი დახლებით და თაროებით. ჩემი აზრით ესეთი პატარა მაღაზიები უნდა არსებობდნენ და იარაღების თავისებური „მშრალი ხიდის“ როლს უნდა ასრულებდნენ. მოკლედ  ასე მოხდა,  რომ  სწორედ ამ მაღაზიაში მოხვდა მეორადი იარაღების პარტია და მათ შორის ერთი ცალი P-01-იც. ამ იარაღებს ადრე იყენებდა ან კერძო დაცვის სამსახური ან ინკასაცია. ეს იარაღები იყო გარედან ცვეთის ნიშნებით, ხანდახან ძალიან გაქუცულები, მაგრამ რაც მე ვნახე, სულ ყველა იყო პრაქტიკულად იდეალურ მდგომაროებაში შიგნიდან. P-01-ის განცხადების ტექსტში მითითებული იყო განსაკუთრებული ფასდაკლება. ტელეფონით დავრწმუნდი, რომ პისტოლეტის ფასი, რომელსაც ამდენიხანი ვეძებდი, ნამდვილად გამოდიოდა სასაცილო 960 ლარი და ეგრევე გავარდი მის შესაძენად.  როგორც წესი ეს იარაღები იყიდებოდა ცალი მჭიდით, ამიტომ პირველ რიგში  მისვლისთანავე ვიკითხე შესაძლებელი იყო თუ არა შეძენა სათადარიგო მჭიდის. მაღაზიის მეპატრონემ მითხრა რომ მეორე მჭიდს მოაყოლებდა. მჭიდზე რომელიც გადმომცა დაკრული იყო სტიკერი ფასით, ანუ კარგი ფასდაკლების გარდა მერგო ასევე მჭიდი საჩუქრად. საუკუნის გარიგება პრაქტიკულად. ასევე მაღაზიის მაპტრონემ დაშალა იარაღი, რომ დაედასტურებინა მისი კარგი ტექნიკჯური მდგომარეობა, თუმცა ამის საჭიროება არ იყო, მე უკვე მქონდა იგივე პარტიიდან „Sig Sauer“ P-239, რომელიც ასევე პრაქტიკულად ახალი იყო შიგნიდან მიუხედავად გაქუცული დაფარვისა. დაშლილი “ჩეზე”, რომ დავათვალიერე მივხვდი, რომ ამ იარაღიდან იქნებოდა ძალიან ცოტა ნასროლი. ყველაფერი მეტყველებდა იმაზე, რომ მე გამიმართლა მენახა P-01 და დამატებით გამიმართლა რომ ის ღირდა ძალიან იაფი.

რაც არ უნდა იყოს, მეორადი იარაღის ყურადღებიანი ინსპექტირება აუცილებელია, ხოლო მაღაზიაში შესაძლებელია მაქსიმუმ ვიზუალური დათვალიერება და ფუნქციონალური შემოწმება. პისტოლეტის არ ქონდა დავარდნის ნიშნები, ლულის არხი და გამოსასვლელი იყო სუფთა, ბზარები არ ქონდა, მართვის ელემენტები მუშაობდა კარგად, მჭიდები ასევე ვიზუალურად კარგ მდგომაროებაში იყო. გარედან იარაღს ცვეთა ეტყობოდა, მაგრამ ჩემთვის ეს არაფერს არ ნიშნავდა. უკვე სახლში მოტანის და საფუძვლიანი წმენდის შემდეგ, სარკესავით პრიალა ლულის არხის ზედაპირი და შიგნიდან ხელუხლებელი დაფარვა, იუწყებოდა რომ პისტოლეტი იმყოფებოდა იდეალურ ტექნიკურ მდგომარეობაში და დიდი ალბათობით ამ იარაღიდან იქნებოდა ალბათ 100-200 ვაზნა ნასროლი, თუმცა ეს მხოლოდ ჩემი ვარაუდია და ვიზუალური დათვალიერებით დადგენა, თუნდაც დაახლოებით რამდენი ვაზნაა ნასროლი, ძალიან ძნელია თუ არა შეუძლებელი.

