ალბათ არც ერთი თემა იარაღის სამყაროში არ იპყრობს იმდენ დაუმსახურებელ ყურადღებას როგორც საბჭოთა „კალაშნიკოვის“ და ამერიკული „ემთექვსმეტის“ შედარება. მითების და ლეგენდების გამოყენებას არგუმენტების როლში ჩაენაცვლა შედარებით უფრო პრაქტიკული რეალური შედარებები, სიზუსტის, ერგონომიკის, გართულებულ პირობებში სროლით და ასე შემდეგ. ამ უამრავი ტესტირებიდან და მიმოხილვებიდან ჩვენ ვიგებთ რომ ამერიკული კარაბინი სულაც არ არის ისეთი არასაიმედო ხოლო საბჭოთა ავტომატი სულაც არ არის ისეთი არაზუსტი. ასე, რომ ყველაფერი გაცილებით უფრო რთულად არის და ცალსახა აბსოლუტურად სწორი პასუხი არ შეიძლება რომ არსებობდეს. ორივე იარაღი კარგია და ორივეს გააჩნია სუსტი და ძლიერი მხარეები და სწორედ ამ მხარეების შესწავლით და ანალიზით უნდა იყოს დაკავებული სერიოზული ადამიანი და არა რიტორიკული კითხვების დასმით, იმიტომ რომ კითხვა რომელია უკეთესი “ეიარი”თუ “კალაშა” არის რიტორიკული, ანუ არ ითხოვს პასუხს.
ცოდნა ამ ორი სისტემის არის აუცილებელი იმისთვის, რომ გავაკეთოთ სწორი არჩევანი. ადამიანმა უნდა გააკეთოს ეს არჩევანი თავისთვის იმის გათვალისწინებით თუ რა გარემოში მოუწევს მას იარაღის გამოყენება და რა ჭირდება მას იმ იარაღისგან რომელსაც ის აირჩევს. სწორი არჩევანის გაკეთებისთვის კიდე აუცილებლად უნდა გავიაზროთ რა ფილოსოფიით იქმნებოდა ამერიკული AR-15 და საბჭოთა „კალაშნიკოვი“ იმიტომ რომ ეს ორი იარაღი მიუხედავად ერთნაირი დანიშნულებისა ერთმანეთისგან განსხვავდებიან, როგორც ცა და დედამიწა. შედარებები და უკეთესის ძებნა, დავა იმაზე თუ რომელი ჯობია დამახასიათებელია ნებისმიერ წრეებისთვის, რომლებიც აერთიანებენ გატაცებულ ადამიანებს მაგრამ არ შეიძლება ეს კამათები აღთქმული იყოს სერიოზულად როდესაც საუბარი მიდის ამდენად განსხვავებულ იარაღის სისტემებზე. „AR-15“ და „კალაშნიკოვი“ შექმნილია აბსოლუტურად განსხვავებული ხედვებით იმაზე თუ როგორი უნდა იყოს საბრძოლო იარაღი ამიტომაც მნიშვნელობა აქვს მხოლოდ იმას რამდენად გამოსადეგია კონკრეტული იარაღი იმ მიზნებისთვის რისთვისაც იარაღი ჭირდება კონკრეტულ მფლობელს. რომელია უკეთესი საარმიო შაშხანა? მე არ ვიცი. მე არ მიმსახურია, და დამიჯერეთ საარმიო იარაღი არ ირჩევა მხოლოდ იმისდამიხედვით თუ რამდენი კილოგრამი ტალახი ჩაეტევა შიგნით მანამდე სანამ იარაღი გაჭედავს. საარმიო იარაღის შერჩევის კრიტერიუმები ცილდება ჩემ ცოდნას და გამოცდილებას და მე კი გამაჩნია ჩემი აზრი ამ საკითხზე მაგრამ არ მინდა გამოვიდე მორიგი თეორეტიკოსი-ექსპერტი ინტერნეტიდან რომელიც საუბრიბს იმაზე რასთანაც შეხება არასდროს არ ქონია. ეს სტატია აანალიზებს ამ ორ პოპულარულ “პლატფორმას” სამოქალაქო მსროლელის თვალსაზრისით და მათ შორის ჩვენ იმაზეც ნახევრად ხუმრობით ვისაუბრებთ, რა ტიპის სამოქალაქი მსროლელები არსებობენ. აღნიშნული სტატიის მიზანია, გადმოქცეთ თქვენ ამომწურავი ცოდნა ამ ორი “პლატფორმის” თავისებურებებზე და ძლიერ და სუსტ მხარეებზე იმისთვის, რომ თქვენ გაიგოთ რომელი იარაღი არის საუკეთესო თქვენთვის და მხოლოდ თქვენთვის.
წლების განმავლობაში მე მქონდა საშუალება მესროლა საკმაოდ ბევრი ვაზნა სხვადასხვა სამოქალაქო და არასამოქალაქო „კალაშნიკოვებიდან“ თუმცა ჩემი მცდელობა კარაბინის როგორც საბრძოლო ისტრუმენტის საფუძვლიანად შესწავლის რამდენიმე წლის წინ პირდაპირ დაიწყო AR-15-ით და ამ სისტემის ყველანაირ იარაღთან მქონდა შეხება, 10-ნი და 20 ინჩიანი ლულებით, ტაქტიკური კარაბინებით და ზუსტი სროლისთვის განკუთვნილი სისტემებით, მქონდა საშუალება მესროლა ავტომატური იარაღებიდან მათ შორის დენთის აირების პირდაპირი შეფრქვევით და დგუშიან სისტემაზე გადაყვანილები. იმის თქმა მინდა რომ ეს სტატია გამყარებულია ასევე ჩემი პირადი გამოცდილებითაც.
„კალაშნიკოვებს“ შორის, რომლებმაც ჩემ ხელში გაიარეს იყო ოთხი კალიბრის (5.56×45, 5.45×39, 7.62×39, .308win) როგორც АКСУ-ს ფორმატის ასევე ე.წ. „დრაგუნოვის“ ტიპის იარაღები. ორი იარაღის შედარებისას ჩემი აზრით კალიბრების შედარებას აზრი არ აქვს, ვინაიდან ორივე სისტემა ხელმისაწვდომია „ერთმანეთის“ კალიბრებში ხოლო AR-15 ხელმისაწვდომია კიდე უამრავ სხვა დამატებით კალიბრში. ასე რომ ამ შემთხვევაში არჩევანი დიდია და კალიბრი არანაირ შეზღუდვას არ წარმოადგენს. გინდათ AR-15 კალიბრში 7.62×39? არის ესეთი. „კალაშნიკოვი“ .223 კალიბრში? ეგეთიც ხელმისაწვდომია. კალიბრის არჩევანი დამოკიდებულია, ფასზე, ხელმისაწვდომობაზე, გარემოზე და მიზნებზე რისთვისაც უნდა იქნას იარაღი გამოყენებული. ჩემი აზრით რომ არ მივაქციოთ ყურადღება ფასის და ხელმისაწვდომობის ფაქტორს, სტანდარტული „კალაშნიკოვები“ უმჯობესია იყოს 5.56/5.45 კალიბრზე გათვლილი. მოკლე ლულიან იარაღებში 7.62 კალიბრი უმჯობესია, ვინაიდან ორი პირველი ეფექტურობა პირდაპირ დამოკიდებულია მაღალ საწყის სიჩქარეზე, მაგრამ ეს ავტორის სუბიექტური აზრია. შაშხანის .30 კალიბრის (.308win, 7.62x54r) „კალაშნიკოვის“ კლონის შეძენა ჩემი აზრით გამართლებულია თუ სხვა არჩევანი არ არის. ზუსტი სროლისთვის ეს იარაღი არ გამოდგება ხოლო სანადიროდ ერგონომიული და ესთეტიური თვალსაზრისით უფრო უკეთესი იარაღები არსებობს. AR-ის შემთხვევაშო .30 კალიბრისთვის გათვალისწინებულია AR-10-ის პლატფორმა, რომელიც თავიდანვე გათვლილი იყო შაშხანის კალიბრზე და ამიტომაც ბევრად უფრო უკეთესი იარაღია ვიდრე შაშხანის კალიბრის “კალაშნიკოვი”. ასე მაგალითად “კალაშნიკოვის” შემთხვევაში პირადად ჩემი საყვარელი არის АКСУ-ს “ფორმატი”: ზე-კომპაქტური კარაბინი 215სმ-ნი ლულით და დასაკეცი კონდახით. ასეთ ფორმატში ამ იარაღს ურბალოდ არ ყავს კონკურენტი. ავტომატიკის სქემა დგუშის გრძელი სვლით უზრუნველყოფს საიმედოობას რომელიც არ ჩამოუვარდება „სტანდარტულ“ „კალაშნიკოვს“ და აღემატება ყველაზე მოკლე AR-15-ის საიმედოობის ხარისხს. ამავე დროს დასაკეცი კონდახის წყალობით კარაბინის სიგრძე ხდება სულ რაღაც 50სმ რაც გაცილებით უფრო ნაკლებია ვიდრე ნებისმიერი “მოკლე” AR-15, რომელსაც კონსტრუქციიდან გამომდინარე კონდახი ვერ მოეკეცება სროლის წარმოების საშუალების შენარჩუნებით. სწორედ ამ თვისებების ერთობლიობის გამო, რასაც ემატება საშუალება იყიდო ასეთი იარაღი შედარებით ზომიერ ფასად და გავრცელებულ კალიბრში (სტატიის დაწერის მომენტში ბულგარული SAR-SF 5.56×45 იყიდება 1900 ლარად) ეს იარაღი არის ერთ-ერთი საუკეთესო ვარიანტი თავდაცვის კარაბინისთვის, იმის გათვალისწინებით, რომ საქართველოში ამაზე კომპაქტური იარაღი ტარების უფლებით უბრალოდ არ არსებობს.
ავტორის კუთვნილი Arsenal SAR-SF, გამოდგა აბსოლუტურად საიმედო, ადეკვატურად ზუსტი და ძალიან/ყველაზე კომპაქტური ტაქტიკური კარაბინი. მიკრო ტაქტიკურ კარაბინებში AKC-74У-ს “ფორმატი” არის საუკეთესო. ჩეხური Vz 58 ერგონომიული თვალსაზრისით რამდენიმე საფეხურით მაღლა დგას “კალაშნიკოვზე“, გააჩნია საკეტის შემაკავებელი, მოსახერხებელი მცველი, კონსტრუქციულად უფრო მარტივია და არანაკლებად საიმედო. Vz58 ადასტურებს ჩეხების ნიჭს და უნარს შექმნან საიმედო და მოსახერხებელი იარაღი.