წარწერა СZ-75 D Compact მეტყველებს იმაზე, რომ პისტოლეტი ევროპული ბაზრისთვის იყო განკუთვნილი. ამერიკაში ის იყიდება, როგორც P-01 ხოლო СZ75 D Compact ამერიკაში ქვია იარაღს რომელიც შესრულებულია უნივერსალური სამაგრის გარეშე. ამ პისტოლეტების დასახელების ნაწილს წარმოადგენს აბრევიატურა PCR (Police Czech Republic), რომელიც დატანილია შესანახ კეისზე დაკრულ სტიკერზე. 

ეხლა დაუბრუნდეთ პისტოლეტის ტექნიკურ მიმოხილვას.  ჩემი აზრით P-01 არის „ჩეშსკა ზბროიოვკას“ მცდელობა, „გაახალგაზრდავოს“ კლასიკური СZ-75, ისევე როგორც თავის დროზე ‘ვალტერმა“ ცადა P-38-ის „გაახალგაზრდავება“ და შესთავაზა მომხმარებლებს მოდელი P5. ერთის მხრივ “ვალტერს” ქონდა კარგად გამოცდილი, აპრობირებული და ათვისებული წარმოებაში პისტოლეტი, მეორეს მხრივ ის იყო დიდი, მძიმე და ასოცირდებოდა ფაშისტების იარაღთან. კონცეპტუალურად  P-01 იგივე პროდუქტს წარმოადგენს. ვიღებთ პისტოლეტს ნაცადი კონსტრუქციით და შეგვაქვს ცვლილებები იმისთვის, რომ პისტოლეტმა უკეთ დააკმაყოფილოს მოთხოვნები, რომლებიც უყენდება თანამედროვე პირად იარაღს. ამ მიზნით არჩეულ იქნა კომპაქტური პისტოლეტი, რომელიც იყენებს 14 ვაზნიან მჭიდს და ამავე დროს მაინც გაძლევთ საშუალებას ქონდეთ სრულყოფილი ჭერა. ლულის და სამიზნე ხაზის სიგრძეც ადეკვატურია სამსახურეობრივი იარაღისთვის. ჩარჩო შესრულებულია ალუმინისგან (მარკა 7075 T6) რაც უფრო მოკლე ლულასთან (სიგრძე 92მმ) და საკეტთან ერთად შეამცირა პისტოლეტის წონა მისაღებ 780 გრამამდე. გარდა ამისა ალუმინი განსხვავებით ფოლადისგან არ იჟანგება. მართვის ელემენტები და მათი განლაგება არ შეცვლილა, მართვის ელემენტები, ჩვენ პისტოლეტზე ერთმხრივია და რაც მთავარია პისტოლეტი მექანიკური მცველის ნაცვლად აღჭურვილია დეკოკერით, რომელიც გაძლევთ საშუალებას უსაფრთხოდ დაუშვათ ჩახმახი, სასხლეტზე დაჭერის გარეშე. ალუმინის ჩარჩოზე ასევე შესრულებულია 1913 სტანდარტის უნივერსალური სამაგრი, ცალი ბჯენით. აღსანიშნავია, რომ P-01-ის საკეტი არ განსხვავდება კომპაქტური მოდელის საკეტისგან მიუხედავად იმისა, რომ პისტოლეტის ჩარჩო ოდნავ განიერია.  გამომდინარე იქიდან, რომ საკეტი მოძრაობს ჩარჩოს შიგნით, განიერი ჩარჩოს გამოყენებამ არ გახადა საჭირო არასტანდარტული საკეტის გამოყენება.

კომპაქტური CZ-75-ის შესრულების სამი ვარიანტი. ზევიდან ქვევით, ვარიანტი უნივერსალური სამაგრით და ალუმინის ჩარჩოთი. ვარიანტი პირობითი სახელით PCR, იგივე პისტოლეტი ალუმინის ჩარჩოთი მაგრამ უნივერსალური სამაგრის გარეშე და სტანდარტული კომპაქტური მოდელი ფოლადის ჩარჩოთი. მცირე გაურკვევლობა დასახელებებში, გაგრძელდა P07-ის მაგაითით, რომელსაც დაერქვა CZ-75 მიუხედავად იმისა, რომ არაფერი საერთო ახალ პისტოლეტს CZ-75-თან არ ქონდა.  ასევე სურათებიდან ჩანს პატარა სხვაობები, ზედა ნაწილში უფრო სქელი ჩარჩო, მჭიდის ღილაკის და საკეტის დამშვების განსხვავებული ფორმები. 

პისტოლეტი აღჭურვილია შედარებით ახალი ტიპის, პლასტმასის ტარის სალოყეებით, რომლებიც გარედან არიან გადაკრული რეზინით. მათი ფორმა არის პრაქტიკულად ორტოპედიული და ეს ყველაფერი უზრუნველყოფს ძალიან მყარ და კომფორტულ ჭერას. ეს სალოყეები ათი თავით უკეთესია ვიდრე პლასტმასის სალოყეები, რომლებსაც CZ ადრე იყენებდა, ხოლო ჩვენ პისტოლეტზე მიუხედავად იმისა, რომ იარაღი 2003 წელს იყო გამოშვებული და სალოყეებზე ტექსტურაც კი წაიშალა ცვეთისგან, მაინც რეზინა არ დასკდა, არ დაიგლიჯა და არ აძვრა. ანუ ყველაფერთან ერთად ეს სალოყეები უკიდურესად გამძლეც აღმოჩნდა.

P-01 ისევე, როგორც სხვა CZ-75-ები აღჭურვილია მყარი, ფოლადის სამიზნე მოწყობილობებით, რომლების დაზიანება, ან ადგილიდან დაძვრა პრაქტიკულად შეუძლებელია. ჩემი აზრით მაინც ჯობია თუ არჩევანი იქნება პისტოლეტის შეძენა ქარხნული ტრიტიუმის „მეპროლაითებით“, იმიტომ რომ საკუთარი ძალებით სამიზნეების გამოცვლა ამ პისტოლეტებზე ძალიან ძნელია, იმდენად მყარად ზის სამიზნეები თავის კილოებში.

როგორც ჩანს P-01-ში უკანა სამიზნე დამატებით დაფიქისრებულია ხრახნით, რაც პრაქტიკულად გამორიცხავს მის დაძვრას ადგილიდან ხანგრძლივი სროლის ან თუნდაც ძლიერი დარტყმის შედეგადაც. ჩემი გემოვნებით სამიზნე მოწყობილობები და თეთრი წერტილები პატარა ზომის არის. იმისთვის რომ განაახლოთ გამუქებული და დაბინძურებული თეთრი წერტილები, გამოიყენეთ ბამბის ჩხირი ამოვლებული სპირტში. წმენდის შემდეგ აღმოჩნდა, რომ თეთრი საღებავი ლიმინისცენტურია. 

P-01-ის არასრული დაშლა ადვილია. მოხსენით მჭიდი, დარწმუნდით რომ იარაღი განმუხტულია, გაწიეთ უკან ოდნავ საკეტი სანამ ერთმანეთს გაუტოლდებიან ორი ნაჭდევი განლაგებული საკეტის და ჩარჩოს მარცხენა უკანა მხარეს, შემდეგ დააწექით მარჯვნიდან საკეტის შემაკავებლის ღერძს, რომელიც გამოძვრება გარეთ. განცალკევეთ საკეტი და ჩარცჩო. ამოიღეთ საკეტიდან დამაბრუნებელი ზამბარა თავისი ღერძით. დაშლის შემდეგ ყურადღებას იქცევს დამაბრუნებელი ზამბარის პლასტმასის ღერძი, რომელიც არის სრული სიგრძის და არა მოკლე როგორც სტანდარტულ CZ-75-ში. გარდა ამისა ის არის პლასტმასის და ჩემი სუბიექტური აზრით არ გამოიყურება, როგორც განსაკუთრებულად გამძლე მაგრამ პისტოლეტის ასაკიდან გამომდინარე, როგორც ჩანს ის ადეკვატურად გამძლეა.  ხვეული დამაბრუნებელი ზამბარა ბრტყელი პროფილით არის. ჩარჩოს სისქე ზედა ნაწილში ოდნავ გაზრდილია მაგრამ სახელურის ფორმა უცვლელია რაც ნიშნავს, რომ ალუმინის P-01 იყენებს სტანდარტულ სალოყეებს, რომლებიც გათვლილია კომპაქტური СZ-75-ებზე გამოყენებისთვის. პისტოლეტის დაშლა, აწყობა, მოვლა და მომსახურება არ განსხვავდება „კლასიკური“ СZ-75-სგან და არ ითხოვს რაიმე განსაკუთრებულ პროცედურებს ან ძალისხმევას.