მოდით დასაწყისისთვის გულწრფელად ვაღიაროთ, რომ “კალაშნიკოვი” არის უბრალოდ ხანდაზმული იარაღი. ის არის შექმნილი მეორე მსოფლიო ომის გამოცდილებით 30-ნი 40-ნი წლების გერმანული ტექნოლოგიებით და უკვე მაშინ არ გამოირჩეოდა კონსტრუქციის ინოვაციურობით და რაიმე კოცნეპტუალური სიახლეებით. რუსებმა მიიღეს ჭკვიანური გადაწყვეტილება და შექმნეს იარაღი გერმანული კონცეფციით, რომელიც იყენებდა აპრობირებულ და ნაცად ტექნიკურ გადაწყვეტილებებს და გერმანული “შუალედური” ვაზნის 7.75×39mm GeCo-ს კონსტრუქციაზე დაფუძნებულ მის “საბჭოთა” ასლს. ტრადიციულად დიდი ყურადღება ექცეოდა საექსპლუატაციო გამძლეობას და საიმედოობას რთულ პიორობებშო სროლისას. ამის გამო იარაღი გამოვიდა რა გასაკვირია კარგი მაგრამ იმ დროისთვის. იმ დროს კიდე ტრადიციულად ნაკლები ყურადღება ენიჭებოდა ერგონომიკას. მთავარი იყო სიიაფე, სიმარტივე, მასობრივი წარმოების შესაძლებლობა. მსოფლიო ომში იმარჯვებდა ის ვინც ბევრს გამოუშვებდა და არი ის ვინც საუკეთესოს. გერმანული „ტიგრები“ და „პანტერები“ ბევრად უკეთესები იყვნენ ვიდრე ამერიკული „შერმანები“ მაგრამ სანამ გერმანია უშვებდა ერთ „ტიგრს“, ამერიკა უშვებდა 5 „შერმანს“. მეორე მსოფლიო ომი იყო გლობალური კონფლიქტი, რესურსების ომი, სადაც ისეთ რამეს როგორც პირადი ცეცხლსასროლი იარაღის ერგონომიკა ნაკლები ყურადღება ექცეოდა. მაგალითისთვის აიღეთ თუნდაც ბრიტანული პისტოლეტ-ტყვიამფრქვევი „სტენი“, ან ამერიკული M3 სადაც ტექნოლოგიურობა, ნედლეულის ეკონომია და სიიაფე იყო მთავარი.
ჯიმ ფულერმა (აშშ-ში ერთ ერთი ყველაზე ავტორიტეტული „კალაშნიკოვების“ ექსპერტი და Rifle Dynamics-ის დამფუძნებელი) ერთხელ დაწერა რომ „კალაშნიკოვი“ არის იარაღი შექმნილი ბრძოლისთვის (მან იხმარა სიტყვა gunfight). ამით მან შეეცადა ალბათ ჩემი აზრით ორ რამეზე ყურადღების გამახვილება. პირველი, რომ საბრძოლო იარაღი უნდა იყოს ხარისხიანი (რასაც მისი კომპანია წარმატებით ასრულებს) და მეორე ის რომ ეს არ არის სპორტული, პოლიციური იარაღი. სწორედ ამ განაცხადიდან მინდა დავიწყო საუბარი „კალაშნიკოვის“ ფილოსოფიაზე. ეს იარაღი შექმნილია იყოს მაქსიმალურად საიმედო და გამძლე. საიმედო იმიტომ რომ არ უმტყუნოს მებრძოლს ყველაზე რთულ პირობებში გამოყენებისას, გამძლე, რომ გაუძლოს ისეთ მომხმარებელს, რომლის ხელში მანამდე ყველაზე რთული ინსტრუმენტი იყო თოხი. ყველაფერი „კალაშნიკოვში“ შესრულებულია ამ მოთხოვნის დასაკმაყოფილებლად. მაგალითად მასიური ხის კონდახი, რომლითაც შესაძლებელია კარების შემტვრევა, ავტომატიკა გრძელი სვლით, მოძრავი ნაწილების დიდი მასით და სიჩქარით, რაც დიდ დაშვებებთან ერთად გასროლისას ამოფერთხავდა იარაღიდან ყველანაირ ჭუჭყს, ტალახს და ქვიშას. დააგდეთ კალაშნიკოვი ძირს, ირბინედ ზედ ფეხებით, იარაღს არაფერი არ მოუვა. “კალაშნიკოვს” უნდა შეენაჩუნებინა სროლის საშუალება თუნდაც ყველაზე უხეში მოპყრობის პირობებშიც კი. მას უნდა გაეძლო ექსპლუატაციას, გაუნათლებელი, ჩლუნგი, არამოტივირებული წვევანდელების ხელში, ორ მილიონიან ჯარში სადაც ერთად იმსახურებდნენ სტუდენტები მოსკოვიდან და ესკიმოსები ტუნდრიდან.
ხაზი, რომ გავუსვათ რუსების და ამერიკელების განსხვავებულ მიდგომებს და შეხედულებებს, მაგალითისთვის გამოვიყენოთ მოთხოვნა, რომლის მიხედვითაც ახალ საარმიო იარაღს უნდა ქონოდა უნარი სროლის რთულ პირობებში. „კალაშნიკოვი“ აგებულია ისე რომ ჭუჭყის შეღწევის შემთხვაში იარაღმა მაინც იმუშაოს. AR-15-ში პირიქით, იარაღი ისეა აგებული, რომ მაქსიმალურად დაცული იყოს ჭუჭყის შეღწევისგან. ცხადია რომ ორივე ეს მიდგომა ხანდახან იმუშავებს ხანდახან არა. AR-ზე თუ საკეტი დარჩა ღია მდგომარეობაში იქ ჭუჭყი მაინც შეაღწევს, ხოლო “კალაშნიკოვში” შესაძლებელია იმხელა უცხო სხეული გაეტიოს რესივერსა და ხუფს შორის რომ საკეტს უბრალოდ არ მისცეს მოძრაობის საშუალება.
ერგონომიულად „კალაშნიკოვი“ საკმაოდ მოუხერხებელია და ამას ეგრევე იგრძნობს მოწადინებული მსროლელი ანუ ადამიანი რომელიც მუშაობს საკუთარ თავზე და სურს გახდეს უფრო ზუსტი და უფრო სწრაფი. მაგალითად ავიღოთ კალაშნიკოვის მცველი, იმიტომ, რომ სწორედ ეს დეტალი მე მაჯავრებს ამ იარაღში ყველაზე მეტად. მისი ჩართვა გამორთვისთვის უნდა მოაშოროთ ხელი ან ტიბჟირს ან სახელურს მაშინ როდესაც AR-15-ზე საკმარისია თითი აკრათ ღილაკს. AR-15-ზე ორმხრივი მცველის დაყენება შესაძლებელია ორ წუთში და სულ რაღაც 20 დოლარიანი ნაწილის შეძენის შემდეგ. „კალაშნიკოვზე“ ორმხრივი მცველი ვერ დაყენდება. პრობლემა მძიმდება იმით, რომ შეიძლება შეგხვდეთ იარაღი, რომლის მცველიც ძალიან ხისტია და მის ჩასართველად დიდ ძალით უნდა დააწვეთ მას. დღეს უსაფრთხოებას ენიჭება ძალიან დიდი ყურადღება და თანამედროვე ტაქტიკურ იარაღზე მცველი უნდა ირთვებოდეს/ითიშებოდეს სწრაფად და ითხოვდეს მინიმალურ მოძრაობებს. გარდა ამისა AR-ზე შესაძლებელია იარაღის დაშლა, განმუხტვა, დატენვა ჩართული მცველით. კალაშნიკოვზე ეს შეუძლებელია რაც ნიშნვს პირველის მეტ თანდაყოლილ უსაფრთხოებას.
მე მარცხენა მხრიდან ვისვრი და მცველს ვრთავ მარჯვენა ხელის ერთი მოძრაობით, მარჯვენა მხრიდან სროლისას, მცველს რომ მიწვდეთ იარაღს ხელი ქვევიდან უნდა გაუყაროთ ან გადაწვდეთ ზევიდენ ან მარჯვენა ხელი გამოიყენოთ და სახელურს მოაცილოთ, რაც არღვევს იარაღის ჭერას და ითხოვს გაცილებით მეტ დროს. სურათზე, თუ მცველი საკმარისად თავისუფლად მოძრაობს შეიძლება მიწვდეთ მას მარჯვენა ხელით ჭერის უმნიშვნელო შეცვლით (1). ასე ასწავლიან (2) მცველის მოხსნას ქართველი ინსტრუქტორები უკრაინელ მებრძოლებს. ეს მეთოდი მეტ დროს საჭიროებს, უფრო მიუხერხებელია, მაგრამ ვინაიდან სხვადასხვა იარაღებს სხვადასხვა მცველები აქვთ ეტყობა ასე გარანტირებულად მიიღწევა მცველის საიმედო ჩართვა-გამორთვა. (3) კრებსის მოდიფიცირებული მცველი, რომლის ჩართვა გამორთვა არ ითხოვს იარაღის ჭერის შეცვლას. (4) ცაციასთვის “კალაშნიკოვის” მცველი ნაკლებ პრობლემას ქმნის და ოდნავ უფრო მოსახერხებელია. ნებისმიერ შემთხვევაში, როდესაც ხდება გადაადგილება კარგი ჩვევაა მოათავსოთ ხელი, თითი მცველზე ხოლო თუ საჭირო გახდა სროლა იარაღის სამიზნე ხაზზე მიყვანა და მცველის მოხსნა უნდა მოხდეს ერთდროულად რაც ამცირებს რეაქციის დროს .
მეორეს მხრივ „კალაშნიკოვი“ ომის იარაღია და არა “რენჯის” მკაცრი უსაფრთხოების წესებით და იქ ნაკლებად გაგიკონტროლებენ როდის არის იარაღი მცველზე. ომის პირობებში კიდე, როგორც სერჟანტი ნორმ „ჰუტ“ გიბსონი იტყოდა ფილმიდან “Black Hawk Down”, ეს არის ჩემი მცველი სერ (თითი). პრობლემა იმაშია, რომ სასხლეტს მარტო თითი შეიძლება არ დააწვეს ის უბრალოდ შეიძლება რამეს წამოედოს და ამიტომ მცველის გამოყენება მაინც საჭიროა. მაგრამ ვის აღელვებს მცველის მდგომარეობა, როდესაც სანგარში ზიხარ და ზევიდან 155მმ-ნი ჭურვები სკდება? ვინ ფიქრობდა 40-ან წლებში უსაფრთხოების პროტოკოლზე?