СZ-ს პისტოლეტების ლულები ხანგრძლივი შენახვის შემდეგ, იძენენ მუქ ზედაპირს და შეიძლება უმნიშვნელო კოროზიაც გაუჩნდეს გარედან. სურათზე არის ლულა გასუფთავებამდე და გასუფთავების შემდეგ. რეკომენდირებულია ზედაპირის დაცვის მიზნით ლულის გაედან ზეთის თხელი დამცავი ფენით დაფარვა. ლულები მზადდება ცივი ჭედვის მეთოდით და გამოოირჩევა სიზუსტით და მაღალი რესურსით. ლულები შეიძლება იყოს როგორც პრიალა, ფოლადის ასევე დაფარული მუქი, არაერთგაროვანი დაფარვით. პირველად ასეთი ლულის ნახვის შემდეგ მე ჩავთვალე, რომ ადგილი ქონდა მოსევადობეის პროცესის ტექნოლოგიის დარღვევას, მაგრამ როგორც ჩანს “ჩეშსკა ზბროიოვკაში” დალაქაიანებულ დაფარვას არ თვლიან ხარვეზად. 

დამრტყმელ-სასხლეტი მექანიზმი ჩვენ პისტოლეტზე არის ტრადიციული, ორმაგი მოქმედების, ახალი სტილის დამრგვალებული გარეთ განლაგებული ჩახმახით. მექანიკური მცველი შეცვლილია დეკოკერით. უსაფრთხოებას უზრუნველყოფს, დამრტყმელის მცველი, რომელიც კეტავს დამრტყმელს სანამ არ მოხდება სასხლეტზე დაჭერა და ასევე შეუძლებელია პისტოლეტიდან გასროლა თუ საკეტი ბოლომდე არ არის დაკეტილი. პისტოლეტს ასევე გააჩნია ჩახმახის ნახევრად შეყენების ფუნქცია. საკმაოდ მძიმე და გრძელი სვლა ორმაგ რეჟიმში პრაქტიკულად გამორიცხავს დაუდევრობით გამოწვეულ გასროლას. პოლიცია ბევრი მიზეზის გამო კრძალავს იარაღის ტარებას შეყენებული ჩახმახით, მცველზე დაყენებული (cocked&locked), ხოლო ჩახმახის დაშვებისას ვაზნის სავაზნეში მიწოდების შემდეგ უნებლიე გასროლები ხშირად ხდება. ამიტომ ასეთი კონფიგურაციის არჩევა (დეკოკერი ნაცვლად მცველისა) ბუნებრივი და გამართლებულია. მეც ყოველთვის მომწონდა BD შესრულება (D – Decoker).

2009 წელს „ჩეშსკა ზბროიოვკამ“ წარმოადგინა მათი ახალი პისტოლეტი P-07, რომელშიც  გამოიყენა ახალი ტიპის დამრტყმელ-სასხლეტი მექანიზმი, რომელსაც დაარქვა „ომეგა“. ცოტახანში “ომეგას” გამოყენება დაიწყო СZ-75-ებშიც. მე ვერ ვიტყვი რომ „ომეგა“ უფრო უკეთესი სასხლეტია ვიდრე კლასიკური, მაგრამ ის იყენებს ნაკლებ დეტალს და შესაძლებელია, მისი კონფიგურაციის შეცვლა (მცველი, დეკოკერი) ოსტატის და სპეციალური ინსტრუმენტების დახმარების გარეშე. ამჯერად P-01 ხელმისაწვდომია „ომეგას“ დამრტყმელ-სასხლეტი მექანიზმით. ჩვენი პისტოლეტი 2003 წელს არის გამოშვებული და შესაბამისად აღჭურვილია „ტრადიციული“ დამრტყმელ-სასხლეტი მექანიზმით.