რა თქმა უნდა მცველის ასეთ კონსტრუქციას, რომელიც კალაშნიკოვმა როგოც ჩანს გადმოიღო ამერიკული მე-8 მოდელის რემინგტონიდან აქვს გარკვეული პლიუსები. დახურულ მდგომარეობაში ის იცავს იარაღის რესივერს ჭუჭყისგან. ასევე მცველის დახურულ მდგომარეობაში ყოფნისას სავაზნის მდგომარეობის შემოწმება ადვილი და უსაფრთხოა. უბრალოდ გამოწიეთ საკეტი ბოლომდე სანამ მას მცველი გააჩერებს და ვიზუალურად შეამოწმეთ არის თუ არა ვაზნა სავაზნეში. იგივეს AR-15-ზე გაკეთება ითხოვს მეტ მოქნილობას, ერთდროულად უნდა გამოწიოთ საკეტის სახელური იარაღი უკანა ნაწილში განლაგებული და შეამოწმოთ სავაზნე დამხმარე ხელით. საკეტის სახელურის გაშვებისას დამატებით უნდა დაარტყათ ხელი “forward assist”-ს რომ საკეტი გარანტირებულად ბოლომდე მივიდეს წინ. “კალაშნიკოვს” აქვს ე.წ. “მოძრავი” საკეტის სახელური, რომელიც წარმოადგენს საკეტის განუყრელ ნაწილს. ეს აძლევს სმსროლელს სრულ კონტროლს საკეტზე და საშუალებას ძალით შეტენოს სავაზნეში დაზიანებული, დაბინძურებული ვაზნები და ასევე მეტი ძალა დაატანოს საკეტის გახსნას თუ მას რამე ხელი უშლის. ამერიკულ იარაღში სახელუი გაძლევს საშუალებას მხოლოდ გახსნა საკეტი, მისი ძალით წინ მიწევა შესაძლებელია forward assist-ზე მრავალჯერადი დაჭერით.
შემდეგ მაგალითად ავიღოთ საკეტი და ვაზნის მიწოდების პროცედურა, სროლის დაწყების წინ. როდესაც იწყებთ ვარჯიშს, AR-15-ზე „T“ ფორმის სახელურს გამოიყენებთ ალბათ ერთხელ, რომ პირველი ვაზნა მიაწოდოთ ხოლო საკეტის სახელური ერთნაირად მიღწევადია მარჯვენა და მარცხენა მხარიდან სროლისას. შემდეგ უკვე მჭიდის დაცლისას საკეტი დარჩება ღია და ვაზნის მიწოდება სავაზნეში მოხდება იარაღი მარცხენა მხრიდან განლაგებულ ღილაკზე დაჭერით და საკეტის სახელურს რენჯზე ვიზიტის დასრულებამდე აღარ გამოიყენებთ. 30 დოლარად AR-15-ზე შესაძლებელია მოწყობილობის დაყენება, რომლითაც საკეტის გათავისუფლება მოხდება მარჯვენა მხრიდან ღილაკზე დაჭერით. T ფორმის სახელურს აქვს ფიქსატორი, რომელიც კბილი ედება რესივერს და სახელური სროლის დროს არ მოძრაობს. ადვილად შესაძლებელია სტანდარტული სახელურის ორმხრივით შეცვლა. ამისთვის საკმარისია გადახსნათ კარაბინი, ამოიღოთ სტანდარტული სახელური და ჩასვათ ახალი, ორმხრივი.
„კალაშნიკოვის“ საკეტის სახელური მარჯვენა მხრიდან არის განლაგებული. რომ ის გადატენოთ უნდა მოაცილოთ ხელი სახელურს ან გამოიყენოთ მარცხენა ხელი რომელიც უნდა გაუყაროთ იარაღს ქვევიდან ან იარაღი დახაროთ მარცხნივ .45 გრადუსით და ისე გადატენოთ. საკეტის ღიად დატოვების ფუნქცია არ არსებობს. ყველაფერი ამის შედეგად იზრდება „კალაშნიკოვის“ გადატენვის დრო. „კალაშნიკოვი“ მომზადებული დინამიური სროლის დისციპლინებისთვის დიდი ალბათობით გადაკეთებული იქნება ისე რომ საკეტის სახელური გადატანილი იქნება მარცხენა მხარეს. ასეთ შეჯიბრებებზე სწრაფმა გადატენვამ შეიძლება შეჯიბრი მოგაგებინოთ. ავტორი მარცეხნა მხრიდან ისვრის ამიტომაც არ აქვს პრობლემა სახელურის განლაგებასთან. პარადოქსია მაგრამ „კალაშნიკოვი“ უფრო მოსახერხებელი ჩანს მარცხენა მხრიდან მსროლელებისთვის. მე-20 საუკუნის 50-ნი წლებიდან იარაღის კონსტრუქტორებმა უარი თქვეს საკეტის სახელურის ტრადიციულ მარჯვენა მხარეს განლაგებაზე, როგორც გრძივად მოძრავ საკეტიან შაშხანებში. რევოლუციურ გერმანულ STG-44-ს საკეტის სახელური მარცხენა მხარეს ქონდა. 40-ნი წლების ლეგენდარული FN-FAL-ის პროტოტიპი ასევე იყენებდა სახელურს მარცხენა მხარეს.
საზრიანი ამერიკელები ენთუზიაზმით მიუდგნენ საკეტის სახელურის საჭირო მხარეს გადატანის საკითხს და რამდენიმე ვარიანტი შეიმუშავეს, როგორც საკეტის მარცხენა მხარეს გადატანის ასევ ტექნიკურად უფრო რთული სქემა როდესაც საკეტით ოპერირება ხდება ისევე როგორც H&K G3-ში.
ბოლო ვაზნის გასროლის შემდეგ, საკეტი AR-15-ზე რჩება ღია მდგომარეობაში და მსროლელი ეგრევე ხვდება რომ იარაღი ცარიელია. საკმარისია დააწვე ღილკას ამოაგდო მჭიდი, მოათავსო ახალი, დაარტყა ხელი საკეტის შემაკავებელს და მზად ხარ სროლა გააგრძელო. “კალაშნიკოვში” შეიძლება ვერ მიხვდებით რომ იარაღი დაიცალა სანამ სასხლეტზე დაჭერისას არ გაიგონებთ “კლიკს” “ბახის” ნაცვლად.
გადატენვისას „კალაშნიკოვი“ ნელია ასევე მჭიდის ფიქსირების სქემის გამოყენების გამო. AR-15-ში მჭიდი უნდა მოათავსოთ იარაღში ისევე როგორც მაგალითად პისტოლეტში, ერთი მოძრაობით. თუმცა თუ მანამდე იქ ტალახმა შეაღწია მჭიდის მოთავსებით ტალახი უფრო ღრმად შეაღწევს და შეიძლება მჭიდიც ვეღარ ჩაეტიოს. მჭიდი რომ გამოცვალოთ საკმარისია დააჭიროთ ღილაკს და ის თავისით ჩამოვარდება. კალაშნიკოვზე მჭიდი უნდა „მიაბა“ იარაღს ორი მოძრაობით (ჯერ წამოდო წიინა ნაწილი და მერე „ჩასვა“ უკანა), ხოლო მოსახსნელად ერთდროულად უნდა დააწვე ღილაკს და გამოაძროთ მჭიდი. მაგრამ კალაშნიკოვი ხომ ომის იარაღია, რა მნიშვნელობაა რამდენი დრო გინდა მჭიდის გამოსაცვლელად თუ ირგვლის მოწინააღმდეგეების პოზიციაზე შტურმისას მთელი შენი ბატალიონის პირადი შემადგენლობა მორბის.
„კალაშნიკოვის“ დასაცავად უნდა აღვნიშნო, რომ სამოქალაქო მსროლელის თვალსაზრისით, ალბათობა რომ დაგჭირდება 30 ვაზნიანი მჭიდით აღჭურვილი იარაღის გადაუდებელი გადატენვა ისედაც საკმაოდ მცირეა. გარდა ამისა აუდიო-ვიზუალური დადასტურება რომ მჭიდი ჩაჯდა იარაღში „კალაშნიკოვში“ უფრო ადვილია ვიდრე AR-15-ში ამიტომ ინსტრუქტორები ასწავლიან მსროლელს ხელით (მჭიდის ჩამოქაჩვით) დაადასტურონ რომ მჭიდი ბოლომდე ზის AR-15-ში. ალბათობა რომ სტრესის პირობებში „კალაშნიკოვში“ მჭიდს არასწორედ მოათავსებ პრაქტიკულად მინიმალურია თუმცა მეორეს მხრივ ეს პროცესი მეტ მოძრაობებს ითხოვს. მაგრამ თუ იარაღმა საბრძოლო ვითარებაში შეწყვიტა მოქმედება აღარ არის საჭირო როგორც AR-ში ჯერ მჭიდის შემოწმება ზის თუ არა ის კარგად, ეს ისედაც ჩანს, ამიტომ გადადიხართ პირდაპირ საკეტზე და ენერგიულად ტენით მას. ამას ქვია გადაუდებელი მოქმედება რომ იარაღმა განაგრძოს სროლა. ამერიკულ იარაღში ის ითხოვს მჭიდზე ხელის დარტყმას ქვევიდან, საკეტის ხელით გადატენვას და forward assist-ზე ხელის დარტყმას. “კალაშნიკოვში” ეს ხდებბა მხოლოდ საკეტის გადატენვით რაც უფრო მარტივია.
AR-15-ის კიდევ ერთი თავისებურებაა გარედან მოძრავი ნაწილების არ არსებობა. თუ საკმარისი ადგილი არსებობს რომ მასრა ამოვარდეს AR-15 გაისვრის. ეს ნიშნავს, რომ შესაძლებელია იარაღის საყრდენთან/ტანთან მაქსიმალურად ახლოს მოათავსოთ, ისე რომ საკეტის სახელური ვერ წამოედება ვერფაერს და ვერ გაჭედავს იარაღს. მოძრავი ნაწილების არსებობის გამო “კალაშნიკოვში” არსებობს გარკვეული ნაკლებად სასიამოვნო ტრავმების მიღების ალბათობა. ჩემ მეგობარს მოყვა ხელი საკეტსა და დახურულ მცველს შორის და სერიოზული ჭრილობა მიიღო. მე საკეტმა ერთხელ ხელზე წამარტყა გასროლის დროს იმის გამო რომ ვიჩქარე გასროლა სანამ დამხმარე ხელს კარგად მოვკიდებდი იარაღს. ნებისმიერ შემთხვევაში გინდათ ომში გინდათ წვრთნაში ხელთათმანების გამოყენება აუცილებელია.
junkyard prone არის სასროლოსნო პოზიცია (შემუშავებული კაილ ლამბის მიერ), რომელიც უზრუნველყოფს მსროლელის მაქსიმალურად დაცულობას და ამავე დროს იძლევა საშუალებას აწარმოოთ დამიზნებით სროლა. “კალაშნიკოვის” მოძრავი და გარეთ გამოშვერილი საკეტის სახელურის გამო, არსებობს საფრთხე რომ საკეტის სახელური წაარტყვას რამეს მათ შორის მსროლელის ხელს და იარაღი გაჭედავს, პრაქტიკულ სროლაში შეჯიბრების დროს ასეთ შემთხვევებს აქვს ხოლმე ადგილი.