პისტოლეტის ფოლადის მჭიდები 14 ვაზნიანია, მჭიდების ხუფები მეტალის არის, ზედ გადაკრული სქელი რეზინის დამცავი „ბალიშებით“. ეს „ბალიშები“ ორ ფუნქციას ასრულებენ, აგრძელებენ ტარის მოყვანილობას და შესაბამისად უზრუნველყოფენ პისტოლეტის კომფორტულ, სრულფასოვან ჭერას და ასევე ძირს დავარდნისას მჭიდებს იცავენ დაზიანებისგან. ეს ისეთი დეტალია, რომელიც გვხვდება, მაღალი კალსის, ძვირიან პისტოლეტებში. სხვათაშორის უნდა აღვნიშნო, რომ სტანდარტულ კომპაქტურ CZ-75-ში, მჭიდები როგორც წესი რკინის ხუფებით არის, რის გამოც პისტოლეტის ჭერა არ არის სრულყოფილი (ნეკა თითი გარეთ რჩება) ხოლო ხუფის წვერი არასასიამოვნოთ გერჭობათ თითში, რაც ქმნის სერიოზულ დისკომფორტს თუ ხანგრძლივ დროს ატარებთ რენჯზე. მე მინახია ასეთი მეორადი მჭიდები რომელბზეც ხუფის კიდე მოღუნული იყო მფლობელის მიერ. ახალი ტიპის ხუფების გამოყენებამ რეზინის ბალიშებით ეს პრობლემა მოაგვარა.

როგორც ხვდებით პისტოლეტი მე ძალიან მომეწონა და პრინციპში ჩავთვალე, რომ მე არ ვცდებოდი, როდესაც ვივარაუდე რომ P-01 დიდი ალბათობით იქნებოდა საუკეთესო СZ-75-ის მოდიფიკაცია. პისტოლეტი საოცრად კარგად ზის ხელში და აქცს შეუდარებელი ბალანსი. ბოლომდე, რომ დავრწმუნებულიყავი P-01-ის განსაკუთრებულობაში საჭირო იყო მხოლოდ რენჯზე ტესტირება.

სანამ გადავალთ რენჯზე ტესტირების შედეგების მიმოხილვაზე მე მინდა გიამბოთ, იმაზე თუ რა ტიპის ტესტირებები გაიარა ამ პისტოლეტმა სანამ მიიღებდა „აკრედიტაციას“ „ნატოში“.  ტესტირებებს უნდა დაედგინა სამსახურეობრივი და საექსპლუატაციო გამძლეობა, უსაფრთხოება და რესურსი. ამისთვის პისტოლეტს უნდა გაეძლო 4 000 მშრალი გასროლისთვის და 3 000 ჩახმახის დაშვების ციკლისთვის. 1350 არასრული და 150 სრული დაშლის ციკლების. 54 დავარდნას 1.5 და 3 მეტრის სიმაღლიდან ბეტონის ზედაპირზე. დავარდნების შედეგად პისტოლეტს არ უნდა გაესროლა.

პისტოლეტი იყინებოდა -35 და ხურდებოდა + 70 გრადუსამდე სიცხეში ფუნქციონალურობის შენარჩუნებით. შემოწმდა პისტოლეტის ფუნქციონალურობა და საიმედოობა ტალახით და ქვიშით დაბინძურების პირობებშიც.

რესურსი დადგენილი იყო როგორც 15 000 გასროლა  +P (გაძლიერებული მუხტი) ტიპის ვაზნებით. მინიმალური რესურსი დადგინდა როგორც 30 000 გასროლა სტანდარტული ვაზნებით.

ტესტირებებისას პისტოლეტმა დააგროვა შთამბეჭდავი მაჩვენებელი, მხოლოდ შვიდი მტყუნება 15 000 გასროლაზე, რაც შეადგენს 0.05% მტყუნების ალბათობას (დაშვებული იყო 2.0%) .  გარდა ამისა P-07-ის წარმოება დაიწყო განახლებულ საწარმოო ხაზზე, რამაც უზრუნველყოფა სხვა მოთხოვნის დაკმაყოფილება, დეტალების სრული თავსებადობა პისტოლეტებს შორის. ანუ დეტალების გადაყენება პისტოლეტიდან პისტოლეტში ან ახალი დეტალების დაყენება არ ითხოვს მორგებას.