“კალაშნიკოვის” და AR-15-ის საქსტრაქციო ფანჯრები და საკეტები. ”კალაშნიკოვს” განიერი ფანჯარა აქვს რის გამოც მასრა ნაკლები ალბათობით გაიჭედება ექსტრაქციისას. ამერიკულ იარაღში საექსტრაქციო ფანჯარა ვიწროა და აღჭურვილია დამცავი ფირფიტით, რომელიც არ აძლევს ჭუჭყს საშუალებას შეაღწიოს რესივერში. “კალაშნიკოვის” საკეტის სახელური მოუხერხებელი ნახევარ- მთვარის ფორმის არის მაგრამ თუ იარაღმა გაჭედა შესაძლებელია მას ფეხის ქუსლი დაარტყათ ან რამეს წამოარტყათ რომ დაძრათ გაჭედილი საკეტი. AR-15-ზე ასეთ შემთხვევაში რეკომენდირებულია იარაღის კონდახით მყარ ზედაპირზე დარტყმა, ერთდროულად “T” ფორმის სახელურზე გამოკვრით. ამერიკული იარაღის დასაკეცი კონდახები ნაკლებად გამძლეა ვიდრე ფიქსირებული ვარიანტები, რის გამოც შესაძლებელია იარაღის დაზიანება. ფაქტია, რომ საბჭოთა ჯარში ასეთ პროცედურას ემსხვერპლებოდა აღურიცხავი რაოდენობის კარაბინები. პრაქტიკული თვალსაზრისით ალბათობა, რომ ან “კალაშნიკოვი” ან AR-15 ისე გაიჭედება, რომ დაჭირდება ფეხების რტყმა ძალიან მცირეა. წლების განმავლობაში ავტორს არასდროს არ დაჭირვებია ჭიდაობა გაჭედილ საკეტთან.
AR-15-ის სამიზნე მოწყობილობების სიმაღლის გამო, რაც განპირობებულია ლულის და კონდახის ერთ ხაზზე განლაგებით, იძლევა საშუალებას იარაღი მაქსიმალურად მყარად დაიჭიროთ ხელში, მათ შორის დამხმარე ხელი ისე ჩაავლოთ ტიბჟირს, რომ მაქსიმალურ კონტროლს მიაღწიოთ. კალაშნიკოვის დაბალი სამიზნე მოწყობილობების გამო იმისთვის რომ უზრუნველყოთ მაქსიმალური კონტროლი უნდა გამოიყენოთ ვერტიკალური სახელური, რომელიც უნდა ჯერ დააყენოთ იარაღზე. ამასთანავე “კალაშნიკოვზე” რკინის სამიზნე მოწყობილობების სიმაღლე ლულის ღერძთან მიმართებაში არის 50მმ. AR-15-ზე 65მმ. ახლო მანძილებზე სროლისას ეს ნიშნავს რომ “კალაშნიკოვიდან” ნასროლი ტყვიები ისე დაბლა არ მოხვდება როგორც ამერიკულ იარაღზე (ახლო მანძილებზე ამ მილიმეტრებს აქვს მნიშვნელობა) მაგრამ 1.5სმ არ არის მაინც და მაინც დიდი სხვაობა. გამომდინარე იქიდან რა მეთოდით არის ოპტიკა დაყენებული ორივე იარაღზე ეს სხვაობა სიმაღლეში შეიძლება იყოს მცირე ან დიდი მაგრამ მსროლელმა უნდა გაითვალისწინოს ეს ახლო მანძილებზე სროლისას. როდესაც ახლო მანძილიდან პატარა სამიზნეს ესვრით ეს სანტიმეტრები განასხვავებენ კარგ გასროლას ცუდისგან.
იარაღის ჭერის ეფეტქური ტექნიკა C-clamp არ იმუშავებს “კალაშნიკოვზე” რკინის სამიზნეებით ან თუ ოპტიკა ახლოს დგას ლულის ღერძთან.
არასრულყოფილი, პრიმიტიული სამიზნე მოწყობილობები იყო ნორმა იმ ეპოქის იარაღისთვის და „კალაშნიკოვის“ სამიზნე მოწყობილობები 1947 წლიდან ისეთივე უცვლელი დარჩა როგორც მოსინის სწორი კონდახი. AR-15-ის „რკინების“ ავოლუცია პირიქით, გამოიხატა საკმაოდ ეფექტური A2 ტიპის სამიზნე მოწყობილობებში, ორ ნაირი აპერტურით ახლო და შორ მანძილებზე სასროლად. თანამედროვე სამიზნე მოწყობილობები კიდე უფრო გამძლე და დახვეწილია. მაგრამ კალაშნიკოვი ომის იარაღია, ოცმეთაური გვეტყვის რა მანძილზეა მტერი, დავაყენებ „ცელიკს“ საჭირო დანაყოფზე და „კამანძირი“ ხელით მანახებს საით ვისროლო. ღამით სროლა? ამისთვის მგეზავი ვაზნები არსებობს!
მეორეს მხრივ AR-15-ზე გამოყენებული სამიზნე მოწყობილობები იძლევა ეფექტური სროლის წარმოებას 0-დან 450 მეტრამდე. ახლო მანძილზე სწრაფი სროლისას შეიძლება გამოყენებულ იქნას სამიზნე მოწყობილობების ბაზები როდესაც „ცელიკის“ ფუნქციას ასრულებს უკანა სამიზნე მოწყობილობის დამცავი „ყურები“, ხოლო „მუშკის“ როლს ასრულებს წინა სამიზნე მოწყობილობის ფუძე მთლიანად (ეს ტექნიკა პირველად აღწერილია კაილ ლამბის მიერ). ას მეტრამდე იდეალურია დიდი ეპერტურა, რომელიც ატარებს ბევრ შუქს და დამიზნება ადვილია. 450 მეტრამდე სროლაც არ წარმოადგენს პრობლემას პატარა აპერტურის გამოყენებით. ვინც ამბობს რომ აპერტურები შუქს ცუდათ ტარებენ და ამ მხრივ “კალაშნიკოვის” სექტორული სამიზნე მოწყობილობა უკეთესია უბრალოდ არ იცის რაზე ლაპარაკობს.
უკანასკნელი რამდენიმე წელი ტაქტიკური კარაბინის ახალი სტანდარტი არის ოპტიკური სამიზნის გამოყენება. არც ისე დიდიხანია, რაც მწარმოებლებმა დაიწყეს ისეთი ოპტიკური სამიზნეების გამოშვება, რომელიც გაუძლებდა ინტენსიურ ექსპლუატაციას ტაქტიკურ იარაღზე და გარდა ძალიან მაღალი გამძლეობისა ასევე იყენებენ ენერგიის დაზოგვის ტექნოლოგიას რის გამო მცირე ზომის ელემენტზე ასეთი სამიზნე წლების განმავლობაში იმუშავებს, მუდამ ჩართულ მდგომარეობაში. ამის გამო კოლიმატორი გახდა ტაქტიკური კარაბინის განუყრელი ნაწილი. “კალაშნიკოვის” რესივერის კონსტრუქციის გამო, სადაც რესივერის ზედა მხარეს წარმოადგენს მოსახსნელი თხელი მეტალის ხუფი ოპტიკის დაყენება შეიძლება გახდეს დიდი პრობლემა. AR-15 იყენებს მყარ რესვიერს, ბრტყელი ზედა ნაწილით, რომელზეც შესრულებულია უნივერსალური პიკატინის სამაგრი რის გამოც ოპტიკის დაყენება ადვილზე ადვილია. პრობლემა “კალაშნიკოვთან” უარესდება განსხვავებებით რესივერის კონსტრუქციაში სხვადასხვა მწარმოებლებს შორის, რის გამოც ოპტიკის სამაგრის არჩევა შეიძლება გართულდეს. არსებობს რამდენიმე ვარიანტი “კალაშნიკოვზე” ოპტიკის დაყენების: დენთის აირების მილის გამოცვლით: რესივერის ხუფის გამოცვლით; გვერდითა სამაგრის გამოყენებით. გვერდითი სამაგრის გამოყენება თითქოს ყველაზე ადვილია მაგრამ საქმე იმაშია, რომ ხშირია შემთხვევები, როდესაც ოპტიკის კრონშტეინი არ დგება ლულის პარალელურად რის გამოც საჭირო გახდება კრონშტეინის მორგება რაც ისეთი პროცესია, რომელსაც ყველა ვერ განახორციელებს. ამის გამო ოპტიკის დაყენება შეიძლება საკმაოდ „სახალისო“ პროცესი გახდეს თუ გავითვალისწინებთ, რომ შეკვეთისას არ გექნებათ საშუალება ჯერ შეხედოთ პროდუქტს და თუ მოგეწონათ მერე იყიდოთ. კოლიმატორის დაყენება ცხადია უფრო ადვილი იქნება ვიდრე გამადიდებელი ოპტიკური სამიზნის, რომელიც მერ სიზუსტეს ითხოვს. წაიკითხეთ გამოხმაურებები ინტერნეტ მაღაზია “ამაზონზე” და ნახავთ რამდენად ხშირად უჩივიან მყიდველები ვიზუალურად გადახრილ სამაგრებს რაც ადასტურებს თავსებადობის პრობლემის არსებობას. გარდა ამისა ოპტიკის დაყენებისას ჩნდება რიგი შეზღუდვები, მაგალითად აუცილებლობა მოხსნათ გვერდითა სამაგრი რომ შეძლოთ იარაღის დაშლა გასაწმენდად. ან თუ ცვლით დენთის აირების მილს, ახალი დეტალი მაგრდბა ორი გადაბმით ლულაზე საჭირო სიხისტის მისაღწევად და მილის წმენდა მოგიწევთ მოხსნის გარეშე რაც ნაკლებად სასიამოვნოა. სწორედ ამიტომ ეკონომიას სამაგრებზე აზრი არ აქვს იმიტომ რომ ისედაც “კალაშნიკოვზე” ოპტიკის მონტაჟი ვერასდროს ვერ იქნება იდეალური და ადვილი და იაფი კომპონენტების შეძენა კიდევ უფრო გაზრდის პრობლემების გაჩენის ალბათობას. არგუმნტი: ჩვენა პაპებმა ფაშისტები დაამარცხეს კოლიმატორების გარეშე აქ არ მუშაობს. თავდაცვით კარაბინზე ოპტიკა არის აუცილებელი და მისი დაყენების სირთულე და საფასური არის „კალაშნიკოვების“ ალბათ ყველაზე დიდი ნაკლი.
მჭიდი არის ნებისმიერი ავტომატური იარაღის ალბათ ყველაზე სუსტი ნაწილი და მიზეზი 99% დაბრკოლებების სროლის დროს. ლომის წილი AR-15-ის საიმედოობის პრობლემების უკავშირდება სწორედ რომ მჭიდებს. მეც შემხვდა მჭიდი, რომლიც უბრალოდ არ მუშაობდა ჩემ კარაბინში. ვიზუალურად მჭიდი უნაკლო იყო, მაგრამ უბრალოდ ამ მჭიდით კარაბინი იწყებდა სტაბილურად ჭედვას. მჭიდი იყო და იქნება AR-15-ის აქილევსის ქუსლი. თავდაპირველად ჯერ კიდევ 50-ან წლებში ითვლებოდა რომ მომავალ საარმიო შაშხანას ექნებოდა ერთჯერადი მჭიდები. შემდეგ უკვე გადაწყდა 20 ვაზნიანი მსუბუქი ალუმინის მჭიდების გამოყენება, რის გამოც იარაღის რესივერი გაკეთდა სწორ კედლიანი მჭიდის გამოყენებაზე გათვლილი, და როდესაც საჭირო გახდა 30 ვაზნიანი მჭიდი ის გამოვიდა უცნაური ფორმის, სწორი ზედა ნაწილით (რომ ჩაეტიოს რესივერში) მაგრამ „მოღუნული“ ქვედა ნაწილით. ალუმინის მჭიდი არ გამოირჩევა მაღალი ექსპლუატაციური გამძლეობით განსხვავებით „კალაშნიკოვის“ მჭიდებისგან, რომლებიც ძალიან გამძლეებია. მე მინახია საშინლად გაცვეთილი ბაკელიტის მჭიდები, დაკაწრული, ამოტეხილი ადგილებით მაგრამ ეს მჭიდები მუშაობდნენ საიმედოთ. AR-15-ის შემთხვევაში მჭიდები სახარჯი მასალაა, მჭიდი გაფუჭდა? გადააგდე და შეცვალე ახალით. AR-15-ის კარგი ხარისხის მჭიდის შეძენა შესაძლებელია აშშ-ში 12-15 დოლარად. ჩვენთან “ბიზნესმენები” მათ ყიდიან 80 ლარად და ზევით. მიუხედავად იმისა რომ არსებობს მეტალის, ალუმინის და პლასტმასის მოდელები არც ერთი არ გამოდგა იმდენად უკეთესი სხვებზე რომ განედევნა და ჩანაცვლებოდა სხვა კონსტრუქციის მჭიდებს. სამივე ტიპის მჭიდს აქვს თავისი დადებითი და უარყოფითი მხარეები. რამდენადაც ჩემთვის ცნობილია, თავის დროზე ჯერ კოლტმა და შემდეგ ჰეკლერ&კოხმა შესთავაზა არმიას იარაღის გადაკეთება ისე რომ შესაძლებელი ყოფილიყო უკეთესი მჭიდების გამოყენება მაგრამ უარი მიიღეს. იდეა ჩათვლილი იყო მიზანშეუწონლად. სამხედროებმა ჩათვალეს რომ ეს საკითხი არ იმსახურებდა ყურადღებას ხოლო სამოქალაქო მსროლელები აბსოლუტურად ბედნიერები არიან არსებული მჭიდის კონსტრუქციით.
ამერიკული იარაღის მჭიდი პრაქტიკულად სწორკედლიანია და არ გააჩნია გამოშვერილი ნაწილები. 7.62 კალიბრის “კალაშნიკოვის” მჭიდი მოხრილია და აქვს გამოშვერილი კბილი, რომლის გამოც ხანდახან მჭიდი იჭედება “პაუჩში” და აფერხებს იარაღის სწრაფ გადატენვას.
ასეა თუ ისე ჩემი აზრით “კალაშნიკოვის” საიმედოობის უზრუნველყოფაში გამძლე მჭიდები დიდ როლს თამაშობენ და პირიქით, AR-15-ს მჭიდები უქმნიან ყველაზე მეტ პრობლემას. ცნობილია, რომ პოლიმერის მჭიდები იბზარებიან თუ სავსეები ვარდებიან მყარ ზედაპირზე. მე მინახია 10 ვაზნიანი DPMS-ის მჭიდი, რომელიც მზეზე ისე გაცხელდა და დარბილდა, რომ ზამბარამ გარეთ ამოყარა ვაზნები. სახელი არაფერს არ ნიშნავს, ცნობილ მწარმოებლებსაც შეიძლება ქონდეთ არც თუ ისე კარგი მჭიდები და კარგ მოდელებში პერიოდულად ირევა ცუდი პარტიები. ჩემი პირადი გამოცდილებით Magpul P-mag (სავსე არ დააგდოთ ასფაკტზე) და Lancer L5AWM არიან ძალიან კარგი მჭიდები.
თუ ისვრი ბევრს, ადრე თუ გვიან იარაღის ნაწილები დაიწყებენ მწყობრიდან გამოსვლას. და აქ უკვე გამოდის პირველ ადგილზე რემონტის სიადვილე, ნაწილების თავსებადობა და ხელმისაწვდომობა. AR-15-ს აქვს სტანდარტები, რომელიც მეტ ნაკლებად არის დაცული, ხოლო სამხედრო სტანდარტი ე.წ. “MilSpec” უზრუნველყოფს დეტალების და აქსესუარების სრულ თავსებადობას. იყიდეთ 30 მწარმოებლის „Milspec“ დეტალები და ავტოფარეხში ააწყობთ მუშა კარაბინს. „კალაშნიკოვებში“ ასეთი სტანდარტები დაცული ნაკლებად არის. AR-15-ის დეტალებს პრაქტიკულად არასდროს არ ჭირდება მორგება და მათ გამოსაცვლელად იმპროვიზირებული ინსტრუმენტები იქნება საკმარისი. კალაშნიკოვის დეტალები ზოგ შემთხვევაში საჭიროებენ მორგებას, მათი ნაწილი მზადდება ე.წ. პლიუსით, რომ ქლიბის გამოყენებით მოერგოს მსოფლიოს სხვადასხვა კუთხეში გამოშვებულ იარაღებს. რიგი პროცედურების განხორციელება შეუძლებელია სპეციალური ინსტრუმენტების გამოყენების გარეშე. თითქოს AR-15 უკეთესია ამ მხრივ? კი და არა. საქმე იმაშია, რომ დიდი ალბათობით საშუალო ხარისხის AR-15 უფრო მალე შეწყვიტავს სროლას ვიდრე საშუალო ხარისხის „კალაშნიკოვი“. მაგრამ ამავე დროს AR-15-ის მწყობრში დაბრუნება უფრო ადვილი და იაფი იქნება. მაღალი კლასის AR-15 გაისვრის ათასობით ვაზნას დაბრკოლების გარეშე, მაგრამ მაღალი კლასის AR-15 ღირს ძვირი. თუ ადამიანს უნდა ბევრი სროლა და AR-15-ის საკუთარი ძალებით აწყობა ეს ადამიანი უნდა ძალიან კარგად ერკვეოდეს ამ სისტემის თავისებურებებში, აარჩიოს პრემიუმ კლასის ნაწილები და ყურადღებით ადევნოს თვალი იარაღს რომ პრობლემის გაჩენის პრევენცია მოახდინოს. არც „კალაშნიკოვები“ არ არიან ისეთ უმანკოები, როგორც ბევრი თვლის რომ ისინი არიან. საბჭოთა სამხედრო ავტომატების ხაირსხი დიდიხანია ჩაბარდა ისტორიას. ისევე როგორც ხარისხის კონტროლი და სამხედრო იარაღის მიღების მკაცრი წესები. ეს ეხება რუსული იარაღის სამოქალაქო და სამხედრო იარაღსაც. თანამედროვე სამოქალაქო „კალაშნიკოვები“ ისეთივე ლატარეა არის როგორც იაფფასიანი იარაღი. შეიძლება გაგიმართლოს შეიძლება არა. იჟევსკის და ვიატსკიე პოლიანის ქარხნები პერიოდულად ცვლიან სპეციფიკაციებს, სტანდარტებს და ხარისხის კონტროლი არის საშინელი. იგივე ეხება სხვა მწარმოებლებს სხვა ქვეყნებიდან. ზოგი ისეთია, ზოგი ასეთი, ზოგი „კალაშნიკოვის“ ბაზაზეა, ზოგი „კალაშნიკოვის“ ტყვიამფრქვევის ბაზაზე. ზოგი ფრეზირებული რესივერით ზოგიც არა. საქართველოში კიდე „საიგების“ და „ვეპრების“ გარდა არის აქ ადგილზე აწყობილი გაურკვეველი წარმომავლობის „კალაშნიკოვები“, ასევე პოლონური და ბულგარული იარაღები. რუსული „საიგა“ მაინც უმეტეს წილად არის მეტ ნაკლებად ხარისხიანი იარაღი. ამერიკელები თვლიან რომ რუსული და ბულგარული იარაღები საუკეთესო სამოქალაქო კალაშნიკოვებია აქიდან რუსულები ბევრად უფრო უკეთესად ინარჩუნებენ სტანდარტს პარტიიდან პარტიამდე და საუკეთესო საბაზისო მოდელებია, რომ მათ ბაზაზე აიწყოს ტოპ-კლასის „კალაშნიკოვი“. ფულერი, კრებსი და სხვა „კალაშნიკოვის“ გურუები სწორედ რუსულ იარაღს ანიჭებენ უპირატესობას თავიანთი მაღალი კლასის იარაღების წარმოებისას, იმიტომ რომ სხვებთან შედარებით იქ ნაკლები სიურპრიზებია. რუსეთში კარგი „საიგის“ არჩევა სულების გამოძახების რიტუალს წააგავს. ყველას უნდა მაგრამ არავინ არ იცის ზუსტად ეს როგორ გააკეთოს. არიან კომპანიებიც, რომლებიც ვაჭრობენ „ამორჩეული/გადარჩეული“ და „შემოწმებული“ იარაღებით და ფასი ასეთ იარაღებზე უფრო მაღალია ხოლო რეკლამაციები ხარისხზე მაინც არის. მიზეზი რის გამოც რუსები უჩივიან ხარისხს და ამერიკელები არა ალბათ იმაშია, რომ ამერიკელები იყენებენ იარაღის ძირითად ნაწილებს და აწყობენ მას პრაქტიკულად თავიდან, მაღალკვალიფიციური ოსტატების ხელით. თან აწყობენ ცალობით, ანუ ყოველ იარაღს დიდი ყურადღება ექცევა. თან ტრადიციულად რუსები ცდილობენ პრიორიტეტულ ბაზარზე საუკეთესო ხარისხის პროდუქცია გააგზავნონ. ასე, რომ დიდი ალბათობით ნაწილების კომპლექტებისგან აწყობილი ამერიკული კარაბინი ბევრად უფრო უკეთესი იქნება ვიდრე იგივენაირად აწყობილი “კალაშნიკოვი”, ვინაიდან მეორე ითხოვს ხელობას, ოსტატობას, ცოდნას და სპეციალურ ინსტრუმენტებს. ინტერნეტის ხიტი გახდა პოპულარული რესურსის Iraqveteran8888-ის მოწყობილი ტესტი სადაც კალაშნიკოვმა შეძლო მიყოლებით მოხლოდ 265 ვაზნის გასროლა რის შემდეგაც იარაღი მწყობრიდან გამოვიდა, რაც ადასტურებს რომ ყველა “კალაშნიკოვი” ერთნაირი არ არის. მეორე ტესტში AR-15-მა ისროლა 830 ვაზნა სანამ ის წმყობრიდან გამოვიდა ამასთანავე მწყობრიდან გამოსული AR-ის გასაცოცხლებლად საჭიო იქნებოდა ახალი ლულა (100-150 დოლარი) და მისი გამოცვლა ავტოფარეხში იქნებოდა შესაძლებელი. მეორესმხრივ “კალაშნიკოვი” მოითხოვდა ოსტატს და სპეციალურ ინსტრუმენტებს. ეს ორი ტესტი ნათელზე ნათლად ასახავს სხვაობას ამ ორ იარაღს შორის და ასევე იმას, რომ ნებისმიერი “კალაშნიკოვი” სულაც არ არის უფრო საიმედო და გამძლეა ვიდრე AR-15. update: AR-15-ის ორიგინალური დიზაინის მიხედვით დენთის აირების თხელი ფოლადის მილი ასრულებდა ელექტრონული მცველის მაგვარ ფუნქციას, როგორც კი სროლის ტემპი გაცდებოდა დაშვებულ ლიმიტებს (ზედიზედ 800-900 გასროლა) და იარაღი გადახურდებოდა დენთის აირების მილი სკდება და სროლა ხდება შესაძლებელი მხოლოდ ერთი გასროლით და ხელით გადატენვით. დენთის აირების მილის გამოცვლის შემდეგ რომელიც კაპიკეპი ღირს იარაღის ბრუნდება მწყობრში.მეორეს მხრივ ”კალაშნიკოვში” დაშვებული ლიმიტის გადაჭარბება გამოიწვს ლულის/იარაღის განადგურებას.