რაც შეეხება რენჯზე ტესტირებას, რა თქმა უნდა შეუძლებელია ბოლომდე ზუსტი და ობიექტური შეფასების გაკეთება, იმაზე თუ როგორ იქცევა პისტოლეტი, იმიტომ რომ უკუცემის აღქმა ძალიან ინდივიდუალურია ისევე როგორც ერგონომიკის შეფასება და ასევე სიზუსტის, მაგრამ რაც მივიღეთ იმის შესახებ მაინც გიამბობთ. პისტოლეტი სასხლეტი და სამიზნე მოწყობილობები ადეკვატურია ზუსტი და სწრაფი სროლისთვის. გამომდინარე იქიდან რომ პისტოლეტი შედარებით მსუბუქია უკუცემა საკმაოდ მკვეთრად იგრძნობა, მაგრამ ლულის დაბალი განლაგება და კარგი, სრულყოფილი ტარი, გეხმარებიან უკუცემის კონტროლში და პისტოლეტი მალევე ბრუნდება დამიზნების ხაზზე. თუნდაც სწრაფი სროლის დროს გაბნევა დიდი არ არის.

სროლის მანძილი 15 მეტრი. ამჯერად აღმოჩნდა ისე, რომ ბრაზილირუი წარმოეის Magtech-ის 124 გრანიანი ვაზნები აღმოჩნდა უფრო ზუსტი ამ კონკრეტულ პისტოლეტში ვიდრე ჩეხური S&B-ის წარმოების, რომელიც როგორც წესი უფრო უკეთ შედეგს იძლევა ხოლმე.  საუკეთესო ჯგუფმა შეადგინა შთამბეჭდავი 38მმ (მინუს ერთი “ფლაიერი”, რომელიც მსროლელის სინდისზეა), რაც ხელიდან სროლის შემთხვევაში ძალიან კარგი შედეგია. 

სწრაფი “დაბლ-ტეპები” 10 მეტრიდან ასევე იყო ადვილი. სურათზე აღვეჭდილი სამიზნე არ არის საუკეთესო ვარიანტის, ის ბევრად უფრო პატარაა ვიდრე რალური ადამინის სილუეტი ხოლო ცენტრალური  ჩათვლითი ზონა განლაგებულია ზედმეტად დაბლა. ამის  შედეგი შეიძლება იყოს დამაბნეველი. ჯგუფი დიდი ჩანს სილუტთან შედარებით მაგრამ სილუეტი თითქმის 30% უფრო პატარაა ვიდრე ცოცხალი ადამიანის სილუეტი. 

როგორც ველოდებოდით კომპაქტური “სამოცდამეთხუთმეტე” აღმოჩნდა ისეთივე ზუსტი, როგორც მისი დიდი ძმა, რამაც ძალიან გაგვახარა. მოხმარებაში ეს პისტოლეტი ადვილია. სროლა ამ პისტოლეტიდან სასიამოვნოა, არაფერი რაც არ მოგვეწონებოდა ან პრობლემებს შექმნიდა ჩვენ არ აღმოვაჩინეთ. დეკოკერიც ძალიან მოსახერხებელია და მნიშვნელოვნად  ზრდის უსაფრთხოების ხარისხს. ამოიღე მჭიდი, ამოაგდე ვაზნა სავზნიდან, დააჭირე დეკოკერს და პისტოლეტი წამებში მოდის უსაფრთხო მდგომარეობაში.  პისტოლეტი გასწორებული იყო. უბრალოდ მორტყმები იყო ოდნავ დაბლა რაც განპირობებულია 124 გრანიანი ვაზნების გამოყენებით. “ჩეშსკა ზბროიოვკა” დღემდე ცდის ყველა თავის პისტოლეტს სიზუსტეზე (იყენებს 115 გრანიან ტყვიებს) და ყველა პისტოლეტს აყოლებს სატესტო სამიზნის ამონაბეჭდს. ასე არ აკეთებს პრაქტიკულად არც ერთი მწარმოებელი CZ-ს ფასის სეგმემტში.