AR-15 საკეტი ადვილად იშლება ბოლომდე და ადვილად იწმინდება. ეს დეტალი არის გული ამ სისტემის იარაღის და თუ მას არ მიაქციეთ ყურადღება ამას შეიძლება მოყვეს იარაღის გაჭედვა ან სულაც მწყობრიდან გამოსვლა. საკეტი უნდა იყოს დამზადებული შესაბამისი მარკის ფოლადისგან და შემოწმებული დეფექტებზე. დენთის აირების მიმღები (gas key) მაგრდება ორი ხრახნით და ეს ორი ხრახნი უნდა იყოს დაფიქსირებული (stacked). თუ ეს ასე არ არის დროთა განმავლობაში ხრახნები დაიშვება ამას მოყვება დენთის აირების გაპარვა და იარაღი დაიწყევს ჭედვას მერე კიდე შეიძლება დაზიანდეს იარაღის ზედა რესივერი. დენთის აირების რგოლები (Gas Rings) არ უნდა იყოს გაცვეთილი თირე იარაღი გაჭედავს. იმისთვის, რომ შემოწმდეს რგოლების მდგომარეობა აწყობილი და გაშლილი საკეტი უნდა დაიდოს მაგიდაზე და თუ საკეტი საკუთარი წონის ქვეშ დაიკეცა და წაიქცა რგოლები უნდა გამოცვლილ იქნას. მეტი საიმედოობისთვის ექსტრაქტორის ზამბარა უნდა იყოს მოთავსებული რეზინის რგოლში. თუ რგოლი დაჯდა, დაიბზარა ის უნდა გამოცვლილ იქნას. სწორედ ასეთი ნიუანსების გამო ბევრი თვლის რომ AR-15 ზედმეტად რთულია, იმიტომ რომ “კალაშნიკოვის” საკეტი საერთოდ არანაირ მომსახურებას არ საჭიროებს. მე პირადად არ მაქვს პრობლემა გამართული ტექნიკური მდგომარეობის უზრუნველყოფის ჩემ AR-15-ზე მაგრამ ზოგი ჩათვლის, რომ ეს მეტის მეტია. კარგი ხარისხის საკეტი, გაუძლებს 10 000-ზე მეტ გასროლას, დეტალების შეცვლის გარეშე. დეტალების გამოცვლით კიდე მაგდენს. AR-15-ის საიმედოობა პირდაპირ დამოკიდებულია გამოყენებული კომპონენტების ხარისხზე და ეს გასათვალისწინებელი ფაქტორია. მეორეს მხრივ “კალაშნიკოვს” საერთოდ ვერ ააწყობ კომპონენტებისგან.
AR-15-ის კონსტრუქციას ბევრი უპირტესობა აქვს სამოქალაქო მსროლელისთვის. ადამიანი რომელიც ყიდულობს AR-15-ს ყიდულობს პლატფორმას რომელიც შემდეგ შეიძლება აქციოს ტაქტიკურ კარაბინად ან შაშხანად ზუსტი სროლისთვის და ამისთვის მას დაჭირდება რამდენიმე იაფი ინსტრუმენტი. ვინც ყიდულობს „კალაშნიკოვს“ განწირულია ქონდეს იმ კონფიგურაციაში რომელშიც ის თავიდან შეიძინა. ტექნოლოგიურად ორივე იარაღი ერთმანეთისგან განსხვავდება, როგორც ცა და დედამიწა. რუსები აშკარად მოექცნენ გერმანული “სახალხო”, “ერზაც” ირაღების კონცეფციის გავლენის ქვეშ, რომელიც ითვალისწინებდა მაქსიმალურად იაფ, გამარტივებულ წარმოებას მოძველებულ დანადგარებზე. ამერიკელები პირიქით მოექცნენ მაღალიტექნოლოგიური პრაქტიკულად საავიაციო ტექნოლოგიების გავლენის ქვეშ და აქცენტი გააკეთეს ალუმინის, კომპოზიტების და თანამედროვე დაზგა-დანადგარების გამოყენებაზე. მე არ ვარ იარაღის კონსტრუქტორი და ინჟინერი და არ შემიძლია ობიექტურად შევაფასო ორივე იარაღის ტექნოლოგიურობა მაგრამ ფაქტია, რომ ამერიკული იარაღი უფრო მარტივი კონსტრუქციის არის და უფრო ტექნოლოგიურიც, გამომდინარე იქიდან, რომ მისი ბოლომდე დაშლა აწყობა შესაძლებელია პრაქტიკულად შიშველი ხელებით. ერთადერთი რთული ოპერაცია არის ლულის ქანჩის მოხსნა, რისთვისაც ინსტრუმენტის კუსტარულად დამზადება არის ძალიან ადვილი თუ რა თქმა უნდ არ გაქვთ საშუალება იყიდოთ სპეციალური ქანჩი. ამის გამო AR-15-ზე ქარხნული დეტალის საჭირო კონფიგურაციის სხვა დეტალით შეცვლა ძალიან ადვილია. შესაბამისად გაცილებით მეტი საშუალებაა და უფრო ადვილი და იაფიც არის AR-15-ის მორგება ან ადაპტაცია.
AR-15 არის ალბათ ერთადერთი ტაქტიკური კარაბინი რომელზეც შესაძლებელია ლულის თავისუფლად დაკიდება. დენთის აირის პირდაპირი შეფრქვევის სისტემის გამოყენებამ, გაათავისუფლა ლულა ზემოქმედებისგან, მოძრავი ნაწილების მცირე მასამ და რაოდენობამ, ისევე როგორც ლულის და კონდახის ერთ ხაზზე განლაგებამ, განაპირობა AR-15-ის მაღალი თანდაყოლილი სიზუსტე და კონტროლირებადობა. ყველა თუნდაც ყველაზე იაფ AR-15-ს შეიძლება გააჩნდეს საკმაოდ დიდი სიგრძის პიკატინის სამაგრები რაც აადვილებს მათ ადაპტაციას. “კალაშნიკოვს” აღჭურვილს პიკატინის სამაგრებით ეღირება ორი საბაზისო AR-15-ის ფასი ამასთანავე AR-15-ის ტიბჟირის სისტემა შეიძლება იყოს მონოლითური და გადაბმული რესივერთან რაც იძლევა საშუალებას დააყენოთ მასზე ოპტიკა.
სიზუსტეს რაც შეეხება, ეს არგუმენტი ხშირად გამოიყენება, „კალაშნიკოვი“ კი საიმედოა მაგრამ „ემოთხი“ უფრო ზუსტია. სიმართლე გითხრათ ეს ისეთი თემაა, რომელიც ჩემი აზრით დეტალურად უნდა აიხსნას. დიახ AR-15 უფრო ზუსტია, მათ შორის უფრო ზუსტია ვიდრე AK-74 და ბევრად უფრო ზუსტია ვიდრე 7.62 კალიბრის კალაშნიკოვი. ეს ეხება, როგორც ჯერებით და ერთჯერად სროლას. მე არ მინდა დიდხანს გიყვებოდეთ ჩემ ექსპერიმენტზბე და გამოცდილებაზე მაგრამ ამაში მე თავად დავრწმუნდი. AR-15 შეიძლება იყოს ფენომენალურად ზუსტი. რისი მიზეზებიც არის ძალიან მაღალი ხარისხის ლულები, რომლებიც ამ იარაღებზე ყენდება, საშუალება პრაქტიკულად თავისუფლად გამოკიდო ლულა რაც შეუძლებელია „კალაშნიკოვზე“, მოძრავი ნაწილების პატარა მასა, ლულის და კონდახის ერთ ხაზზე განლაგება, დგუშის არ არსებობა რის გამოც ლულაზე არ მოქმედებს დენთის აირების ენერგია რომელიც დგუშს გადაეცემა. ვაზნებიც როგორც წესი უფრო უკეთესი ხარისხია და როგორც აღვნიშნე სტანდარტული AR-15 უფრო მოსახერხებელია ზუსტი სროლისთვის ვიდრე სტანდარტული „კალაშნიკოვი“. ისევე, როგორც „კალაშნიკოვის“ საიმედოობაში ასეთ სიზუსტეში ისევე როგორც დაბალ მასაში გადახდილია გარკვეული ფასი. გამოყენებული სქემა გამორიცხავს დასაკეცი კონდახის გამოყენებას. დენთის აირების სისტემა უფრი მგძნობიარეა ლულის სიგრძის და ვაზნების მიმართ. AR-15 ყველაზე მოკლე ლულით (თეორიულად) ნაკლებად საიმედოა ვიდრე გრძელ-ლულიანი კარაბინები და მეტ ყურადღებას და მომსახურებს ითხოვს. მოძრავი ნაწილების მცირე მასა და რესივერის კონსტრუქცია ნაკლებად მდგრადია დაბინძურების მიმართ.
არის კალაშნიკოვი არაზუსტი იარაღი? რა თქმა უნდა არა. რუსები თვლიან, რომ თუ “საიგა” ისვრის 50მმ-ან ჯგუფებს 100 მეტრზე ესეიგი თქვენ გაგიმართლად. 50მმ ას მეტრზე აბსოლუტურად საკმარისია ტაქტიკური კარაბინისთვის. სამოქალაქო მსროლელისთვის, რომელიც იყენებს კარაბინს თავდაცვისთვის ისევე როგორც სამხედრო მოსამსახურისთვის სხვაობა 30მმ-ან და 60მმ-ან ჯგუფს შორის არის სუფთა თეორია და ნაკლები პრაქტიკული მნიშვნელობის მქონე საკითხი. ორივე შემთხვევაში ეს სიზუსტე საკმარისია რომ ყველა მიზანი რომელიც დგას ტაქტიკური კარაბინის წინაშე მიღწეულ იქნას. IPSC-ის სტანდარტული სამიზნის ალფა ზონის სიგანე არის 150მმ, ჩარლი ზონის – 200მმ. ადამიანი მკერდის საშუალო სიგანე დაახლოებით 400მმ. თავის სიგანე დაახლოებით 250 მმ. თავდაცვით მანძილებზე სხვაობები სიზუსტეში ორ პლატფორმას შორის უკვე თეორიულ სიბრტყეში გადადის (თუ იარაღი რა თქმა უნდა მისროლილია). AR-15 ის სიზუსტეზე ლაპარაკი ზედმეტია. ეს “პლატფორმა” ყველაზე ზუსტია თავის კლასში.
AK-74M არის ძალიან კარგი იარაღი და ალბათ საუკეთესო კალაშნიკოვი. დაბალი უკუცემა აადვილებს ეფექტურ სროლას და გარკვეულ წილად ნიველირებას უკეთებს ჩავარდნებს ერგონომიკაში, ამავე დროს ის ისეთივე გამძლე და საიმედოა, როგორც 7,62 კალიბრის „AK”. მაგალითად დროის მოგების მიზნით, მცველის მოხსნისას და გასროლისას იარაღი გაპატიებთ არასწორ ჭერას თუ წაავლებთ მას ხელს არა ტიბჟირზე არამედ მჭიდზე. იარაღი მაინც იქნება კონტროლირებადი და დროც იქნება კარგი. 7.62 კალიბრის „კალაშნიკოვი“ გაცილებით ნაკლებად ტოლერანტულია და შესაბამისად ნელი. 7,62 კალიბრის კალაშნიკოვზე ჩემი აზრით აუცილებელია კომპენსატორის გამოყენება. .223 კალიბრის „კალაშნიკოვი“ ასევე ძალიან კონტროლირებადი და მოსახერხებელია. განსაკუთრებულ აღნიშვნას იმსახურებს დასაკეცი კონდახი, რომელიც დაკეცილ მდგომარეობაში კი ზრდის იარაღის გაბარიტებს მაგრამ ამავდროულად არის ისეთივე გამძლე როგორც ფიქსირებული კონდახი და გადაბმის მექანიზმიც ძალიან გამძლეა.
როგორც ერთმა თქვა, კალაშნიკოვის ძლიერი მხარეები AR-15-თან შედარებაში მაშინ იჩენენ თავს, როდესაც მთავრდება მისი სამოქალაქო გამოყენება ისევე როგორც AR-15-ის კომფორტის ზონა მთავრდება იქვე სადაც მისი სამოქალაქო გამოყენება ანუ იქ სადაც საჭირო ხდება ჯერებით სროლა. ძნელია ამ აზრს არ დაეთანხმო. დაფიქრდით ამაზე, მოსახლეობა მასიურად გადადის საცხოვრებლად ქალაქებში, იზრდება ქალაქების რაოდენობა და მათი ზომები. ქალაქები ხდება სტრატეგიული სამხედრო ობიექტები და ლომის წილი საბრძოლო მოქმედებების დიდი ალბათობით იქნება კონცენტრირებული ისევ ქალაქებში. მჭიდროდ დასახლებულ ადგილებში. იქ სადაც ნაკლებად არის ქვიშა, ტალახი, ჯუნგლები სქელი თიხით და ა.შ. იმისთვის რომ AR-15-მა იმუშაოს საიმედოთ საჭიროა მისი დაზეთვა, კალაშნიკოვი მეორეს მხრივ ისევ და ისევ დიდი დაშვებების გამო და მოძრავი ნაწილების მასის და მოძრაობის სიჩქარის გამო ნაკლებად მგრძნობიარეა ზეთის მიმართ. ამავე დროს ძნელია წარმოიდგინო სად უნდა აღმოჩნდეს სამოქალაქო მსროლელი სადაც არ არის ზეთი რაიმე ფორმით. ჩვენ ერთხელ იარაღი მწყობრში დავაბრუნეთ მანქანის ძრავიდან ამოღებული ზეთით.
საშუალო სტატისტიკური იარაღის მფლობელიც ასევე ცხოვრობს ქალაქში და მას ნაკლებად აინტერესებს რა მოუვა იარაღს თუ ის დატოვე ტალახში ორი სამი დღით. ისევე როგორც სამოქალაქო „კალაშნიკოვის“ პატრონს ალბათ არასდროს არ მოუწევს კარებების და კედლების კონდახით მტვრევა რომ გააღწიოს ალყაშემორტყმული შენობიდან. „კალაშნიკოვის“ საიმედოობა კარგია, მაგრამ ამის საფასური საკმაოდ დიდია. სამოქალაქო მსროლელს პირველ რიგში უნდა იარაღი, რომელიც „არ ჭედავს“ და „არ ფუჭდება“. მეორეს მხრივ გამოცდილმა მსროლელმა იცის, რომ თუ საკმარისად ბევრს ისვრი და საკმარისად ინტენსიურად ვარჯიშობ, გაჭედავს და გაფუჭდება ნებისმიერი იარაღი. და შესაბამისად ასეთს ჭირდება იარაღი, რომელიც ადვილად დაბრუნდება მწყობრში.
მოდით ავიღოთ ჩემი მაგალითი, ძნელად წარმოსადგენია რა უნდა მოხდეს, რომ მე ვერ გავწმინდო იარაღი? ან რა უნდა მოხდეს რომ ჩემი იარაღი გაიტენოს ტალახით? AR-ები მე მაქვს უკვე ალბათ 5-6 წელი. არც ერთს არასდროს არ გაუჭედია და არ გამოსულა მწყობირდან, გარდა იმ შემთხვევისა ერთ ალუმინის მჭიდთან. მინახია მე პრობლემური AR-ები? დიახ მიანხია. ისევე როგრც მინახია პრობლემური გლოკები, ისევე როგორც მინახია, როგორ გაუჭედია “კალაშნიკოვს”. იარაღი საჭიროებს მოვლას, წმენდას და დაზეთვას. თუ თქვენ ვალდებულას მოუაროთ იარაღს სათანადოდ არ ასრულებთ დიდი დრო არ გავა სანამ იარაღი დაგაღალატებთ.
ბევრი შეცდომით თვლის რომ “კალაშნიკოვი” არ საჭიროებს წმენდას რაც უდიდესი შეცდომაა. როგორც წესი საბჭოთა კალიბრზე გათვლილი “კალაშნიკოვიდან” ხშირად იყენებენ კოროზიულ ვაზნებს, ვაზნებს რომლებიც ამაალებელ ფისტონში იყენებენ ნივთიერებებს, რომლებიც შემდგომ ილექება ლულაში და სხვა ნაწილებზე მარილების სახით, რომლებიც იწოვენ ნესტს ჰაერიდან და ქმნიან პირობებს დაჩქარებულ კოროზიისთვის. თუ იარაღი არ გაწმინდეთ კოროზიული ვაზნების გასროლის შემდეგ დადგება ისეთივე შედეგი როგორც სურათზე. დასავლური მწარმოებლები კარგახანია კოროზიულ ვაზნებს არ იყენებენ და შესაბამისად წმენიდს გადადებას ასეთი მძიმე შედეგი არ მოყვება.
მე შევეცადე მაქსიმალურად ამომწურავი ინფორმაცია მომეწოდებინა ორი “პლატფორმის” ძლიერ და სუსტ მხარეებზე და აქცენტი გავაკეთე იმაზე რასაც ჩემი აზრით აქვს პრაქტიკული მნიშვნელობა და რისი გათვალისწინებაც ღირს. მე არაფერი არ მითქვამს წონაზე, იმიტომ რომ ჩემი აზრით ეს მაინც და მაინც არ არის მნიშვნელოვანი ფაქტორი, მითუმეტეს ორივე “პლატფორმა” ამ მხრივ ახლოს დგას ერთმანეთთან. ბუნებრივია ვინც ამ სტატიას წაიკითხვას მივა სხვადასხვა დასკვნებამდე და არჩევანიც იქნება განსხვავებული იმიტომ რომ განსხვავებულ ხალხს განსხვავებული მოთხოვნები აქვს.
არსებობენ სხვადასხვა იარაღის „მომხმარებლები“ დიამეტრალურად განსხვავებული მოთხოვნებით და შეხედულებებით. მაგალითად მოსამსახურეები, რომლებსაც ევალებათ იარაღის ჭერა და ამ იარაღით უწევთ მსახურობა. უმეტეს წილად მათ ჭირდებათ იარაღი, რომელიც ყოველთვის გაისვრის როდესაც სასხლეტს დააჭერ. დრო დახარჯული იარაღის წმენდაზე და მოვლაზე მოსამსახურეს ურჩევნია დახარჯოს ძილზე და ჭამაზე, რაც ცხადია გასაგებია იმიტომ რომ ჯარისკაცობა ძალიან დამღლელია. პირველ ადგილზე გადმოდის არა იარაღის საბრძოლო არამედ უფრო საექსპლუატაციო თვისებები და განსაკუთრებულად ისეთ ჯარში სადაც საბრძოლო მომზადებას ნაკლები დრო ეთმობა მათ შორის არასაკამრისი დაფინანსების გამო. იარაღი ისვრის? კარგია. სად, როგორ, და რა ხდება მერე ნაკლებად საინტერესოა. სწორედ ამიტომ „კალაშნიკოვი“ რჩება ფავორიტად ჩვენ სამხედროებში და „სვდ“-ს მიმართ სიყვარულზე უკვე უკრაინელებიც გვეღადავებიან. ყველას გვყავს მეგობრები, რომლებიც თვლიან რომ მაკაროვი სუპერია, იმიტომ რომ წლების განმავლობაში ატარებდნენ მას, როგორც ტაბელურ იარაღს და ქონდათ რწმენა რომ იარაღი გაისვრის, რომ ის არ ფუჭდება (იმიტომ რომ არ ისვრიან) მაგრამ არასდროს არ ქონდათ საშუალება დარწმუნებულიყვნენ რომ საღამოს 6 საათის შემდეგ მაკაროვის სამიზნე მოწყობილობების გამოყენება უკვე შეუძლებელია, ისევე როგორც დარწმუნებულიყვნენ 9×18-ის მრგვალთავიანი ტყვიის არაეფექტურობაში.