ბოლოს სროლა განხორციელდა 25 მეტრის მანძილიდან. 25 მეტრიდან სროლა სიზუსტეზე და პატარა ჯგუფებზე უფრო განეკუთვნება სპორტული შეჯიბრის თემას, გამომდინარე იქიდან, რომ ეს მანძილი საკმაოდ გრძელია და რეალურ სამყაროში სამიზნეები არ არიან კონტრასტულები და არც ერთ ადგილზე დგანან. ამით იმის თქმა მინდა, რომ 25 მეტრზე სროლა ხარის თვალში არ არის ყველაზე კარგი გზა თავდაცვითი სროლის უნარების განვითრებისკენ.   ნაცვლად მე ვიყენებ ასეთ მიდგომას, სროლა ხორციელდება მზადყოფნის პოზიციიდან, მაქსიმლაურად სწრაფად, სილუეტის ტიპის სამიზნეში. მთავარია მორტყმა იყოს მასის ცენტრში. თუ პისტოლეტი გაძლევს საშუალებას ეს ვარჯიში შეასრულო სწრაფად და სტაბილური სიზუსტით, ის ვარგისია სამსახურისთვის. ხშირად ახალბედა მსროლელს აყენებენ 25 მეტრზე და ის რა თქმა უნდა ვერანაირ შედეგს ვერ აჩვენებს და კარგავს რწმენას საკუთარ შესაძლებლობებში. ხშირად 25 მეტრი განიხილება როგორც სტანდარტული დისტანცია პისტოლეტიდან, სროლაში რაც ასევე არასწორი მიდგომაა. ჩემი აზრით ვარჯიშების 85% უნდა სრულდებოდეს 15 მეტრზე და უფრო ახლო დისტანციებზე.

რა განაპირობებს ამ პისტოლეტების მაღალ სიზუსტეს? პირველ რიგში ხარისხიანი ლულა, ასევე ის ფაქტი, რომ საკეტი მოძრაობს გრძივ ნალოებზე ჩარჩოს შიგნით, რომელიც მთელ სიგრძეზეა შესრულებული. საკეტის წინა ნაწილში ჩაპრესილია რგოლი, რომელიც ასრულებს “ბუშინგის” ფუნქციას და უზრუნველყოფს ლულის პოზიციონირებას საკეტში. როგორც წესი, ერთმაგ რეჟიმში СZ-ს პისტოლეტებს აქვთ კარგი სასხლეტები, მსუბუქი, მოკლე სვლით, მინიმალური ოვერ-ტრეველით და მოკლე რესეტით. ორმაგ რეჟიმში სასხლეტი შორს არის იდეალურისგან და ახლოს ვერ მიდის ეტალონურ “ზიგ ზაუერ” Р226-ის სასხლეტთან, რომელიც ქარხნულ სამსახურეობრივ პისტოლეტებში ალბათ საუკეთესოა. ამიტომ რჩევა რომელიც ეხება ყველა ორმაგი/ერთმაგი მოქმედების პისტოლეტების პატრონებისთვის, და გულისხმობს პირველი სწრაფი და ზუსტი გასროლის წარმოებას ორმაგ რეჟიმში, განსაკუთრებულად აქტუალურია.

ეხლა რაც შეეხება მინუსებს. რამე სერიოზული ნაკლი პისტოლეტს არ აქვს. მე დიდად არ მომწონს დაფარვა, რომელსაც იყენებს “ჩეშსკა ზბროიოვკა” თავის პისტოლეტზე. ადრე ხდებოდა უბრალო ოქსიდირება, მოსევადება. მერე ამ პროცესს დაემატა “პოლიმერული საღებავით” შეღებვა.  მე ცვეთის ნიშნები დიდად არ მადარდებს, მაგრამ უნდა აღვნიშნო, რომ პისტოლეტი იძენს “ფეთხუმ-გაქუცულ” იერსახეს. ასეთი დაფარვის აღდგენა რთულდება იმით, რომ ჯერ უნდა მოხდეს ქარხნული საღებავის მოცილება და შემდგომ ახალი დაფარვის დატანა.  ამიტომ თუ დაფარვა მართლაც ძალიან ცუდ მდგომარეობაშია ალბათ ჯობია საკეტი და ჩარჩო შეიღებოს რაიმე გამძლე საღებავით. ასევე მე მეღიმება ხოლმე როდესაც სხვადასხვა ადამიანები “ჩეზეს” პისტოლეტების მიმოხილვისას ამახვილებენ ყურადღებას შესრულების ხარისხზე.  ეს პისტოლეტები არასდროს არ გამოირჩეოდნენ დამზადების მაღალი ხარსხით, გარემოხაზულობა საკეტის და ჩარჩოსი არ არის ერთგვროვანი, შიგნიდან ჩარჩოს და საკეტს ეტყობა ყველგან ინსტრუმენტის კვალი. დაფარვა შიგნიდან შეიძლება იყოს არაერთგვაროვანი, ხოლო ლულებზე უცნაური დალაქიანებული დაფარვით მე უკვე დავწერე. აქვს СZ-75 ასევე თავისი “აქილევსის ქუსლი”, საკეტის შემაკავებლის ღერძი, რომელიც გასროლისას იღებს დარტყმას ხოლო თუ ჩარჩო არ არის გაბურღული ზუსტად, დატვირთვა მოდის კონცენტრირებულად ერთ ადგილზე და არა ღერძის მთელ ფართობზე და პრობლემა უარესდება, ბოლოს კი ღერძი უბრალოდ ტყდება შუაზე. ამიტომ თუ თქვენ გაქვთ СZ-75 ტიპის პისტოლეტი და ისვრით ბევრს, დამაბრუნებელ ზამბარასთან ერთად უნდა მოიმარაგოთ სათადარიგო საკეტის შემაკავებელიც. სპორტულ დისციპლინებში სადაც გამოიყენება CZ-75, ეს დეტალი განიხილება, როგორც სახარჯი მასალა და სპორტულ მოდელებს ქარხნიდან მოყვება რამდენიმე სათადარიგო შემაკავებელი. სულ ბოლოს კიდევ ერთხელ აღვნიშნავ, რომ ადრინდელ პისტოლეტში და ახლებშიც ლულის ზედაპირი არ არის ადეკვატურად დაცული კოროზიისგან ამიტომ მიაქციეთ ამ დეტალს ყურადღება და პერიოდულად გაწმინდეთ გარედან ზეთიანი ჩვარით. ოდნავ განიერი ჩარჩო P-o1-ზე ნიშნავს რომ ბუდეების არჩევისას უნდა იყოთ ყურადღებით. კაიდექსის ბუდეები უნდა შეუკვეთოთ სპეციალურად ამ მოდელისთვის და დარწმუნდეთ, რომ ის გათვლილია მოდელზე უნივერსალური სამაგრით, გამომდინარე იქიდან რომ ამერიკაში (საიდანაც როგორც წესი ხდება აქსესუარების გამოწერა) СZ75D Compact-ს უწოდებენ პისტოლეტს სამაგრის გარეშე. P-o1 ძალიან პოპულარული მოდელია და წესით არ უნდა იყოს პრობლემა მისთვის ბუდის არჩევა. ნეგატიურ მხარეებზე საუბარს დავასრულებდი იმით, რომ პისტოლეტს აქვს დაბალი საკეტი, რაც არც ისე მოსახერხებელს ხდის მის სწრაფ გადაკვრას ან შედარებით ვიწრო საექსტრაქციო ფანჯარასთან ერთად დაბრკოლების აღმოფხვრას.  რა თქმა უნდა პისტოლეტის კასტომიზაციაც ისეთი ადვილი არ არის, როგორც ვთქვათ “გლოკის”.

shooterscentral.ge-ს დასკვნა. CZ P01 უდაოდ შეიძლება ჩაითვალოს საუკეთესო all-around პისტოლეტად, რომელიც შექმნილია СZ-75-ის ბაზაზე. ერთადერთი რითიც ის ჩამოუვარდება სრული ზომის СZ-75-ს არის მჭიდის ერთი ვაზნით შემცირებული ტევადობა, რაც უმნიშვნელოა იმის გათვალისწინებით რომ P-01 იღებს ნებისმიერი ტევადობის СZ75-ის მჭიდებს. კომპაქტური ფორმატი და ალუმინის ჩარჩო უზრუნველყოფენ შეუდარებელ კომფორტს, თუ საჭიროა მისი ყოველ დღე ტარება. იმის გათვალისწინებით რომ გარე ჩახმახიანი კომპაქტური პისტოლეტების ასორტიმენტი სულ უფრო სრულდება ეს პისტოლეტი სულ მალე გახდება ალბათ ყველზე საუკეთესო არჩევანი იმათთვის ვისაც ურჩევნია ტრადიციული, ორმაგი/ერთმაგი მოქმედების პისტოლეტები. რა თქმა უნდა იმის გათვალისწინებით, რომ “ჩეშსკა ზბროიოვკა” არ დაუშვებს დიდ შეცდომას და არ შეწყვეტს მის წარმოებას.