არის კატეგორიაც ხალხის, რომელსაც უბრალოდ უნდა რომ ქონდეს მუშა კარაბინი. ყველას არ აქვს დრო და საშუალება და არც უნდა AR-15-ის ექსპლუატაციის ნიუანსებში გარკვევა ან უბრალოდ არ აქვს ამ სისტემის ნდობა და მას სურს რამე რაც მისი აზრით იყიდი ერთხელ, დააგდებ და რომელიც ყოველთვის იმუშავებს. რომელსაც არ ჭირდება ვაზნების შერჩევა, მუშა მჭიდების ძებნა და ასე შემდეგ. ასეთი ადამიანი ენდობა „კალაშნიკოვის“ რეპუტაციას და იყიდის მას. თუ ასეთი ადამიანი ოდესმე დაფიქრდება იმაზე თუ სად გადის მისი შესაძლებლობების ზღვარი, რამდენად სწრაფი და ზუსტი შეიძლება იყოს ის ძალიან მალე მიხვდება რომ მის როგორც მსროლელის ზრდას „კალაშნიკოვი“ ხელს უშლის. შესაძლებელია „კალაშნიკოვის“ ერგონომიკის გამოსწორება? ნაწილობრივ კი, მეტ წილად არა. საქართველოს პირობებში ალბათ არა. შესაძლებელია კონდახის, ტარის, ტიბჟირის გამოცვლა, მაგრამ მართვის ელემენტების განლაგებას ვერ შეცვლი. ამერიკაშიც კი, მოთხოვნა „მძიმედ“ მოდიფიცირებულ „კალაშნიკოვებზე“ არც ისე დიდია მათი ძალიან დიდი ფასის გამო. გამოსაცვლელი ნაწილები მისაღები ხარისხის ძალიან ძვირია და ამას ემატება უკვე ნახსენები სხვაობები სხვადასხვა წარმოშობის „კალაშნიკოვებს“ შორის რის, გამოც აქსესუარების შერჩევა შეიძლება სერიოზულად გართულდს. განსაკუთრებით თუ უკვთავ ინტერნეტით და არ გაქვს საშუალება მოაზომო დეტალი იარაღს.
ასევე არიან ასეთი როგორ გითხრათ თამადა-მსროლელების, რომელბსაც უყვართ ბევრი საუბარი იარაღზე, წელიწადში რამდენჯერმე სადღაც მინდორში გადიან და რამდენიმე ვაზნას ისვრიან. ამ ხალხის პრობლემა ის არის რომ ისინი არასდროს არავის არ ეჯიბრებიან, ტრევის ხალეის 15 გასროლა სამიზნის ცენტრში 2 წამში მაგათთვის არის რაღაც ფოკუსი ცირკიდან კლოუნებისთვის. ესეთი ხალხი არის ტიპიური „კალაშნიკოვის“ და სხვა „ნაღდი რუსული რკინის“ მოყვარულები. რა მნიშვნელობა აქვს რეაქციის დროს, გადატენვის სისწრაფეს, სპლიტებს, როდესაც მას ხელში უჭირავს იარაღი, რომელიც „არასდროს არ ჭედავს“, „ნაღდი რუსული რკინაა“ გამოჭედილი მორდორის სამჭედლოებში, ერთმორწმუნე კომუნისტების მიერ, საიდუმლო სამხედრო ტექნოლოგიებით. სხვათაშორის სწორედ ეს ფენომენი ხსნის, რატომ იყიდება მორალურად მოძველებული საბჭოთა სკს-ები უფრო ძვირად ვიდრე თუნდაც „კალაშნიკოვის“ ბულგარული კლონები ან სკს-ზე ბევრად უფრო უკეთესი ჩეხური Vz58. ეს ხალხი აფასებს იარაღს არა როგორც ინსტრუმენტს არამედ როგორც ფეტიშს და ასეთი ხალხისთვის იარაღის ფერი და კუთხეების და ხაზების სიმეტრიულობა უფრო მნიშვნელოვანია ვიდრე საბრძოლო თვისებები.
ადამიანს (სამოქალაქო პირს) შეიძლება ქონდეს იარაღთან მოპყრობის საბაზისო ჩვევები, შეიძლება მიზანშიც კარგად ისროდეს, მაგრამ ტაქტიკური/რეალისტური ვარჯიშები არის შემდეგი საფეხური რომლის დაძლევა საქართველოში ითხოვს ძალიან დიდ მონდომებას და ასეთი ხალხი ქმნის საქართველოში ყველაზე პატარა მსროლელების კატეგორიას ე.წ. მოწადინებულ მსროლელებს. ყველას ნამდვილად არ აქვს დრო, საშუალება, სურვილი, მოთმინება, გაატაროს რენჯზე საათები და მაქსიმალურ ეფექტიანობას მიაღწიოს, ისროლოს მაქსიმალურად ზუსტად, „დაამუღამოს“ მაქსიმალურად ეფექტიანი პოზიციები, ექსპერიმენტირებდეს სხვადასხვა ტექნიკებთან, დახარჯოს დრო სავარჯიშო ინფრასტრუქტურის და ინვენტარის მოწყობაზე არა და მოწადინებული მსროლელი სწორედ ამით არის დაკავებული. მოწადინებულ სმროლელებში არ უნდა აგვერიოს ხალხი, რომელიც უბრალოდ ქვეცნობიერად სურს დაემზგავსოს „სპეცნაზელს“ და უბრალოდ მოდას მიყვება. თქვენ ხმარობთ ტაიმერს? იცით თქვენი სპლიტების დრო? თქვენი რენჯზე გასვლა უფრო წააგავს დარბაზში ვარჯიშს თუ დამაწყნარებელ ბოულინგის სესიას? გააქვთ ვარჯიშის რეგლამენტი? ადევნებთ თვალს ვარჯიშების შესრულების დროს და საკუთარ პროგრესს? ფიზიკური მომზადება არის თქვენი პროგრამის ნაწილი? თუ პასუხი არის კი, თქვენ მოწადინებული მსროლელი ხართ და სწორ გზას ადგეხართ, თუ არა მაშინ მოეშვით ფულის ტყვილა ხარჯვას და გადახედეთ თქვენ პრიორიტეტებს და მიზნებს. ასეთი მსროლელი ადრე თუ გვიან მივა AR-15-თან იმიტომ რომ ეს იარაღი უდაოდ ყველაზე ერგონომიული და სწრაფი კარაბინია. მისი ერგონომიკის მაჩვენებლები იმდენად მაღალია, რომ მთელი რიგი ახალი სისტემების შეიქმნა, რომლებიც სრულად იმეორებენ AR-15-ის მართვის ელემენტებს. სპეცრაზმები, ინსტრუქტორები, სპორტსმენები, ყველანი ირჩევენ AR-15-ს შეუდარებელი ერგონომიკის, სიზუსტის, სისწრაფის, ადვილი რემონტის და ადაპტაციის განისაზღვრელი შესაძლებლობების გამო. ახალბედა მსროლელიც რომ ავიღოთ რა თქმა უნდა პროგრესი მას უფრო სწრაფი ექნება ბევრად უფრო მოსახერხებელ AR-თან, ეს კიდე ნიშნავს შედეგის მიღწევას ნაკლებ დროში და ნაკლები ხარჯით. იარაღის ფასზე ფიქრისას დაფიქრდით ამაზე სანამ გადაწყვეტილებას მიიღებთ.
უნდა აღვნიშნო, რომ წაკითხულიდან არ უნდა გააკეთოთ დასკვნა, რომ AR-15 არის ექსპერტის იარაღი, ხოლო „კალაშნიკოვი“ არიფის. სამოქალაქო მსროლელი იხდის იარაღში საკუთარ ზოგჯერ სიმწრით ნაშოვნ ფულს. არჩევანს განაპირობებს გარდა იარაღის საბრძოლო, საექსპლუატაციო თვისებებისა და ემოციური ფაქტორებისა, ასევე მისი ფასი და ხელმისაწვდომობა. ადამიანი, რომელმაც ჯარში იმსახურა „კალაშნიკოვით“ და სურს კარაბინი თავდაცვისთვის და ისევ იძენს „კალაშნიკოვს“ იმიტომ, რომ იცნობს ამ იარაღს, იღებს სწორ გადაწყვეტილებას. თუ ის განაგრძობს წინ სვლას, ის მალევე გადავა უფრო მოსახერხებელ სისტემაზე ან თუ ეს შეუძლებელია ის შეეცდება მაქსიმალურად ეფექტურად გამოიყენოს ის იარაღი რომელიც მას აქვს. როდესაც კარგი მსროლელი ცუდი იარაღით შეხვდება ცუდ მსროლელს კარგი იარაღით, კარგ მსროლელს დარჩება კარგი იარაღი. ამბობენ სწრაფი ადაპტაციის უნარი არის ის რაც ხდის ადამიანს დომინანტ სიცოცხლის ფორმად დედამიწაზე. როგორც პილოტები-გამანადგურებლები იციან თავისი და მოწინააღმდეგის გამანადგურებლების შესაძლებლობები და გამარჯვევბისთვის იყენებენ თავისი იარაღის ძლიერ მხარეებს და სწორ ტაქტიკას სწორედ იგივენაირად მსროლელმა უნდა იცოდეს თავისი იარაღის ძლიერი და სუსტი მხარეები და შესაბამისი ტექნიკის და ტაქტიკის ადაპტაციით ის მაქსიმალურად ეფექტურად გამოიყენოს. ამისთვის კიდევ მხოლოდ ერთი გზა არსებობს – ვარჯიში და განვითარება. მე ვაგრძელებ გზას და არ არის გამორიცხული ერთ ორ წელიწადში შევცვალო ჩემი აზრი აქ განხილულ საკითხებზე, თქვენც ბრმად ნუ დამიჯერებთ და გამოიკვლიეთ ის რაც მე გიამბეთ, თავად გადაამოწმეთ და მოხარული ვიქნები თუ მიამბობთ თქვენ გამოცდილებზე.
